Katalog

SAYFA cUMNUR|m ac evı.üL 1991 sıxu 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER PENCERE karşı iıgısım, szı gı>ım hanı saygısını da anı enirrnczı zon derece dogaldır. Gerçı bılım adamının hem çok meraklı ı yanı ögrenme ve anlama heveshsıı. hem de şüpheci lyaııı kalay kolu) ınanmayarı I hır kisılıği nlduğuı nu bılıynruı. ama bu onun duygusal açıdan dını' dılşkun olmasına engel rzzcık da olsn "okumuş" kısıler. geı nelhklc din adamlan ıle ilahıyxıııíıkır arasından çıkar. Buna karşılık, diııdır bır ?lozo?a bılım adamının bağnaz olması söz kcnusu degildın zıra bu di.ı5ünüı'\ı:r. Tanrı tarafından vahı zanda oruc tu\ulmaıını Kuran “larfıgcrcklıı mi xaşmız. herkemn bu bu) ruklaru uyması san. Ama kendisi namazda okuduğu ıyanı papağan HUSEYİı`\ BATUHAN Dindarlık, Bağnazhk ve Yobazhk ÜzerineSaçımızın Bengi!.. ugiın ülkemızı ıehdıı cum kñkleııdiııciliğe gznzıııııız bzgm ve yvbaz dedığimız dmı rıgı bir başka gerçek daha \ar Bır ulus ıcınde çeşııh :mık gruplar olduğu ıcın. ceşıılı dılıcr ve dışalekıler, uste Dünya Bankası, yeryılızundekı ülkelen kışı başına ulusal gelır açısından sını?andırrnış... Yuksek gehni ulkelefde kışı başına 23.420 Ameı vikan Dolan düşuycıın Iik çeşitli mezhepler vardır Kaldı kı bır insanın kımlık cüzdaııında ")liisı gıbı ıekmrladığı) duaların manasını bıle anlamazmışı fark etmez: beş vakıı namı/ kı\ınmaIı ranıazanda oruç ıurulmzılı. Falan Kuranda kadınların başlarını örmıcıcri, erkcklerın şakal hırakmaları mı buyumlmu$7 Faı7 nlsa da. oimßa da her “\lüslüımııı" bu ızııymkıan yeme gemn¬zıİı¢ ~müıİzıle('\ıı. ışle ıı kadar! Buna karşılık. yoı baz. dının yalan söylenıcmck. başka¬ sınırı karısına ıe muıına göz dıkmcmek. fakır fukurayayzrdım eımek. al ziamı önzyzkpıaugu ıwncz şüphe gz?zap rnez. Dolıyısıylabıı ıkı up ın>anı gercek "dindzr"d:ır ayın etmekte yarar gönîyormı, yedılıligı ıddıa edılenler de dzıhıl. her nm" ız mzızcm ımışmıyı açık ulf duğuııu vamıyanlar Onlann gnıiıııde her mama ıııım şüpııqız ızzkıımzıı. ancak aogfızıugu herhangi ızıfzııız yaı lüman" yazılı olması, o kısmın aıcısı lTanmammazı olma>ma da angel degıı Sözün kısası. daha çok bellı bir din iu=oıİıjismi ıızkıı gözıemızx amacıı~ııiı1azzr'¢ızyışznzgzn¢ı1ııııİ¢ gunıuk la ıkide bır tekrarlanan yulmrıdakı yaşanııııca dını ınaııç \e praııklcrc cümızmzı fazla ım ~ıııymı~? ııızıımı cnkça ye: \eren Insanlar ıcın kullanıfız. Bu arlamda dindar kendını ahlasi” şnk kı açıdan mımayaı. ınsaııı yönden yüAncak her wplumda bır de "külceımıeyeçalışanlıu arada namazkılnîı1íı" dındarlar grubu vardır: Cnk mak 0ı"uİ ıuımak gıbı dını 'wecibels küçük bir azınlık olusturan bu grupfi' eksıkıız yerine geızfmeyzı zazenzn ım dındrırlığı mrslek edırınıış kışılerkışıdır. den baska. ılahi) aıçılaı ı`ılozn?ar Ancak clındarlzı arasında nıızzıçlahana hılım nıiamlan yer alır llahıyrııı rı, Zekâ \e kultür düzeylerı oldukça cılar. ışle\lcn geregı. dın xc ahlak so' nınları üzennde düşünmek. xarıışı degisık ııısanıar vardır. Bunların cn mak. cözüm ammakla uğraşırlar. Fiı saf. hilgııiz ve kültürsüz cılanlan en genış mı.azı sınıfını Qıuşıumf. ıml lozof ve hılım adamları gıbı. onların km büyük birbölürnünü ıçine alan bu da amacı çokluk bilgi ı'ireİıııek?