Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 MART 1998 CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER Bilim ve Dîh MUHAMMED DAFI Emeku va>-. •* H ıç unutmuyorum. 17 Haziran 1960günübir». kaç arkadaşımla ken- disını zi> aret ettiğımiz rahmetlı Cemal Gür- sel. okumakta olduğu. A. Adı\ar"ın 1944 yılında ya\ımlanan Tarih Bo\unca İlim ve Din kitabını yü- zükoyun kapatarak bizi karşılamıştı. Ar- kadaşlanmı kendısıne tanıtacağım sıra- da, masaya yüzükoyun kapatılan kitaba gözümtakıldı. Birandagençlıkyıllan- ma dalmışım. Gürselkolumu sıkarak be- ni uyannca irkildım. Özürdıledim. Ar- kadaşlanmı tanıttım. Rahmetlı Gürsel. o babacan ta\ rıy la. "Sen bu kitabı oku- dun mıT dıye sordu? "'Okudum" dedim "Nezamanokudun?"Ona. 1945\ılın- da okuduğumu söyleyince içini çekti. "İş- tebizimeksiğimizbu"dedı. "'Askercilik oyna>alım derken asü ka\ naktan. beşo ri ilişkilcrden uzak kalıjoruz. 16 >ıl ön- ce çıkmış bir değerli eseri sen a\ nı \ ıllar- da okuyorsun; bense tesadüfen göriip okuma\a çalışıyorum. Senin özür dile- menc gerek yok. Asıl bizler si/lcrden. in- sanlan bilgi ile ilinı ile uyarnıayd çalışan- lardan özür dilemelhiz." Bizı oturttu. çay :>ö\ledı. Konuşma- sını gene o kitap üstüne getirdı \e şöy- lesürdürdü: "Bınaşageldim.üiın iledi- nin makûsen mütenasip değerter oldu- ğunu bu kitabı okurken öğreniyorum. Ben, bir ayağı Osmanlı'da bir ayağı Cum- hurhet'te olarak \aşadım, yaşlandım. Osmanlı rejimi, tarifini hiçbir zaman yapmadığı, >apamadığı bir din \oneli- miydi. Cumhuriyet dini yok saymadı. Fakat insan aklını \ e ilmini öne aldı. Bu- gün halk arasında değil, ne yazık ki oku- muşlar ve de\ leti \önetme>e talip olan- lar beyninde şahit olduğumuz çatışma- lar. o tarifi yapılmayan karanlık diizen- den kendDerini kurtaramayanlarla. Cum- hurhet'in önem \erdiği akıl >ollannın ve ilmin. çağımızda ne mana ifade ettiğini idrak edemeyenlerden neşet etmektedir. tnsanlar, Cumhuri\et'in tarif ettiği ha- yat tarzını kavradıkları giın. yüce Ata- türk'ün özlemi gerçekleşmiş olacaktır." Rahmetli Gürsel. günümüzde olup bi- tenleri görse, vaşasa acaba ne düşünür- dü... Günümüzün yüce din bilıcileri (bi- limcılen değil). sözü döndürüp dolaştı- np "aydın din adamı"na ve kerameti kerndilennden menkul "Kuran ilmi'"ne "' .getinyorlar. Oysa. aydın din adamı denılen ucu- beyı hıçbırtoplum üretmedı. Üretmeje de yeltenmedi. 1950"lerden ben aynı te- rane çalınır bızım ülkemizde. Ama bır türlü sonu gelmez. sonuç alınamaz. Çün- kü din adamlığı başka, aydın adam bir başka deger nitemi. Din adamuakıldan. akılsal verilerden çok. duygu \e sezgi- lenne: duygu \e sezgılenyle elde ettığı sonuçlara. deger yargılanna göre düşü- nen. da\Tanan. onlara gözü kapalı bağım- lı olandır. Aydın ise düşünebilen. uslamlama ye- teneği kazanmış: düşün üretme ve us- lamlama >oluyla akılsal sonuç alabılen. neden-sonuç ilişkileri kurabilen insan- dır. Yani. Arapça iltnı değil. Türkçe bi- lımı.bilimselliğideğeryargılannaölçü