Katalog

30 OCAK 1998 CUMA • • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLERİN DEVAMI 15 TURKIYE Istanbul Edıme Kocaelı Çanakkale Izmır Manısa Aydın Denızlı K PB K PB PB PB PB PB 4 3 5 3 9 6 10 5 Sınop 6 Adana Samsun Trabzon Gıresun 8 Dıyarbakır Ankara ÇB 0 Mardın Eskışehır ÇB 0 Konya Sıvas ÇB ÇB 1 Van Zonguldak K 4 Antalya PB 10 Kars Parçah bulutlu Oslo Stockholm Marmara nın doğusu Karadenız ıle Doğu Anadolu nun kuzey . e doğusu yağışlı ote- k yerlerparçalıazbu- Helsınkı lutlu geçecek Yağış- lar Marmara nın do- ğusu ıle Karadenız kı- yılannda yağmur ve karla karışık yağmur Bruksel otekı yerlerde kar şeklınde olacak Ha- va sıcaklıgı bıraz aza- lacak AVRUPA PB -2 K -3 K -4 Londra PB 7 Amsterdam PB 4 Pans PB 2 Bonn PB 2 Munıh PB -1 Mılano Beriın Budapeşte Madnd Vıyana Belgrad Sofya Roma Atına PB PB Y PB PB PB PB PB 0 -2 11 0 -2 2 13 11 Zunh 1 Taşkent •Tahran Kahre. ASYA Moskova Aşkabat Akmola Taşkent Bakû Bışkek Tıflıs Kahıre PB K K Y Y K Y Y -9 4 -13 6 6 3 6 21 Şam 12 t ÇoK bulutlu Yağmuriu Karlı Sulukar > Gok gurultulu G U N C E L CÜNEYTARCAYÜREK • Baştarafi 1. Sayfada tngıltere, Luksemburg zırvesındekı Turkıye'yı dtş- tayan kararlardan sonra Turkıye'de "değışen bır şeyler" olduğunu gormuyor ya da bıldıklen halde görmezlıkten gelıyor Bır ust duzey yetkılının dedığı gıbı AB, "Luksem- burg'dayedıklen 'naneyı' bugunhafifletmeye"ça- lışıyor Kısa sure once, ingılız Başbakanı Blair'ın temsıl- cisı, M. Hanney, Turkıye'ye geldı ama Ne Cumhurbaşkanı Demirel ne de Ecevit ve Dışışlerı Bakanı larafından kabul edıldı. Sadece Başbakan Mesut Yılmaz'ı gorebıldı. Turkıye, elbette gelmek ısteyenı gen çevırmezdı AncakTurkıye, "AB ıle Avnıpa'yı ılgılendıren 'hıç- bır konuyu' konuşmayacaktı" Bu, Yılmaz hukumetının kendı başına aldığı bır karar da değıldı "Turkıye, Avrupa 'ya karşı bır tavır değışıklığı ıçındeydı" ve AB ıle ıster Kıbns, ıster Yunanıstan sorunlan ol- sun, herhangı bır konuda goruşme yapmamak "Mıllı Guvenlık Kunılu 'nda goruşulup kabul edılmış bır devlet polıtıkası "run sonucuydu Nıtekım Başbakan Yılmaz, Hanney'ın getırdığı Blair'ın 12 Mart'takı Avrupa Konferansı'na mutla- ka katılmamızı ısteyen onenyı "hemen" gen çevır- Türkıye, AB'nın Turkıye'ye karşı ızledığı polıtı- kayı değıştırmezse, Batı'yla ılgılendığı konulan ko- nuşmayacağı gıbı Avrupa Konferansı'na da katıl- mayacaktı" "Bu kararı kesındı" Başta Ingıltere, AB ulkelerı Turkıye'yı "ıkna ede- bıleceklennı" sanıyorlar Oysa, başkentte "devlet polıtıkasının değışmesıne yonelık bırakalım her- hangı bır olanağı, olasılık bıle gorunmüyor" Cook, Bruksel'de banş davullan çalarken Lond- ra'da Turkıye'ye karşı "hasmane cephe"nın sozcu- lüğunu Economıst gıbı unlu bıryayın organı ustlen- mış gorunuyor. Son sayılannda "Turkıye'yı bazı şeylen anlama- yan bırulke" konumunda goruyor RP gıbı Muslu- man bırpartının kapatılmasını anlamadığını yaz/yor Takkeli'yı ovuyor. Avrupa'da Hınstıyan partıler var- ken RP gıbı Islamcı bır partının kapatılmasına an- lam veremıyor vs Adamlar 200 yıl once çozumledıklerı dın-devlet sorununda bugun bızı sorguluyorlar Tehlike At gozluğu takarak Turkıye'dekı olaylan ırdeleyen sadece Economıst değıl. The Wall Street Jour- nal'de çıkan (Mıllıyet'ın pazartesı ekınde yer alan) .bf yazıdd Turkiye'daki bıze gore ırtıca, onlara go- re RP olayı anlatılırken kapatma kararının aleyhın- de bır davranış sergılenıyor Batı'daTSK duşmanlığını korukleyen kımı med- ya gıbı bu gazetede de RP'yı kapatma karannı as- kerlenn sağladığı one suruluyor ve (Wall Street'te) "(RP'nın) partı lıderlen davalannı 'banşçıl yollar- dan' kabul ettırmeye çalışıyor" dıye