Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29ARALIK1998SALI DUNYADA BUGÜN ALİ SİRMEN Demlrel'in Önerileri Turkıye 1999'a arayışlar ıçınde gırıyor Herkes tı- kanmış olan sıstemın onunun açılması ya da daha iyı ışleyen bır sıstemın kurulabılmesı ıçın değışık önenler ılerı suruyor Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de bunlardan bın Demırel'ın bır suredır başkanlık sıstemını ıstedığı herkesçe bılınen bır gerçek Bu yuzdendır kı, Cum- hurbaşkanı'nın cumartesı gunu yaptığı basın top- lantısında model olarak ılen surduklen kımseyı şa- şırtmadı Önce bır noktayı belırtelım Turkıye Cumhurıyetı çok partılı yaşama geçtığınden bu yana, hatta on- dan da once, tek partı donemlerınde Cumhurbaş- kanı olan ıkı lıdenn kışılıklerınden ve tanhı konum- larından gelen buyuk ağırlıklarına karşın parlamen- ter sıstemle yaşamıştır ABD'nın kendıne ozgu koşullannın urunu olan başkanlık sıstemı. bu ulkede başanyla uygulanmak- tadır Ama tam başkanlık sıstemının başanyla uy- gulandığı bır başka demokratık ulke daha yoktur Fransa'da De Gaulle tarafından getınlen ve 1958'den bu yana suren sıstem ıse yarı başkanlık dıyebıleceğımız, pariamenter uygulama ıle başkan- lık sıstemı ortasında bır ara yol olarak nıtelenebılır ve yıne bu sıstem de, Fransız 3 ve 4 Cumhunyet- len'nın kendıne ozgu sorunlannın urunu olarak çık- mıştır ortaya Bunlar dışında, gunumuzde genellıkle demokra- sıler pariamenter sıstem ıle yurumektedırler Ozellıkle demokrasısını iyı oturtamamış, azgelış- mış ulkelerde başkanlık sıstemının omeğını Latın Amenka'da sıkça gorduğumuz otorıter, demokra- tık yanı olmayan, tek adam yonetımıne, yanı baş- kancı sısteme donuşmesının tehlıkelen, konunun uzmanlan tarafından sık sık vurgulanmıştır Turkı- ye'nın de bu ulkeler çerçevesınde ele alınması dog- ruolur Bu yuzden, Turkıye'de başkanlık sıstemı gunde- me gelır gelmez, cıddı ıtırazlarla karşılanmaktadır Hele hele, bu sıstem ıle Süleyman Demırel'ın Çan- kaya'da kalması ve Turkıye de yonetımın dızgınle- nnı ele geçırmesı olasılığı ıtırazlann daha da artma- sına yol açmaktadır Ancak bu sakıncalan ılerı surenlenn goz ardı et- tıklerı nokta, Turkıye'de parlamanter sıstemın de tı- kandığı ve rejımın cıddı bır çıkmaza doğru yol almak- ta olduğudur Kısacası. bugun ıçınde bulunduğu- muz durum ve ışlemeyen duzen, değışıklık onerıle- nnı, ıstesek de ıstemesek de gundeme getırecek- tir. Burada bır noktanın daha altını çızmek gerek Sı- yaset bılımınde, ıdeal sıstem yoktur ve bır ulkenın demokrasıye ulaşması ılla şu ya da sısteme bağla- namaz Dılersenız Fransa omeğıne bır goz atalım Fran- sa'da 5 Cumhunyet, nedense hep unutup, gor- mezden gelmeyı yeğledığımız bır askerı ayaklanma sonacu kuruldu Kendıne ozgu 1958 Anayasası Ely- see Sarayı'nda oturan Fransız Cumhurbaşkanı'na, sıyaset bılımcı ve anayasa hukukçusu Maunce Du- verger'nın deyımıyle "çağdaş bır dıktatorvn sahıp olabıleceğı yetkılenn tumunu" venyor Ama butün buntar Fransa'run gelışmış, ınsan haklarına saygılı bır demokrası olmasını engellemıyor Turkıye ıse pariamenter sıstem