Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 18 TEMMUZ1997CUMA
10 ABD BELGELERINDE TURK ORDUSU (1980-1995)
Türk generaüeıi hizadançıktıHASAN BÖGÜIV
ABD kaynaklanna göre. Türk Sılahlı Kuvvetle-
ri"nın ABD'ye bakışında 12 Eylül 1980 darbesinden
1994 Eylülü'ne kadar esastan b'ir sapma oltnadı. Ara-
da Orgeneral Necdet Öztonın başkanlığmdakı Üruğ
ekibınin tasfiyesi (dönemin Başbakanı Turgut Özal
bunu "2000 planını bozduk" dıve açıkJamıştı), Orge-
neral Necip Tonımtay'ın Körfez Savaşı'nda Özal'ın I-
rak'a kuzeyden cephe açmasına karşı çıkarak Genel-
kurmay Başkanlığrndan istifası ve Orgeneral Doğan
Güreş'in Genelkurmay Başkanlığı'na atanmasınm
Özal'a "dayatıbnası" gibi Ankara'da tansiyonu bir öl-
çüde yûkselten olaylar da var elbette. Ama. ABD'ye
görece mesafeli kesımın kendısine yakın gördüğü Gü-
reş de saf değiştirdı. ABD'nın Özal'dan sonra en gü-
vendiğiTansu ÇiUer'ın yanına geçti. 12 Eylül darbe-
sini gerçekleştıren beşliden. dönemin Hava Kuvvetle-
ri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya. 1980 yaz so-
nunda ABD'yi ziyaret etti. Darbenın elı kulagında ol-
duğu günler... Darbe. Şahinkaya ABD'den döndükten
hemen sonra "emir komuta zinciri içerisinde" yapıl-
dı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Paul Henze.
darbe olur olmaz Beyaz Saray'a müjdeyi verdi: "Our
boys have done it (Blrim oğlinlar yaptı)." Ankara'da
CIA lstasyon Şefliği de yapan Henze'nın "bizim oğ-
taıuar" dediğı. Şahinkaya ıle arkadaşlan dönemin Ge-
nelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara
Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin. Deniz
Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer ve Jan-
darma Genel Komutanı Orgenera! Sedat Celasun'du.
Darbenin kilit ismi ise. Milli Güvenlik Konseyi Ge-
nel Sekreterlıği'ne getirilen Orgeneral Haydar Sal-
ük'tı. Saltık, cuntanın ıçınde ABD Darbecılik Oku-
lu'nu bitirmiş tek orgeneraldi. Darbe planlannı daha
1978 yılından hazırlamaya başlamıştı.
12 Eylülcülerin uygulamaya koyduğu program, dar-
benin Amerikancı karakterini yetennce ifade ediyor.
12 EylüTün oku, esas olarak Türkiye'de ABD'ye en
karşı olan kesimleri vurdu. Sol, terör uygulanarak ezil-
di. Yüzbinlerce işçi, genç. aydın, sendikacı. öğretmen.
öğretim üyesi, yayıncı, gazeteci gözaltma almıp uzun
işkencelerden geçirildi. Onbinlercesi hapislerde tutul-
du. uzun süreli cezalara çarptırıldı. Sol basın ağır ce-
zalarla susturuldu. Buna karşılık şeriatçılık, demok-
rasi güçlerine karşı bir dalgakıran işlevi venlerek dev-
let tarafından güçleridirıldi. 6O'lı-7O'li yıllarda ABD
karşıtı her eylemde yurtseverlere saldıran. Kanlı Pa-
zar'lar düzenleyen ülkücüler, şeriatçılar \e tarikatlar-
la gızli anlaşmalar yapıldı. 26 Haziran 1986'da topla-
nan Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kuru-
lu,"Türk-tslam SentezT ni resmi ideoloji olarak kabul
eden bir raponı benimsedL Bu önemli toplantrva Ev-
ren Cumhurbaşkanı olarak ve l'urgut Özal başbakan
sıfatıyla katılmışlardı. Graham Fuller, Paul Henze gı-
bi ÇIA'cıların vazılan. "Türk-İslam SentezTnin kay-
nağıpın da ABD olduğunu açığa çıkardı.