yazıyor. Sızı gıdı devekuşu yazariar' Bu "takım", Turkıye'nın -sırf polıtıkalarına uygun duşsun dıye- Avrupa Konferansı'na katılmasını sağlayacak baskılara şapka çıkanyor Bu arada Andrevv Mango gıbı Turkıye'yı yakın- dan tanıyan ısımler, anayasa değıştınlmedıkçe RP'nın kapatılmasını olağan goruyor ve BBC'de "Çunku Turk yasalanna gore dını sıyasete alet et- mekyasaktır" dıye gerçeğı teslım eden, ancak ye- terlı olmayan konuşmalar yapıyorlar Cumhurbaşkanı Demirel, Başbakan Yılmaz'a "bır tehlıkeyı" sureklı anımsatıyor, uyarı gorevı yapıyor Nedır"ofe/7Wce"? Turk/ye, Batı'ya dırenırken her turden polıtık adımlar atabılır Tek koşulla "Odemeler dengesını sağlam tutmak gerektığı- nı aklından çıkarmamak koşuluyla " Odemeler dengesı bugun olumlu ışaretler ven- yor Merkez Bankası'na gore 19 mılyar dolar, otekı bankalara gore 27 mılyar dolar rezervımız var AB, Turkıye'yı baskı altına alabılmek ıçın -bır çe- şıt ambargo sayılan- odemeler dengesını, daha doğrusu dolar rezervımızı aleyhımıze çevırmeyı deneyebılır Batı'nın oyunu bır tane değıl kı... Kuşkulu fotoğraf tstanbul Haber Servisi - Metin Göktepe'nın gozal- tındavken çekılmış olduğu öne surulen v e dunku Sabah gazetesınde yayımlanan fo- toğraf, kuşkulu bulundu Soz konusu fotoğrafin Is- tanbul Emnıyet Mudurluğu tarafından dosyaya konul- mak uzere Afyon'a gonde- nldığı ılen surulurken, Gok- tepe"nın annesı Fadime Göktepe. soz konusu fotoğ- raftakı çorap ve ayakkabı- nın oğluna aıt olmadığını soyledı Göktepe'nın avu- katlanndan Fıkrettlkiz, "Bu fotoğraflar kim tarafından, ne zaman dava dosyasına konubnuştur. Bugunekadar neden konulmamamıştır. Bunlar haberde belirtilme- miştir, kuşkuludur" dedı Sabah gazetesının haber- ınde fotoğrafın Goktepe davasının 22 Ocak'ta vapı- lan 13 duruşmasında dava dosvasına konulduğu ıddıa edıldı Göktepe'nın annesı Fadime Goktepe gazetemı- ze yaptığı açıklamada, fo- toğraftakı gıysılenn oğluna aıt olmadığını savunarak şunlan so>ledı "Bu çoraplar ve ayakka- bılar Metin'in değiL mont ise biraz benziyor. Metin'in montu kahverengi değil. ka- raya çalıyordu. Metin bu tip çorap giymez ve sevmezdi. \vakkabılar da Metin'in ayakkabılan degiL Metin'in ayakkabılan kara, duzdü. Polis ve savcıük bugune ka- dar elbiselerini ailesi olarak bize vermedi. Neden veril- mi\or. Çocuğumun elbisele- rini bizden neden sakhyor- lar. Olayın uzerinden bir bu- çuk yılı aşkın zaman geçti. Metin'in olduğunu one sur- dukJeri bu elbıseler ve fotoğ- raf neden saklanıyor. Kim ortaya çıkanyor. Butun bun- lann açıklanmasını ve elbi- seleri istiyorum." Goktepe'mn avukatlann- dan Fikret tlkiz de fotoğraf- lan ve haben kuşkulu bul- duğunu belırttı Ilkız,22O- cak'ta yapılan duruşmada dosyada bu fotoğrafın yer almadığuu söyledı Bu fo- toğraflann ne kendılenne ne de sanık av ukatlarma goste- rıldığını vurgulavan Ilkız, haberde. bu fotoğrafın kim tarafından. ne zaman dosya- ya konulduğunun da belır- tılmedıgıne dıkkat çektı Aynca haberde tanıkların fotoğraftan teşhıs yaptıkla- n \e emnıyet yetkılısının Seydi Battal Köse olduğu- nun vurgulandığını soyle- yen Ilkız. mahkemede hıç- bır tanığın teşhıs yapmadı- ğını kaydettı 6 Çete darbesini MÎT önledT B Baştarafi 1. Sayfada bunlara karşı koyacak ne asken. ne sılahlı gucu vardı Hıçbır şeyı yok- tu Tamamen teslım olmak ve kaç- mak durumundaydı Yanı karşı ko- yacak durumu yoktu Bızdurumun vahametını anladık Sayın Altan Karamanoğlu (Donemın Azerbay- can'dakı Turk Buyûkelçısı) ıle bır- lıkte oturduk, muzakere ettık, ne yapabılmz dıye Benım bazı ım- kânlanm vardı ve tamamen MİT adına, benım kendı ozel ımkânla- nmla o darbeyı onledık Bunun ay- nntısmı