Katalog

I K A S I M 1998 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KULTUR 13 KUŞBAKIŞI MEMET BAYDUR Büyiüü bir sözciik: Kavramak"Tivatroda oyuncu oyunu seyircive ıktarmak için çıkar sahneye.Oyuncu- ıun bütün işı budur. Bu işin üstesinden ıakkıy la gelebilmek için neye gereksi- ıinıi v ardır oy uncunun? Güçlu bir se- «, olağanustu bir konuşma bügisine, es- Kk \e mıımlu birgo\ de>eveoyunu aşa- îı yukarı ka\ ramasına. Oyuncunun Aundaki kımlığe \a da kişilığe donıiş- nesine gerek yoktur. Aslına bakarsak NI ciimlenin biranlanu da ><oktur. Çün- vü ortada karakter ya da kimlik de toktur. Yalnızca savfanın üstunde sa- ırlar \ ardtr. Karşılıklı konuşma (diya- og) satırlan, o> uncu onlan so> lesin di- r e yazümış saürlar." Amerıkalı oyun yazan David Ma- •netbıryazısında boyle soyluyor Oyun- lakı yazılı sozlen 'söyleyen' oyuncu, ÎU ışı ne kadardogrudan yaparsa o ka- lar yazann amacına yakınlaşmış olur vlamet'e gore bu amaç, seyırcının sah- ıede bir karakterın 'yansunası' ya da yanılsaması'nı gormesıdır • Bunlan okurken ah dedım ışte yaz- iıklannın ustune tıtreyen, onlan kıs- cançlıkla koruyan bir oyun yazan da- ıa Oyununu oyunculann aşın yorum- anndan, abartmalardan korumak ıçın nınımal mudahale isteyen tıyatronun netınden ıbaretoldugunuduşunen bir )yun yazan Oysa Mamet'ın yapıtı- ıı tumuyle ele alırsak boyle duşunme- ıın pek de haklı olmayacağı gorulur Dtuza yakın oyun, senaryolar, deneme- er, romanlar. yonetılen oyunlar ve 'ılmler arasında bu yanılsama dunya- >ında butun oyununu oyuncunun oyu- IU kavrayışı ustune kurmuş bir oyun /azandır Davıd Mamet Bunda elbet- e tıyatronun mutfagından yetışmış ol- nasının buyuk payı vardır kuşkusuz Dte yandan çok basıte ındırgenmış dı- /aloglarla. kesık cumlelerle, tamamlan- namış sozcuklerle oylesıne çetrefil. urpertıcı ve usta ışı bir teatral dunya su- nar kı seyırcısıne, hayran olmamak mumkun değıldır Yukandakı alıntı- nın ve Mamet'ın tıyatro dunyasının anahtar sozciıgu 'kavramak'tır Algı- lamak. kavramak, anlamak Bunu ba- şarabılırsek oyunu çozümleyip oyna- mak kolaylaşir Yapay sancılar, sahte sıkıntılar. gereksız kann ağnlan çek- meden tıyatro yapabılınz Bu yalınlı- ğa vaımanın yoluysa, sanıldıgı kadar kolay olmayan o 'kavrama/algılama/an- lama' eylemmı kotarabılmekten ge- çer Mamet "e gore oyuncu 'duy mak, du- yumsamak.duygulanmak' durumun- danıyıceuzakdurmalıdır Nasılbırsı- hırbazın numarasını yapmak ıçın do- ğaotesı guçlere gereksınımı yoksa, oyuncunun da ışını mukemmel yap- ması ıçın 'duygulanmaya' gereksınımı olmayacaktır Sıhırbazın ışı de oyun- cununkı gıbı seyırcının zıhnınde bir vanılsama yaratmaktan ıbarettır Bu noktada yıne aklım kanşıyor An- ladıgım kadanyla Mamet'ın onerdıgı valın