ı: Arıı ııısanlar beş ırakıı namaz kılan. ramacak bu gibiler arasında dının kökçe bir inanma (=imanı konusu oldugunu. anda om; mızzıpzzzısı varsa “wmñmi"ni de yerine getiren. fakir fukadolayısıyla Iımşılamlyacağı savuı mya yardım eden sevecen. alçakgöı nanlar bulundugu gıbı. bunun lersını nüllü ve hoşgörülü kım?elerdir. Ara~ düsunenlerı. “imaııııı doğrııları"nı 0İta~üsı geııni ülkelerde 4640 dolar.. Of\ñıaI\ gell?ı ülkelerde WSQO duıal Düşuk geıiriileıde 380 doıaı. Biz neredeyızl. değıldır íılbeı bılım adamlarının dın anlayışı bır kımlık cüzdanı dmdarınkındeıı çok farklıdır Nııekım. bunlar dan hırçoğu kutsal kııaplarda yazılı İıIİınl:ııa ba>ıı bır 'masal' gözüyle baı karlar: ama gene dc her şeyı yaratan. şöncıcn. her şcye gucu ycıcn bır Tann`nın xarlığına ınzınmakıan da gen km şüpheye yer hıızknızyzzzk kadar ıyı bzıgzıenınışfıkıfızfkmıı zdıımzlıdír Kaldı kı. doğruluğu apaçık olan bır fikn ille başkalanna zorla kabul ezıımızyz hakkımız ygımz. zıra bu mr bır davranış başkalarının "seçim öıgııfıügfmıa İı@ız±yı=ıyız kışılığıne Dünya onalamasında kışi başına 4470 dolar gelir düşüyor bu duruma gore Tüfıİıye'de yurttaş başv na gelir dunya orîalaması altındadıı 1' durmaılar lsıeßenız. buna "asgari aınazmır ımımmzı hfııgmzyı aıyzıııııfzımz.zma büııšn dıızızznnızmzlındf böyle bır ırmnç yarugına gore çakgönüllu. scwcen. husgörulü olmak ın. ıııızıa buyfııkızfınz pek nur lak zısmzıı Çnk sıkışma onları kırar bına uydurun hana bazen düpediiı ya TUGIAD [TUrkıye Genç Işadamlan Demeği] ilginç bir dızı yayımlıyof. "2000'1i Y/Ilaıa Dogru Tür1İiye'nin Önde Gelen Sorunlarına Yaklaşımlar" Bu dizinin 28`ıncı sayısı "Galır Dagı/ımı"rıa aynlmış; sergilenen rakamlann ışığında. saçımız ak mı kara mı o?aya çı~ k or .ı ,ııyghızııız znızmmzı gem. Bağnaz ıışı kendı ınançlannın doğruluğundan u kadar emındır kı. uıılan başkalany la ıanışmaşa bıle yanaşmaı hele bu gıbılennı "ılin§iz' saymaya hakkımız ynk. Kaldı kı bılım adamları araf sımız Iîinsteiıı gıbıı mznaekı zşsız düzen karsısında hızsemklennı "dif ııi* mr duygu nızızk y?zumızyznıaz da var.Alei1ın bugün bııc Cok az kım¬ eleşıırmeye cüreı edenleri “?kir suçu" ışlerrıekle itham edip kaıuşıur? maya kalkar Bu hoşgönîsüz ııplcrden demokra lana başıurrnakun Çckinmez' Bunun sebebı açıkıır. Büıun bu buyruklan cıddıyc almak ancak ı?işunebileıı. yaı nı neden bayıc amfzzım?x gzmımgıı nın kendı kendıne heıabını