Katalog

!0 KASIM 1998 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI /cumek(§ turk.net 13 20 maddelik tasanda acele edilmesine bürokratlar anlam veremiyor Bankalar Yasası eleşfirfliyor rARIKYILMAZ Yasal boşluk ıçinde bulunan 3ankacılık sektörüne acıi çözüm .ağlama gayesij le Hazine Müs- eşarJığı'nm hazırlayarak TB- vfM gündemıne getirdigi 20 naddelik yasa tasansı, eleştirile- e neden oluyor. Yeni yasa tasa- ısında düzenlenen maddelerin >nemli bir bölümünü oluşturan iankacılık Düzenleme ve De- ıetleme Kurulu'nun tüm yetki- eri elde toplaması ve denetle- neyi de kendine bağlaması, :leştirilen konuların başında ge- iyor. Üst düzey bürokratlar ya- .anın aceleye getirildıği görüşü- lü savunurken. ANAP Milletve- cili Hajrettin Uzun, yasaya ilk >akışta sıcak bakmanın müm- cün olmadığını söyledi. Anayasa Mahkemesi'nin îankalar Yasası'nın dayanağını • Düzenleme, yürütme ve denetleme dahil tüm yetkiler yalnız Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nda toplanacak. • Merkez Bankası'na bağlı Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Bankalar Yeminli Murakıplan'nın Kuruî'a bağlanmasıyla Merkez Bankası'na ve Hazine'ye bilgi akışının kesileceği ileri sürülüyor. • Kurulu denetleyecek hiçbir organın yasada düzenlenmemesi dikkat çekiyor. • Merkez Bankasf nın bankacılık sektörünü kontrol etme olanağı kalmayacak. • Kurul üyelerinin Bakanlar Kurulu tarafmdan belirlenmesi nedeniyle siyasilerin etkisinde olduğu ileri sürülüyor. oluşturan Yetki Yasası 'nı iptal et- mesinin ardından bankacılık sektörü yasal boşluk içine düş- müştü. Önceki gün TBMM Plan ve Bütçe Komusyonunda millet- vekiilerine dağıtılan 20 madde- lik tasanda Bankacılık Düzenle- me ve Denetleme Kurulu, dü- zenJeme, yürütme ve denetleme dahil tüm yetkileri tek elde top- larken, Merkez Bankası'na ve Hazine'ye bilgi akışını kestiği ileri sürülüyor. Merkez Banka- sı'na bağlı Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Bankalar Ye- minli Murakıplan 1 Ocak 2000 tarihinden itibaren göreve başla- yacak olan kurula bağlanırken, kurulu denetleyecek hiçbir orga- nın yasada düzenlenmemesi dik- kat çekiyor. Aynca tasanda "il- gfli birimter" olarak belirsiz bir ifade kuUanılması Bankalar Ye- minli Murakıplan ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu dışında Merkez Bankası 'nın içindekı Gözetim, Bankacılık lşlemlen Dünyanın 16. büyükekonomisiyizANKARA/VVASHIÎVGraV AA) - Son yıllarda hızlı bir konomik kalkınma yaşayan "ürkiye, geçen yılkı 409.7 mil- ardolarlıksatınalmagücüpa- itesiyle gayri safi milli hasıla- ı (SGP-GSMH) ıle dünyarun 6. büyük ekonomisi haline ;eldi. Dünya Bankası raporlanndan (erlenen bilgiye göre 1990 yı- ında dünva sıralamasında :81.6 milyar SGP-GSMH ile 7. olan Türkıye. 