ıle yonetıldığı donemlerden hıç- bınnde, Fransa kadar demokrası sınırları ıçınde ya- şayamamıştır Bu noktada demokrası kulturu ve toplumsal ya- pı sorunuyla karşılaşıyoruz Demokrası kulturu otur- mamış, bıreylen daha karşısındakının hakkı kavra- mını yetennce kavramamış ulkelerde. anayasal du- zenlemeler ne olursa olsun, gelışmış bır demokra- sıye kolay ulaşmak mumkun olmuyor Bu yuzdendır kı, sanınm en doğrusu, Turkıye'de sıstemlerı tartışırken toplumsal yapıyı goz ardı et- memek ve onu da duzeltecek onlemlerı bır arada ele almaktır MCK'de yılın son toplantısı Tarikatlar tabanı tutma arayışmda ANKARA (Cumhuri- j ı etBiırosu)-Mıllı Guven- lık Kurulu (MGK) yılın son toplantısını bugun Cumhurbaşkanı Suleyman Demirel başkanlığında > a- pacak Toplantıda Abdul- lah Öcalan olay ındakı son geh^meler ve terorle mu- cadele ıle kuresel ekono- mıkbunalımınTurkıye'ye etkılen ve ırtıcayla muca- delede gelınen nokta goru- şulecek Istıhbarat bınmlerının saptamalanna göre ırtıca> - la mucadele kararlannın odunsuz olarak uygulan- ması nedenıyle tabanını yı- tırme tehlıkesıvle karşı karşıya kalan tankat \ e ce- maatler. durumlannı goz- den geçırmek amacıy la ge- çen hafta Istanbul'da bır toplantı yaptılar MGK'nınl998'dekıson toplantısı saat 09 30'da Çanka>a Koşku'nde yapı- lacak Turkıye'yı de etkıle- yen kuresel ekonomı bu- nalımı konusunun masaya yatırılacağı kurul toplantı- sına Malıye Bakanı Zeke- riya Temizel de dav et edı I- dı" MGKGenelSekreterlı- ğı. ırticayla mucadele ko- nibundavapılanlannyıllık degerlendırmesını ıçeren bıibunuşşapacak Istıhba- rat bınmleııne ula^an bıl- gılere gore, ırtıcayla mu- cadelenın odunsuz yuru- tulmesının ardından taban konusunda sıkmtı vaşa> an tankat ve cemaatler du- rumlarını gozden geçır- mek amacıy la geçen hafta bır toplantı duzenledıler \'akşıbendı tankatının Is- kenderpa>a, Ismaıl Ağa v e Menzıl dergâhının katıldı- ğı toplantıda. tarıkat \ e ce- maatler son 6 ayda karşı karşıya kaldıklan durakla- ma ve sermaye kaybının surmesını onleyebılmek ıçın çozum arayisjannı surdururken şu değerlen- dırmelerı yaptılar - Belediyeler bizim için sermaye kaynağıvdı. Kur- duğumuz birçok şirketie ihalelerden elde ettiğimiz gelir azaldı. Laik basının. belediyeler uzerine gitme- sinden zarar gorduk. Yenel seçimler hayati önem taşı- >or. - Yurtlardışmdakı faalı- yetlere adam bulamı\oruz Kuran kursları Dıyanet kontrolune verıld'ıkten sonra tabanımız kaydı As- lında 8 \ ıllık eğıtım ımam- hatıplere zarar \ ermedı. a- ma unıversıtelere gınşlen zorlaştınlınca dağıldılar - İmam-hatiplere. Ku- ran kurslanna ve tesettüre vurulan darbelere rağmcn halk bize yanaşmadı. Pro- testolara katümadı. - Halkın aklını karıştıra- cak kadar çok takıyye ya- pıldı Başını açanlar yu- zunden halkın aklı kanştı Hepımız ayrı ayn davran- dık Kımımız faıze helal dedı Kımımız karşı çıktı Kımı tesetturü çıkanp fa- kultesıne gıttı. kımı de olu- rum de çıkartmam dedı Tesettur yasağına dırenen- lerhalkaaşın kıms>eler ola- rak geldı Kımımız Iran'ı kımımız Taleban'ı destek- ledı Halk. bıldıklen