'Sömürge anlaşmasr
12 Eylülcüler, ABD'ye bağımlılıktaönceki iktidar-
lann ötesine geçtiler. O dönemde bu yönde gizli ve
açık anlaşmalar yapılmıştır. Bu anlaşmalar bir ölçüde
basına yansıdı.(l) îçlerinde biri var ki, tanhsel önem-
dedir: F-16 savaş uçaklannın Türkiye'de y apımına iliş-
kin anlaşmaların dayandınldığı gizli"Kabul Mektu-
bu" (Letterof Acceptance). F-l6 projesinden sorum-
lu havacı general bile bu belgeyı "sömürge anlaşma-
sı" olarak nitelemişti. Bu gizli anlaşma. ABD've iki
yeni üs, Incirlık Üssü'nde konuşlandınlmış Amenkan
deniz piyadelerinin Türkiye hükümetinden izin al-
maksızın Lübnan'a harekât düzenleme serbestisi ve-
riyordu.(2) -Kabul Mektubu"yla başlayan süreç.
Özal'lı yıllarda imzalanan Savunma \e Ekonomık tş-
birliği Anlaşması'yla (ŞElA) sürdü. Çıller'in Başba-
kanhğı, Güreş'in Genelkurmay Başkanlığı dönemın-
de. anlaşmalara da gerek kalmadan. Türkiye. ABD'nin
kriz bölgelerine müdahale gücü olmayı kabul etti.
'Soğuk savaş' sonrası stratejl
ABD. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra,
dünyada tek başına hegemonya kurmak için yeni bir
strateji geliştirdi. Dönemin ABD Başkanı George
Bush'un "Yeni Dünya Düzeni" diye ifade ettiğı yeni
Amerikan stratejısı. Balkanlar, Ortadoğu, Kafkaslar ve
Orta Asya'yı içine alan bölgede etnık, dini. kültürel
vb. çatışmalan derinleştirmeyi esas alıyor. ABD, bu
bölgenin kontrolünü, Merkez Komutanlık adında ka-
rargâhı Florida'daki McDıll Hava Üssü'nde bulunan
özel bir askeri güce vermiş bulunuyor. Merkez Komu-
tanlık'ın sorumluluk alanına Mısır. Suudi Arabıstan.
Birleşik Arap Emirlikleri. Bahreyn, Katar, Kuveyt,
Yemen, Umman, Irak, Jran, Ürdün. Sudan. Eritre. Et-
yopya, Kenya. Somali, Cibutı, Afganistan. Pakistan.
Eritre. Kızıldeniz. Basra Körfezi, Aden Körfezi ve
Umman Körfezi giriyor. Komutanlığın ilgi alanını ise
tsrail, Lübnan, Suriye. Türkiye, Hindistan, Libya, Çad.
Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistarı. Tacikistan.
Kırgızistan, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan
oluşturuyor. Etnik, dini ve kültürel çatışmalann en yo-
ğun olduğu bu bölgeye "kriz bölgeteri" ya da "kaos
coğrafyası" deniliyor.
Merkez bölge hayati önemde'
ABD Merkezi Komutanlık Komutanı General Jo-
seph P. Hoar, Amerikan Kongresi'ne sunduğu "1994
YUı Durum Raporu"na(3) yazdığı giriş yazısında,
"Dünyaekonomisinin petroleve petrolün taşmdığı stra-
tejik su yollanna bağunhlığı arttıkça. .Merkezi Komu-
tanlık'ın sorumluluk alanının önemi de artıyor" diyor.