alan insandır aydın. Bilındiği gibı Türkçe bilim, ka\ ram- sal bırsözcüktür. Bulma. yaratma. üret- me yolu. bilinmeyeni arayıp bulma. bi- linç hazırlama. neden-sonuç ilişkısi kur- ma ve birtakım kuramlar. denence ve sı- nancalar oluşturma içeriklı bır ka\ ram- dır. Arapça ilm (ılim) sözcüğü ise: Bıl- me. bilib, belleme. bilinene uyma. bili- neni görme,benımseme. bılineni, bildi- rileni alma. sahiplenme.. anlamlanna gelen, önbilisel, öğütsel içerikli; dilbi- limsel olarak da edilgen yapilı bir kav- ramdır lslam pevgamberınin "İlim Çin'de isede gidin bulutı, alın" demesın- den de anlaşılacaği gibi Arapça ilm sö- zünde bir hazıra konma; bilıneni. bulu- nani benımseme anlamı vardır. Islamlı- ğın yayılma ve kurumlaşma dönemle- rinde Batı dıllerinden, özellikle de es- kil Latın-Yunan dıllerinden Arapçaya uyarlanan düşünbilim yapıtlan bile. ki- mi durumlarda ıçerikleriyle oynanarak Arapça ilm kavramı kapsamında alım- lanmış ve öyle sunulmuştur. Söz konusu uyarlamalar. dinsel veri- lere, verilelere bağımlı felsefesel düşü- nüş yoldamı sayılan "ilm-i Kelam" ile ilgılendirılerek Kuran'a bağlanmış \e "Kuran'da olmayan hiçbir yerde yok" görüşüne oturtulmuştur. Kuran düşün- cesi. Kuran düzenlemesı. çok aşiretli Arap ulusçuluğuyla da bütünleştırile- rek ortodoks Müslümanlığın yolu açıl- mıştir. lslam düşüncesinden günümüze yan- sıyan tek ışık. "Ehl-iSünnefin Kuran'ı "İevh-i mahfuz"dakı aslının yansımaM \e yansıyan bu \arlığı u ilm-i ilâhi" ola- rak dayatmasına. Mutezile \e Şia"nın karsı çıkarak: Kuran öncesızlezelümi yoksa üretilmiş mı.. sorunsalını ürete- bilmiş olmalarıdır. Ra\endi. büyük bır açık yüreklilikle. Kitabüz-Zümürrüd adını verdiği yapıtında: "..akJın ötesin- de, akla üstiin gelebilecek doğaüstü hiç- bir şe>. hiçbir güç yoktur. Ekip biçmeyi yapanlar. günleri hesaplayanlar. güneşin doğup babşını gözleyen: gökyüzüne. \ ü- dızlara. güneşe \e a\a bakarak takvim- leri yapanlar, insanlardır. Bunun için kimse\e vahi\ inmemiş, zaten inmesine de gerek yoktur" dıve yazabilmiştir. Arap dünyasında bunlar yaşanırken Osmanlı toplumu da yenı senı de\let- leşme \e kendı içinde kurumlaşma sü- recını vaşamaktadır. Ne var ki Osmanlının düşün ve eği- timleşme alanına. söz konusu tartışma- lardan. yalnızca bır görüş. tutucu \e Arap ulusçuluğu içeren *Erü-iSünnet~ın edilgen. > a^gıcı görüşü \ ansimı^tır. Os- manlı düşün \e eğitımleşme sürecınde ılk bılım kurumu. ılk medrese olarak bılinen tznik Medresesi, dönemin ünlü gizemcisi \e Arapulusçulanndan Muh- yiddinîArabrnin etkilemesinde. her tür- lü bilimsel kuşkuculuğa kapalı. "lâfzî" \e "naklT* bilgilendirme ile uğraşan. lslam ortaçağının da gerisinde bir ku- rumdur. llkel insan yaşayışlarından beri bıli- nenleri yinelemeden ve verili Kelamöğ- rctisini nakilden öteye geçemeyen bu medrese tipi. Anadolu Müslümanlığının gerçek bilime açılamamasının başlıca ör- nek engelini oluşturmuştur Rahmetli Gürsel'in çok yerinde bir tanılamasıy- la