konu- sunda tereddude duşup sorgulamayabaşladı HABERLER Masaldan bunalımın yalın gerçeğine: Yeni Dünya Düzeni - 7 Eski 2. Ordu ve Harp Akademileri Komutanı emekli Orgeneral Kemal Yavuz 'Ulusal devletin vazgeçilmez iki ilkesi antiemperyalizm ve tam bağımsızlıktır' HAZ1RLAYAN: IŞIK KANSU Eskı 2 Ordu \e Harp Akademılen Ko- mutanı emekli Orgeneral Kemal Yavuz, ulusal devletın vazgeçilmez ve bırbınnı butunleyen ıkı ana ılkesının "antiemper- y alizm ve tam bağımsızlık" olduğuna v ur- gu yaparak, Yenı Dunya Duzenf nın ulus devlet yapısını yıkmak ıstedığıne dıkkat çektı ve "Ulusdevletin tam bağunsızvean- tiempcryaJist olması. dıinya patronlannın globalleştirme. somurgeleştirme stratejile- ri Ue taban tabana zrtür" goruşunu sav un- du - Son 15-20 vıldır dunvadaki gelişmele- re bağlı olarak sınııiann artık onemini y i- tirdiği savmdan hareket eden kureselleş- meci goruş. ulus devleti kuçümsemekte. daha çok mıkromillıyetçılıği. etnık >e dın- sel kimJiklerın öne çıkanlmasımn gerektı- ğini ileri sürmektedir. Av m donemde. Tur- kiye'dcki getişmelere bakıldıgında gerek mikromillivetçiliğin. gerekse koktendıncı- liğin ulkemizde ale\ lendirilmek istendiği görülmektedır. 28 Şubat kararlannı bu açıdan değerlendirir misinız? - Ord Prof Hüseyin ^ail Kubalı, mıl- lı ya da ulus dev let kavramlanna şu tanfi getınyor "Kuruluş bakımından. ulkcsi ve mille- ti ile bolunmez bır bufun teşkıl eden, dun- va goruşu yonunden de milliyetçiligi (uluv çuluğu) esas bilen, yani başka milletlerin varlığına saygı gösteren ve kendi varlıgına saygı isteyen,emperyaüzmi reddeden dev- let" Ulus devletin ana unsurlan da şunlar "Ulusal sınırlar. ulusal niifus, ulusalege- menlik. ulusa) kimlik." Turkıye Cumhurıyetı, bır "ulus de\- let"tır Cunku, sınırları "ulusal sınır- lar"dır Bu sınırlar, 1918 yıkıntısı sonu- cunda, "gerçekçi" ve "milli" iıdennın "Misak-ı Mffli" ıle tespıt ettığı "anava- tan"ın, "fiiIT ve "doğal" sınırlandır Nufusu "ulusalndfus"tur 1924Anaya- sası'nda bu husus şoyle belırtılmıştır "Türkrve ahaüsine,din ve ırkfarkı olmak- stnn vatandaşlık iribanyla. Turk' ıtlak olunur (denir)" \ey ıne İıdennın çok ozet fakat çok anlamlı ıfadesı ıle, *Ne mutlu Tiirküm dKene" prensıbı benımsenmış- tır "Ulusal egemenlik" dev letın temel ılke- sıdır TurkıyeCumhunyetı'nınkurucusu- mın en buyuk ve en önemlı karan ulusal egemenlıge dayalı, yenı bîr Tiırk Devletî kurmaktı Ve bu karannı, butun dığer ka- rarlan gıbı gerçekleştırdı Bu husus. mev - cut Anayasamızda da açıklıkla belırtıl- mıştır u Egemenlik, kayitsız şartsız mille- tindir." Halkımızm kımlığı "ulusal kimlik r 'tır "OsmanJı"nın yıkılışı ıle. kımlıksız ka- lan halkımız, İıdennın aydınlık ongorur- lüğu ıle, laıklığın tum mıllet yaşamında benımsenmesı ve uygulanması ıle. "din- sel kimlik"ten, "ulusal kimlik'e geçme\ ı başarmıştır Ozellıkle ve onemle belırtılmesı gere- ken bır dığer husus daşudur "Ulusal dev- let"ın vuzgeçılmez ve bırbınnı bütunleyen ıkı ana ılkesı, "anöemperyaliznı' ve "tam bağunstzlık"tır Bu gerçeklen aklımızda tutarak, soru- yu tekrarlarsak, u _ sınuiann artık onemini yitirdigL.", "_ daha çok mikromıllhetçılıöın, etnik vıe dinsel kimliğin ortaya çıkarümasuun ge- rektiğL»", "._ gerek mikromilliyetçilıgin. gerek köktendinciliğin ülkemizde alev len- dirilmekistendigL." gerçeklen. "ulusdev- lefın yukarıda belırtılen ana unsurlan karşısında. bu ve benzerı faalıyetlerın nı- yet ve maksatlannt ortaya koymaktadır Boylece. ''ulusal smııiar''ın def ışmez- lıgı unutturularak, "ulusal devlet"ın bo- lunmez butunlügu yok edıleceknr Boylece. mıkromıllıyetçılık ıle "ulusal nüfus" dağıtılacaktır Boylece. etnık ve dinsel kımhğın ortaya çıkanlması ıle "ulusal kinılik*'sıhnecektır Boyiece. kok- tendıncılık alev lendınlerek ''ulusal ege- menlik" ortadan kaldınlacaktır Açıklık- la görülmektedır kı, nıyet ve maksat "u- lusdevlet" yapısını yıkinaktır • Sorun. doğru sıstemı oluşturmaktır. Doğru sıstemın yolundakı taşlar ıse sıyasal, sosyal ve ekonomık tam bağımsızlık, hukuk devletı kavramını kışı ıçin \e de\ let ıçin gerçekleştırmek, çağdaş ve herkese eğıtım ve ulus devlet/ulusal toplum unsurlanndan oluşmaktadır. "L'lusdevlet" vapısı vıkılmalıdır çun- ku "ulus devlet", "tam bağımsız" ve an- tiempervahst"tır Bu durum ıse "dunya patronlarTnın "globalleştirme (somurge- leştirme) stratejıîerTne taban tabana zıt- tır 28 Şubat kararlannın bu açıdan değer- lendınlmesıne gelınce 28 Şubat olavı Turk kamuoyunun buyuk çoğunlugunun talebı uzerine, Mıllı Guvenlık Kuru- lu nun, Anayasamızın 118 maddesı ıle kendısıne verılen gorev gereğı harekete geçerek. hukumete tevdı ettıgı bır belge- dır Bu belge. bellı bır durumdan doğmuş- tur ve bu sebeple. bu duruma yonelıktır Bu durum. ulkenın bosyal ve sıyasal ya- >amına, "dini irtica"nın hâkım olmava başlamasının toplum ve devlet havatına getırdığı cıddı lehlıkedır Belge, butunu ıle bu tehlıkeye vonelık olarak ve bu mak^atla hazırlanmıştır Mev cut 17 maddesının tamamı, bu konu- yayonlendırılmıştır Bov lece. başta belırttığımız olay ın. çok genış kapsamı ıçınden sadece "_ dinsel kimlik geliştirme_." v e "... koktendıncilı- ğın ulkemizde alevlendirilmekistendiği-** hususlarına yonelıktır Belgedekı maddelerde ıfadeedılen hu- suslar. uygulanmalan halınde bu tehdıt- len. çok buyuk olçude karşılayabılecek- şekılde Sevr hantasını hatırlavın. <\na- dolu'nun ortasında bır avuç toprak parça- smda sıkıştınlmış Turk toplumu kuzey- de Pontus doguda Ermenı guneyde Er- menı, Fransız Italvan batıda\unanıstan Tambır^kurtkapam" Kurtuluş olanak- sız. bogulma kaçınılmaz Ama. bır asker gozbebeklerınde çelık rengı ateşler vanan bır asker Sakarya Nehn nın doğu yamaçlannda vumrugu- nıı havava kaldırarak havkırdı "Durun. buradan ılenye gıdemezsınız!" \e Sevr çoktu Evet Sevr hâlâ bır surecın sonuçlandı- nlamamış sonucu vasfını surduruyor Bu sureç bıtmemıştır Cunku Avrupalı Hırıs- tıvan, Asva dan gelmış ve ustelık \luslu- man bır ırkın kendısıne komşu olarak bı- le ya^amasına razı degıldır Bugun. vargucumuzukullanarak, "Av- rupaBirliği"negınneyeçalışıyoruz Du- şunmuvoruz kı. bızı Vıyana kapılarından. fstanbul