Hoar, Merkezi Komutanlık sorumluluk alanına giren
ülkelerin ABD planlan doğrultusunda hareket etme-
sinde bu ülkelerin askeri yetkilileriyle kurulan iyi iliş-
kilerin önemli rol oynadığını belirtiyor. Askeri eğıtim
programlan çerçevesinde bu ülkelerden ABD'ye da-
ha çok subay çağnlmasım istiyor. General Hoar'ın da
ifade ettiğı gibı. ABD'nin "kıizbölgeleriııi" yeni stra-
tejisinin merkezine koymasımn birinci nedeni, petrol
ve petrol taşımacılığının yapıldığı su yollan. Ortado-
ğu ve Orta Asya'dakı petrol, bilınen dünya petrol re-
zenlerinin yüzde 60'tan fazlasını oluşturuyor. Öte
yandan dünyadaki dığer petrol kaynaklarının yakın
zamanda tükeneceği. oysa Orta Asya ve Ortadoğu pet-
rollerinin 50-80 yıl dayanacağı hesaplanıyor
Eski ABD Adalet Bakanı Ramsev Clark, Bush
yönetiminin Körfez Savaşf nda Irak halkına karşı ışle-
diği suçlan araştırmak üzere Türkiye'ye geldıği 1991
yılında Amerikan ekonomisinin her yıl gıderek daha
fazla Ortadoğu petrolü tükettiğini açıklamıştı. Batı
Avrupa ve Japon ekonomileri ise zaten bu petrole ba-
ğımlı. ABD. bölgedeki nüfuzunu koruyarak kendi pet-
rol gereksinimini güvence altma alırken. rakıpleri Al-
manya ve Japonya'nın enerjı vanasını da elınin altın-
da tutmaktadır.
Rekabet Pastfifc'e kayıyor
tkinci neden, emperyalist büyük ekonomiler arasın-
daki rekabetin ağırlık merkezinin Pasıfik'e kayması-
dır. Dünya tıcaretının vansı. şımdıden batı Pasifik'te
yapılmaktadır. Sovyetler Birlıği dağıldıktan sonra, ge-
12 Eylül darbesini gerçekleştiren beşliden dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya 1980 yazı sonunda
ABO'yi ziyaret etti. Darbe Tahsin Şahinkaya ABD'den döndükten sonra 'Emir komuta zinciri içerisinde' yapıldı
nış Orta Asya Türk cumhuriyetlerı pazan. büyük bir
çekım merkezi haline geldi. Hatta Rusya'nın kendisi
bıle pay laşım konusu geniş bir pazar olarak değerlen-
dırilmektedir. 20 yıla yakın süredır üst üste yüzde
10'un üzennde büyüme gerçekleştiren Çın Halk Cum-
huriyetı. 2010 yılında dünyanınüç büyük ekonomisın-
den bıri olma yolundadır. Bu da emperyalist ekono-
mılerin büyük pazarlann denetimini ele geçirmesine
ciddı birengel olacaktır. 80'lerin ortalanndan ıtıbaren
ABD-Türkiye ilişkilerinin başlıca belırleyenı Kürt so-
runu oldu. Ordu-Amenka ılışkilerine de Kürt sorunu
yön verdı. Kürt sorunu. veni Amenkan srratejisinın
göbeğıne oturdu. ABD. kendisıne bağımlı bir Kürt
devletçığı kurdurarak ikıncı bir İsrail'e kavuşmayı;
Kürt kozuy la teslim alacağı Türkiye'v ı Ortadoğu, Kaf-
kaslar ve Balkanlar'a sürebilmeyı hesaplıyordu.
O yıllann en kritik olaylarindan bıri. Üruğ ekibinin
Özal tarafından ordunun komuta kademesınden tasfi-
yesıydi Olay, ABD'ninTürkişe'ye dayattığı Kürtpla-
nıyla ılgiliydı. Amerika Şavunma Bakan Yardımcısı
WUliam Taft. 7
Kasım 1986'da Ankara'ya 24 saatlik
bir "yıldınrrT ziyaret yaptı. Taft. üçüncü kez dayatı-
lan Kürt planını getirdi. Plana göre Türkiye. Iran'ın
Musul \e Kerkük'ü tehdidıne karşı sının geçecek ve
bu petrol bölgesi de dahil Irak'm kuze>.ıni işgal ede-
cektı. Böylece Türkıye petrole ka\uşacak. Irak Kürt-
len federasvonla Türkiye'ye bağlanacaktı.
Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet
Üruğ, plana karşı tepkısinı, Taft'ın görüşme ısteğıni
kabul etmeyerek gösterdi. O dönemde Necdet Üruğ
ve Necdet Öztorun'un başını çektıgi "İki Necdetter"
ekibı."Belçika Kulübü" diye adlandınlan ABD'ye da-
ha yakın ekıbı ordunun komuta noktalanndan uzâk tut-
mak için. "2000 yılma kadar koımıtanatamalannıoto-
matige bağlayan" bir plan hazırlamıştı Üruğ. plan
uyarınca kendı ısteğıyle erken emeklı oldu. Amaç,
Kara Kuvvetleri Komutanlığı'nda emeklıliği gelen
Öztorun'a yolu açmak ve 30 Ağustos'ta Genelkur-
may Başkanı olmasını sağlamaktı. Özal. ordu ıçınde
iktidarını sağlamlaştırmak için Öztorun'u ve ekibin
öteki etkili isimlerini deemeklıyeayırdı. Lruğ. Özto-
run'un tasfiyesinin nedenleri arasında. kendismin
ABD'nin Kürt planına karşı çıkmasını da saydı.(4)
Körfez Savaşı tuzağı
1991'de Körfez Savaşı. ABD'ye \e Özal'a Penta-
gon'un Kürt planını uygulama fırsatı sağladı. Amen-
kan uçaklarının Incırlik'ten havalanarak Bağdat'ı
bombalamasına olanak tanıyan Özal. Bush'un iste-
giyle kuzeyden Irak'a karşı ikincı bir cephe açmak ıs-
tedı. Özal, bunu "Bir ko>ııp üç almak" diye açıkladı.
Ortadoğu'da ABD taşeronluğunu kâredılecek bir ış gı-
bi sunuyordu. Ordu ikinci cephe karanna karşı çıktı.
Sfiie\man Demirel ve Erdal İnönü'nün temsıl ettiğı
muhalefet de ikincı cepheye karşıydı. Hatta Özal'ın
Başbakanı Yıldınm Akbulutbile. ikinci cepheden ya-
na bir tavırkoyamadı. Özal'ın, Öztorun'un yerineGe-
nelkurmav Başkanı yaptığı ve ABD'nın"muhteşem
general" diye nıteledığı INecipTorumtay ıstifaetti. Ka-
ra Kuv\etlen Komutanı Orgeneral Doğan Güreş. 4
Aralık 1990da Genelkurmay Başkanlığı'na atandı.
Zonguldak'ta madencilenn başlattığı büyük grev ve
arkasından Ankara yürüyüşü, halkın savaş karşıtı tav-
nnı yansırtı. Orduyu ikna edemeyen ve yalnız kalan
Özal. ikincı cephe planını uygulayamadı. Özal ikinci
cepheyı açamadı ama. ABD. Türkiye'yı Ortadoğu'ya
sürme planından vazgeçmı^ değildi. Türkiye. bir kez
Ortadoğu batağına atılıp Arap ülkeleri ve lran'la düş-
man konumlara düştü mü. arkasından Kafkaslar. Bal-
Â. 2 Eylül darbesi, dönemin
Hava Kuvvetleri Komutanı
Orgeneral Tahsin Şahinkaya
ABD 'den döndükten hemen
sonra "emir komuta zinciri
içerisinde"yapıldı. ABD
Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi
Paul Henze, darbe olur olmaz
Beyaz Saray 'a müjdeyi verdi:
"Our boys have done it (Bizim
oğlanlaryaptı)."
kanlar ve Orta Asya'dakı kriz bölgelerınde taşeronlu-
ğa mecbur kalacaİüı. ABD açısından kılit sorun. Tür-
kıye'yeKürdistan'ınkoruyuculuğunu kabul ettırmek-
tı. Özal. bunu sık sık "Kürtkrin hamisi olalım" diye
telaffiız etti.
