Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8KASIM1998PAZAF 8 PAZAR YAZILARI Kadın eteğindeki adamlar...Wolverhampton futbol kulübünün fanatik taraftarlarından Jim Needham. kafasının tası atınca öyle bir tepki gösterdi ki, bu tepkisine değil de bana çağnştırdıklarına gülüyorum kaç gündür. Geçen günlerde takımının maç yaptığı stadyumun yetkilileri. "Executive Box" denilen özel locaya Needham'ı sokmamışlar. Genellikle zengin taraftarlann tercih ettigi bu localarda içki ve yemek servisi yapılıyor. Kendisi de zengin bir işadamı olan Needham, daha önceleri hiçbir sorunla karşılaşmadan gidip oturduğu bu özel bölüme o gün maça kot pantolonla gittığı için kabul edilmemiş. Bütün olay bu. Bunun üzerine stadyum yetkililerine inat olsun dıye sen kalk. en yakın mağazadan bir etek alıp gı\ ve maçın sonuna kadar locada etekle otur. Söz konusu özel locaiara ilişkin etek giymeyi yasaklayan bir madde de olmayınca, kimse ses çıkaramamış tabii. Özel bölümde de olsa kot pantolonla maç izlemenin ne sakıncası olabilir diye düşündüğümden Needham'ın kızgmlığını haklı buldum. "Kot pantolona tahammiil edemiyorsanız. ben de ondan daha tahammiil edilemez bir gi> si olan etekle oturunım" anlamını taşıyan bu inadı, etek söz konusu olduğundan bende kımi şeyleri de çagrıştırdı ister istemez. Örnegin Doğan Güreş Paşa geldi aklıma nedense. Gülmemin nedenı de bu zaten. Anımsayacaksınız Güreş. parlamentoda yapılacak bir oylamada bulunup bulunmayacağı söylentilerini. "Gidipoy kuüanmazsam bana etek giydirin" cümleleriyle yalanlamıştı. Sözünde durmaması halinde kendısıne uygun gördüğü ceza sözüm ona kadın elbiseleri gi>erek küçülmekti. Needham'ın, Güreş'ınkinden çok farklı bir nedenle de olsa eylemini etekle ilişkilendirmesi. kendi halindeki bu kadın giysısinin talıhsızliğini anımsattı bana. Reşat Ekrem Koçu. Türk Gi>ım K.uşam \e Süslenme Sözlüğü'nde. "Bir kadın esvabıdır" dediği eteği. "belden aşağı yannı entari" olarak tanımlnor. Koçu'nun verdiği bilgiye göre etek LONDRA MUSTAFA KEMAL ERDEMOL Anadolu kadınlarınca Tanzimat'tan bu yana kullanılmakta. Öncesinde erkeklerce. özellikle Mevlevi dervişlerince sema sırasında giyilirmiş. O zamankı adı da tennure. Bir de köçek oğlanlar "rakslanna ayn bir cazibe. ahenk verdiği için" eteklik giyerlermiş. Tüm tarihçesi bundan ibaret olan "etek"in kavram olarak kullanım alanı bir hayli geniş. "Dişiye'' aıt göründüğünden Doğan Güreş gibi erkek politikacıların \e Needham gibi maçolann değerlendirmelenne ya da eylemlerine malzeme olabiliyor zaman zaman. Aslında bu özel olarak "etek"in. genel olarak da tüm kadın giysilerinin başına ilk kez geliyor değil. Kadın giysileri özellikle bizim geçmişimizde erkekler tarafından, başka erkeklerı cezalandırma ve "yola getirme" amaçlı işlerde kullanılmıştı. Örneğın. 