kavTama ışlemı ancak belırlı oku- ma ve tıyatro dışı kımı konulan da al- gılama yontemlenyle mümkun olacak Oyun > azarken o> un kışısının ısminın yanına bir parantez açıp 'Mutludur" dedıkten sonra parantezı kapatmak ko- lay ıştır Şımdı bu adam ya da kadın (oyuncu) mutlu olduğunu na^ıl gos- tersın°Mılyonlarcayolu\ardırbunun, dolayısıyla menn ustunde parantez açıp mutludur demenın bir anlamı \e âle- mı yoktur Ya da Mamet'e gore bu öne- n ornegın 'Su aygınnı düşünme' one- nsıyle avnı onem \e degerdedır Yazann tıyatrocu olarak ıgnevle ku- yu kazarak \armaya çalıştığı hedefı anlar gıbı oluyorum Sanınm bencıl- lıktenuzakdurmayıonenyor Polıtıka- da, sporda, roman ya da o> un yazar- ken, çalışırken kahramanlann gerçek kahramanlann en belırgın ozellıgı ben- cıl olmamalan ben-merkezcı olma- dan da bıze oldugumuzdan daha iyi olabılecfğımızı gostermelendır Allen- de ıçın de geçerlıdır bu basketbol ovun- cusu Michael Jordan ıçın de Nâzun Hikmet de oylcdır Vaşar Kemal de Gerçek kahramanlığın >olu, gerektıgı zaman kışının kendısını sılebılmesın- den geçer Ovsa neredeyse yırmı yıl- dır "Önce ben"," Her şey den once ben vanm, gerisi hikâye" ve "İyi ama ben ne tdacağım'* dıyen bir ogretının guç- luelıaltında vaşayan ınsanlargulupge- çecektırbusafonerıye Mıllıyetçı se- sı tıtreven gozlen dolan duyguyuk- lu ınsanlardır bu kışılerın çoğu] (Bu 'duygu yükJu insan' da aklıma bir su- ru saf ve uy umsuz ımgeler uşuşturu- yor. ama bir başka yazıya saklayalım onlan ) Bayağı olana, ıkıncı sınıf ola- na, sıg olana ınsanı ınsan \enne koy- mavana. kendını begenmii) olana ne- den alkış tutalım1 Su avgırını duşu- nurken mutlu olmava benzer bu Şehir Tiyatroları, Işıl Kasapoğlu 'nun yorumuyla 'Cyrano de Bergerac 'ı sahneliyor )ünyanın tiim güzelliklerirü soylu ruhunda toplamış bir çirkin adam Cyrano.... "İçinde aşkın pusu kurduğu" beyaz gulunu yitirmek pahasına bir gu/el adama dil olan. söz olan... (Fotoğraflar KADER TUûLA) 'Cyrano düne, bugüne,yarınasesleniyor' FECİRALPTEKİN Gururlu, cesur ve tsyankâr Fı- nkçı, filozof, musıkışmas "Nük- e veısnrabın garip muamması" çı guzel fakat dışı çırkın Kılıç- a usta, kalemı keskın burnu "bü- ük" "Baskasının hesabuıa âşık >lan"bırşaır Eşı yeryuzunde bu- unmaz C\Tano de Bergerac! Edmond Rostand'ın de\ esen "yrano de Bergerac Istanbul Dev - et Tıyatrosu tarafindan 8 Kasım gu- lunden ıtıbaren \KM Buyuk Sa- on'da sahnelenmeve başlıyor lz- nıt Şehır 1\\ atrolan Genel Sanat r'onetmenı Işıl Kasapoğhı'nun sah- ıeye koydugu oyunda başrollen iulent Emin Yarar. Meral Bilginer eTanerBirselpaylaşıyorlar Ros- and'a 1897 yılında Legıon d'Hon- ıeur un şövalye umanını gehren bu lostluk. oz\en gurur veaşkdes- anı, lOKasım'dada A>a tnnı'nın »uyusunde