İkinci cephe olmadı,
öyleyse çekiç cüç
ABD. Irak Kürtlerinı Saddam Hiiseyin yönetimine
karşı ayaklandırdı. Öngörüldüğü gıbi. Saddam yöne-
timi ayaklanmaya silahla karşılık verdi. Yüzbinlerce
Iraklı Kürt sının geçerek Türkıye'ye sığındı. Kürt gö-
çü. Kuzey Irak'a girmeven Türkıye'nın üzenne yıkıl-
dı. Sen misın Irak'a girmeven! O halde Kerkük-Mu-
sul Türkıye'ye girmiş oldu. Artık Türkiye. Kuzey I-
rak'la ılgılenmek zorundaydı. ABD'nın "Türkiye hi-
mayesinde Kürdistan'" planının taşlan döşeniyordu.
ABD. Kürtlerı korumak bahanesıyle Çekıç Güç
oluştuıma karannı Bırleşmiş Milletler'de kabul ettır-
di. Çekiç Güç Türkiye'de üslenecek ve 36. paralelın
kuzeyınde kalan Iraktopraklannı denetleyecekti. Gü-
neyde de Şııler için benzer bir uygulama başlatıldı. Bu
Irak'm fıilen parçalanması demektı ve Türkiye Çekiç
Güç'ütopraklanndabanndırarak, ABD'nın Irak'ı par-
çalama polıtikasında kılıt rol üstlendı. Savaş sırasın-
da ikinci cephenın açılmasma karşı çıkışı yüzünden
orduyla ABD'nın arasına giren soğukluk. Çekıç
Güç'le birlikte yerinı yenıden sıcak ılişkilere bıraktı.
Ama Türkiye'ye çok pahalıya mal olan bir dönem de
başladı. lrak'a ambargo. Türkıyeye ambargo oldu.
Beşyılda50milyardoları aşan parasal kaybın yanı sı-
ra Türkiye; Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya'da et-
nik çatışmalarla iç savaşlann kasıp kavurduğu kaos or-
tamına yuvarlandı.
Bir Pentagon raporu daha •••'•"•--
Yeni ABD stratejısı ıçinde Türkiye'ye verilen rolü
anlamak için. Amerikan belgelerine ve kaynaklanna
baş\uracağız. Yıne Pentagon dan bir belge: Stratejik
Çalışmalar Enstıtüsü ve ABD Savaş Okulu tarafından
3 Aralık 1993te yayımlanan rapor. "LluslararasıSo-
runların Kav şağmda Türkhe'nin Stratejik Konumu"
başlığını taşıyor.(5) Türkıye'nın çıkmazda olduğu öne
sürülen raporda. "Türkhe sınır anlaşmazlıklannı çöz-
mek istese bile, \\TO, buralarda müttefıkini destek-
lemekte tereddüt eder. Ama. NATO'dan. smırlannda
ka\nayan istikrarsızlığa karşı gii\enliği sağlamasını
şiddetle istcr. Bu verili koşullarda, Türkiye. çıkış yolu
bulmak için en mantıklı volun ABD'yle ikili iiişkilerin
gelişmesinden geçtiğini göreeektir. ABD Ue \akın gü-
venlik ve işbüiiği. Türklerin birçok bakımdan istenıe-
diği bir şe\se de. NATO veya BAB desteğinden yoksun-
luğa denge sağlar. Avrupa güvenlik örgütleri Türki-
ye'nin beklentilerini karşılamazken. .ABD. Türkiye'nin
güvenliğini sağlamanın yükünü büyük ölçüde taşıya-
bilir" deniliyor. "