veremem Yanı ısımler son derecekntık Ferman Demirkol bu darbe sırasında ortadaydı O zaman TlKA'nın gorevlısıydı Oradakı meclıste danışmandı, muşavırdı Eşı Tıirk, kendısı Azen kokenlıdır Iğdırlıdır, Alevı kokenlıdır -Ök darbe naal önlendi? Güven: Cevadov'u Haydar Alı- yev'ın yanına cekmeyı teklıf ettım, ya- nı ımkânkn sağladım Altan Karama- noğlu, 'Yapabilir mhiz' dedı, 'Yapa- nz' dedım Alıyev'e telefon ettı Alı- yev, 'Cevadov'u benim vanımagetirin' dedı Amacımız, asıl guce sahıp olan Cevadov'u Ahyev'ın yanına goturup banşünp, Huseyınov'u da koparmak- tı Yanı Cevadov'u Ahyev'ın yanına çekmek demek darbeyı onlemek anla- mınagelıyordu Buşekılde darbeyı on- ledık, Alryevçıkh, televızyonlanda, hal- kı başma topladı Ortalık ayağa kalktı -Afiyev nasdbirisi? Güven: Reklamameraklıvedıyorkı 'Benimtsmim Hav dar olmasavdı (Turk ismi)ben bırinci adamoturdum(SSCB donenunde Sovyet gızu servisi KGB). ikinciadamoJmazdım' Çokkurnaz\e zekı bır adam - Siz bir ulkeıün tçişlerine mudahale ettiginia kabul ediyor musunuz? Güven: tçışlenne neden mudahale edelım Alıyev'ı başta tutmak ıstedık Bız Huse>mov'un Moskova ıleçok ya- kın ıhşkısı olduğunu, o geldığı zaman Turkıye'nın aleyhıne olacağını değer- lendırdığımız ıçın bu mudahaleyı yap- mak zorunda kaldık. Yanı bu mudaha- leyse mudahale YardımcıoldukveAh- yev de bunu çok ıyı bılıyor - Mart 1995'teki ikinci başansc dar- be guişimı nasıl oJdu? Güven: Aradan geçen zaman ıçınde Hüseyınov, AyazMuttalibov(Rusyan- lısı ve Azerbaycan ılk bağımsızhğına kavuştuğunda cumhurbaşkanlığı yap- tı Ahyev'ın ıktıdara gelmesı uzenne Rusya'yasığmdı), RahinıGazivn(Sa- vunma Bakanı) Bunlar bır araya gel- dıler ve tekrar orada darbe yapma ko- nusundaarayışlarbaşlatıldı Alıyev ılk darbeyı önlememızden dolayı çok memnun oldu Hayatını kurtardık çun- ku Ahyev'ın bır huyu var Kendınden başka ıkıncı bır adarnı karşısında ıste- mıyor Yanı güç olarak tek adam olma durumunda Onun ıçm de zaman ıçın- de Cevadov'u yenmek ıçın, onu orta- dan kaldıımak ıçm boyle bır arayışı ol- duğunutahmınedıyorum BızCevadov ekıbının darbearayışlan ıçınde olduğu- nu haber ahyoruz Imkânlanmızvar - Bakû'daki bü>ükelçfliğe talimat nereden gelhordu? Çünkii o sırada Başbakan olan Tansu Çiller ile Cum- hurbaşkanı Sülevman Demirel'in Azerbaycan'a ılışkın farklı politikalar izlediği görulmordu. Güven: Buyukelçı ve ekıbı ıle otu- rur, her gun bırdeğerlendırme yapanz, aldığımız bılgılen merkeze ulaştınyo- ruz. Ben de Ankara'dakı MlT'e Ana polıtıka bellı, bu da Ahyev'ın ıktıdarda tutulmasının sağlanması Ben MlT'ten talimatalınm Hukümetten ta- lımat almıyorum MlT'ten tabıı bazı yazışmalar, talımatlaroluyorama tele- fon goruşmesı mümkun değıl oradan Karamanoğlu elınde telefon Alıyev ıle gorüsurken, ben ötekı taraftan Ceva- dov 'un Alıyev 'm v anma gıtmesını sağ- lıyorum Benım Cevadov ıle dıyalo- ğumvar - MtT^ten Türkne'nın Cevadov'un desteklenmesını ıstedığı von ünde fark- b mesajlar gelnor muydu? Guven: Bana farklı talimat gelmı- yordu ve anormal bır şey de yoktu Bız Haydar Bey'm başta kalması ıçm uğ- raşıyorduk Ve Ankara'dan gelen talı- matbuyondeydı Darbearayışlannı bız haber aldık Yavaş yavaş Azerbay- can'da ıktısadı sıkıntılar had safhaya gelmıştı Bır gun gene otuıduk. büyu- kelçıyle değerlendırme yaptık, darbe- nm artık somutlaştığını. ne yapabılece- ğımızı konuştuk - Her iki darbeyi önceden haberala- cak nasd bir istihbarat ağı kurmuştu- nuz? Güven: Imkânlanmız var gayet ta- bıı Azen ıstıhbaratıvla ılışkılenmız çok ıyı değıldı, soğuktu, normal proto- kol goruşmesı çercevesınde bır şeydı Azerbaycan ıstıhbaratından bılgı almı- yorduk, kendı ımkânlanmızla