Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 MAYIS 1997 PERŞEMBE 12 HABERLER Mustafa Ekmekçi: Gerçek bir Cumhuriyet yazarı Ekmekçi 1992 yılında ÇGD başkaıüığma seçilmişti. Erdal tnönü'nün de aralannda bulunduğu çok sayıda siyasi liderle sık sık görüşen Mustafa Ekmekçi, köşe yazarlığına 1951 yüında adım atmışü. Son soluğakadar gazeteciANKARA (Cumhuriyet Biirosu) - 70 yaşında yaşama gözlerinı kapayan yazanmız Mustafa Ek- mekçi 1927 yılında Konya'nın Hadim iiçesi Ho- calar köyünde doğdu. "Frenk Mustaa Bey'in toru- nu, çok se\diği anası Fatma Hanım ile Hocalar- dan Kâtip oğlu Mehmet Ekmekçi'nin çocuğu. Ilkokulu Hadim'de tamamladı. 1948-49 eğitim yılında Konya Lisesi'nden mezun oldu. Öğrenci- lik yıllannda babasının Hadım'deki finn ve lokan- tasında çalıştı. Bu sırada çok güzel yemek yapma- yı öğrendi. tstanbul ve Ankara Hukuk fakültele- Son sözleri: Bugün önemli bir şey var mı? ANKARA (Cumhuriyet Biirosu)- Mustafa Ekmekçi. hastaneye kaldınldığı 30 ni- san çarşamba günü Izmir'e gitmeyı ve burada düzenle- nen üç etkınliğe katılmayı planlıyordu. lzmır uçağma yetişmek için bir gün önce ga- zeteyle konuşmuş, saat 06.00'da yola çıkması gerek- tiğini söylemiştı. Ancakav- nı gece fenalasan Ekmekçi. 0 yolculuğa çıkamadı. Tedavi sırasında kendisi- ni ziyaret eden Cumhuriyet çalışanlannın uzun süre ya- runda kalmalannı istemedi. Hastanede bekleyen meslek- taşlanna ~Bugün önemli bir şey var mı" dıye soruyor ve birkaç dakıkadan sonra çı- kışıyordu: "Haydi gidin, sLzin daha yazı yazmanız gerekjyor."* "Tamam işte: burada da- ha fazla oyalanmayın. Gaze- teye gidiıi." Hastaneve kaldınlmadan 1 gün önce kaleme aldığı son yazısının da gazeteye girme- sini istemedi. Üç bölüm ola- rak planladığı yazının henüz birincisini yazmıştı ve "Şim- di aray a uzun zaman girerse hoş olnıaz. Okurlara ayıp olur. Rahatsız olduğumu da duyurmayın. Izindefalan der- sûıiz" uyansında bulundu. Tedavi süresınce solunum cihazına bağlanmaya hep so- ğuk baktı. Solunum cihazı- nın kablolannı vücuduna zo- rakı bağlayan sağlık görev- lilerine sık sık •'Ama bu yap- bğuıız insan haklanna aykV n" diye tepki gösteriyordu. Ekmekçi. yakrn zamanda son yolculuğuna uğurladığı ablası Meryem Gelmez'in ölümünden 42 gün sonra ya- şammı yitırdi. Mustafa Ek- mekçi'nin, ablasının ardından kaleme aldığı "Giiç Bir Ya- zı Denemesi!" başlıklı yazı- sından bazı bölümler şöyle: Çok mu yaramazdım. çok dayak yerdim babamdan. Kızlar, dayak yemezlerdi. Meryem de Nazmıye de. Ba- bamm tek üzüntüsü kizian oku- tamamak olmuştu. Çevrenin baskısı ağır basmış, kızlar ilkokuldan sonra evde koca bekler durumda kalmışlar- dı. ... Babam, 195O'de,anam 1953'te öldüler. Baba oca- ğmdan, anamın kirmanı ıle babamın gece fenerini anı olarak aldım. Hadim'de