İncirlik. iran ve Suriye'ye gösteri*
Türkiye'nin kendı inisiyatifini kullanarak komşu-
lan ve Türk cumhuriyetleriyle iyı ilışkiler kurmasına
karşı çıkan rapor. Türkiye'nin çıkmazının kaynağını
da açıklıyor: "Doğu ve güneydoğusundaki güvenlik
sorunu" ile ABD Dışişleri Bakanı \\arren Chıistop-
her'ın işaret ettiğı "kötü komşular." Rapor. "Türki-
ye'ye tehdit Ortadoğu'dan gelhor" görüşünü ilen sü-
rüyor. Pentagon raporunun bu saptırmaya neden baş-
vurduğu ise. sonraki satırlarda açıklığa kavuşuyor:
"ABD ve Türkiye'nin Kafkasva. Orta .\sya ve Orta-
doğu'da paralel çıkaıian vardır. Türkiye buralardaki
etkisini ABD adına kullanması karşıliğında Avrupa
hedefleri için ABD desteği alabilir... Türkiye ,\BD'den
AB veya BAB'a tam üvdik için müttefiklerine baskı
yapmasını isteyebilir. Karşıliğında Avrupa dışında
ABD politikalanna destek verebilir. (ABD'nin İnciıiik'i
Mehmet Ağar Sedat Bucak İbrahim Şahin
Hüsevin Kocadağ AbduUah Çatlı
Tetikçüer
CIA bağlantdı
usurluk olayından sonra, Türkiye"dekı gızli vıkıcı ABD faalivetlen
bütün boyutlanyla ortaya saçıldı. Bu arada 12 Eylül darbesınin
hazırlığında ABD'nin rolü. belge ve kanıtlarla sergilendi.
Kontrgerıllanın sıvil kanadının1
"reis"lerinden AbduUah Çatlı'vla emrindeki
tetikçilerin ÇIA bağlantıları ortaya çıktı. CIA. 12 Eylül öncesınde
Türkıve'yi ıstikrarsızlaştırma operasyonunda Muhsin Yazıcıoğlu ve
Abdullah Çatlı liderliğindeki Ülkü Ocaklan tetikçılerinı kullanmıştı. Abdi
İpekçi'lerın. Doğan Öz'lerin. Kemal Tiirkler ve Bedrettin Cömert'lerin
ABD tarafından tezgâhlanan darbe hazırlığının kurbanlan olduğu artık
kanıtlanmış oluyor.
Günümüz ordu üst yönetimiyle ABD arasındaki mesafeyi anlamak
bakımından dıkkat çekıci bir nokta: Tansu Çiller'ın "şereflidir" dıverek
sahıp çıktığı Çatlı'nın ÇIA ile bağlantısına ilışkin bılgiler, Susurluk
kazasından çok önce Genelkurmay kaynaklarından gelmışti. Mehmet
Ağar'a son darbe de yıne ordudan: Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal
Laboratuvan, Çatlı. Yaşar Öz ve benzerlenne verılen pasaport. silah
kullanma ruhsatı gibi belgelerin altındaki Mehmet Ağar imzalarının gerçek
olduğunu bildırdi. Yıne Genelkurmay'a yakın asker ve sıvil görevliler.
örgütün MİT. Emnıyet. ordu ve sıyaset ıçindeki bağlantılannı tanımlarken,
ABD'ye yakın çevrelerin isimlenni verdiler. Eşref Bitüs'ın ÇIA tarafından
tezgâhlanan bir suikastla öldürüldüğü de kamuoyuna Genelkurnıay
istıhbaratı kaynaklı haberlerle duyuruldu.