1994 yılında •aşanan ekonomik krizin de et- jsiyfe 302.5 milyardolarlık S- 3P-GSMH ıle ancak 21 'incili- ,e kadar düşmüştü. Türkiye 990'lann başında Ukrayna'yı ,eride bırakırken Tayland, vvustralya, Iran, Arjantin ve "ayvan'ın arkasmda kalmıştı. VBD birinci, Çin üdnci 1990 sojırasında ilkin Ukrayna'yı geride •ırakan Türkiye, 1994 yılından sonra daha nce de önlerinde yer aldığı Avustralya. ran. Arjantin ve Tayvan'ı, en son geçen yıl a Tayland'ı solladı. Rakamlar, Türkiye'nin şu an için olması 1 Türkiye dünyanın 16. büyük ekonomisi 1 Ûke AfiO Çin Japonys Almanya Hkvfctan Fransa hgiare Itatya Brezllya Meksika Endonezys Kanada GûneyKof» Rusya Ispanya 1997 Nüfu» IMüyon) 268 1.227 126 82 961 59 59 57 164 95 200 30 46 147 38 1997 KJŞI Bafna SGP-GSMH ffi 28,740 3,570 23,400 . 21,300 1,650 21,860 20,520 20,060 6,240 8,120 3,450 21,860 13,500 4,190 15,720 1997 SGP-GSMH (MiysrJ) 7,690.1 Ö V * p 6 ^ 4,382.5 >®, ,.2,950.7 f i J * J \ 1,748.3 - ^ <C\ 1,587.0, ( j ğ l ^ ^ J 1.2B0.3l -~-~ w " 1,208.9 1,152.1 ^^^M 1,019.9] 770.3 ' Ötfy./ IIIIII fl H II II H 661.6 T ^ ^ f f l 621.1 l^P\ 618.4 \ t A ^ /: 617.6 ' İ P ^ I Ûke TOmdVE Tayland T«yvan •Avustrarya Ananoı Iran Hoilanda CAfrika Kofombfys Potonya Malezya BeJçika Pakistan VeoezûeHa (SGP: Satrn alma giıcû pantesı 1997 Nûfus IMyon) 64 61 22 19 36 61 ffi 38 73 38 39 21 10 137 23 1997 Kiy'Bapta SGP-GSMH (S 6,430 6,590 17,000 20,170 9,960 5^30 21,340 7,490 3,670 6,720 6,380 10,920 22,370 1,590 8,530 1997 SGP-GSMH m**409.7 399,3 374.0 : 373.2 \ 355.0 : 352.6 . 332.8 286.9 269i 2517 246.6 229.3 227.3 218i 194.3 - GSMH:Gaynsafm0hastla) gereken en iyi yerde olduğunu gösteriyor. ABD 7trilyon 690.1 milyardolarlık SGP- GSMH ile açık farkla birinciligini korur- ken 3-4 yıl önce Japonya'nın ardından ge- len Çrn, 4 frilyon 382.5 milyar dolarla ikin- ciligini pekiştirdi. Japonya 950.7 milyar do- 'unya Bankası raporlanna göre Türkiye, geçen yılki 409.7 milyar dolarlık satın alma gücü paritesi ve gayri safi milli hasılasıyla dünyanm 16. büyük ekonomisi haline geldi. larla üçüncülüfünü, Almanya da J fnîyon 748.3 milyar dolarla dördüncülüğünü sür- dürdü. Son yıllarda Jtalya'nın ardında kalan In- giltere, 1997 yılında yeniden bu ülkeyi ge- çerek yedinci oldu. Müdürlüğü gibi birimlerin de kurulun bünyesinde toplanabile- ceği yorumJanna neden oluyor. Uzmanlar bu birimlerin kurula bağlanması durumunda Merkez Bankasf nın sektörü kontrol et- me gibi bir olanağmın kalmaya- cağını belirtiyorlar. Siyasi seçim Hazıneden sorumlu devlet ba- kanının seçeceği 14 kişinin icin- den 7 kişinin Bakanlar Kurulu ta- rafından belirlenmesi nedeniyle siyasilerin etkisinde olduğu ileri sürülen kurulun siyasi yapısı da- ha önce hazırlanan "MaM Piyasa- lann DüzenJenmesineÜişkin Ka- nun"da da tartışılmış ve yapısı sürekli değiştirilmesi nedeniyle sık sık eleştinlmişti. Kurulun ge- lir kaynaklan içine alınan yeni kaynakların bankalann zaten yüksek olan maliyetlerini yukan çekeceği de eleştiriliyor. Tasan- nın 9. maddesinde tanımlanan geliriere yenileri eklenirken kay- naklann yetersiz kalması duru- munda bankalann bir önceki yıl ödedikleri kadar kaynak istene- bileceği hükmünün maliyetleri yukan çekecef i düşünülüyor. 