tanımı yapılmamış bır dünyada. ka- palı dinsel düzeneği >aşa>agelen Os- manlı: dönemin Hınstıyan ve Muse\ ı top- lumlannca üretılen din felsefesı. din toplumbilimı. din tınbilımi \b bilim dal- lannı bile tanıyamamıştır. Bü\ ük ölçüde Molla GazzaB, bır öl- çüdeEş'arhbgibi Ehl-iSünnet'çı. akıl- sal venlere kapalı dınbilımcılerın etki- sindeoluşan Osmanlı düşünüş yoldamı. özellikle neden-sonuç ılişkilennden ku- ram üretme>eyönelık felsefekarşısında cın çarpmışa dönmüş. ondan köşe bu- cak kaçmıştır. İnsansal bilimı. akılsal yöntemlen sa- \unanlara karşı. ortodoks Müslümanın mantığı şö\le işlemiştır: "BiUm ile din, ters oranfılıdır; biri ilerlerse öteki geri- ler.dhorsunuz. Bilim dümacıdır. İnsan- lar üretmiştir. Bilimin kesinlemesi >ok- tur. değişkendir. O>sa din tannsaldır. Tann nizanudır \e kesindir. mutlaktır. Bi- lime \e alalcıhğa kapılanmıa açarsakdi- nimiz za\ ıflar. Araf'ta kalırız. Sizin bi- liminiz bizi ilahi sorgudan kurtaranıaz." Bu mantık. lslam ortaçağının man- tığı idı. Üretmediği bir ınanç dızgesının ağına takılan Osmanlı. o mantığı aşacak yüreklıliğı gösteremedi. Oysa lslam dı- nı dışında kalan hemen bütün toplum- lar. ınançlannı gökten yere indirdiler. hem uluslaştırdılar. hem bilime. akılsal ya- ratılara engel oluşturan yanlannı törpü- leyereke\cilleştirdiler, insansallaştırdı- lar. Günümüzde. insan- sal \e bilimsel >aratı ve oluşumlan içine sin- dıremeyen tek ınanç dizgesi olarak lslam ınanç dizgesi: ınsan- sallaş.tınlamavan. ulus- laştırılamayan inanç belgeleri olarak da ts- lam inanç belgeleri kal- mıştır. Bilime ve akılsal ve- rilere kapalı Osmanlı- dan kurtulduk ama. Osmanlının nerede>- se bir tapınç gibi zı- hinlere işlediği: "Akıl Frenkistanın olsun / Ki saltanat Âl-i Osman'a yeter!" fehvasını (saç- malığını) üstümüzden atamadık. Elimde rah- metli Yunus Nadi'nın 1914\ılıSelanıkNe%- sal-i Millısi'nde(Ulu- sal Yıllık) yayımlan- mış yazısından alınma bir küçük alıntı var. şöyle deniyor bu alın- tıdcT "Bence insan top- luluklannnöneten \a- saların en mucizelisi. ulusal derneşim \asasıdır. O ne müthiş bir güçtiir ki an- lamını bilen ulıısları \ıkıma uğramak- tan ve tarihten silinmekten kurtanr." (Dili tarafımızdan sadeleştirilmiştır. M.D.) İnsan bir kez. mutlak gerçeğe erdiği- ni sanmaya görsün. o anda insan olma onurunu yitırmiştır. Ben bir ulema ol- sam. cebimde de kapı gibı bır "Al Az- har" icazeti taşısam \e sıze desem ki: "Tanrı, ülkemi/in dört bir >anındaki dağlan göçebe çadırlannın direklerine benzeterek \aratti. Dağların kökleri ye- rin dibindedir. Direk \ ıkılınca nasıl ça- dır uçarsa. dağlar >ok olunca da \eryii- zündeki her şe> her tarafa >a\ıhr. saçı- lır..." Ya da şö\ le desem "Cinler, insan- lara musallat olan. onları inançlarından saptıran en korkunç \ aratıklardır. Çün- kü Tann onlan. insanın cinsiyetorganın- dan aldığı parçalar ile doyınuş hidro- karbonlann kanşunından. bu kanşımın içine metan gazı üfleyerek varattı." de- sem. bana ınanır mı\dınız'.'