Boğazfna235yılboyuncaugra- »arakgenletebılmışbır Avrupa bızımye- nıden o kapılara gelebılmemıze razı ola- bılırmı' - Turkiye'nın ıçindc bulundugu bolge- deki istikrarsızlıklann ana gerekçesi sizcc nedir? I urkiye'nin gerek ulusal kurtuluş savaşıvegereksecumhunyetın kuruluş fel- sefesi açısından. bolgede tedumadaornek ulke oldıığu tarihsel bir gerçek. Türkiye. Guçlu cografya. "güçlu at"a benzer Uzenndekı bınıcı. yeteneklı ıse, onu her şart altında her hedefe taşır, goturur Bı- nıciM yeteneksız ve denevım^ız ıse uzun sure sırtında ta^ımaz. ılk muşkul engelde onu sırtından atar Bu guçlu cografyadakı toplum, ustelık genç ve dınamık bır nufusa ve yuksek te- şebbus kabılıyetıne sahıpse. -sık olmasa da- başı sıkışınca kendı başına cesur ka- rarlar verebılıyorsa, bu coğrafyada ya$a- yan devletı hıçbır "bflyıik devlet" ıhmal edemez Onu devamlı gozetım altında tut- mak ve bastığı zemmı devamlı "sarsmak" durumundadır Boylece yuksek dınamız- me sahıp bu devletin, ayaklanm sağlam- ca yere basarak, hedeflerıne doğru hızlı adımlar atması onlenır Gunumuz sıyaset lıteraturunde bu uy- gulamaya "dcstabilizasyon" denıyor Bu konuda, daha yenı ve daha açık bır tenm, ''kabul/kontrol edilebilir istikrarsızuk"tır Turkıye'nın ornek ulke olma şansı. ke- smlıklemevcuttur Cunku altındakı "at" bınncı sınıf bırtaşıyıcıdır Çunku, ustun- dekıler vasıflı ve yeteneklıdırler Sorun "doğru sistemi oluşturmak"tır Doğru sıstemın yolundakı taşlar ıse sıva- sal, sosyal ve ekonomık "tam bağımsız- lık", "hukuk devleti" kavramını kışı ıçın ve dev let ıçın gerçekleştırmek. çafdaş ve herkese eğıtım ve "ulusdevlet/ulusal top- tır kanaatındey ım - Türkiye'ye Sevr koşullannın yenıden dayablmak istendiğiduşüncesinekatılıyor musunuz? - Katılıyorum Çünku Sevr, bır sürecın sonuçlandınlmamış sonucudur Konu "Şark meselesi"dır Osmanlı, 1299'dan 1683"e kadar 384 sene, batıya- Avrupa'ya doğru ılerlemıştır Osmanlı ılerlemesıne karşı oluşturulan "Şark me- selesi"nın ana fıkn şu ıdı "TurUeri once Avrupa'dan sonra da Anadolu'dan kova- rak,geldikkriyere.Orta \syabozkirlan- na geri göndermeL" Bu uygulama. 1683 II Vıyanabozgu- nu ıle başlatıldı ve ılk safhasi 235 yılda 1918'de Istanbul Boğazı'nda tamamlan- dı Sev r. ıkıncı safhanın da tamamlanma- sı ıle planın sonucunu sağlavacak şekılde duzenlenmıştı Hem de Turk'u Anado- lu'dan"kovacak"değıl orada "boğacak" aynı fırsatı bugünku koşullardayakalaya- bilir mi? - Turkıye'nın ıçınde bulundugu bolge- de. istikrarsızlıklann ana nedenı. onun coğrafvasıdır Turkıye ve çev resınıgoste- ren bır hantava Turkıye merkezlı olarak bakalım Turkıye, bır kolu ıle Balkanlar'ı ve onun uzerınden geçerek Orta Avru- pa'yı tutuyor (Osmanlı'nın bu voldan \ ı- yana'ya geldıgı unutulmuyor) Dığer ko- lu. Yunanıstandan Adnyatık'e Kuzey Afrıka'dan Mısır'a. Israıl e, Surıye'den Kıbns'a tum orta ve doğu Akdenız'ı ku- cakhyor Guneyde. tum Ortadoğu ve kor- fez, doğuda Iran ve uzennden Afganıstan. Pakıstan. Kuzevdoğu da, ıçıne kadar gır- dığı Kafkasya ve onun uzennden "20. as- nn bakiresi" Orta \sya, kuzeyde hala "Rusya'nın yumuşak