'Acele ediliyor* Yasanın çıkanlmasında acele edilmesi de eleştirilen konular- dan biri olarak değerlendiriliyor. Hazine'nin içine kapanarak ken- di hazırladığı iddia edilen yasa tasansı için hiçbir kuruluştan gö- rüş istenmemesi ve Meclis'e sevk edilmesine bürokratlar bir anlam veremiyoriar. Üst düzey birbürokrat. Hazine'nin tasanyı Bankalar Birliği'ne ve Merkez Bankası'nm ilgili birimlerine hiçbir görüş sormadan hazırla- dıf ını hanrlatarak yasa için ace- le edildiğini iddia etti. ANAP Milletvekili Uzun da yasa için acele edildigi görüşüne katılır- ken ilk görüşte sıcak bakmadığı- nı. tartışılıp ondan sonra onay- lanması gerektiğini söylüyor. Hükümetin önünde gensoru olması ve bütçe maratonunun tüm yasalan geri plana itmesi ne- deniyle hazırlanan 20 maddelik tasannın çıkmasınm zor olduğu da belirtiliyor. ÇÎFTÇt DOSTU SADULLAH USUMİ Demirel, TÜGSAŞ ve İGSAŞ'a Sahip Çıkacak mı? TUGSAŞ^a 15 Ekim 1996 ile 21 Ağus- tos 1998 tarihleri arasında tam birterör ha- vası estinldi. Genel Müdür ibrahim Kırcı, 12 daire başkanı ve 8 genel müdür yar- dımcısı görevden alındıktan sonra Türki- ye'nin en büyük ve en gelişmiş gübre sa- nayiinde hemen herkes paniğe kaptldı. Çalışanlann bir kısmını "işten atılma" ve- ya görev değişikliği" korkusu sardı. Yıl- larca süren huzurlu çalışma ortamı biran- da "cadı kazanı'na dönüştü. İbrahim Kırcı genel müdürlüğe 1992 yı- lında atanmıştı. Başanlı bir genel müdür- dü. lyi.birkadrolaşma yapmıştı. Zarar e- den TÜGSAŞ'ı kâra geçirmişti. Görevden alınması için hiçbir neden yoktu. Hatta, normal koşullanda takdir edilmesi gerekir- di. Nitekim, Kırcı ve arkadaşlannın değeri, görevden alındıktan sonra daha iyi anla- şıjabildi. Zira, yeni yönetim daha ilk yılda TÜGSAŞ'ın plan ve programlannı aftüst etti. 1996 yılında 650 milyar lira kâr eden TÜGSAŞ 1997 yılını tam bir trilyon 317 milyar lira zararla kapadı. Işler o kadar tersine dönmüştü ki, yeni- den düzelme umudu da kalmamıştı. Nite- kim, 1998 yılında yapılan tahmini hesap- lara göre TÜGSAŞ'ın zaran 6 trilyon lirayı geçecekti. Artık, herkes TÜGSAŞ'a ömür biçme- ye başlamıştı. Birkaç yıla kalmaz fabrika- lar kapanır diyenler vardı. Buna rağmen, mahkeme karan ile göreve dönen genel müdür, TÜGSAŞ'ı içinedüştüğü kargaşa- dan birölçüde de olsa kurtarmayı başar- dı. En önemlisi 6 trilyon lira tahmin edilen zarar hesaplannı k/sa sürede tersine çe- virdi. Şu anda her türtü zorluğa rağmen yıl sonunda 4 trilyon lira civannda kâr bekle- niyor. • • • 6 trilyon lira zarartahmin edilirken, 4 tril- yon liraya yakın kâr beklentisinin "muci- ze" olup olmadığı tartışılırken, TÜGSAŞ'ın ve İGSAŞ'ın özelleştirilmesi için alınan ka- rarşaşkjnlıkyarattı... özelleştinne karan bir intikam darbesi miydi, yoksa özel sektöre yeni bir lütuf ha- zıriığı mıydı? Herkesin kafasının içinde çeşitli sorular oluşuyordu. Hele tanm kesimi TÜGSAŞ ve ÎGSAŞ'ın özelleştirilmesine şiddetle karşıydı. Çünkü, bu iki kuruluş devletin elinden çıktıktan sonra başlanna nelerge- leceğini çok iyi biliyorlardı... Şimdiye kadar yapılan tüm özelteştir- meler özel sektöre bir lütuftu. Ancak, TÜGSAŞ'ın özelleştirme karannda bir in- tikam duygusunun bulunmadığını iddia etmek de zordu... Şimdi artık TÜGSAŞ ve İGSAŞ Özel- leştirme Idaresi'nın yönetiminde. özelleş- tinne