wrehılen. dünya ve üıke sorunlarıyla ııgilenenlef gün geç?kçe çoğaııyor: amşın gençleı kesimınde daha hızıı oldugunu sezinlıyuruzz bu olumlu gelişme yayınlara da yansıyan Sorunıanmıza çare. ancak durumun tüm geİçekİ ßíşadamları kesımınde. yalnız ken lığiyle sapıanmasından sonra bulunabiliı * senın ilufaı eıtigı bır düşiınüş biçımı. ıık bır yaşam anlayışı ıçin en ıehlıkeGercı bugünkü bılım adamkannın hü Iısi suphesiı hem yobaz. hem bagnaı yük bır bölümü aıeısı ama araıannda olznıdır, Bunun da nedcnı bu np kışıı dıııe bağlılıklarını yııırnıemış alanlar lerin çevrclennde hep kendı tıpkıda vali ıwııı bız ma ız biıgı düzcyınc umımış "küItıîı1íı" kışılenn harcıdır Dü' şunme yeıerıeklerı gelışmcmış ınsan lan duğru'yu şııı|ış'ı:ın ayın eunesi« nı bzzzfzmzıııııızfz gıbı. *'iyi"yi “ms Dünya nušusunun yüzde 76.4'u [A.3 milyar] ortaaıt ve duşuk gelır grupıannda yaşamaktadır; buna karşın toplam nüfusun ancak yüzde ı5.2'sini oluş¬ turan yüksek geíirîš ülkels?ie kişı başına gelir 23.420 dolar ki bu dunya cnalamasırıın 5 katı... lanndan Kuran okuyanlar da Çıkar: ama Arapça bilmedikleri icin. akuı duklannı anlamasalar bıle bu kııapta güzel sözler ve öğüılcr olduğuna ınaı nırlar, hatta bu okumadan “r§\eIík" bir Zevk de alırlar. Sözün kısası. ken akılla aydınlatmak gerekııgı görüşünde olanlarda vaı: Bu sonunda görüşü sanm?nlar arasında "l`ıJİıZııf" dırdiğıı miz düşünürler: de mstlıyoruz As Bundan da anlzşılarngı gıbı. bazılannın sandığmm ıemne, din ile billm arasında bır bağdaşmaılık oldu Iü"den ayın emıesıni de bılmezler mclern göremediklen zaman da anla Buna göre “ıkıIsız' ınsanlann "vicbenıerlerını (klonlannı) görmek ısıen kendılcnne benzcımck ıçın her araca ba5\ urmalandır Daha önce de azırızn da yzıımız Bütün bu nedenlerle "dind?r"ları “diııci"Icrdcn yanı yobaz ve bağnaıı lardan aşırı eıícbıleccgımızı ıarııyİımm Dindar kisi kendi kendini "adam zımzmçzıışııgı ızzıİıe ynbzzız bagı nazın asıl amacı başkılannı adam erı nıekıır Bıığnaî “hülunetnır mı lında ılahiyaıçılarla ?lıızo?ar arasında kesin bir aynm yapmak mümkün dileri lslarnın bürün şanlannı ycnne gcıırrneye çalışıgları ama genc de '^dindır" zımzyzn wyz başka fıımızn olanları değil “suçlaıııakî kınamaya degıl. ama bınncılenn ılzılu çok dın ğu ılk anlamda dogru cl¢gııI Düşman ,ay ımıgım gıbı. bılgısız mık dine her hk en körü anlamda dındcn baska şey şeyden önce eskı bır geleneksel kumm nıdugu i¢m saygı duyar. gıınııııı ızmmzyzmızzıa rzııımıızn ımşız bır şzı ızmmzyanızf yanı aıeısı olan hıproblemlerinı çózemedıği, ama ozelhm adamlan araundaı Bır ülkede ulusal gelir amşı (emel hedeftir: ama. bir de gelirin dağılımı vaı Türkıye'de en yüksek ge~ liı sahibi yuzde 20'ıılİ kesım, toplam gelirin yüzde 55'1rıİ alıyor; en düşük gelır sahibi yüzde 20 ise yüzde 4.9'u payıaşıyor kı adaletsizliğın daha kuyusu" dunyada ancak Delk ulkelerde g?rülüyo? Ancak bu ada)etsızıik yuksek gelırıi ülkelerde daha az etkilidir: zaten yoksul ülkeàeıde duşíık gelidiler yoksulluı sonınıznyız ııg?