.. türsak Tûrkiye Sinema ve Audio Vısuel Kültür Vakfı EĞİTİM ÇALIŞMALARI PROGRAMI DUNYASI TAMIŞIM Veni Ders Döneml: 14 Mart-13 Haziran '98 Cumartesi günlerl 14.30-1 «.30 aracı • Tûrk Sineması Tarihi • Video Kameraları • Kuramlar ve Akımlar • Film Çözümlemesi • Sinemada Oyunculuk • Sanat Yönetimi • Dünya Sinema Tarihi • Aydınlatma Tekniği • Senaryo Yazımı • Sinema Kameraları • Kurgu Ilkeleri • Filrr Yönetimi • Yapım Süred Gazelecı Erol Demek Sk. Hanif Han 11 2 Beyoglu Istanbul Tel&Faks: (212' 251 67 70 - 244 52 51 - 251 S4 S1 ANMA ı BEDİATARAN 192O - 1995 Vefatının üçüncü yılında rahmetle anıyoruz. AİLESİ/ARKADAŞLARI KULTUR • SANAT 293 89 78 (3HAT) Beyoglu Osmanbey Ûmrarnye BaknMy AHunzade Kadıköy Erenkoy Artcaıa ianr FITAS GAZI PRtNCESS CAROUSEL CAPtTOL A5 CINEPOt MEGAPOL SEMA 249 01 66 247 96 65 461 03 82 571 83 80 391 19 35 336 00 50 362 51 00 419 44 92 483 91 00 12 00-14 15-16 30-18.45-21 15 11.00-13 0O-15 0O-17.15-19.3O-2145 10.15-12 15-14 15-16 15-1815 11 15-13 15-1515-1715-19.15-21.15 Cuna-C tes 2315 12 00-14 00-16.00-18.00-20.00-22 00 1U0-14.00-16.0O-19.0O-21 00 11 15-13 15-15.15-17 15-19 15-21 15 11 30-13 30-15.30-17.30-19 30-21 30 I. ULUSLARARASI KOCAELİ SOKAK TİYATROLARI FESTİVALİ KOCAELİ! F U A R I Kocaeli Kültür Sanat ve Ticaret Fuan '98 kapsaminda,15 Temmuz • 15 Ağustos 1998 tarihleri arasında I. Uluslararası Kocaeli SokakTıyatrolan Festivali gerçektiştirilecektir. Festiva! tûm profesyonel ve amatör tiyatro gruplannın başvurusuna açıkür. Festivale kattlacak projeler, başvuruda bulunan projeler arasından İzmit Bûyükşehir Belediyesi Şetıir Tıyatrosu Genel Sanat Yönetmenliği ve Kocaeli Fuar Müdüriüğü tarafından seçilecektir. Açık havada ve Fuar ortamında sergilenecek olan performanslann mali giderteri ve sanatçılann kaldıklan tanhier arasındaki gereksinimleri Fuar Müdüriüğü tarafından karşılanacakbr. Konuya ilişkin diğer bilgiler ve Festival Yönetmenliği İzmit Bûyükşehir Belediyesi Şehir Tıyatrosu ve Kocaeli Fuar Müdürlüğû'nden temin edilebilir. BAŞVURU ADRESLERİ İzmit Şehir Tıyatrosu Kocaeli Fuar Müdüriüğü Yaşar ÖZVERİ Seka Salonu İstanbul Yolu - İZMİT Tel: 0.262. 323 15 47 - 323 38 36 Fax: 0.262. 323 15 4V Kocaeli Fuar Müdü Ayşegül ÖZDEMİR LeylaAtakan Parkı - İZMİT Tel: 0.262. 321 91 24 - 321 20 96 Fax: 0.262. 325 96 27 KÜCUKSAHNE SADRİ ALIŞIK TIYATROSU "ALLAHAISMARLADIK CUMHURİYET'^TYazan: SELİM İLERİ \oncten: ALİ^E LZL'NATAĞAN ÇOLPAN İLHAN, NURSELİ İDİZ KÖKSAL ENGÜR, AYTAÇ ÖZTUNA 19-20 Mart Perşembe, Cuma 21.15 21 Mart Cumartesi 15.00-21.15 ' 22 Mart Pazar 15.00 I Bıieüenmu: Taksjm Meıtez. Suadrye. Manerkez Vattoranıaianîa AKM de satıtmahladir I Kuı^uk Sahıif Atlns Sınoniıisı i'asııı \t»: 2l^ Bt*\ ogiu I Gise Tel.: 0212 292 3<> 19 KÜCUKSAHNE SADRİ ALISIK TİYATROSU HERKESİN BİLDİGİ SIRLAR Yazan-Yoneten: YAVUZ ÖZKAN AYDA AKSEL - SELÇUK YÖNTEM Perşembe-Cuma 21.1S/Cumartesi 15.00-21.15/Pazar 15.00 KUCUK SAHNE ATLAS SİNEMASI PASAJI NO. 209 