1596'da Sohrap Paşa ve Mütefferrika Cahi adlı iki asker. Haçova Meydan Muharebesi'nde savaştan kaçtıklan için halka teşhir amacıyla kadın elbiseleri giydirilmiş olarak kentte dolaştınlmışlardı. Ege'de devlet otontesinı sıfıra ındıren efelik kurumunun kökünün kazınmasına ilişkin olarak, 14 Ağustos 4911 tarihli İttihad gazetesınde yer alan bir önen de ilginç bir örnek. Önen sahibi, cinayerten hapse gıren genç efe adayının. ziyaret saatinde yakmlannın karşısına kadın kıyafetiyle çıkarılmasını öğütlemekte. Bu yolla gence manevi baskı yapılmış olacak, böylelikle efelikten vazgeçmesi sağlanacaktır (Ege'de Eşkıyalar. s: 166. Sabri Nıtkinı Işte. birbırlerınden haberleri bile olmayan Needham ıle Güreş Paşa'nın eteği. geçmiştekine benzer bir amaçla kullanmış olmalarındaki ortaklığı bu yüzden çok eğlenceli buldum. Bizim kimi erkeklerinıizce böylesine aşağılanan kadın giysileri Türklerin eski dini Şamanizmde bambaşka değerler ifade ediyordu. Şamanlar. yılın belli zamanlarında kadın giysileri giymekten başka. başanlı olmak için kadmlar gibi saç uzatırlar, onlar gibi ince sesle konuşurlardı. Hatta gebe kaldıklanna, balık, karga doğurduklanna. kadına ne kadar benzerlerse manevi değerlerinin o kadar artacağına inanırlardı. İlgilisine. daha fazla bilgi almak için en kolay bulunacak kaynak olan Ziya Gökalp'ın kitaplannı okumalarını tavsiye edebilirim. Needham için söyleyecek bir sözüm yok da sözünün eri olmamasma. kadın giysileri giymekle ceza biçen Sayın Güreş'in ara sıra tarihimizi okumasını isterdim ne yalan söyleyeyim. Böylelikle Paşa. Osmanlfyı batıran Talat, Enverve Cemal paşalann ülkeyi kolayca nasıl terk ettıklerini de öğrenmiş olurdu. Malum, adı geçen paşalar işgal altındaki istanbul'dan bir kadın giysisine, yani çarşafa bürünerek kaçabilmişlerdi. Gülmekte pek de haksız sayılmam değil mi? Depardieu, şarabı lıkır lıkır götürüyor PARIS MİŞEL PERLMAN Acaba nasıl bir tutum izleyecek önümüzdeki günlerde Fransa'nın "dev" sinema yıldızlanndan Gerard Depardieu? Bu soruya yanıt arayanlann sayısı az değil doğrusu. Onursal ve adli sorunlar işin içine girince çok önemli boyutlar kazanıyor bu problemler. Özellikle Fransa'da olsun uluslararası sinema dünyasında olsun. doğrusu büyük tepkiler yarattı Gerard Depardieu'nün canını sıkan olay. Eh, o kadar olacak artık, diye seviniyor kimileri. Gerçek dostlan ^pejbette manen destek veriyor. Dedtk-ya. bd Tniktarda içki kullanıyor diye! Gerard Depardieu hem sanat hem de günlük hayatında içiyor da, oynuyor da. Alkolün ölçülü biçimde kullanılmasının gerektiği görüşünü paylaşanlardan da değil... Hele hele, şarabı lıkır lıkır indirdi mi, sormayın gitsin. Sağda solda küçük olaylar yarattığı zaman, en iyi dostlan bile, "yahu, babasının çiftliği mi?" diye konuşmaktan kendilerini alamıyorlar. Fakat, işin ilginç bir yönü, Fransız sinema sanatçısı Depardieu'nün küçük bir bağa