e\- lenip kalan Meryem ablama bırakmıştık her şeyi. Ev, bah- çe ne varsa... Hadim iiçesi yoksunluk (mahrumıyet) bölgesiydı. Doğu Anadolu'nun bir ilçe- sinden ayrımı yoktur. Kar- deşim, ikizim, ablam Meryem orada sayrılanmış. Ciğerle- ri bitmiş. Antalya'ya kardeş- lerinin, kızlannın yanına ge- tırildiğı zaman, ış ışten geç- nrıış. Uçakla Ankara'ya ge- tirdik..." rinde bir süre ögrenim gördü. Konya'da öğretmen- lik yaptı. Gazeteciliğe çok küçük bir taşra gazete- sinde, Ilgın'dabas.ladı. Köşe yazarlığına ise 1951'de Konya'da yayımlanan Öğüt gazetesinde "Hasır ŞapkalT takma adıyla küçük fikralar yazarak adım attı. 1957'de Ankara'ya yerleşti. Bir ara hava mey- danında trafik kontrolörü olarak çalıştı. 1959'da Ulus gazetesinde yazılar yazarken Mehmed Kemal ken- disinı Yeni fstanbul'açağırdı. Yeni Istanbul'un An- kara bürosunda muhabirliğe başladıktan yaklaşık 15 gün sonra gazete yönetimince işine son venl- dı. Gerekçe. yazar Mahmut Makal' ı büroda konuk etmesiydi. 1 Ekim 1959'da Vatan gazetesine geç- ti. 1960 ihtilali öncesi ilk haberi burada patlattı: "Ka- ra Kuvvetieri Komutanı izin aldı, Izmir'e çekildi." tstanbul yazı işlerinden Ankara bürosu uyanl- dı: "Dikkat edin, tehliketi haberler >azıyor!" 27 Mayıs'a az kala gerçekleşen eylemlen ızle- mesi, hatta kalabalık içinde görülmesi yasaklandı. 15 Ağustos 1960'ta Öncü gazetesine basladı. Ga- zetecilikte parlayınca, 1 Nisan 1961'de Milliyet'e Tehlikeli haberler yazmayı seven Mustafa Ekmekçi sık sık mahkeme kapılannı asındırmısO. D o s t l a r ı n d a n M u s t a f a E k m e k ç i ' y e 'Emekçilerin kalbindeyaşayacak' ANKARA (Cumhuriyet Biiro- su)- Gazetemiz yazan Mustafa Ek- mekçinın ölümü. basın çalışanla- n. siyasi çevreler, demokratik kit- le örgütleri ve okurlan arasında de- rinüzüntüyarattı. Cumhurbaşkanı Süleyman De- mireL Ekmekçi'nin ailesı ve gaze- temize gönderdiğı mesajda, bas- sağlığı dıleğınde bulundu. Demi- rel mesajında şunlan sövledi: "Gazeteniz değerli yazarlann- dan Sayın Mustafa Ekmekçi'nin vefabıu büyük bir üzüntüyiieöğren- dim. Merhuma ADah*tan rahmet di- ler, şahsınızda Cumhuriyet Gaze- tesi çabşanlanna ve basın camiası- na başsağlığı dileklerimi iletirim." TBMM Başkanı Mustafa Ka- lemli. Ekmekçi'nin ölümünden bü- yük üzüntü duyduğunu belirterek, "Uzun yıllar siirdürdüğü meslek yaşamında yazı ve kitaplanyla öz- güıiükçü demokrasinin yerleşip ge- lişmesine değerli hizmetlerde bu- lunan, düriist ve sevecen kişiliği ile herkesin sevgive saygtsını kâzanan usta yazar Ekmekçi, her zaman takdirle anılacaktır" dedi. Başba- kan Necmettin Erbakan,Ekmekçi'nin ailesi ve gazetemıze başsağlığı me- sajı göndererek. üzüntülerinı bildir- dı. Başbakan Yardımcısı Tansu ÇiDer. Ekmekçi'nin ailesine. Cum- huriyet Gazetesf