Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 OCAK 1998 PAZARTESİ 8 DIŞ HABERLER Küba lideri Fidel Castro, Papa'nın pazar günü düzenleyeceği açık hava ayinine katılacağmı açıkladı Küba'nın üıtıidi Papa• Halkı, Papa'nın Devrim Meydanı'nıda yapacağı ayine katılmaya çağıran Castro'nun, ABD'ye karşı Papa'yı müttefik olarak gördüğü belirtiliyor. HA\A.\A(Ajanslar)- Kü- önderlerinin ön sıralarda yer ba Devlet Başkanı Fidel Castro. ABD yaptınmlanna karşı desteğini almak ıste- diğı Papa 2.Jean PauTün pa- zar günü Havana'da düzen- leyeceği açık hava ayinine katılacağmı açıkladı. Castro. devlet televizyonunda yap- tığı konuşmada. "Ayine ka- tümamız gerekir'' diyerek Kübalılan da ayınin yapıla- cağı De\Tİm Meydanj'na ça- ğırdı. Kimsenin kendini ayine katılmaya zorunlu hıssetme- mesi gerektiğıni söyleyen Castro, "Daha çok, ziyaret- çimize nezaket olarak ayin- de hazır bulunmamız gere- Idr" dedi. Televızyonda al- n saat boyunca konuşan Cast- ro. şunlan söyledi: "Papa için bürün insanla- nn katüdığı büyük bir kar- şüama töreni düzenlemeli- yiz. KatolikJcr. Katolik ol- mayanlar, inananlar. inan- may anlar. hepimiz hazır bu- lunmalıyız törende. Dünya da bunu görmeli." De\Tİm Meydanı'nda açık hava ayini Papa 2. Jean Paul'ün 25 Ocak günü düzenleyeceği açık hava ayinine Fidel Cast- ro'nun katılıp katılmayaca- ğı. lidenn cumartesi gecesi televiz>'onda yaptığı konuş- maya kadar açıklık kazanma- mıştı. Küba devrimınin efsane- vi isimlen Jose Marti ve Che Guevara ıçın dıkılmış anıt- lann yer aldığı De\nm Mey- danı'nda yapılacak törene katılımı kolaylaştırmak ıçin ülkedeki taşıtlann yansının da seferber edileceği bildi- rildi. Ayinde, Komünist Parti alması beklenırken Castro, Kübalılan. provokasyonlara karşı hazırlıklı olmaya ça- öırdı. Florida'dan gelecek ABD vatandaşı Kübalılan da hesaba katnğı tahmin edi- len Castro. Kübalılan şu söz- lerle uyardı: "Kimse siyasi içerikli bir pankart taşımamalıdır. Tö- ren, ayin için Havana'ya akın eden. biiviik bir uluslarara- sı gazeteci topluluğu tarafin- dan izlenecektir. Devrim ön- derlerini'\ ıv a' çığtıklam- la sdamlamayın. Pnnokas- >on için bir zemin hazuiama- yalım. En küçük prmokas- yonlara karşı bile hazırlıklı olun." 'Papa antiemperyalist' 77 yaşındakı Papa ile 1996 Kasım ayında Varikan'da gö- rüşen Castro. Katolik dün- yanın dini önderini "antiem- peryalist" çizgisinden ötü- rii de övdü. Castro. "Papa, ABD'nin tek kutuplu hege- monik tutumu ve emperya- fcnı için bir başağnsıdır.çiin- kü elinizde o\ natabileceği- niz bir kişilikdeğüdir" dedi. Papa'nın zekâsını ve be- censıni takdir ettiğini ifade eden Castro, Doğu A\ ru- pa'da komünizmin çöküşün- den Papa"nın sorumlu ol- madığını savunarak komü- nizmin çöküşünün adresı olarak Mihail Gorbaçov'u gösterdi. Papa'nın Havana"ya çar- şamba günü varması bekle- nırken bugüne dek manan- lan tek başına ayine çağır- maya çalışan Küba Katolik Kılısesi'nin. Castro'nun açıklamalanndan sonra ra- hat bir soluk aldığı tahmin ediliyor; ' ' Dinlerin kaynaştığı ülkeDış Habetier Servisi - Akademık çalışmalar. Küba'dakı dinı ınaçlann. hayli renklı bir mozaık oluşturdu- ğunugösteriyor. 