ızleyıcıyle buluşmaya lazırlanıyor 1\rano cümlelerde gizB Kasapoğlu. C>Tano de Berge- ac'ı sahnelemeye nasıl karar ver- lıklennı şoyle anlatıyor "Yıllar- lan beri okurken noüar alır. Bir un bu oyunu da, zamanı gelınce u oyunu daovnamahvız' diyeplan- irvapanm. \khmda boyle 5-1üra- te o\ un \ardu- hep. İşte C) rano da ıllardan ben duşunu kurduğum, ncak her zaman korktuğum bu yunlardan biriydi DevietTıy^tro- u'nda yonetün değiştikten sonra, Jesnn Kazankaya benden buyük alondasahnelenecekgosterişli bir > ıstediğinde Cyrano'nun uygun lacağuıa karar verdım." Dunyanm tum guzellıklennı soy- j ruhunda toplamışbirçırkın adam Cyrano tsyan eden, bir hıç uğru- a ya kıiıcına ya kalemıne sanlan, alnız \e tek başına Kanlı dudak- înndan bıle nukte eksık olmayan, ıır yazan, şıır konuşan "İçinde ışkın pusu kurduğu" beyaz gulu- • "Hepimiz birer Cyrano'yuz" dıyor yönetmen Işıl Kasapoğlu, "Yaşamımız boyunca feda ettığımız aşklanmızla, sevgılenmızle, arkadaşımızın daha çok ıhtıyacı var dıye gozden çıkardığımız ışlenmızle pek farklı değılız Cyrano'dan. Ütopık karakter değıl bu, hepımızın ıçınde Cyrano'lar var Onemlı olan, içımızdekı Cyrano'lan dışan çıkarabıleceğımız dünyalan yaratabılmek." nü yıürmek pahasına bir guzel ada- ma dıl olan, soz olan "Cyranocümlelerdesakh" dıyor unutulmaz karakten sahneye taşı- yan Bulent Emın Yarar Yönetmen Kasapoğlu da bu zorlu metınle na- sıl başa çıktıklannı şo\ le anlatı- yor "BenFransızokuBanndaoku- dum, Fransa'daeğıtım gordum. Bir dili çok iyi biliyorsanız, o dilde ya- zılnuş bir oyunun çevinsini sahne- yekoyarken, oyıuıun asJındaki mu- ziği yitirdiğinizi hissediyorsunuz. Bu nedenleşundiyedek Framızya- zarlara, orneğin Molıere'e eğile- medim. Cyrano'yu sahneye koy- mam için bana cesaret veren ise SabnEsatSıvavu^gırinmuhteşem Turkçesi. olağanustu çevirisi oldu. Sırümı >asla>'abdeceğım. banaomtız \ereaadetayeraden\a/jlmış bir me- tin_" Daha once Mucap Ofluoğlu \ e farklı bir uyarlamav la Muşfık Ken- ter'ın de oynadıgı Cyrano de Ber- gerac yaklaşık 50 kışılık bir kad- royla sahnelenıyor AKM Buyuk Salon'da Kasapoğlu, ana karak- terler Cyrano Ro\ane Chnstıan Le Bret \e Raguveneau'nun ardm- dakı koca bir orduyu yönetmenın zor olduğunu. ancak oyunculann konsantrasyonunun bu zorluğun üstesınden geldığını belırtıyor "Oncmli olan. oyunculann oyuna konsantre olmalan ve biıiikte \a- rattığımız duma ıcındc o> unu ızlc- \ıci\e ulaştırmak. Elımuden gele- nı vaptığımıza ınanıvorum. Şımdı sıra. çocuğumuzu doğunıp ızleyi- cınin elıne >ermekte. Izle\ici bu ço- cuğu bağnna basıp buyutur >a da bir kenara bırakır." Saklanan aşk ve gurur Kasapoğlu Cvrano de Berge- rac'ı bir dunya klasığı \ee\rensel bir tıyatro oyunu olarak nıtelendı- nyor "Ofonakyadaolmamak'dı- yen Hamletgıbı "Istememeksikol- sun!" dıyen Cyrano'nun da, bazı replıklerı herkes tarafindan bılı- nen geçerlılığım hıçbır zaman vı- tırmeyen bugunde bundan 20-30 \ıl sonra da oynanması gereken vapıtlardan bın olduğunu dıle ge- tınyor "CvTanodunedesesleniyor. bugune de, \anna da_. Kâğıt ûze- nndeokurken anlaşılmamasından endtjtdırvduğumuz,ovundançıkar- nıa\ı düşunduğumuz bolumlenn bile sahne uzennde. munculann dilinde \e \ ücudunda anlamuu bui- duğunu gordum." Oyunun evrensellığını "Hepi- miz birer Cyrano'yuz" sozlenyle dıle getınyor Kasapoğlu "Aklınu- an erdiği yaştan itibaren, anaoku- Connery, film stüdyosuyla îngiltere <den intikam alıyor Kuhür Servhi - Sean Connery Bntanya toprakJannda ılk Hollywood stüdyosunu kur- mak ıçtn kollan sıvadı Connery'nın doğum yen olan Edınburgh'dakurulacak olan şırke- tın ılk beş yıl ıçınde yırmı filme ımza atma- sı planlanıyor Sırketın finansmanına gerek- lı olan 60 mıryon dolar ıçın Iskoçya'da sme- mayı destekleyen bir kamu kuruluşu tarafin- dan ıhale açıldı Ancak geçen ocak aymda Is- koçya Ulusal Partısı'nı destekledığı ıçın Se- an Connery'ye sır'luk unvanı vermeyerek büyuk tartışmalara yol açan lngılız hüküme- tı. Hollyvvood şırketı konusundakı her turlu gehşmeden uzak tutuluyor Bir ingıhz film şırketının yetkılılen ıse "Bu Hollywood şir- keti, Connery 'nin hukumetten siriuk unva- nmı vermediği için aiacağı intikam olacak" yorumunu yapıyorlar Connery'nın unvan ıçın adayhğı tskoçya- lı bakan DonaMDevvartarafindan oyuncunun polıtık kanyennı güçlendırmemek ıçın engel- lenmıştı Sony ıle The Thunderbaü Bond fılmını çevırmesı beklenen Connery "nm Los Ange- les'takı fılm şırkeü Fountambndge ın da Sony ıle uzun surelı anlasmalan var Ikı sırketın önu- muzdekı gunlerde fskoçya'da ıkı film çekme- sıbeklenıyor Sean Connery de Ispanya'dan tskoçya'ya yerleşmeyı duşunuyor Bu ts- koçya Ulusal Partısı'nı bir sonrakı seçimler- de geçme planlan kuran Işçı Partısı ıçın po- lıtık bir kâbus nıtehğı taşıyor Connery'nın ve ortagı olacagı Hollywood jırketınm ls- kocya'dakı varlıği Tony Bbir hukümetının Iskoçya'dan alacağı destek ıçın cıddı bir teh- drt oluşturuyor Her y ıl partıye 50 bın sterlın nıaddıdestek sağlayan sanatçı, Iskoçya'ya yer- leştıkten sonra partı ıçın onemlı bir oy potan- sıyelı oluşturmakla kalmay ıp fılm şırketıyle de partı yanlısı bırçızgı ızleyeceğe benzıyor Son seçımlerde Connery"nm "tskocyalıoJ- maktan gurur duyuyorum ve en büyuk ıste- ğim Iskoçya'nın özgürlüğiınü gormek" şek- Imde açıklamalarda bulunduğu goz önune alınırsa Işçı Partısı'nm endışelennde haklı oldugu goruluyor lundaçok se\ diğtmız m uncağımız- dan arkadaşımızı mutlu etmekıçın vazşcctiğim ı/anda birC\ rano'vUA Vaşamımız