ABD'den
Nurculuğa
Nakşibendiliğe
övgü
Henze de Fuller gibi Türkiye'ye "Ilıınlı İslam"ı
ve yeni Osmanlıcıhğı önerenlerden.( 1) Türkiye
dipİomasisinin. geçmişte Sovyetler Birliği'ni
kızdırmaktan korktuğunu ve bu nedenle Sovyet
sımrlan içindeki Türk ve Müslüman nüfusla
ilgilenmediğini belirten Henze, Türkiye'nin
komşulanyla iyı ilışkiler kurma çabasını, aynı
korkunun şimdi de sürmesi olarak
değerlendirıyor. Henze. Fuller'den de ileri
giderek işi tarikatlann desteklenmesine kadar
götürüyor: "Türk İslamcılığında önemli modern
yönefimler ve yeni modernist gelişme potansryeli
var. Yaygın etkiyesahipSaidı Nursı'nin izlcyicisi
Nurcular hareketi; bilimin, modern düşüncenin
ve ciddi modern eğitimin, geleneksel olarak
İslanun önemli parçaları olduğuna vurgu
yapıyor. Bu hareket kimi aydınlarca gizli ve ydacı
olarak değerkndiriliyor. ama bu konudaki
yargılan yüzeysel. Aynı değerlendirme, çoğu
Türk aydınınm Sufî kardeşliğine. özellikle
Nakşibendiliğe ilişkin olumsuz tavn için de
doğrudur. Nakşibendilik Türkiye'nin doğusu ile
kentkrde olduğu kadar. eski Sovyetler
Birliği'nde ve İslam dünyasınm başka
parçalannda da yaygın." Bu satırlar, ideolojik
düzlemde laikliğe ve Cumhuriyet Devrimleri'ne
saldınnın kaynağını belirliyor. Dahası,
yaşamakta olduğumuz dönemin sıyasi
saflaşmasım da açıklıyor. Bılindigi gibi, 20
Ocak 1970'te Necmettin Erbakan'ın Genel
Başkanlığı'nda kurulan Milli Nizam Partisi,
Nakşibendi. Kadiri ve Nurcu tankatlannın bir
federasyonuydu. Erbakan. Nakşibendi şeyhleri
Abdülazi/ Bekkine'nin ve o öldükten sonra
Mehmet Zahit Kotku'nun müridiydı. Milli
Nizam Partısı kapatıldıktan sonra kurulan Milli
Selamet Partısi'nde ve Refah Partisi'nde de
Nakşibendi-Nurcu egemenligi sürdü.
Öte yandan Nurculuğun etkm kollanndan biri
de Fethullah Gülen grubudur. Orta Asya'da 150
dolayında Ingilizce eğıtim veren okul kuran
Fethullahçılar, ABD'de de dini merkezler açmış
bulunuyor. Fethullahçılar. sıyasi planda, bugün
artık tabanmı tamamen yitırmiş Tansu Çiller'in
DYP sini desteklıyor. Henze'nin Nakşibendiliğe
ve Nurculuğa övgülerinin siyasi düzlemdeki
anlamı REFAJTS'OL'a destek oluyor.
kullanmasu Çöl Kalkanı-Çöl Fîrtınası gibi operasyon-
larda destek w a İran *e Suriye'ye karşı gövde göste-
risi gibi.)" Rapor. raporda "gmenlik sorunu" diye ta-
nımlanan Kürt sorununun ABD stratejisınin merkezi-
ne oturtulduğunu açıklıvor PKK de Kürt sorununu
"uluslararasılaştırma" çızgısı ızleyerek ABD'nin po-
lıtıkasına hızmet etmiştır. ABD'nın Kürt sorununda-
kı yerini, gızli görüşmelere ılışkın Genelkurmay istih-
barat raporlan saptıyor. Bu raporlar. Kürt planının ar-
tık sadece Pentagon tarafından değıl. Amerikan yöne-
timinin bütünü tarafından desteklendığıni belirliyor.
Kuzey Körfez İşlen İstasvon Şcfi Robert Deutsch
başkanlığındakı Amenkan heyetıyle yapılan gizli gö-
rüşmeye ilışkin ıstıhbaraî raporuna göre. ABD, "Kürt-
lerle federasyon kurma" planını kabul etmedıği tak-
dırde, Türkıyenın parçalanacağı tehdıdınde bulundu
ve masaya "parcalanmış" Türkıyenın hantasını koy-
du.(6)Genelkurmay istıhbarat raporlannda, ABD'nin
Türkiye ile komşuları arasındaki sorunlan kaşıdığı ve
çatışmayı körüklediğı belırtilıyor. Örneğın, Irak Dev-
let Başkanı Saddam Hüseyin'e karşı yapılacak darbe
konusunda Türkiye'ye baskı yaptığı. Suriye ile su sa-
vaşını kışkırttığı, İran'la çatışma körüklediği, Türki-
ye üzerindeki baskıyı arttırdığı için Yunanistan'la ger-
ginlığın tırmanmasını ıstediği ifade edilıyor. Kısaca,
Türkiye'nin içine düştüğü öne sürülen"çıkmaz"ın,
ABD'nın eseri olduğu Genelkurmay raporlanna yan-
sıyor.