11 mılyonluk nüfu- sun yüzde 15"ı kendini ateıst olarak tanımlıyor ama yüzde 70'lik bir bö- lümü. ınançlannı çeşıtli dmlere pay- laştınmayı tercıh ediyor. Bu mozaığin parçalan. Kübalıla- nnkökenleri kadar kanşık: 1492"de Amenka'yı işgal eden İspanyollar, Katolik ınancını getirdı: yüzyıllar boyu süren kölelik kurumu. Afri- ka'dan farklı dinler taşıdı, Evange- lıstlik de (Protestanlığm bir kolu) özellikle ABD'den gelıyor. Yahudilık. Budızm ve Vudu inan- cı da cabası. Clkede nüfusun. topu topu yüzde 15'ı yalnızca bir dinle ye- tmıvor. • Küba'daki inanışlar, bu ülkede yaşayanlann kökenleri kadar renkli. Ispanyol işgalciler, Katolik inanışı getirirken kölelik kurumu. Afrika'nın zengin dinlerini bu ülkeye taşıdı. Protestanlık ABD'den geliyor. Kübalılann çoğu Katolik ınancın- turdu. daki belırlı bırazızın sözlerıyle. Yo- ruba kökenh Santepa'dakı belırlı bir ılahı bırleştırebılıyor. Dinler arası bu kaynaşma sömür- gecılık dönemınde başladı Kendı inanışlarını korkmadan açıklayabil- mek ısteyen Afrıkah köleler. çareyı. kendi ılahlan ıle Katolik ınanışında- ki azizlen bırbırine benzetmekte bul- du. Savaşzamanlannda. Katolik Kı- lısesı cennet vaat ederken. Santena da Küba'nın düşmanlarına \enle- cek dünyevi yanıt ıçın zemin oluş- Santerıa hayli pratik bir din. Ta- mamen, sorunlara çözüm getirmek üzerıne kurulu. Küçük hayvanlann kurban edıldiğı Santeria ayınlennde. ruhun annmasındandoğru yoldan çı- kılmamasına kadar ne istersenız di- levebilirsiz. Tannlann, ilahlann kökenı de mi- tolojide yatıyor: Yaratıcı tann Olo- fi; annmışlığın ve otoritenin sembo- lü Obatala; gücün, mertliğin, şımşek- lenn ve savaşın tannsı Shango: tat- lı sulann, duygusallığın veaşkıntan- nçası da Ochun. Derin sular Yemaya tarafından ko- runurken yollar tann Eleggua'nın omuzlannda. Tannça Oya da me- zarlıklardan ve ölümden sorumlu. Katolik Kılısesi. nüfusun yüzde 40'ının Katolik olarak vaftiz edildi- ğını. ancak 1991 'e dek süren resmi ateızm yüzünden çok küçük bir ke- sımın Katolik olarak egitıldığını söy- lüyor. Düzenlı olarak kiliseye gıdenlerin sayısının 150 bin ile 500 bin arasın- da değiştiği tahmin ediliyor. Papa 2. Jean Paul'ün, ismini Aziz Lazarus'tan alan birkiliseyebağlı cü- zam hastanesine düzenleyeceği ge- zi de bu dini zenginlik açısmdan önem taşıyor. Çünkü Afrika köken- li Kübalılar için Lazarus. Babalu Aye t^tırısından başkası değil. Bosnalı Sırplara ılımlı lider• Devlet Başkanı Bilyana Plavsiç'in adayı Milorad Dodik, Karadziç yanlılannın meclisi terk etmesinin ardmdan alelacele başbakan seçildi. Dış Haberler Servisi - Bosna Sırp Parlamentosu dün, Batı yanlısı, ıhmlı bir lider baskanlığında yeni bir hükümet kurulmasını onay- ladı. Aşırı mıllıyetçılerin boykot ettiği oylamada. ba- ğımsız sosyal