sahip olması. Şarap "hastası" bevaz perde yıldızı Gerard Depardieu ürettiği içkiyi zamanı geldiğinde piyasaya sürüp "patron" olmanın zevkini çıkarmasını iyi biliyor. Anlaşılıyor ki, uyguladığı gerçek yöntem. "kendin üret, kendin tüket"... Lakın kişinin bu konuda son denli ihtiyatlı olması gerek dediğinizde, herkes anımsayacaktır Depardieu'nün neden olduğu motosiklet kazasını. O zaman yapılan tahlilde. kanmdaki alkol oranı 2.55 gr olarak saptanmıştı. 23 Temmuz 1998'deki mahkemesinde. ertelemeli olarak 3 ay hapsıne. 10 bin frank para cezasına mahkûm edilmesine ve sarhoş vasıta kullanmaktan ehliyetinin elinden alınmasına karar verildi. Evet. Gerard Depardieu böyle bir sanatçı ışte. Sanatsal kişiliğinin yanı sıra, özel yaşamında hareketli ve kendini tam olarak kontrol edememekten ötürü polis \e adliye ile ilişkilen oldukça yoğun. iri enseli birkişi. Şimdiki problemleri. ülkenin "Onur Nişanı" (L 'egion d'Honneur) ile ilgili. 1996 yılında başlayan bu serüven hâlâ sürüyor. O günün 2 Mayıs'ında, bizzat Cumhurbaşkanı JacquesChirac'ın ellerinden almıştı nişanı. Hoş, henüz birinci basamağındavdı ünlü sanatçı. Birdüşünün bakalım... Son dünya kupasında derhal L egion d'Honneur nişanına kavuşan Fransız Milli Takımı bir yana. ünlü sinema sanatçısı. kuşkusuz. ileride başka onurlara sahip olmayacak mıydı? Kakh ki, üerard Depardieu'ye daha 1996'da takmıştı Cumhurbaşkanı bu nişanı. Gerard Depardieu'nün sıkıntısı şimdilerde, bir kişinin, L egion d'Honneur nezdinde şikâyette bulunmuş olmasıydı. Şikâyette bulunmuş olan ilgili kişi soruyordu. Gerard Depardieu'nün toplum içindeki davranışının "Onur Nişanı"na layık olup olmadığını. tlgili çevrelerden sızan haberlere göre prosedür gereken şekilde sürmekteydi. Bütün bu gelişmeler sonunda. Gerard Depardieu'nün cezalandınlarak "Onur>işanı"nın iade edilmesi olasılığını vurgulayanlar, birkaç tür cezanın bulunduğunu da belirtiyor. "Legion d'Honneur" kurumunun bu konuda sinema sanatçısına geçen 15 Ekim tarihinde gönderdiği belgeleri Gerard Depardieu'nün titizlikle incelediği söyleniyor. Bu arada. ünlü sinema sanatçısının yanıtını önümüzdeki 3 aylık süre içinde bildirmesi şart. Sinema çevreleri söz konusu olayın ne şekılde noktalanacağını merak ediyor. Gerisi hikâve... Çopçu Başkan Filipinkr'de 7 Kasım'ı ulusal tetniziik günü ilan eden Devlet Başkanı Joseph Estrada, süpürgeyi kapıp kampanvava öncüliik erti. Başkent Manila'daki DKisoria Halk Pazan'na giden Başkan Estrada, halkla biriikte yeıieri süpürdü. Başkan, pazann tuvaletlerini bile temizledi. Temizlik kampanyasının bir hedefi de, muson yağmurian nedeniyle oluşan taşkınlann yoi açtığı salgın hastaiıklan önlemek. Güreşle dalga geçen boğalspanya. Güney Fransa ya da Latin Amerika kentlerindeki gibi. Lizbon'da da boğa güreşleri ülke kültürünün önemli bir bölümünü oluşturuyor. Pazar