kamı" ıle zengın Ukravna Dunyada boy le guçlü bır ba^ka coğrafy a gerçekten yoktur lum" unsurlanndan oluşmaktadır - Soğuk savaş sonrası dunyada oluşan güçler dengesızliğinde, tek bır ulkenın ya da bolgesel biriiklerin tum yerkureve ege- men olnıak ıstemesi soz konusu mu? - Hıç ^uphesız evet Soğuk savaş done- mı. aslmda ıkı kutuplu bır "dunya kaynak- lannın paylaşımı mücadclesi" ıdı Sovyet Rusya, bu çekışmeyı 1989 vılına kadar surdurebıldı ve bu tanhte mucadeleden çekıldı Bu durum olması gerektığı gıbı. makul dengelenn oluşturduğu "çok kutuplu bir dunya"y ı maalesef oluşturamadı Onun yenne. bu tanhten sonrakı dunya sıyasi konjonkturunu. "tek kutuplu bır duma" olarak eoruyoruz Bu tek kutup da. şup- hesız ABD'dır Bır ulkenın "dünya lideri" olabılmesı ıçın. şu dort alan da ustunluğu ele geçır- mesı gerekıyor Bunlar. ekonomık, aske- n, teknolojık alanlar ıle kultur alanıdır A.BD. bu dort alanda da, dunyada us- tunluğu elınde tutmaktadır Zbigniev Brzezinski, "Biiyiik Satranç Tahtası" ısımlı ıncelemesınde, bu durumdan şu so- nucu çıkanyor " Bu dunımda. bir nesilden fazla bir za- man için, ABD'nın dünvanın bir numara- h gücü olnıa statüsunü zorlayacak bir baş- ka rakibin ortaya çıkma ihtimalı yoktur." Budurumu. ABD Dışışlen Bakanı Ma- deleineAlbright, çok daha açık olarak ıfa- de edıyor "Biz, dünvanın en güçlu devletiyiz. Bu kurenuı en onemli unsuru olarak. dunva- yı çocuklanmız. torunlanmız ve tabü bi- zını kurallanmıza uyan diğer ulkelenn in- sanları için daha guvenli hale getirmek amacı ile gereken her şeyi yapacağız." Moses Naım, "Foreign Policy" dergı- sınde, bu konuda y ayımlanan makalesını, şu soru cumlesı ıle bıtınyor "Budurumda,'kureselleşme nin,'Ma- de ın L S \ ile damgalandırmaktan ne far- kı kahyor?" Busorunu Turkıye ve onun merkezm- de bulundugu ve bugun yenı bır jeopolı- tık terını olarak benımsenmis bulunan "genişletilmiş Ortadoğu" açısından ınce- leyecek olursak Brzezınskı nın y ukarıda bahsedılen ın- celemesı. bu konuy a ABD bakışını aşağı- dakıgıbıyansıtıyor "Mevcutglobalşartlarda, Avrasya'nuı yeni politik haritasında 5 kilit jeopolitik oyuncu ve 5 jeopolitik ana ve aktif oyun- culardır. tngiltere, Japonya ve Endonezya çokönemli ulkeler olmakia birlıkte,jeopo- litik oyuncu olarak değeriendırılmemek- tedir. Ukrayna Azerbaycan Guney Kore, Turkıve ve Iran krıtık sekılde rol oynayan jeopolitik pıvotlardır Bunlann ıçınde Tur- kıye ve İran. kendı mahdut ımkân ve ka- bılıyetlen çerçevesınde. aynı zamanda bır dereceye kadar jeopolitik yonden aktıf oyunculardır" Vedevam edıyor "... ABD jeopolitik politikasının en onenıli bolgesı, \v rasvaolmalıdır. Bunun, bırbınne baglı ıkı nedenı var. Binncısi; malunı. bu bolge muazzam dogalgaz ve petrol rezerv lerı ıhtiva etmektedır. \e dun- ya enerjı tuketımi baş dondurucu bır hız- İa art^r. (ABD to|jcakianndakj petrol re-1 /eniert 12 yıl sonrt-tfo«nn<rt*lMliet*,*" bu Av rasy a Balkanlaıv- buyuk bır ıshk^ rarsrzlığa hatta kargaşaya gebedir. Çunku Rusya, Iran ve Turkıye gıbi bolgesel guç- ler, bu alanın kontrolu için