Idaresi'nin istemediği hiçbir karar uygulanamayacak... • • • TÜGSAŞ ve İGSAŞ'ı satmak için bu hü- kümetin ömrü yeter mi? Ayrıca, tarım ke- siminde de özelleştırmeye karşı büyük bir tepki oluşuyor... Onlann tepkisi fabrikala- nn satfşını önleyebilir mi? Önümüzdeki ay- lar içinde bu sorulann yanıtını göreceğız... Ama, diyelim ki satış önlenemedi... Şu anda İGSAŞ kârlı bir kuruluş. Yöne- timde yaşanan sıkıntılara rağmen 1997 yı- lı kân 5 trilyon 200 milyar lira... 1998 yılı kâ- n da 5 trilyon liraya yakın tahmin ediliyor... TÜGSAŞ'agelince... Yıllarca başanlı bir grafik çizdi. Zararlı yılları geride bıraktı. Eğer, yönetim değişikliklennin doğurdu- ğu sıkıntılar olmasaydı 1998 yılındaki kâ- rı belki de 15 trilyon liranın üstünde ola- caktı... Bu iki kuruluşun devlete bir tek kuruş yükü olmadığı gibi büyük katkısı var. Türk tanmına ve ekonomisine katkısı ise ra- kamlarla ölçülemez. Yapılan tahmini hesaplara göre bu iki şirkete ait 5 fabrikanın, arsalannın ve loj- manlannın değeri en azından 3 milyar do- lar. Türk parası ile bir katnlyon liraya ya- kın. Daha önceki özelleştirmelerde olduğu gibi, ihalelerde hızlı birrekabetyaşanmaz- sa, bir katrilyon lira değerindeki tesisler 80 ile 100 trilyon liranın altında satılırsa bunun hesabını kim verecek? Devletin ve milletin malına yazık olma- yacak mı? Bu ülkede hata yapanlar hiç bedel ödemeyecekler mi? Dünyaya karşı bizi küçük düşüren pis ve çirkin olaylara rağmen hâlâ kendimize birçeki düzen ve- remeyecek miyiz? • • • Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 3 Nisan 1993 yılında TÜGSAŞ'ın Gemlik'te- ki amonyak tesislerini hızmete açarken Türk çiftçisine ve çalışan kadrolara "Bu değerti tesislere sahıp çıkınız" demışti... Gerek Türk çiftçisi, gerekse çalışanlar Demirel'in bu duyarlı isteğinı yerine getir- diler. Bugüne kadar sahip çıktılar. Zarar- dan kâra geçindiler. Kaliteli ürünler verdi- ler. Önlehne çıkanlan her türiü zorluğu yendiler... Tanma hizmet verdiler... Şimdi güç durumda olan TÜGSAŞ ve İGSAŞ... Her ikisi de yakında ihaleye çı- kanlacak ve belki de yok pahasına satıla- cak... Mılyonlarca çiftçi ve üç binden faz- la çalışan bu durumda Cumhurbaşkanı- mız Süleyman Demirel'in ne yapacağını merak ediyor... Bakalım, Demirel de Türk çiftçisi ve ça- lışanı gibi bu değerii tesislere sahip çıka- bilecek mi? Milyonlarca çrftçinin ve binler- ce çalışanın hakkını koruyabilecek mi? Ûnümüzdeki günlerde hep beraber göreceğiz... Geleceği daha değerlî kılmak için... A # •<£ ÇAĞDASKART'ın ön yüzündcki gorsel için "Fotoğr»ft»rl» Atatürk 1939" atbûmü kaynak aiınmışttr. Çok özel bir kredi kartı: ÇAĞDAŞKART! Cumhuriyetimizin 75. yılında, yepyeni bir proje MasterCard tarafından hayata geçiriliyor. Ülkemizdeki önde gelen 10 bankanın sunduğu ÇAĞDAŞKART, gelecek kuşaklara daha iyi bir Türkiye bırakmak için çalısan sivil toplum kuruluşlarından Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Çekül Vakfı ve Tarih Vakfı'na katkı sağlamayı amaçlayan bir kredi kartı. ÇAĞDASKART'la yurtiçinde ve yurtdısında yapacağınız tüm harcama tutarının