günü "Bugün n'apmair diye düşünürken birden aklıma boğa güreşine gitmek düştü. Portekizce bu işe "corrida de touros". yani "boğa dövüşü" dendiğini. diğer ülkelerin kültürlerinde olduğunca boğanın sonunda öldürülüp kulaklannın, kuyruğunun kesilmeyeceğini biliyordum. Bilmesine biliyordum, arna gene de dövüşün ne denli adaletli olabileceğini gerçekten merak ediyordum. Bu arada, dövüş at sırtında yapılacağından, cavaleiro adı verilen atlının boğayı yorarken kızdıracağını, forcado adlı yayalann izleyenleri eğlendireceğini ve sonuçta boğayı yere devireceklerini, öyle ya da böyle boğanın yenik sayılacağını da öğrenmiştim. Dövüşün yapılacağı arenâya vanp yerime oturduğumda. son dövüş başlamak üzereydi. Trompetler, kornetler. trombonlar üflendi, 16. yüzyıl geleneklerine uygun tören başladı. Sonra tören bitti. dövüş başladı. LİZBON Belli ki. çok iyi yetişmiş olan at, sırtında taşıdıgi cavaleiro'nun yönetimi doğrultusunda boğayı kızdıracak oyunlaryaptı. Derken, boğanın hiç beklenmedik bir andaki atılımına tanık olduk. At, iki arka ayağının üstünde zıplayarak iki adım kadar geriledi ve kenara çekilip atağı savuşturdu. Sonra, bumundan soluyan boğanın öfkeli gözleri önünde. sol ön ve sol arka ayağını. sağ ön ve sağ arka ayağının önüne alarak sanki içinden dört tempolu bir ezgi tutturdu da. "fokstrot" yapmaya başladı. Yardımcı, elindeki pelerinle boğayı sürekli yönlendiriyordu. Atlı, usta binicilere özgü biçimler oluştuımakta ve de boğayı daha da kızdırmak için küçük mızraklan hayvanın ensesine saplamaktaydı. Boğanın canı yandı yanmasına da pek aldırmadı. Derken, yorulan Jjoğanın boynuzlanna daha da yakın dovüşülmeye başlandı. Boynuzlar körletilmişti, ama atlı (n'olur, n'olmaz) kendini ve atını korumak amacıyla dikkatini hiç yitirmemeye çalışıyordu. Bu arada, zaman zaman eyerden sarkarak, boğanın ağzına burnuna pek de görgü kurallanna sığnıayan yumruk. tokat falan da atmadı değil. Atlının gözü pekti. Boğa, bir ara tüm yorgunluğunu unutup bacaklannı gerdi ve aniden saldırdı. "Amanın" demeye kalmadan, at kendini dört ayağının üstünde yaylandırdı. kenara sıçradı. Boğada boşa kaçmanın. yakalayamamanın gizli hüznünü gördüm. Döndü: "L'lan, ben sana gösteririm" dergibi baktı. Yeniden atağa kalktı. At. sahibine uydu, yeni bir dans biçemi yarattılar ya da vardı da yinelediler. Bir süre sonra. yorgun boğa bu işin bir oyun olduğunu anladı sanki. Kuyruğunu kaldınp havada bir iki salladı. Hiç ıkınıp sıkınmadan arenanın tam orta yerine sidiğini saldı. Eğlenceye katılmak ister gibiydi. lyiden iyiye yorulunca. yedi mi sekiz mi ne. bir sürü forcado sağını solunu sardı. Biri sağ arka ayağını kaptı. çekiştirdi. Bir dıgeri kuyruğuna yapışmıştı. Kıvırcık saçlı olanı hayvanın sol ön bacağını yerden kaldınp, omzuyla da böğriinden iterek devırmeye çalışıyordu. Izleyenlerde "ole"ler, "viva"lar... USTUN Bir şamata ki, AKMEN betimlemek olanaksız. Boğa, olup biteni biraz da şaşkınlık içinde izlemekteydi. Bana sorarsanız, bir ara pek keyiflendiğini bile söyleyebilirim. Sonunda ölüm yoktu ya! öysa, kendisinden önce aynı oyunu oynayan türdeşi, uygar ülkenin çağcıl kesimevinde, canlı çıktığı dövüş sonrasında iki yüz volt gücünde bir akımla yaşama "Adeus" demişti. Bilmiyordu. Bilse n'apardı dersiniz? tlerleyen dakikalarda bizim boğa oyuna kendini giderek iyice kaptırdı. tnanmayacaksınız ama, bir ara sağ arka ayağıyla sanşın forcado'nun kıçına hafifbir tekme bile attı. Bana öyle geldi ki. insanın hayvana üstünlüğü ilkesiyle düzenlenen bu eğlencede. insancıkları üzmemek için kendini yere bilerek isteyerek atıp, yenilgiyi de bilerek isteyerek evetledı. Nereden nereye • ••• '-" diyeceksiniz. Rastlantı işte. Yerdeyken göz göze geldik. Baktım. vallahi gülüyordu... Okur yoldaşlar, sloganlan okuyunEski ve yenı takvimler arasındaki farktan dolayı 7 Kasım'da kutlanan BESD (Büyük Ekim Sosyalist Devrimi) için Sovyet döneminde her yıl büyük törenler düzenlenirdi. Resmi toplantılar. yeni teorik açılımlar, yapay neşeli kutlamalar ve kitlesel mitingler yapılırdı. Ve her yıl ekim ayı sonunda de\Tİm bayramıyla ilgili olarak Komünist Partisi'nin belirlediği sloganlar yayımlantrdı. Bu sloganlarda toplumunherkesimi "kucaklanırdr. Örnegin: - Komünistler! Her konuda halka örnek olun. onu peşinizden sürükleyin! - İşçi yoldaşlar! Daha fazla ve daha titiz çalışarak sosyalist ülkenizi güçlendirin! - Aydın yoldaşlar! Burjuva ideolojilerine karşı Marksizm- Leninizmin bayrağını yükseltin!.. Aradan yıllar geçti. Şimdi az tirajlı bazı sol gazeteler. eski alışkanlıkla kapitalizmle mücadeleyi güçlendirme>e çalışan sloganlar yayımlıyorlar. Ama pek fazla ciddiye alan olmuyor. Dahası, bu konu artık bir gülmece malzemesi haline gelmiş durumda. Bu yıl bazı gazeteler (elbette burjuva gazeteleri) yalnızca geçmişle değil, bugünle de alay eden çeşitli sloganlar ya> ımlayarak 7 Kasım'daki BESD törenine "hazırlandılar". Işte bazı örnekler: - Rus oligarşisi ve çiçeği burnunda ulusal burjuva yoldaşlar! Siyasi iktidan kendinize daha iyi baglamak. onu ve basını satın alıp kendinize araç etmek için daha MOSKOVA HAKAN AKSAY etkin ve varatıcı yöntemler bulun! - 'Yeni Rus' yoldaşlar! Para hırsınız. sabırsızhğınız ve görgüsüzlüğünüzle halkımıza yeni fıkralar üretme şansı verin! - Rüşvet alan ve veren yoldaşlar! Son yıllarda elde ettiginız kazanımlardan kuvvet alarak artık banka transferlerine yönelin! Içişleri bakanlığı ile işbirliğinizi daha da güçlendirin! - Milletvekili yoldaşlar! Rus gazete ve telev izyonlanna karşı verdiğiniz şanlı mücadelede daha kararlı davranın! Rusya'nın ekonomik ve sosyal sorunlanyla ilgili tartışmalannızı erteleyerek Ocalan yoldaşı 'onur millervçkili' seçin! (Eh. bu da bizden olsun.) - General yoldaşlar! 