ne ve Çağdaş Ga- zeteciler Derneğı'ne gönderdiği bassağlığı mesajında şöyle dedı: "Sev gi dolu yureğL engin hoşgörii- sü, kalender portresryleokuruyia bü- tünleşen, ülkesinin daha iy iye. da- ha güzele ulaşması için yaşamının son dakikasına kadar bitmez rü- kenmez enerjisiyle uğraş veren de- ğerli mensubunuzun kaybmdan bü- yük üzüntü duyuyorum. O sadece basın camiası için değJL. Tiirk mil- leti için de büyük bir kayıptır." ANAPGenel Başkanı MesutYıl- maz, Ekmekçfnin eşi Aldoğan Ek- mekçL gazetemiz ve Çağdaş Gaze- teciler Derneğı'ne gönderdiği me- sajda, üzüntülerinı dile getirdi. Yıl- maz. Aldoğan Ekmekçi'ye gön- derdiği mesajda, "Türk basınının önemli isimlerinden biri olan muh- terem eşinizin vefatuıı üzüntüyle haber akiım. Eşim ve ben. değerli bir yazar olarak daima haOrlana- cak Sayın Mustafa Ekmekçi'nin kaybı dolayısry la büyük acınızı yü- rekten paylasır. merhuma Allah'tan rahmeL size ve tüm sevenlerine sa- bır ve bassağlığı dikriz" dedi. DSP lideri BülentEcevit. gruptop- lantısının başında, mılletvekilleri- ne "Değerli veemektargazeteci Ek- mekçi'yi kaybettik" haberini ver- dı. Ecevıt, "Çok değerli bir gazete- ci ve yazardı. Derin üzüntü duy- dum. Cumhuriyet çalışanlanna ve koşullarda bile sa\xtnmaktan geri dur- mayan yüreklı bir ınsan olduğuna dikkat çekerek, "Yaşamı bize sev- diren. zor zamanlarımızda bize umut veren bir sevinç kay nagL Do- yumsuz üslubu, babacan tavn ka- rarlıhğıy la örnek bir aydın. yazar. DİSKolarak, emekçüerolarak tüm dosüanmızgibi Mustafa Ekmekçi'yi kalbimizdeyaşatacağız" dedı. Ga- zetemiz yazarı Server Tanilli de bassağlığı mesajında duvduğu üzüntüyü dile getirerek şunlan kay- detti: "'Ekmekçi'nin şahandaCum- Mustafa Ekmekçi'nin insan sevgisinden en büyük payı alan ktışkusuz çocuklardı tneslektaşlarına başsağuğı diüyo- huriyetçL sapına kadar demokrat şan CHP heyetı, ADD Genel Baş- rum" dedi. CHP Genel Başkanı Deniz Bay- kaL halkçı \e ilericı düşüncenin ödünsüz sa\unucusu Ekmekçi'nin ölümünden derin üzüntü duydu- ğunu belirterek, "Olaylantahlilin- den ve yommlanndan her zaman yararlandığımız Mustafa Ekmek- çl, gazeteciliği meslek olarak kabul eden bugünkü ve gelecekteki ku- şaklar için de örnek ahnması gere- ken bir çizgiyi yaşamının son günü- ne kadarsürdürmüştür. Onu her za- man saygıyla anacağız" dedi. DİSK Genel Başkanı Rıdvan Bu- dak, Ekmekçi'nin özgürlük, de- mokrasi, banş ve emeği en kötü emekten ve aydınlıktan yana bir us- ta kalemi kaybettik. Gazetecilik ca- miası, mesleğini halkuıa adamış ve onun sevgilisi olmuş bir büyük mes- lektaşuu yitirmenin acısı içindedir. Dostlaruun kaybı ise elbette tarife stğmaz." Gazetemiz yazan Mehmed Ke- mal de Ekmekçi'nin yerinin doldu- rulamayacağını kaydederek "* Ga- zetecilikte sağlam