şzııİızmıı nı.ız.ııızzı mı ıse z5ıİı \'unznz¬ızn bu ıana ınsan kafasını kurcalayan her sorunu çözızıız pek >eııenm¢zızİ. nana zıızısrzızr meye çalışııklannı sãyleyebıhnz. Bır de şu W Ilahiyaıçı ızagıı .ııfıugu re (ateıslı karsı bıie hoşgörülü davranırlar. ııı<ı¢ “push” kzıaıgı zzmzn ama M Dınden başka bir ,eş ızınımzzızn ğınır. bazen de başkalarına karsı dası ranıslarında dının ahlakı kurul vı: ögütlennc uymaya. bóylccc onıarııı muısuzluguna yİıl acabılecek danaı nışlardan kaçınmaya çalışır Ancak gcncllıkle halk ınsan: nc ycıbazdır ne da ıkı xıbekıe wpızımzk mümkün ıı Ynhazlar. 2) Bagnaılar. Her ıkı grubuıı zmn yanı. bilime ııüşmzzı ııımzları ızımıınun kaızsz M. yobaz dzı bağnaz dın adamlarının kólu?dır. /ım hitbır şeye kendi başına karar ycreıneyen ğur) da ötesınde yaşıyorîaı Ulkemızde bir de bolgesel açıdan gelir dağıIımın¬ da uçurumlaı varı Dogu ve Gurıeydoğu yurekler acısı... aının anadİıgına)arına angaıe oldugu halde. fııuıo?arın bu konuda daha bır azgııfw :sm oıdukızn saışıqzııııır Ancak dindar fılozo?anıı en çok :lafla imanı uılasnrmaya cahşııkla yubaz. hocasının \e)a şeyhınırı dedıa gınden dışan çıkmamaya büyük özen gösıeriı. başvurabılecegı cn şüksek oıorııc msıciı ne “Kıııın"dır. hele Ancak bu "|\ıIk\¶iııdarhn" xrasın~ Hıcbirdini kühüıieri olmadığı ha1İ Kocaeıihde kişı başına yıllık gelıı 7349 dolan Muş'ta 860 dolar... 'k da az. iş ve guçıznnm çzkıugı gıbı darlık ıaslzır ne de anların dını mançnızı "ßağııııfıtanaııkı deyızı ıscı?ıı. nedenlerle namaz kılmaya fazla vakıı Kuıarfın huyruklan dışına çıkmak ahlak \ c polhiluı gıbı daha Çok ınsan larına kanşıı' Yohaz değildın zıra dııı ayııamayam İslamın öteki gbrcvlcnı hakkında kulakıan duyma olanlann onun gözünde günahlann en büyüğü. n şüphe gãlünnez. Bu da onların ham dznranışlarını ilgılcnóııen alanlarda nı de eksıksız yerine genremeyen. dolaş ısıyla en bağışlıırıamaz ulanıdır zıışmııa mk fzzııı bır hııgm yukmr azaıymafdıııçi*İdıı<ızıammıuıın' dindar yaradılışlı. hem dc akılcı kışıTann'yı anda bır. uçakta "ceııaıe lü şılere uygulanan bır sıfat Kcndı düBagnaz degildır. zıra ymıdılışı gem ı Bu up ınıanlarm karşı kunuımaz bır ler olmalanndan kaynaklarıışur. renIerí" ıesılesıyle hatırlayan kışılcr 'hükmeİıııe" ıuıkusuyla herkesı kenşuncclcnnı (hatta bazen ze\kIerını) gı “müleh2kkim" degıldır: kaldı kı Dindar bilim ııhrııl?nıı? gelınce büyük çoğunluğu oluşturur. Bunlara ışındcn gücünden başını ızınımp haş' dııznnz bznzezme gınşımıennz hu« *ldmlik rıîzdını” dindarı demek Bazılanna ganp, hatta aykırı gelen hu paylaşmayan \c kendı ısıeklcrı dogıııızmızı mı ögmmzyz' zyıfwı gün kñklundillcilik dı:ni)İır Ozcllıkfuızusunaz İı.zwznmıyznı.m ıİ.n?