bılgı alı- yorduk,genışçevremız vardı orada Gı- dıp halkla goruşuyor, dolaşıyorduk Cevadov ıle ben goruşuyordum zaten Cevadov'dan doğrudan bılgı alıyor- dum - Aliyev sae kızmış, doğnı mu? Güven: Hayır degıl Degerlendır- melenmız ışığında ben, Karamanoğlu ve buyukelçılıkte gorevlı asken ^taşe Erain \lan Paşa, 7 Şubat 1995 tanhın- de Alıyev 'm yanına gıttık ve darbenın vakın olduğunu anlattık Gazete ftı- zar'da yazıldı Haydar Bey'ın bızı kov- duğundan bahsedıyor Alakası olma- yan son derece yanlış bılgıler var ora- da Olav ın gerçek hıkâyesı şoyle oldu Bız gıttık Hay dar Bey'e, durumu anlat- tık Cevadov kendısınıkoşeyesıkışmış hıssedıyordu Bu çok kntık bır nokta- dır Haydar Bey tarafından kendısının harcanacağmı, olduruleceğını duşunu- yordu Içışlen bakan yardımcısıydı ve OMON bırlıklennın de komutanıydı Şımdı bu korkusundan dolayı da Ceva- dov'un hazırlanan darbe ıçınde yer al- ması soz konusu oluyordu ve sılahlı gucu elınde tutuyordu Bız de 'Haydar Bey'legenebirarayagebıkonusun'tel- kınlennde bulunuyorduk Fakat o da dedı kı •Bakm siz boyle diyorsunuz a- ma Haydar Bey beni harcayabilir." Bunun uzenne Altan Bev ve Emın Alan Paşa ıle beraber Alıyev 'ın yanına gıttık Kendısıne, 'Sizedarbehazıriam- yor. Bunuonlemekiçin Cevadov 'un sır- tanı okşayın. bir görev verin, hoş tutun bu adanu. ıtbnat ctsin size. Halktan bi- razkoptunuz,halk ekonomik sorunlar yaşıyor, bu nedenle karşı tarafa gecebi- Br" dedık Başlangıçta kızdı çunku kendısıne 'HalksiziarnknjtmayabBir' dedığımız ıçm kızdı Amacımız ona hakaretetmek değıl- dı Yanlış anlama olmuş olabılır, ama kızdı Kalktı Bunun uzenne ben yenı- den konuştum. Altan Bey de aynı şeyı söyledı Alıvev ıkna oldu ve bıze 'Siz benım ivibğun ıçm geldınız,ikna etmek için geldınız, benım başta katanamı is- tedigbıiz içm gektiniz' dedı İşte Alıyev ıle ılışkılenmız bu kadar ıyı ıdı -Sonra neoMu? Güven: Fakat bu Ferman Demirkol ve Kenan Gürel dıye Cevadov "un adamlan var (Gurel Işdırlı, Azen ko- kenh ve Avusturya vatandaşı bır ışada- mı) Gurel başansız darbe gınşımı sı- rasındatutuklandı ve halen cezaevmde Bu adamlar ıkıncı darbe hazırlıklann- da Cevadov "un yanmda yer aldılar - Haydar \Bvev sizüı uvanlannıa dikkate alarak darbeyı onluyor ama yapöğı konuşmalarda sızın adınızı ve- ripsuçluyor? Guven: Şımdı bu kntık noktayı ve Ahyev'ın nıye böyle dedıfını açıkla- mak ıstemıyorum Cûnku yazarsanız devletlerarası ılışkılerdesurtuşmeolur Alıyev, bızım uyanlanmız sayesınde darbeyı onledı - tkind darbe girişiminin önJennKs smdesorunneydi? Guven: Ancak Alıyev'e ıkincı dar- be gınşımmın onlenmesı mısyonu- muzda zorlandık Cunku, Ferman De- mirkol ve Kenan Gürel, Cevadov'a 'Aliyev seni harcayacak, inanma' gıbı telkınde bulunuvorlardı Kendılen cumhurbaşkanı yardımcılığı alma he- vesmdeydıler Demırkol, Ahyev'ın devnlmesı uzenne oluşturacakJan 5 kı- şılık konsey ıçınde yeralmak ıstıyordu Bu oluşumun başanlı olamayacağı ve ortada kaldığı gorulünce Haydar Bey bunu fırsat bıldı Cevadov'un ekıbını tepeledı Ferman Demirkol, 'Ben buişe soyundum' dıye kendısı açık açık söy- ledı zaten - tkind darbe olayınm arkasmdakı Türkleri Türkiye'de kim destekByor- du?_ Dev letiçınde nasıl birçekişıneya- şanjyordu? Guven: Onlan soyleyemem Has- sas konuo, desteklervar tabıı Şımdı ne anlarsmız, Demirkol ve ekıbınm Alı- yev'e karşı Cevadov 'un yanında yeral- ması yolundakı gehşmelerden Bızde, Ankara'da Azen polıtıkalanndabır de- ğışıklık mı olduğu kuşkulan doğdu 'Devletpofitikası ncdir.tekrarteyit ede- Bm' dedım Donemın Dışışlen Bakanı Murat KarayalçHi Bakû'daki kanşık- lıklar sırasında Vvashıngton'daydı Bu durumu teyıt ettırmek ıçın Altan Bey Washmgton'ı telefonla aradı ve Murat Bey'lekonuştu Bunun uzenne bıze Dı- şışlen Bakanlığı'ndan talımat geldı ve 'Aliyev 'i destekleyerekdevletpoGtikası- nın dışına çıkmadığınuz' soylendı -Cevadov varüısıTürklerin arkasın- da kim vanh. Dönemm Başbakanı Ç0- ler ekibı mi?