kaynak, doğru haber yazmamn ustasıydı. Satııiar arasında gizli kalmış nice olaylan bulur çıkarırdı. Veri dolduruunaz arkadasumn ardından ne sövlesem azdu-"dedi. Ekmekçi "nındostlan. acı haberin duyulmasınm ardından M0O lira farkla" transfer oldu. Milliyet'te çalıştı- ğı sırada Almanya'da yaptıgı "Çanklılar'' adlı di- zisi ile Ankara Gazeteciler Cemiyeti ve Türk Dil Kurumu ödüllerinı aldı. Tırtıııa gibi gazeteci' Milliyet'ten aynldıktan sonra 1968'de arkadaşı Sait Başaran ile "Tüm" adıyla haftalık sosyalist düşünce dergisini çıkardı. Dergi. ekonomik zorluk- lar nedeniyle bir ay sonra kapandı. Milliyet gaze- tesinin o dönemdeki Genel Yayın Yönetmeni Ab- di İpekçi' nin yardımıyla 20 Ocak 1969'da Türk Haber- ler Ajansı'na geçti. Orada çalışırken 12 Martmuhtıra- sı patlak verdi. Nihat Erim hükümetınde yer alan, "ll"lerdiye bilinen ve da- ha sonra hükümetten ayn- lacak olan bakanlarla iyı ilişkiler içindeydi. Kendi deyimiyle THA'da "firtı- na* gibi gazetecilik yapıyor- lar, basına kök söktürüyor- lar, ama hükümetı de rahat- sız ediyorlardı. Dönemin bakanlanndan Aü thsan Gö- ğüş, TH A yönetımini uyar- dı. Mustafa Ekmekçi'nin anılanna göre Göğüş, THA yönetimine "Ekmekçi'nin aldığı bin lira maaş yerine ajansa 3 bin lira" öncrdı. "Veter ki çauştınlmasın" diye. Bir süre iş yaptınlma- dan maaş verildi kendisi- ne. işine son verilmesini is- tedi, birikmiş tazminatı ile THA'dan çıkanldı. İşsizlik ve Ankara Notian Eşi AkJoğan Ekmekçi'nın ılk kızlan Eytem'e hamile oldugu dönemde işsiz kal- dı. Bir süre sonra Yankı Der- gisi'nde haber yönetmen- liği yaptı. Ardından 12 Mart'ın en karanlık dönem- lerinde 11 Kasım 1972'de Ye- ni Ortam Ankara Temsilci- liği'ne başladı. "Ankara Notian" ve ikinci kızı Öz- lem Yeni Ortam'da çalışır- ken doğdu. Ekmekçi, o gün- leri şöyle anlatır: "YeniOr- tam'da iyi gazetecilik. ya- zarhk yaptım; yazarların hemen rümü içeride, ruruk- lu ya da gözaltmda. Bir ben miyim dışanda? 'Çaba. gay- ret dayıya düştü' dedim; ça- lakalem giriştim. Yazılarla. 12 Mart sallanıyordu gibi! Başdüşmanun işkenceciler- di; işkence görenlerin gü- \en kapısıy dı köşe. Gazete- nin sahibi Kemal Bisalman 'Ne kadar sevmediğim var- sa, sen onlardan söz ediyor- sunl'dedi." 'Cumhuriyet'te gözünü kırpmadan yazmak' 1974 yılında Türk Dil Kurumu ödülünü kazanan Ankara Notian ile birlikte 1 Mayıs 1975'teCumhuri- yet'e geçti. Cumhuriyet'te- ki çalışmasına ilişkin görü- şünü, bir yazısında şöyle özetledi: "Cumhuriyet'i, gözünü kırpmadan yazarak yaşat- mak, bir boyun borcu değil midir?" 6 Kasım 1991 tarihinde Cumhuriyet içinde yaşanan tartışmalar nedeniyle Ilhan Sdçuk,l)ğurMuınaı.birgrLip yazar ve çalışan ile birlik- te gazeteden aynldı. Nisan 1992'de geri döndü ve ya- zılanna yeniden başladı. 