boyunca feda ettiğınuz aşklanmızla. se\gılenmi7İe, arka- daşımızın daha çok ıhlnacı \ar di- \e gozden çıkardığımız ışlerimizle pek farklı değılızCv rano'dan. l to- pik bir karakter dcğıl bu. hepimi- zin içinde C\ rano'lar >ar. Önemli olan. içmuzdcki Cyrano'lan dışa- n çıkarabileceğımız dünyalan va- ratabilnıek." Kasapoölu tıyatro sahnesınde yaratıyor bu dunyayı fzmıt Şehır Tıyatrolan repertuvan kapsamm- da ibe mart ay ında Koltez ın 'Ro- berto Zucco' \ apıtının prov alanna başlıyor Repertuvarlanndabuyıl, CüneytÇalışkur unyonettığı 'So- kağa Çıkma Vasağı" \ e Cuneyt Tu- rel'ın yonettığı 'Hâkimiyet-i Mil- liye Aşe\i' de y er alıyor Kasapoğ- lu onumuzdekı donem Kenan Işık'ın ^aşar ne ^aşar ne Yaşa- maz\ Nurhan Karadağ'm da 'Mi- safir'ı tzmıtde sahneye koyacak- lannı belırtıyor Kasapoğlu Bursa Devlet Tnatrosu'nda ıse Shakes- peare'ın 'Hırçın Kız'ını sahnele- meyehazırlanıyor Soz bızı bugune getınnce, CyTa- no'nun 15 yıl boyunca ıçınde sak- ladıgıaşkın \egururun 20 yuzyıl gerçeğı ıçındekı yennı duşunuyo- ruz "25yıl dasaklanır.30>ılda,35 yılda_"dıvor Kasapoğlu "Gerçek. her zaman ti>atrodandaha gerçek- tir." Rostand ıse CyTano'nun dılın- denşoyleseslenı\orl897'de "Her şeyimi kopann. bekletmevin ölu- mu:/ Vlnımdakı defnemı. goğsıim- dekıguhımu/Kopanpalın! Kakatsi- zerağmen. birşeyim/O>le bir şeyûn var ki. ahp götureceğirn/ \e bu ak- şam çıkınca Allah'ın huzurunaAe- dı kat gokvuzunun o masmavı nu- runa/Eşıkten selam \enp kanşaca- ğım /amaa'Varumda buhınacak. Al- lahıma buradan/Lekesız. buruşuk- suzonu gotunjvorunV Evet,neyap- sanızda_/Bu benım.J Gururum!" Ennio Morricone 70. yaşını kutluyor • MİIva 2000 yılında sahnelere veda etmeyı duşunduğunu açıkladı 69 yaşındakı sanatçı artık kendıne daha çok zaman ayırmak ıstedıgını soylu\or • Andrea Bocelll sırtındakı kıstı aldırmak uzere kuçuk bir amelıyat geçırdı Ancak bu amelıyat, Toskanalı sanatçının programında herhangı bir aksaklığa yol açmıyor Bocellı onumuzdekı gunlerde CBS ıçın Celın Dıon la duet yapacak. Boheme'ın kayıtlan ıçın studyoya gırecek \e vılbaşında Las Vegas'ta ıkı konser \erecek • Antonio TabUCCftİ, edebıyat dunyasının en onemlı odullennden bın sayılan Magonza odulune değer bulundu Magonza Fen Edebıvat \kademısı tarafindan venlen odulun para değen 40 bın -Mman Markı • Ennio Morricone 70 yaşını kutluyor Yaptığı fılm njözıklerıyle tanınan sanatçınin yaşgunu, Suvmı Zerbonı tarafindan yayımlanan Norme con Ironıa ısımlı kıtapla da kutlanıyor • Jim Carrey, yem tılmı \lan of the Moon'da 1978-1983 yıllan arasında yıldızı parlayan aktor Andy Kaufman'ı canlandınvor Fılmı Vlılos Forman yonetışor • BradPitt. Olner Stone'un venı fılmınde başrolu oynuyor Marchıng to Valhalla ısımlı fılm Amenkan