BEYOĞIU GİSE TEL: 292 39 19 BINBIRYOLU Kum.Pan.Ya. lUırflparrf» Sahnnı Islmbul Sanat Merkezı Drrnek Sokat Tarlabısı Cunu w Cumartesı 20-00 Yazan / Yö«(en M ^ Muıt ^ J Dekor ^ ^ Hostjm rtuDt uuıuCnaı unauamA ATtYATRO OYUN YAZAN SOFOKLES TÜRKÇESİ GflNGÖR D İ U I E N EFES Pilsen' oneMÜZ1K TURGAY ERDENER YÖNETEN MAHİR GONŞİRAY DRAMATURGİ ÇEitH SARHURTAL SAHNE TASARIMI CUUDE LEON. SOİM BtKO. suçlar • Balkan Naci Islimyeli tek kişilik kjljbilık toplumsal cinnet gösterisi cezmi baskın \-,z.m max aub 7ı.rfı,.« memctbaydur Cumj-C.tesi-Paz.ır: 18.30 - 20.30 4 .Nhırl - 4 Nisaıı I 99S Atatiirk Kültür Merkozi Sanat Cîalerisi Taksinı / İstaııbııl KEMAL TUFAN HEYKEL SERGİSİ 13Mart-3Nisan'98 ADTİSAN ŞAKAYIK SOKAK NO 54/1 NIŞANTAŞI / TEL 247 90 81 Cuma v« nmınai tiMeri, I».X AKSANAT (0212) 2S2 35 00-0113 -14 Mart Saat 23.00 Rer (0216) 327 01 05 - 06 K Camlca Çv)Mlt* KM (Kadınlsr Mstlnesi) Cun» 20J0 Ctı.-PB»r 15.00-18.30 Sahnc Fbfcs: Fıntı Sok. No: 43 Bomorrtl, < Glş< Ttl: (0212) 240 2826 Biletlcf ?lş«, Adam Kltabcvi «c Vakkorama'ljrrJ*. T.C. Kültür Bakanlığı İSTANBUL DEVLET OPERA ve BALESİ ATATORK KOLTÜR MERKEZİNOE G. Puccini opera 3 psrde Orkestra Şeü- Amonto PIROLÜ / Sahneye Koyan Yakta KARA 14 Wart Cumartesi 15 30 26 Mart Perşembe 20 00 / 13 Nısan Pazartes' 20 00 MODERN DANS TOPLULUĞU "3 KADIN" Koreografl B. MURPHY l R. HOf FMAN I B. AYDAN 17 Mart Salı 20 00 R. Rodgers & O. Hammerstein II KRAL. VE BEN müzıkal 2 perde Otkeslra Şefı S«rt»r YALÇIN / Sahneye Koyan Haldun DORMEN 18 Mart Çarsamba 20 00 4 Nısan Cumartesi 15 30 B. Smetana SATII-IVIIŞ NİŞANLI komik opera 3 perde Orfcestra Şelı Okan DEMİRIŞ , Sahneye Koyan Sümeray ARIMAN rDevfcl Sanalçısı) 19 Mart Perşembe 20 00 (Galaî' 28 Mart Cumartesi 15 30 15 Nısan Çarsamba 20 00 R. İ. Çaykovskı KUĞU GÖLÜ b>ale 4 perde ' oreografı ve Sahneye Koyan Derek DEANE f Orkestra Şelı Elşad BAGIROV 21 Mart Cumanesı 15 30; 25 Mart Çarsamba 20 00 G. Bizet CARMEN opera A perde Ortostra Şefi. AMonlo PIROLU / Sahneye Koyan Yakta KARA 24 Mart Salı 20 00 Biletler Ataturk Kültür Merkezl gışelerınde satılmaktadır A.K.M gise tel: (0212) 251 10 23 251 56 00 (7 hat) 254 MEa_I88,'> ORTAOYUNCULAR İSTİKLAL CAD. N0.140 TEL: 251 18 65-66 FAX: 0212.244 43 27 Ferhan Şensoy'un ÇOK TUHAF SORUŞTURMA TUNCEL KURT1Z-FERHAN ŞENSOY-fl«,YKAl K£NW\SIM ÖZTEKIN LEVENT UNSAL-PARKAN ÖZTUR/VMU ÇATAIBAŞ ERKAN ÜÇÛNCÛÖZKAN AXSU-SAYGIN DEÜBAŞ Cuma 21.00 C.tesi 18.30-21.00 Pazar 15.30-18.30 Kültür Bakanlığının Katkılarıyia HALDUN TANER KABARE Perşemhe 21.00 « FELEK BIR GUN SALAKKEN Çarsamba 21.00 FERHANGI ŞEYLER Salı 21.00 ESKI OVUNIAR •ÜYÜK EKRAM VİOEO GÖSTERİlERİ KAHKAMAN BAKKAL SÜKRMAIKETI KAIŞt 21 Mart C.tesi 24.00 / 28 Mart C.teti 14.00 Bılcl Sorıs Yeıwi O'to-jyjnc-jlar Guc 7i l : H 65 VAKKORAf^ALAR, Taks.m, Rumeli, Sı/adıyo vc Akmeı CARSI MAĞAZALARI: Maslak, Capıtol. Bok.rköy OFFICE 1 SUPERSTORF Maslak. Tesvikiye. Merteı Tiyatro İlanlarınız İçin (0212)293 89 78 (3hat) Ferhon Ştnsoy