1992 yılında Çağdaş Gaze- teciler Derneği Genel Baş- kanlığf naseçildi. Bugöre- vi, 1996 yılında yapılan ge- nel kurulda genç meslek- taşlanna bıraktı. Gün Ola Harman Ola (2 cilt). Kılçıklı Balıklar,Uya- nın Hey, Tilkiyle Kuyıoığu, Çanklılar, Domuzuna Yazı- lar, Eylül Yazıları, Öksüz Yamalığı yayımlanmış ki- taplan oldu. gazetemizi ziyaret etti. Cumhuri- yet .\nkara Bürosu'ndaki çalışma odasında Ekmekçi'nin anısına ta- ziye defteri açıldı. Gazetemizi te- lefonla arayan çok sayıda yurttaş da, Ekmekçi'nin kaybından duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Gazetemizi arayarak, faks çekerek ya da ugra- yarak taziyelerini ileten isimler şun- İar: Genel Sekreter Adnan Keskin başkanlığında .\li Dinçer. Eşref Erdem, Oya Arasu, Önder Sav. Atila Sav, Birgen Keleş, Enis Tü- tüncü ve Nihat Matkap'tan olu- kanı Suphi Gürsoytrak ve Genel Başkan Yardımcısı TevflkKjzgm- kaya, Ayşe Sıtla İlhan, Hürriyet Gazetesi ve Ulusal Basın Ajana- sı yöneticiveçalışanlan.TBMM Başkan Vekili UluçGürkan, Mil- li Eğitim Bakanı Mehmet Sağ- lam, Devlet Bakanı Namık Kemal Zeybek. ÖDP Genel Başkanı Ufuk Uras, DTP Genel Başkanı Hüsa- mettinCindoruk Liberal Demok- rat Parti Genel Başkanı Besim Ti- buk, İşçi Partisi Genel Başkanı Do- ğu Perinçek, KKTC Başbakanı Derviş Eroğtu, Ankara Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin. SÜRECEK ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇt Yayımlatmadığı son yazısı Mustafa Ekmekçi, 30 nisan çarşamba günü has- taneye kaldınlışının hemen ardından kendisıni zi- yaret eden Cüneyt Arcayürek ve Mustafa Bal- bay'a, aşağıdaki son yazısının konusunu "dizi'' ola- rak kaleme almayı planladığını, ancak sadece ilk bölümünü yazdığını söyledi. Yazanmızın, "Bi- rincisi yayımlanır da ikincisinin yayTmlanması uzun sürerse okurlara ayıp olur" diyerek yayına koy- durmadığı yazıyı, aşağıda yayımlıyoruz. Yargıda, Dinci Ayak Oyunları... (1) Yargıç, savcı adaylığı yazılı sınavı çoktan bit- ti. Sonuçlar ilan edildi. tlan tarihi ilginçti: 28 Şubat 1997 günü. O gün MGK'nin sekiz yıllık ilköğretimle ilgili bir toplan^ tısı olmuştu; apartoparyazılı smavsonuçlanaçık-_ landı. Daha açıklama aşamasında değildi, ama iş hızlandınldı! 28 Şubat 1997 Cuma günü, ba- sının önünde -tabii sağcı, dinci basının- bu so- nuçlar açıklandı. Ondan bir gün sonra, 1 Mart 1997 Cumartesi günü, "Zaman" gazetesinde, kazananlann adlan, aday numaralan ile birlikte, tam liste olarak çıktı. "Zaman"ın haberinde lis- telerin 4 Mart 1997 Salı günü bakanlıkta ilan edi- leceği de duyuruldu. Zaman, böylece basını at- latmış oldu! Yazılılardan sonra, şimdi yüz yüze görüşme "mülakat" sınavlan yapılıyor. O da, 28 nisan pa- zartesi günü başladı, 22 mayısa dek sürecek. Bu dönemde, 17 çalışma günü var; yazılılan 