_ Nive siz suçiandınız? Güven: Bu da Demırkol'un sırn, vermez Bız gunah keçısı olduk Dar- be gınşımı olayı ters gıtmeve başlayın- ca ve başanlı olamayacağı anlaşılınca sankı darbe olayını ben yapmışım gıbı benım üzenmeyıkılmayaçalışıldı Za- ten Cevadov'un 17 Mart 1995 tanhm- de Kazan kentınde oldurulmesıyle bır- lıkte darbe gınşımmın başanlı olama- yacağı anlaşıldı -AJByw'c neden devlet olarakdestek verdiniz? Güven: Devlet deseydı kı 'Haydar Aüyev Türkiye'ye favdalı değfldir, bu- nu devirin' deseydı, bov le bır talimat olsaydı, bız de kollan sıvasaydık, bel- kı de bu ışın rengı çok daha farklı olur- du Bambaşka bır şey meydana gelır- dı Boyle bır şeye asla nıyet etmedık Çiinkü ben merkeze de bıldırdım o ta- nhte Dıyelımkı AyazMuflaübovgru- bu geldı, Cevadov da geldı, cumhurbaş- kanlığı koltuğuna oturdu O zaman ne olacak. bız Kıbns'ı besleyemıyoruz, bunlar devamlı ıktısadı sıkmtı ıçınde Dıyeceklerkı'bizepara' Türkıyedebu yardımı yapamayacak Bır sure sonra tu kaka olacak Hıçbır zaman Turkı- ye'nın Azerbaycan'da ışbaşınagelecek böyle bır ekıple {Cevadov ve Türkıye uzantisı) başan şansı olamaz Ayaz Muttalıbov denenmış bır adam. Turkı- ye'ye dost değıl, Rusya'ya yakm Ce- vadov son derece Turkıye'ye duşman bır adam Ekıp son derece tehhkelı Darbe gınşımlen sırasında Rusya Mut- talıbov 'u destekledı -AbdunahÇaÜı'nmAzerbaycan 'da- ki darbe olayma kanşbğına dair sizde bilgivarını? Güven Cath'nın ısmı bızde geç- mez. kadrolu adamımız değıldı. kulla- nılan adamdı Çatlı benım donemımde Azerbaycan'a gelmedı sanınm Daha sonra gelmış galıba 312. maddedeld cezalar arthrıhyor • Baştarafi 1. Sayfada sında uygarlıktakı anlayış değışıklıklen ıle gelışme- lere paralel olarak Ispanya ıle Fransa'nın yenı ceza yasalannı yurûrluğe soktuklannı. tspanya ıle Rus- ya'nm da tasan hazırladıklannı behrterek Türkiye'de de aynı gereksınımm bulunduğunu vurguluyor Maddenin yeni şekli Yururluktekı 312'ncı maddenin karşılığı olarak tasanda yer alan 289'uncu madde şu hukumlen ıçenyor "Cunimü ovme, halkı kanunlara uyma- mayatahrik. Madde289-BircünımüaJenenöven veya iyi gör- düğünü söyleyen veya ldşfleri kanuna uvmamaya tahrik eden kimseye alü aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Sosyal sınıf. u-k, din, mezhep veva bölge farldıb- ğına davanarak insanlan birbirine karşı kamu dü- zeninı bozma ihtimalını ortava çıkaracak surettc düşmanlığa veva kin beslemeye, mev cut kinlen sur- dürmeye alenen tahrik eden İdmseye bir yıldan beş yıla kadar hapıs cezası verilir. HaJkın bir kısmınıaşağılavKi biçünde kotû nivet- le \e insan onurunu zedeleyecek şekilde tahkireden kimseye de yukandaki fikradaki ceza verilir. Yukandaki fikrada vazjlı suçlar 288'ind mad- denin ikinci fıkrasında betirtilen araçlar veya şekil- lerle ışlendiğinde verilecek cezalar bir katı oranın- da artûnlır." Maddede gonderme yapılan 288'ıncı maddenin ıkıncı fıkrası da cezanın bır kat arttınlmasını ge- rektırecek 'araç ve şekiUeri' de şoyle tanımhyor "Tahrik, her türlu kitie iletişim araçlan. ses ka- yıt bantian, sesli veva so/Ju vayın araçlan, plak ve- ya eDe yazıbp çoğalnlarak ya- yımlanan \<e\a dağıtilan yaz»- laria ve genel yeriere lev ha ve ilan asma suretivle yapılırsa." Adalet Bakanı Öltan Sun- gurlu tarafından 'yumuşaDldı- ğı' goruşu ıle kamuo> una y an- sıtılan değışıklık tasarısının madde gerekçesınde ıse şu go- ruşlere >er venlıyor nyla birbirine çok vakın üç ayn cûrüme yer verO- miştir. 