demokratla- rın liden Milorad Dodik, kurulacak "ulusal birlik" hükümetine başbakan ola- rak seçildi. Dodik. aylardır asın mi I- lıyetçılere karşı iktidarmü- cadelesi \eren Bosna Sırp Devlet Başkanı Bilyana Plavsiç tarafindan aday gös- terilmişti. Dodik, 83 sandaJyeli par- lamentoda, Boşnak millet- vekillerinin de desteğiyle 42 oy almayı başardı. Do- dik, Bosna'da, siyaset yaşa- mını yedi yıldırtekellenne alan belli başlı milliyetçı partilerle bir bağlantısı ol- madığı halde yüksek bir gö- reve getırilen ilk politikacı oldu. Siyasi darbe Plavsıç yanlısı millet\e- killerinin "siyasi darbesi" olarak değerlendirilen se- çim öncesi tartışmalar 1 2 saat sürdü. Savaş suçlusu olarak bi- linen Radovan Karadziç"e bağlı aşırı mılliyetçilerin salonu terk etmesi. ılımlılar Bihana Pla\siç ıçin bir fırsat y aratmış oldu. Aşırı mılliyetçi Sırp De- mokratık Partısı ıle Sırp Ra- dıkal Partısı, 83 sandalyeli meclıste 39 sandalyeye sa- hıptı. Salonda kalan 42 mıl- letvekılinın oylan da yenı bir hükümet kurulfnasına ye- tıyordu. Uluslararası topluluğun Bosna'daki arabulucusu Carios \Vestendorp, yeni bir hükümet kurulmuş olma- sını "meranuniyet verici" olarak niteledi. "Lluslara- rası topluluk bu hükümete yardıma hanrdır" diyen \Vestendorp. yenı hüküme- tın banş sürecinde olumlu bir adım olduğunu ifade et- tı. Plavsıç'e muhalefet eden aşın milliyetçiler, Dodik'in başbakanlığına da Sırp Cumhuriyeti'nin çıkarlan- nı Bosna'daki Müslümanla- ra ve Hırvatlara "satacağı" gerekçesiyle karşı çıkıyor- du. Dodik. daha öncekı açık- lamalannda Saraybosna'da- kı Boşnak-Hınat federas- yonu ile birlikte çalışmak- tan yana olduğunu veDay- ton anlaşmasınariayetede- ceğinı bıldirmıştı. Karad- ziç yanlılan ise Bosna'da- kı savaşı bıtiren \e 1995"te ımzalanan Dayton anlaş- malanna karşı çıkıyor. TRTL I H U Ş U İ N E M R E V O L U T I O N '•^•y ^fWm TRT-1 «19 Ocak 1998 • Pazartesi • Saat: 22.10 Çeçenistan'da yeni dönem Şamil Basayev 1998 yılı Rusya- Çeçenıstan ilişkile- rınde yenı bir buna- lımla başladı. Radikal Çeçen lider Şamil Basayev'ın hükü- metin başına gelme- sı ve Rusya Tçişleri Bakanı Anatoliy Ku- likov'un "gerekirse terörist üslerine ön- lem vuruşlan düzen- lenebileceğı" açık- laması, gerginliğin tır- manmasında önem- li aşamalardı. Adı, Rusya Baş- savcılığı'nın terörizm suçundan arananlar listesinde bulunan Basayev'in Çeçenistan'daki konumu güçlendi. Cumhuriyetin Rusya'yla ortak dil bulabılecek tek ılımlı lideri olarak görülen Devlet Başkanı Aslan Mashadov ise güçten düştü. Bunda, ekonomik sorunlarvedolayısıyla Moskova'nın Çeçenistan'a vaat ettiği maddi yardımı yapmaması belirleyici rol oynadı. Bilindiğı gibi, Çeçen yönetimi Rus- ya'dan savaş tazminatı olarak 250 milyar dolar ta- lep edıyor. Bırakın bu rakamı, Rusya hükümeti- nin Çeçenistan'ın yeniden kurulması için 16 tril- yon ruble ve 1 milyar dolar olarak belirlediği zo- runlu yatırım bile şu sıralarda pek gerçekçi görün- müyor. Moskova'da