binde 3'ünü, bankanız, size ek bir masraf yüklemeden bu kuruluslara bağış olarak iletecek. (Ayrıca 3.000.000 TL tutarındaki kart ücretinin 2.250.000 TL da bu kuruluslara aktarılacaktır.) Toplum, tarih ve çevre bilincine sahip, duyarlı; eğitime ve Türkiye'nin geleceğine önem veren herkesin sahip olmak isteyeceği ÇAĞDAŞKART'ı siz de bankanızdan isteyin. ÇAĞDAŞKART, sadece Cumhuriyetimizin 75. yılında değil, siz onu sahiplendiğiniz sürece yasayacak ve Türkiye'nin hem bugünûne, hem de yarınına değer katmaya devam edecek. ÇAĞDAŞYAŞAMI DESTEKLEMt D E R > E Ğ I Çağdas eğrtim yolu ile çağdas insan ve topluma ula$mayı amaçlayan dernek, ülkemizin dnde gelen sivil toplum kurulus/arından biridir. Dernek, eğrtim çalısmaları (gereksinimi olan bölgelere okul ve yurt, yanm bırakılmış okulların ve yurtların tamamlanması, yaz ve kıs okulları, okuma yazma kampanyaları, kültürevi yapımı...) gerçekleştiriyor; projeler (Bir Işık da Siz Yakın adıyla çocuk ve gençlere burs verme, Çocuk Kulübu, Kırsal Kesim Karnpanyası...) geliştiriyor; panel, konferans ve sempozyumlar düzenliyor; dergi ve kitaplar yayınlıyor. C:I=KUI. Çevre ve Küttür Değerlerini Koruma ve Tanrtma Vakfı, hızla tükenen doğal çevreye sahip çıkmak ve zengin kültûrel mirasımızı korumak amacıyla kuruldu. Her bireyin, çesitli ihtiyaçları için yılda 7 ağacın kesilmesine neden olduğu gerçeginden yola çıkarak, yurt çapında ağaçlandırma çalışmaları gerçekleştiriyor. "7 Ağaç Ormanları" ve "77 m2 Toprak Kurtarma" kampanyalannın yanı sıra "7 Bölge 7 Kent" projesiyle Mudanya, Birgi, Akseki, Midyat, Kemaliye, Talas ve Kastamonu'da koruma ve yenileme çaltsmaları yürütüyor. T O * » TARİH VAKFI Tarih Vakfı, ülkemizin önde gelen bilim, sanat, kültür insanlarmdan bir grubun Türkiye'de tarih bilincini gelistirmek için oluşturdukları bir sivil toplum kurulusudur. Vakıf, 7 yılda yüzlerce önemli yayın, araştırma, toplantı ve sergiye imza atmıstır. Istanbul, Toplumsal Tarih, Nevv Perspectives on Turkey ve Istanbul- Selections adlı dergilerin de yayıncısı olan Tarih Vakfı'nın en büyük projesi Darphane'de Istanbul <ent Müzesi'nin kurulmasıdır. Vakıf, son olarak, 75. Yıl onuruna 7 dnemli projeyi gerçekleştiriyor ve P. N. Boratav Arsivi'nin kurulması için çalısmalar yapıyor. (fiMasterlnfo (0212) 236 34 61 - www.mastercard.com.tr ÇAĞDASKART için bankanıza uğrayabilir veya istek formunu doldurarak (0212) 227 46 78 no'lu faksa gönderebilirsiniz. ÇAĞDASKART'a bır an önce sahıp olmak /çin adı geçen 10 bankâdan bınne başvurabılırsmız Bankanızın sıze ulasmasını tercıh edıyorsanız, lutfen asağıdakı ıstek formunu doldurunuz ve (0212) 227 46 78 no'lu faksa göndennız istek formunu. www.mastercard.com.tr adresınden ınternet aracılığıyla da doldurabılırsınız Adınız Soyadınız: _ GUN YIL Adresiniz: Kredi Kartını Düzenli Kullandığınız Banka: ÇAĞDASKART'ı Almayı Tercıh Ettiğinız İlk Üç Banka:. . Telefonunuz: Kredi Kartı Numaranızın Son Dört Rakamı: Imzanız: JLJLJLJ ÇAODA$KART'ı sunan bankalar: AKBANK BANK 11 lNTfRI:fclsi:4 <§î5e>K0CBANK P A M U K B A N K ^ TEKSTÎLBANK YAPI^KREDi