1. Bir cüriimün övülmesi veya iyi görûldüğunün söylenmesi, 2. Kişilerin kanuna uymamava tahrik edilmele- ri, 3. Insanlann sosval sınıf. ırk. din, mezhep veya bölge farklılığına davanarak birbirine karşı kamu düzenıni bozma ihtimalini ortaya çıkaracak suret- te düşmanlığa veya kin beslemeye veya mev cut kin- leri surdurmeye tahrikveya halkın bir kısmuıın aşa- ğılayıa biçimde tahkir edilmesi. Btrinci suçunoluşması için, faüin işlenmiş bir cü- rümü övmesi veya bunu iyi gordüğunu söytemcsigc- rektidir. tşlenmemiş olan curumlenn ovübnesı ve- ya iyi görüldüğûnun sovlenmesi ise hal ve şartlara gore ya kanuna uymamava tahrik suçunu veya 288'incı maddede ver alan suç ışlemeve tahrik cu- rümünuortavaçıkanr. Maddede ver alan ıkındsuç bakımından söz konusu kanun tabınne her tûrlü duzenlemeler girmcktedir. Bov lece tûziık ve yönet- meliklere. yonetim gucünun duzenleme vetkisi çer- çevesindeçıkardığı bütun diğer tasamıflara uvma- maya tahrik halleri de suçu meydana getırir. Mad- de, kişilerin kanunlara uymamava tahrikedilmele- ri bakımından yapılacak faalivetleri gostermemiş- tir. Dolayısıyla maddi unsurun değişik şekillerde gerçekleşebileceği mevdandadır. Sözgelimı Türki- ye'de herkesin vcrgi kaçırdığını. ancak saf ınsanla- nn tam vergi ödediklerinu bu hareketleri destekler şekilde açıMamak. suçluları mağdur gibi goster- mek, dolayısıyla kanunlara uymamava tahrik teş- kiledebilir. tşlenmişolan birsuçun faiüniveya kanuna uyma- Madde gerekçesi "Madde 289 - Bu maddede yer alan cürum yururlukteki Tiirk Ceza Kanunu'nun 312'nci maddesinde cezalan- dınlmaktadır. Yeni madde su- çun unsurlanıu daha zivade belirieyerek, ifade ozgürlüğü- nu guçlendirme amacıylayeni bir şekle sokulmuştur. Maddede. niteJikleri iüba- Yürürlüktekimadde Cürum sayılan eylemi alenen övmek Madde 312 - Kanunun curum saydığı bır fıılı açıkça oven veya ıyı gorduğunu soyleven veya halkı kanuna ıtaatsızlığe tahnk eden kımse altı aydan ıkı yıla ka- dar hapıs ve altı bm (yırmı bm) lıradan o- tuz bın lıraya kadar ağır para cezasına mahkûm olur (Aslıye Ceza) Halkı, sınıf, ırk, din, mezhep veya bol- ge farklılığı gozeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahnk eden kımse bır yıldan uç yı- la kadar hapıs ve dokuz bm (vırmı bın) lı- radan otuz altı bın lıraya kadar ağır para cezasıyla cezalandınlır Bu tahnk umumun emnıyetı ıçın tehh- kelı olabılecek bır şekilde vapıldığı tak- dırde faıle venlecek ceza üçte bırden ya- n> a kadararttınlır (Dev let Guvenlık) Yu- kandaki fıkralarda yazılı suçlan 311 'ın- cı maddenin ıkıncı fıkrasında sayılan va- sıtalarla ışleyenlere venlecek cezalar bır mıslı arttıniır Korku ve panik yaymak amacıyla tehdit Madde 312/a - Hayat, sağlık veya mal bakımından halk arasında endışe, korku. panık yaratmak amacıyla alenen tehdıtte bulunanlara ıkı yıldan dort yıla kadar ha- pıs ve uç mılyon lıradan on mılyon lıraya kadar ağır para cezası ve-nlır (Aslıye Ce- za) yan Idşiliğini münhasıran bu fiiUeri dolayısıyla ov- me haünde de suçu ovmenın teşekkul etmiş bulu- nacağını kabul etmek gerekır. Zira bu hallerde fail, kişi marifetiy le fiili ov me veya iyi gorme beyanında bulunmuş oİmaktadır. Her ıkı suçun oluşabilmesi için maddi unsuriaruı alenen icrası gerekmektedir. Maddenin ikinci fıkrasında yer alan üçüncü suç, ülke içinde banş ve sukûn çercevesınde birhkte ya- şamalan gereken vatandaşlann ayn sosyal sınıfla- ra mensupbulunmalan. değişik ırki veya etnik men- şelere sahipotmalart din v eva mezheplerinin ve içın- de yaşadıklan bolgelenn farklılığı