çatışabilirler. Boyie bu-çaüşmavıonlemekve bunlardan herhangi birinin bolgede liderlığı kapma- sına manı olmak için. ABD'nin buraya guçlu bır şekilde mudahalesı şarttır." Bu goru^ler v e bu gomşlerden kaynak- lanan polıtıkalar karşısında Turkıye'nın durumu ne olabılır ve turumu ne olmalı- dır' ! Turkıye'nın coğrafyasından vedemog- rafık yapısından kaynaklanan gucu. yuka- nda belırtılmıştır Ve bu guç unsurlarını kullanarak bolgesınde en azından bır "bolgeselgüç" olabılır Bunu oluşturama- ması ve mevcut gucunu sıyasal amaçla- nnı gerçekleştıımede yeten olçude kulla- namamasmdakı esas neden nedır 0 Bu soruya venlebılecek kısa cevap şu olabılır Turkıye'nın bolgesının onemıne ve kendı ımkân ve kabılıyetlenne uygun et- kılı ve kalıcı polıtıkalar oluşturamaması- nın temel nedenı ulkenın ıç sıyasal dına- mıklennın yenne oturtulamaması, daha açık bır ıfade ıle "devlet vönetimindeki yetersizük"tır Ongorulebılecek çozüm, devlet yone- tımıne, toplumsal menfaatlere vonelık bır anlayış getırerek halkımızm maddı ve manevı yonden tatmın ve ıkna edılmesı suretıy le genış bır "toplumsal uztaşma ve uyumu" sağlamak ve buradan alınacak "guç ve irade" ıle çok daha "kişüikli bir dış polmka" yuruterek "ulusal çıkarlan" on plana çıkarmak vegerçekleştırmektır SÜRECEK Marmara Universitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Çakmak 'Türkiye'de solun cazibe merkezi olabilmesinin koşullan olgımlaştı'Marmara Ünıversıtesı oğretım uyesı Prof Dr Ah- met Çakmak. Turkıye'dekı sol hareketın. sıyaset ve sıyasetçıye donuk guvensızlıkten zarar gormeyece- ğını, tersıne onu kendı lehıne kullanabıleceğını dı- le getırdı Çakmak. "Yeter ki sol, yeni durumu kar- şılavan strateji ve politikalar üretebilsin. Bütün me- selebudur.Neohberalsaldırganlann alternatifı yok' demesi de bu yuzdendir" dıye konuştu - Türkiye solunun, küreselleşme sürecinin özelu'k- le emperyaliznı bovutunu gozden kaçırdığı kamsın- da mısınız? - Soruya Turkıye solu dıye bır terım kullanarak cevap vermek gerçeğe karşilık gelmez Turkıye so- lunun bırkısmı ıle kımı sol çevrelenn. sorunuzdakı ıfade bıçımıyle soylersek, küreselleşme surecının "emperyalizm" boy utunu gozden kaçırdığıkanısm- dayım Bunlar Blaırcı bır çızgı ızlemektedırler Bu ke^ıme dıkkat etmek. ozgurluk. demokrası ve ınsan haklarını vurgulayan soy lemlerıne aldanmamak ge- rekır Izleyeceklerını soyledıklerı ekonomı polıtıka- lan halka ışsızlıkveyoksullukgetırecektır Solunge- n kalanı. bu polıtıkalara karşı çıkmakla birlıkte. ıçın- de yaşanan dünya koşullarmı gozeten yenı ve ger- çekçı strateııler ortaya kovamamaktadırlar - Avrupa"dadeğişik renkleriyle "sol" partilerin ik- tidara gelmesinin sizce gerekçesi nedir? Ingiltere, Fransa. İtalya ve Almanya'daki sol ikfidarlann ege- men ideoloji olarak tanımlanabılecek "neolıberal" poiitikalara bakış açılanm kalın hatlanvla özetleye- bilir misiniz? - Bu ulkelerde sosyal demokratlar yenıden huku- metolmuşlardır Ingiltere Işçı Partısııyıcesağakay- miijtır Fransa ve Italva'dakılenndışedokunurbırşey yaptıklan yoktur Almanlangoreceğız