hâlâ, ekonomik yardımın ko- şulu olarak. Çeçenlenn bağımsızlık amacından vaz- geçmelerıni isteyen- ler var. Örnegin, Rus- ya'nın savaşı kaybet- tiğini kabul etmesi ge- rektığini söyleyen Moskova Belediye Başkanı Yuriy Luj- kov, Çeçenlerı "ba- ğımsızlığa terketme, sınırda önlemler al- mâ, teröre ise mis- liyle cevap verme" Aslan Mashadov 3 Boris Yeltsin'in bu ay yapacağını açıkladığı Groz- nı zıyaretınin, "tehlikeli" olduğu gerekçesiyle ip- tal edilmesine yol açmış durumda. Şimdi de Baş- bakan Vıktor Çemomırdin'in olası zıyareti tartı- şılıyor. Basayev iktidara ortak Çeçen anayasası, devlet başkanının aynı zaman- da hükümete de başkanlık etmesi hükmünü ge- tiriyor. Bu koşullarda, 15 Ocak'ta 6 ay için "baş- bakan vekili" ilan edilen Basayev'in güçlendiği kuş- ku götürmüyor. Bakanlık dağılımına göre, Çeçen iktidarında Masha- dov-Basayev dengesı gözlenmesine karşın, Şa- mil'in kardeşi Şirvani'ye verilen yakıt-enerji ba- kanlığının ve ulusal güvenlik servisinin Basayev'in etki alanında kalması dikkat çekıciydi. Daha Mas- hadov'un Türkıye ve ABD ziyaretleri sırasında başkanın dönmeyebileceğı, iktıdarın fiilen Basa- yev'e geçtıği söylentıleri çıkmıştı. Moskova'yla anlaşarak yıkım içindeki Çeçen ekonomisini can- landırma görevini başaramayan Mashadov'un tehlikeli biçimde zayıfladığı ortada. Bunda kuş- kusuz Rusya ıktidarının çelişkileri büyük rol oy- nadı. Kimileri, Moskova'nın elını cebine atmama- sı ve şimdi Basayev'in de başarılı olamaması du- rumunda, bir süre sonra Çeçen iktidarının, Sal- man Raduyev gibi çok daha radikal ve açıkça sa- vaş yanlısı bir lidere geçmesı ıhtimalınden söz ediyor. Bunun en basit nedenlerinden birinı, Çe- çenistan'daki binlerce işsiz ve silahlı genç oluş- turuyor. Rusya Güvenlik Konseyi eski Sekre- teri Aleksandr Le- bed ile Mashadov'un 12 Mayıs 1996'da imzaladıklan ateşkes anlaşması ve daha sonra imzalanan 43 anlaşma yerine geti- rilemiyor. Bu durum, Moskova'nın Çeçe- nistan'a ve Kafkas- ya'ya ilişkin net bir stratejisi olmadığı, hâlâ savaş yoluyla zafer kazanma şan- sına ihtimal veren çevrelerin etkin oldu- ğu yorumlarına kapı aralıyor. Rusya'nın Kafkas kökenli Başbakan Yardımcı- sı Ramazan Abdulatipov, yeni ulusal politika konseptinin yakında açıklanacağını bildırdi. Ku- zey Kafkasya'da ABD, Türkiye. Ingiltere, iran ve Ukrayna gibi çeşitli devletlerin faaliyetlerinin yo- ğunlaştığına işaret eden Abdulatipov, bölgedeki durumu etkilemek için Yeltsin'in, Kafkasya'nın "aksakal" denilen ihtiyar otoritelerıyle görüşece- ğini belirtti. Rusya'nın tavnnın yumuşaması veya sertleşme- si açısmdan önemli bir ölçüt ya da bir ılk adım bu- lunuyor: Basayev'in önce sıyasal, sonra da hu- kuki affı. Aksi takdirde, Çeçenistan'a gıden Rusya ikti- darı temsilcilerinin, başsavcılık tarafından hak- kında devlet suçu nedenıyle tutuklama kararı çı- kanlan Basayev iletokalaşıp görüşme yapmalan. dünya açısmdan mizahi görüntüler yaratmaya devam edecek. Boris Yeltsin