iç Sa\a:>ı'nı anlatıyor • Placido Domîngo, Los Angeles Operası'nın sanat vonetmenlığıne getınlıyor Sanatçının 2000 yılında gorevının bajjina geçeLeğı \ e ut, >ıl bovunca her yıl 8 yenı opera sahneye koyacağı belırtıldı • Takeshi Kitano >u sıralar Tok\oda \enı filmı Volume 8 ı (,ekı>or Hana-Bı ısımlı fılnınle 1997 yılında Venedık Fılm Festıvalı nde Altın Aslan odulunu kazanan yönetmen yenı fılmınde annesını arayan 10 yaşındakı bir çocuğun ovkusunu anl ıtı\or • Roger Corman ocak ay ında yenı fümının çekımlenne başlıyor Nıghtfall ısımlı fılm Isaac Âsımov un yapıtmdan smemaya ıktarıhvor • Louvre Muzesi. uç sjlonunu Yunan vazolarından oluşan bir sergıve ayırdı Binın uzennde par(,anın veralacagı sergıdekı \ apıtlar MÖ 720 ıle 200 yıllan arasındakı tanhlere aıt • Frank Sinatra nm \ew >ork ta hevkelı dıkılıyor Heskel Sınatra'nın ovunculuk kanyenne başladığı Tımes Square'dekı Paramount Theater ın karşısına konulacak • Meg Ryan, tr Ryan'ı Kurtarmak ın goruntu yonetmenı Janus Kamınskı nın ılk vonetmenlık denemesı olacak Lost Souls'un vapımcılığını vuklendı Fılmın başrolunde Wınona Ryder \ar • Christie's ve SOtheby'S muzayede salonlannın geçen aylarda Hong Kong da duzenledıklerı muce\her \e guzel sanatlar muzayedelen <\s\adakı ekonomık krızı salanlar nıtelıkteydı Chnstıes Muzayede Salonu uç gunluk satışlarda i0 mılyon dolarlık gelır sagîarken Sotheb\ s satışa siınduğu parı,alann yuzde ^eksenını beklenenın çok uzerınde fıyatlarla sattı TÜYAPTA BUCÜN 4 S4LOIVU lUO-12.00Gençhk Kıtabevfnın duzenledığı Övku \an>ması odul torenı yer alıyor 13.00-1430 Henri \lleg 'Buyuk Gen Sıçrama- Gunumuz Rusyası' başlıklı konferans \erecek 14JO-16.00 arası Toktamış Ateş ın "Cumhurıyet ın FeKefesı ve 75 Yıl başlıkh soy leşisı ızlenebılır 16.00-18.00 Homer Aridjis ın katılacagı Ikıncı Bınvıldan Uçuncu Bınyıla Gırerken Dunyanın Durumu konulu soyleşı yeralıvor 18.00-20.00 arası Hikmet 4ltınka>nak. Doğan Hı/Jan. Tahsın V ucel ve Muzaffer Lygun un katılacagı panelın konusu 'Çağdaş Turk Edebıyatında Eleştın' B SALONU 11.00-12.30 Hasan Banşcan'ın katılacagı "Felsefenın Doğduğu Yer Ege' konulu soyleşı v e dıa gosterı ızlenebılır 1230-14.00 arası Fikret Demirağ, Tamer Oncul \ e Faize Ozdemirciler ın katılacagı 'Çağdaş Kıbrıs Turk Şıırı konulu panel yer alı>or 14.00-16.00 Hilmi Yavuz un katılacagı sovleşınm konusu 'Felsefe Şıır Deneme 16.00-18.00 \hmetTellinın yonetecegı Temel Demirer, Metin Çulhaoğlu. l lus Baker. Suavi \vdın, Kadir Cangızbay \e \ydınÇubukçu nun katılacagı Turkı>ede Kulturel Yıkım' başlıklı panel \eralı>or 18.00-20.00 Ulaş Gunduz un yonetecegı Zuhtu Bayer. Bulent \kkoç ve Özlem Kurtoğlu nun katılacagı Bılımkurguda Toplumsal \apılanma başlıklı panel ızlenebılır