Ancak. bun- lann hepsı sosyal demokrasının sağkanadı olup ık- tıvat polıtıkalan anlamında onemli değışıklıkler yap- mamışlardır vapmayacaklardır Onlann tutumunu aslmda belırleyecek Tay land'da ortaya çıkan yayıl- maya başlay an ve halen onu alınamamış olan sorun- lara karşı egemen odakların alacağı tav ır olacaktır Tabıı muhatazakâr partılere kıyasla sosyal polıtıka- lara bıraz daha fazla ağırlık verebılırler Iktısat dışı alanlarda farklı uygulamalaryapabılırler Ozellıkle Almanya bubakımdan ılgınç olabılır Çunku. bugun başbakan olan sosyal demokrat lıdenn. ıkı yıl once soyledığı "Bu toplumun asıl sonınu ekonomik de- ğil, Almanyâ'nın yansı manik-depresif" cumlesın- de gerçek pav ı olduğunu duşunuyorum - Siyasilere ve siyasetçilere olan guvensızliği de göz önüne alırsak. Turkıye'de nasıl bir sol hareket gere- kiyor? - Turkıye solu, bu guvensızlıkten zarar gormez Tersıne onu kendı lehıne kullanabılır Yeter kı. yenı durumu karşılay an stratejı ve polıtıkalar uretebıIsın Butün mesele budur Neolıberal saldırganlann "al- ternatifı yok" demesi de bu yuzdendır Gerçekten bır alternatıf oluşamaması da bu yuzdendır Sol, ente- lektualızm hastalığından muzdarıptır Tabıı kı her sı- yası hareket gıbı. solun da entelekruellen olacak hat- ta birçok konuda başı çekeceklerdır Benım entelek- tüahzm ıle kastettığım bu degıldır Entelektueller solun başma bela olmuşlardır Onlann yuzunden ozellıkle radıkal sol burnundan kıl aldırmıyor Sıya- sette boyle şev olmaz llkelerı olmak başka şeydır. burnundan kıl aldıımamayı manfet saymak başka şeydır Bır ABD'lı soJcunun dedığı gıbı teorı bır ka- rıverdır Sol gorunumlu entelektuellenn bu karıver meselesı yuzunden halkın onu tıkanıyor Sol bugun gerçekçı olmak. yapılabılır stratejıler gelıştırmek zorundadır Burada onemli bır engel. buy uk olçude entelektualızmden kaynaklanan amaç problemıdır Evet soldaevvela cıddı bır amaç prob- lemı v ardır Bu problemm onemli y onlen olarak çok sayıda amaç sonucu amacın anlamsızlaşmasını, amaçlar arası çatışmayı sayabılınz Amaç mesele- sınm tartışmaya açılmasının zamanı gelmıştır Turkıye'de sol hareketın cazibe merkezi olabılme- sının koşullan bır açıdan olgunlaşmıştır Sosyal de- mokrasının teslımıyetçı olmayan kanadı ıle radıkal solun maceracı ve aklı bır karış havada olmayan ke- sımlen bır araya gelebılır Gelmemesı ıçın bır sebep yoktur. belkı Turkı- ye nın sıyaset geleneklen bırengeî olarak gorulebı- lır ama. belkı bu geleneklerın yıkılabılmesının ko- şullan da olgunlaşmıştır DSP-CHP-ODP-İP ve şu anda sayamadığım sol çevrelenn buyuk bırbolumu bır araya gelebılır Bunun temelı. demokrasının de- nnleştırılmesı ve yerleştınlmesı ıle ılen teknolojı atılımıdır Sol. ılen teknolojı atılımına sahıp çıkma- lıdır Ilen teknolojılere yatınm yapacak sanayıcı ke- sımı ıle ıttıfak vapmalıdır Bu kez. solcu bırmıllı mu- tabakat gerekmektedır ulkemız ıçın Ulkenın fıkn gucu ve bınkımı harekete geçınlerek bu ılkelenn so- mut ve yapılabılır aynntılı programlara donuşturul- mesı gerekır Boy lece Turkıye solu. dunya soluna or- nek oluşturabılır