>zn mümkün Insanlar. ıcınde doğup büı ııpın bence hıc de öyle saşıkıcak bır le bazı Islam üıkeıennık bır çeşıı “salzamanı da yoktur. Bu nedeni: dındar suçlayanı haım bazen cezalandımıaywıdüklcrı toplumun dilini konuştukyanı yok. Süphızsız bilim adamının lan gibı oıoplumun ıünimana vc pmı ml işı bilgjürvtrntktlrz ama bu. bılım ya kalkan lıoşgörüsüı ınsanlara bağ hzıkm uwgzı ßıımk ımşganııu ıııııua guı |ıastılık" bo)uılan kazınmış olan bugun ülkenıızı de kuşzıuııa ahına alğunu söyleycbılını. ııu dıyoruz. Her ynbaz çugunluklz zıkıennı ae ama bzızzıznyız yakın vw adamının aynı zamanda diııdarolma\hbıı'ın dm konuaundzı ıaıh bır mış aunımıız mızzzı. yazımda aeı bagnıızdır. ama bunun tum gcccrlı reıennden ısgmmfızf lşıc bır sürzzıız sına engel dcğıl Hele dının en eskı dıncı pcılınkacılznmızııı ıkide bır geleneksel manen kurum ulduğu ha degıl. zıra bağnzızlar arasında (Gmc bılgısı yokıurı ama hükmcrmc mıku' mokrzıuk bır şaşarn bıçımı yas?tma ya çalışan Tıımwyz ıeızaıı eden bu “Türk hıllnnın pñlıdß 99'ulıuıı Müsnrıznırsa. din hayaıının çok yoğun ol' gm czızııaııanz Luııızr gıbıı genış vz ıu yüzünden. bellerııış oldugu bırkaç denn bır dııı kıılıunı olanlar da \Lır hasıahkla savaşzıbilmek ıçın naler dugma ıle ahlak \eya görgü kuralına duğu dönemlerde, üsıclık çok dindar lñmılı olduğunu" halırlatmaları asysıpmamıı gerckııgını açıklamaya çaı \hbaı gcnızılikle "kimlik Cüıdıııı” herkevçc ııpı ııpınu uyıılmımnı ıııcr hır aıle ıçınde doğup büyümüş olan lında bu basıı gerçegı yansmyor AnBeş vakıı nama? kılınıııasını. ranıaa hşaczıgım. ıımıızırızn m§ınzız±n lmğıııı hz bıı cak bu ıddıanın kamu?e etmeye çalışbır kışının ergınlık çağında da dıne az. amdazııx lııslayzınlara yobaz ıııyzı de ıızgfm yanı ne ıızışuzızrzzm dm şı başına ulusal geııv de düşük; arna, medyada bu amaca dönük yogun uyarıcı ve polıtñk yayın g?rulmüyor: sıyasal partılerimiz bıle “Sefalef edebß/atı Üçüncü Dünya so/culuğudur" propagandasının altında ezildiklennden konuyu yetennce ışleyemıyor Pekı, Yur\İıye'de gelıv dağılımı a\abildiğıne lar: sol Iiderîer utangaç bır suskunıugu yeglıyoviaı Nedeni Oarın ipotegí altına gırüı Çürıku Tıärkıye`de sıyasel, “e!nık" ve “dinci ıçınde yaşadığımız koyu adaletsızııgı bıze genç ışadamlan anımsatıyodarı Yoksa genç işadamları solcu oldular da sol par\iİ ler saga mı geç1ı|er?. .;,¬ı¬~, .~*ıİ. ,,zı ' ¢;a.ı;§9ıĞ,¬;"ƒ:İ=îz , ya zfl z',.\¢ışf1'± İ . ' ıı ~ .'=.;.\İİFğıݧ~ı3îİ*ıä~S9=ğıß' \' :“f=;. 1 ~ ı' İ , , `ı , 35 ı Ÿ Å “gg, “Lv ;,3î,İş; cx ¬ıı L' : * 1,1 :y Æ's='î' W: ifl.'İ' ' ; "¬,.äݧ, .¬,§...gı `aı 'İ İ ` ıE`ä,zİš`.fa:Å`:*é~,,='.± İz : " ,.ı,;§ı “3Ş.5šf'~İŸî*"İ5'ıš~'”fŞ:İ'à '“ ,ı£' , u. a~ ¬ ı ya V* * 1 rV:íšÆ:'š'$`*'°í'* . '3 “S” IŸÅ z * i Ö. Li 3, şƒı lıîıí,\à`. ğ î