Henze. Fuller. Lesser, Crossman...
ABD ,\nkara Büyükelçisi Marc Grossman. bu gö-
reve atanmadan önce Amerikan Senatosu Dış ilışki-
ler Komıtesı'ne verdiğı ifadede, "Müttefikimiz Tür-
kiye ile güvenlik müdahalelerini içeren bir hat izleye-
ceğim" dedi.(7) Grossman sözlenni şöyle sürdürdü:
-Türkiye ABD'ye sivasal işbiriiği için büyük ola-
naklar sunuyor. Türkiye, Saddam Hüseyin'e karşı oluş-
turulan koalisv onun bir direğiv di. ÇekiçGüç'ü toprak-
lannda banndınyor. Saddam Hüseyin'i kontrol etme-
ye vönelik dünya girişiminin önemli bir parçası olma-
yı sürdürüvor. Türkiye ambargonun ve uçuşa yasak
bölgenin oluşmasına yardımcı oldu. Somali ve Bos-
na'da ABD'nin vanında yer akJı. Banş Gücü'ne aske-
rini kattı. Ortadoğu'da. Kafkaslar'da ve Orta Asya'da
Türkiye ile işbiriiği yapacağız." Paul Henze. Graham
Fuller. Ian Lesser, Morton Abramovvıtz gıbi GIA gö-
rev lılen ve eski büyükelçıler. Türkiye'yı komşulanna
karşı tertıplere kışk'ırtma nıyetlerinı açıkçavazdılar ve
ABD'ye yakın çevrelenn düzenledıği toplantılarda di-
legetirdiler.(8)
'Türkiye yüksek profil versin"
Fuller. "Dümadaki olaylar ve kendi iç politikasın-
daki gelişmeler. Türkiye'vi. uluslararası politikada
ağırlıklı rol ile Ortadoğu, Sovyetler Birliği ve Çin'in
Müslüman bölgelerinde daha yüksek profil verilmesi
kumpasına çekmektedir. Şimdiye kadar bu tür ilişki-
lerden kaçmmış olsa da. ekonomik nedenlerle ve öbür
Türki bölgeler desteğini ıstediği için. Türkiye tutumu-
nu değiştirmeye zorlanaeak. Ay nı şekilde. bölgenin ön-
de gelen bir gücü olarak. kaçınılmaz biçimde. Arap
dünyası, İran ve İsrail'deki olaylarla daha fazla meşgul
olma zorunluluğunu duyacak" dıyor.(9) Turancılığın
Atatürkçülükten daha başanlı olduğunun görüldüğü-
nüöne süren Fuller. Turancılıkta ısrarettıği için, MHP
lıderı AlparslanTürkeş'i o\üyor. Türkiye'ye yeni Os-
manlıcıhğı önerıvor: Kafkaslar. Ortadoğu v e Orta As-
ya'da yenne göre gerekırse dini v e tarikatlan. gerekir-
se ırkçılığı kullanmayı salık verıyor. Bunun için Tür-
kiye'nın önüne "Ilımh İslamı" ve Osmanlıyla banş-
mayı koyuyor. "Daharevizyonistbakışaçısıylabile,bu
asla Atatürk'ün büsbütün reddidemekdeğiİdir. Fakat.
Atatürk'ün fı'drlerinin ve değerlerinin, Türkiye'nin
geleceğe ilişkin değerlendirmelerinde her zaman geçer-
li olmayacağını kabul etmekdemektir" dıvor.
SÜRECEK