'Kıal Ordu' içindeki keyfı uygulama iddialanna gözlerinizi kapatın! Askerler arasındaki disiplini pekiştirmek için gerekirse acımasız yöntemler kullanın! - Gazeteci yoldaşlar! Ülkenizin sırlanyla ilgili ögrendiğiniz bütün aynntılan en kısa sürede uluslararası haberalma örgütleriyle paylaşın! - Uluslararası Para Fonu yöneticisi yoldaşlar! lCasanızda bir şey kalmadıysa bile. kendi aranızda para toplayarak Rusya'ya yardım edin! ^'oksa başınıza gelebilecekleri unutmayın! - Fahişe yoldaşlar! Barterve karşılıklı ödeme tekniklerini cesurca geliştirin! Piyasadaki Amerikan dolarlanna el koyarak rublenin ağırlığını artırın! - Kıralık katil yoldaşlar! Iş >erinde sigara içmeyin ve süahınızı bırakmayın! Görevinizi tamamladıktan sonra ortalığı temizlemeye özen gösterin! - Devlet başkanı adayı yoldaşlar! Yüzlerce adav arasından sizin tek gerçek lider olduğunuzu halkımıza göstermek için hiçbir yalan ve iftiradan kaçmmayın! Kendi aranızda bırleşerek "HerRusya yurttaşına bir devlet başkanı" hedefine doğru kararlılıkla ilerlevin! TEŞEKKUR Yaşamını insanlığa adayan, son anını ameliyat giysileri ile noktalayan canımız Görev Şehidi Opr. Dr.MUHARREM CELEPSOY'ıın Yoğun bakımda kaldığı günlerde, vefatı dolayısıyla düzenlenen törenlerde ve sonrasında yakın ilgilerini esirgemeyen, telgraf ve telefonla baş sağlığı dileyen, çelenk göndermek hayır kurumlanna bağışta bulunmak veya bizzat cenaze törenine katılmak suretiyle acımızı paylaşan, yakın ilgilerini esirgemeyen başta Lüleburgaz SSK Hastanesi mensuplan ve amelıyathanedeki çalışma arkadaşlan, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Reanimasyon Servisi çalışanlan, Özel Derman Hastanesi çalışanlan olmak üzere tüm doktor arkadaşlanna, Lüleburgaz Kaymakamı'na, Lüleburgaz Belediye Başkanı'na, Malatya-Atalar (Haçova) Köyü Geliştirme ve Dayanışma Derneği'ne, MATAV Vakfı'na, sendikalara, meslek odalanna, kurum ve kuruluşlara, tüm dost, akraba ve sevenlerine teşekkürlerimizi sunanz. Ailesi Adına HACI CELEPSOY Ö Ü ÜCUMHURİYETİN 75. YILDÖNÜMÜNDE ERBAKAN'IN REJİM KUMARI TÜRK SİYASETİNDE FRAKSİYONİZM • GÜNEYDOĞU NUN 75 YILI • RTÜK YASASI DEGiSEBiLİR Mi? • CUMHURİYETİN 75. YILINDA MAi TARTISMASI • LOBİLERİN DIŞ POLİTıKAYA ETKiLERi • ATATÜRK'ÜN BARIŞÇI DIŞ POLİTİKASI Nokta Dergisi, intemel Web Adresi:tıtlp: »»«.me<l>alexl.cı>ın m*la NoMa DerEİSi, E-Mal Adresi: m*lii«âm«)> atext.com İstinye'den En Taze Haberler Borsacı'da B HAnU.(K EKOKOMI OCBGtSI orsacı B HAFTAİ.I* EKONOKİ DEH6İSİ orsacı ŞİMDİ BM ÇOK KAZANDIRAN YATIRIM REPO HANGİ BANKA KAÇA REPOYAPIYOR? B0RSA1W AIİDBIIHRLAYAN KAGIH APSS'TENaaOLUYOfi? 1999BÜTÇESİIDENaKVAfl? NIĞDE ÇIMENTO. ECZACIBAŞIILAÇ. TAT KONSERVE AKIN TEKSTİL, KLIMASAN. TOFAŞ OTO. ARÇELİK PEG PROFİLO. PIMAŞ, KOÇBANK OELTA MENKUL DEĞERLER "BORSADAKİ REHBERİNİZ"