4500 aday adayından 1726'sı kazandığına gö- re, günde 100'er kişilik gruplar halinde "müla- kat"a alıyorlar. Son gün belki de 112 kişi olacak. Yargıç, savcı adaylanyla bu yüz yüze görüş- meyi beş kişilik birkuaıl gerçekleştiriyor. Bu ku- rulun başkanı Adalet Bakanlığı Müsteşan Cen- giz Yelbaşı ya da onun görevlendireceği bir müsteşar yardımcısı, aynca Hukuk Işleri Genel Müdürü Faruk Bal, Ceza Işleri Genel Müdürü Abdütvahap Erkan, Personel Genel Müdürü Ih- san Erbaş Son günlerde bakanla müsteşar arasında bir sorun olduğu ortaya çıktı mı? Çünkü, "Mülakat" kuruluna Müsteşar Cengiz Yelbaşı katılmadı, yerine yardımcısı Ahmet Akyalçın'ı görevlen- dirdi. Ahmet Akyalçın'ın gelmesi vaizin baskı- sıyla olmuş olmasın? Ya da Müsteşar Cengiz Yel- başı, "Zarann neresinden dönsem kârdır" diye düşünmüş olamaz mı? Belki de Müsteşar Cen- giz Yelbaşı, "bakanlıkta işlerinin yoğun olduğu- nu" ileri sürmüş olabilir... Abartma değil, günde 100 kişı "mülakafa gi- riyor. Nonmal bir çalışma izlencesi düşünülürse -ki mülakat kuruluna giren kişiler, bakanlığın en üst düzeyinde bulunan kişiler, bunlann bakan- lıkta günlük işleri de var, Anadolu'Öan gelen iş- ler var- Sabah en erken 10.00'da yargıç, savcı adaylanyla yüz yüze görüşme "mülakat" baş- lar. Bu, nonnal olarak saat 12.00'de biter. Öğ- le arası verilir, 14.00-16.00 arası, günlük dört sa- atlik bir çalışma olanağı var; 4 x 60 = 240 da- kika eder; bunun en az kırk dakikası adaylann çağnlmasıyla ilgili bir çeşit mübaşiriik işleridir. Geriye 200 dakika kalır. Kişi başına en çok iki dakika düşer. İki dakikada, bir yargıç, bir savcı seçiliyoıi Şimdtye değin, böylesine yoğun bir "mülakat" havası yaşanmadı. Bu sayı, daha önceleri en çok 50 sayısındatutuldu. Gerçekte, elli kişi bile çok- tu. Bir önceki sınavda elli kişiydi, o zaman ona bile itirazlar olmuştu. "25 kişi olsun" deniyor- du. Günde 100 kişinin sınava alınıp "mülakat" döneminin sıkıştınlması REFAHYOL iktidannın gidiciliği ile mi ilgiliydi? Yeni bir iktidar oluşma- dan, birtakım imam-hatip kökenlileri, ivedi sav- cılık, yargıçlık uğraşına sokmakla ilgili olabilir miydi? Adaylann büyük çoğunluğunu, imam-ha- tiplilerin oluşturduklan kesin. Bir de önceki sı- navlarda kazanamayanlar var, onlar da imam- hatipli. İkinci, hatta üçüncü kez sınavlara giren- ler. Daha önce "Ankara Notlan"nda çıkmıştı, dördüncü kez giren birisi var, o da son yazılıda sınavları kazandı, şimdi "mülakat"a girecek. Bu olay başlayalı. Adalet Bakanlığı hareket- lendi. Birdeadaylardan kimileri, özellikle bayan adaylar, fotoğraf olarak "oa?örtü/ü"fotoğrafla- rını verdiler. Bunu bakanlık kabul etti, güvenlik soruşturması için Emniyet Genel Müdürlüğü'ne yollanan dosyalarda da, bu "başörtülü" fotoğ- • Arkası 19. Sayfada