ıstısmar edilerek insanlar arasında kamu duzenim bozma ihtımalini ortava çıkaracak surerteduşmanlık\v\a kin tahrik- leruıde buiunmak veva tarihı vahutsosv al sebepler- le oluşmuş kınlerin surup gıtmesı için yine aynı su- retle tahriklerde bulunmaknr. Söz konusu tahrik- ler kamu duzenını bozma ihtimalını ortaya çıka- racak' nitelikteolmalıdır.Bunevi biretkinin söz ko- nusu olmadığı hallerde suç oluşmaz. Suç, böylece toplumun butünleşmesine engel olmak amacını gu- den faaJiveden cezalandırmış oİmaktadır. Bu suçu gunumüzde Batı'nın hemen buttin ceza mevzuatı ırk farklılığı yonündtn cezalandırmaktadır. l çurt- ciı nkrav la. halkın birkısmını aşağılavıcı btçımde kö- tu nivetle ve insan onurunu zedeleyecek şekilde tah- kir edilmesi de cezaı mueyyideye bağlanmtşör. Maddenin son fikrasuida, tahriklerin 288'inci maddenin ikinci fıkrasında yazılı araç veya şekiller- ie yapılmış olması agırlaOcı bir sebep sayilmtştır. Bu hususta soz konusu maddenin gerekçesine bakıl- tnabdın" Tasanda yer alan 288 madde ise 'Suç İşlemeye Tahrik' başlığını taşıyor Bu maddenin ıkıncı fakrasında da, 289 maddedekı suçtakı gıbı tahrıkın belırlı araçlarla ger- çekleştınlmesı ağırlatıcı sebep sayılmıştır Gerekçede, kıtle ıletışım araçlanndan maksat ıse basın-yayın araçlan, radyo. televızyon ve fılmlerdır Ses kayıt bantian ve ses ve görun- tu yayın araçlan deyımıne her turlu kasetler ve vıdeo kasetler dahıldır Bu gıbı hallerde yapı- lan tahrıkın hedefe ulaşması oiasılığı çok daha fazla oldu- ğundan,tasannın288 madde- sinde olduğu gıbı 'cürümüöv- me. halkı kanunlara uymama- va tahrik' suçunu duzenleyen 289 maddede de suçun kıtle ıletışım araçlarıyla ışlenmesı ağırlatıcı sebep sayılmıştır G U N D E M MUSTAFABALBAY • Baştarafi 1. Sayfada rannı onaylar gıbı, tasarıyı okumadan ımzayı bas- tı Sadece Devlet Bakanı Hikmet Sami Türk, "lyı- ce ınceledıkten sonra" ımzalayacağını soyledı önce yasa değışıklığı gırışımının "tarıhçesını" aktaralım Çalışma 1985 yılında başladı 1987'de öntasan halıne geldı O donemde başta Turkıye Barolar Bırlığı (TBB) olmak uzere demokratık ku- rumlar buna karşı çıktı TBB'nın 7 Mart 1987'de du- zenledığı panelde konuşan Yargıtay uyesı Doç. Sami Selçuk şoyle dıyordu "Bu ontasanya karşı savaş duyurusunda bulu- nuyorum " O donemde de Adalet Bakanı Oltan Sungur- lu'ydu Tepkıler uzenne ontasan dontasarı oldu, gen çekıldı 1989'dayenıden "son şeklı" ven\d\. A- ma yine yasalaşamadı Sekız yıl aradan sonra 1996'da yenıden ele alındı 5 7 1996 ıle 25 6 1997 arasında yapılan 24 toplantıyla daha oncekı çalış- malar gozden geçırıldı. Geldık bugune 350 sayfalık tasarı bır sure önce "ontasan" ola- rak basına ve kımı ılgılı kuruluşlara ulaştınldı Ga- zetelenn her bırı konunun bır yonunu one çekıp, değışıklığı haberleştırdı Kımıne gore, "163 gen gelıyor", kımıne gore, "Ölum cezası kalkıyor" Ayrıntılardan çıkıp genel bakmaya çalışalım Tasarı daha ıkıncı maddede rengını bellı ediyor "Ceza kanunlannı bılmemek mazeret sayılmaz " Bu, hukukun temel ılkesı Ama maddenin ıkıncı paragrafı "ancak" dıye başlıyor ve şoyle devam ediyor "Sakınamayacağı bırhata nedenıyle kanunu bıl- medığı ıçın meşru sanarak bır suç ışleyen kımse, bu husustakı yanlış ınancının haklılığını ıspat ettı- ğınde" cezaen sorumlu olmaz " Bu tur değışıklıklerde ne kastedıldığı "gerekçe" bolümunde açıklanır İşte gerekçe "Burada ozellıkle onemlı olan husus, 'sakınıla- maz yanı yenılemez hata' kavramıdır Kışıde böy- le bır hata ancak, resmı devlet kuruluşlannın be- yanlanna ve yorumlanna uyarak fıılı ışledığı haller- de söz konusu olabılır " Dıyelım kı bır "buyuk devlet buyuğu" demeç verdı: "Şu tur kışıler ulkemıze çok zarar vermektedır Onlara haddını bıldıreceğız " Bır yurttaş da bu demecı dınledı "O tur kışıler- den" bınne haddını bıldırdı Mahkemede, "Efen- dım ben devlet buyuklenm ne derse doğru saya- nm Bunun kanunda suç olduğunu bılmıyordum " dese ötekı böKımler bır yana sadece bu değışıklık bı- 4e şu soroyu gundeme getırıyor. "Bız çetelerden hesap sorulsun derken, çetele- n affetmenın zemını mı hazırlanıyor?" Çılgınlık Tasannın ışkence bolumu ıse şoyle "1 nıtelıklı ışkence, 2 nıtelıklı ışkence " Işkenceyı tanımlayacak, "nıtelık"ten başka soz- cuk bulunamadı mû Bu ışın kalıtelı yapıldığını bıl- meyen mı var'' Bır de İSO-9000 standardı getır- seydınız Başbakan Mesut Yılmaz, televızyondan duyur- muştu "Devlet memurlan yasadışı hıçbır emrı yenne getırmesın Zorlanırsa yazılı emır ıstesın " Bu hukum anayasanın 137 maddesinde yer alı- yor Ama TCY tasarısında ortada bırakılmış 28 madde, emrı verenı sorumlu tutuyor ama, "yazılı emır"den soz etmıyor Devnm yasalarına karşı ışlenen suçlan duzenle- yen 297 maddenin hemen altında sarhoşluk, on- dan sonra da kumar var Yururluktekı yasada dev- rım kanunları "kamu duzenı" bolümunde, "sar- hoşluk-kumar" genel ahlak bolümunde Şımdı tu- mu, kamu duzenı bolumune gırmış Genel gorunum boyle Tasan onumuzdekı gun- lerde çok tartışılacak Ceza hukukuna yıllannı vermış Prof Dr Nevzat Toroslu'yu arayıp duşuncelerını sordum, "Tek tumceyle yanıt vereceğım" dedı "Çılgınlık " Yeni Manisa'lar olnıasın NECATt AYGIN tZMtR - Manısalı gençler ıçın yaşam yenıden başlıyor Yargıtav karanyla ışkence görduklen ortaya çıkan gençler, yenı Manısa'lar ol- masın dıyor Hukukçular ış- kenceyle alınan ıfadelenn geçersızlığının bır kez daha ortaya çıktığını vurgularken hukuk devletının kazandığı- nı belırtıyorlar Manısalı gençlenn ya- şamlan. 26 Aralık 1995 tarı- hınde Manısa Emnıyet Mu- durluğu'nce başlatılan DHKP-C operasyonunda gozaltına alınmalanyla altust oldu Manısa Emnıyet Mü- durluğu'nde ışkence ıle tanı- şan gençlenn 11 günluk se- ruvenı 5 Ocak 1996'da tutuk- lanarak cezaevıne konulma- lanyla surdü. IzmırDGM 'de yargılanan gençler, süreklı ışkence gor- düklennı, Manısa polısının hazırladığı senaryoyu ışken- ce zoru ıle ımzalayarak "ha- yaü örgüt üyesi" olduklarmı belırtmelenne karşın mahke- me gençlen dikkate almadı Örgut uyesı olduklan ıd- dıasıyla ağır hapıs cezasına çarptınlan Manısalı gençler görduklen ışkencenın hesa- bını, ışkencecı polısler hak- kmda açtıklan davalarla so- ruyorlar Manısalı gençlenn ışkence ıddıalannı İzmır DGM dikkate almazken Yar- gıtay 9 Ceza Daıresı ışken- ce yapıldığını kabul ettı ve eksık soruşturma nedenıyle DGM'nın verdığı cezalan bozarak beraat karannı onav - ladı Bu aşamadan sonra genç- ler, dosyanın Yargıta> 'dan Iz- mır DGM'ye gelmesının ar- dından yenıden. kendılennı mahkûm eden yargıç onüne çıkacaklar Bu sureçte mah- keme Yargıtay"ın karannı onaylarsa dava gençlenn le- hıne sonuçlanacak Yargıtay karannı onavla- maz. kendı karannda dırenır- se, bu kez dava dosyası Yar- gıtay Ceza Daıreler Genel Kurulu'nagıdecek Yanı Ma- nısalı gençler bır sure daha Izmır DGM'ye gelıp gıde- cek Kararı buyuk sev ınçle karşılayan Manısalı gençler- den Fuha 4paydın. "Bizım için geçen iki yıİhk sureç çok zor oldu. Her şeyden onemli- si Uk ışkence gören bizler de- ğildik. Bu olumlu karar bel- İd de bir ornek olacakor. Umanm bu tur olav lar bizım davayla son bulur. Bunun be- delini ağır odedik. Fakat baş- ka Manisa'lar olnıasın" der- ken Erdoğan Küıç, "Susma sustukça sıra sana gelecek sloganı daha once bana çok basit gelhordu. tabii işken- ceyle tanısıncava dek" dıye konuştu