Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 NİSAN1997CUMARTESİ EKONOMI / PARA RAPORU Kara para ile savaşım için gerekli altyapı var, ancak siyasi iradenin desteği olmadan önlemek mümkün değil Kara para borsada yıkanırBERRİN ERSOY SAGLAM Türkiye'de kara paranın aklanmasını önlemeye yönelik altyapmm oldugu, an- cak siyasi irade eksikliği nedeniyle sa- vaşımın yapılamadığı belirtildi. "tstan- bul Menkul Kıymetler Borsası kara pa- radan geçilmiyor'* diyen Merkez Ban- kası Başkan Yardımcısı Osman Cavit Er- tan, sorunun siyasi iradeden kaynaklan- dığıtu vurguluyor. Türkıye'nin her yerin- de kara para aklandığını söyleyen İMKB Başkanı Tnncay Artun ıse "Bunun için- de borsa da olabilir" diyor. Marmara Üniversıtesi tktısadi tdari Bilimler Fakül- tesi Fınansman Anabilım Dalı Başkanı Prof. Dr. Osman Altuğ. bankalar ve ara- cı kurumlarla ışbirlıği yapılmadan bor- sada kara para aklanamayacağını savu- nuyor. Borsada para aklamayı önlemenın, İMKB'nin ve SPK'nin ışi olmadığını söyleyen Ertan, hısse senetlerinin nama yazılı hale getinlmesi gerektığini belir- terek "Borsada kaydisisteme geçilme- si için \atmm yapılıyor. O kadar ya- tınmı biz niye yaptık? Hamiline kıy- metten nama yazılı kıymete geçilme- dikten sonra, kara para önlcnemez. • ÎMKBBaşkam Tuncay Artun, Türkiye'nin her yerinde olduğu gibi borsada da kara para aklanabildiğini söyledi. Prof. Dr. Osman Altuğ, banka ve aracı kurumlarla işbirliği yapılmadan borsada kara para aklanamayacağını söyledi. Osman Cavit Ertan. Tuncay Artun. Bu yatırımın bitirilmesi için kesin ta- rih konulmuş değil. Çünkü bu yatı- rım tamamlandığında kara para için bir engel teşkil edecek" diye konuştu. Ertan, aynca borsa kazançlannın vergi- lendirilmesı gerektığini söyledi. Henüz hiçbir hisse senedinde kaydı sisteme geçilmediğını söyleyen Artun, "Sistemin tam anlamıyla işlemeye baş- laması kara parayi etkileyebilir" de- dı. Kara paranın genel mücadeleyi ge- rektıren bir olgu olduğunu vurgulayan Ar- tun, "Kara para sadece borsayı ya da bankacılık sistemini içine alan bir ol- gu değil. Ekonominin hamiline yazılı halden, nama yazılı hale getirilmesi gerek. Ekonominin bir boyutu kaydi- leştirilirken, diğer boyutunun bunun dışında bırakılması anlamsız" dedı. Aracı kurumlar ve bankalarla işbirli- Osman Altuğ. ği yapılmadan borsada kara para akla- namayacağını söyleyen Prof. Dr. Osman Altuğ ıse şöyle konuştu: "7 Eylül 1991'de Vergi Isul Kanu- nu'na mükerrer 241. madde girdi. Bu- nunla çekler, senetler, fınansman bo- nolan, özel sektör tahvilleı'i, Hazine bo- nolan, devlet tahvilleri, yatırım fon- larına katılım belgeleri gibi kıymetle- rin devlet tarafından bastırılıp dagı- tılması, sıra numarası verilmesi zo- runlu kılınıyordu. Ve bu belgelerde U- güinin adının, soyadının, özellikle bağ- lı bulunduğu vergi dairesinin yerve he- sap numarasının bulunması şartı var- dı. Fakat bu kanun o tarihten bu ya- na uygulanmıyor." Aracı kurumlara yetki Sermaye Piyasası Kanunu'nda 1992 yılında yapılan değişiklıkle aracı kurum- lara repo yapma yetkisi tanındığmı vur- gulayan Prof. Dr. Altuğ, dûnyada çok az görülen bu uygulamanın aracı ku- rumlan daha rahat kara para aklamaya yönelttiğini öne sürdü. Türk borsa sis- temınin şırketin değıl, hıssedarlann hal- ka açılması üzerine kurulduğunu savu- nan Altuğ. Türkiye'de şirketler hal- ka açılmazlar, hissedar ellerindeki his- se senedini satar, parasını ya yurtdı- şına götürür ya da yurtiçinde spekü- latif amaçlarla kulllanır. Hazine bono- su, devlet tahvili alır. Bizim sermaye piyasasını teşvik etmekteki amacımız küçük tasarrufların borsaya gelmesi ve buradan yatırıma gitmesini sağ- lamaktı. Borsanın kurulduğu günden bu yana sağlanamadı" dedı. Amerikan Express Bank'ın fonlarına izin çikmadı Uluslararası pazar SPK'ye taküdı SABİHA SEMERCİ Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ıle lstanbul Menkul Kıymetler Borsası (tMKB) arasındaki uyuşmazlık bir türlü gıderilemıyor. SPK Başkanı Ali İhsan Karacan'ın "Gerekirse sıkıyönetim uygulanm" demesı ıle başlayan anlaşmazlık zaman zaman küllenn arasından yine ateşleniyor. En son uyuşmazlık ise büyük umutlarla açılan "uluslararası pazarda işlem görecek tahviller" konusunda yaşanıyor. Uluslararası pazann açıhşıyla birlikte yurtdışına ihraç edilen Türk Euro tahvillerinden sonra sırada bekleyen yaklaşık 90 milyon dolarlık fonlar SPK ile tMKB arasındaki görüş farkhhğı nedeniyle işlem göremiyor. SPK ile anlaşmazlık tMKB Başkanı Tuncay Artunş, fonlann ihraç edilmesi konusunda hazır olduklanm, ancak SPK ile aralannda bazı ufak noktalarda anlaşmazlıklan bulunduğunu belirterek "Amerikan Express Bank'ın toplam değeri 87-100 milyon dolar arasında değişen 15 tane fonun kotasyon başvurusu yapıldı. Ancak SPK ile anlaşmazhğımız nedeniyle bu fonlar işlem göremiyor. SPK'nin yatırım fonlarının yeni bir halka arz anlamı taşıyacağı gibi bir savı var. Biz ise bunun yeni bir halka arz anlamı taşımayacağı gürüşündeyiz. Bu noktada anlaşamıyoruz" şeklınde konuştu. Sorun gidenlene kadar Amerikan fonlannın işlem yapamayacağma da ışaret eden Artun, anlaşmazhğın giderileceğını umduğunu söyledi. Eleştiriler haksız SPK Başkanı Alı İhsan Karacan'ın bölgesel pazann başansız olduğu eleştirisını de kabul etmeyen Artun, " Bölgesel pazanmıza başvurup da reddedilmi; bir şirket yok ki. pazann başansız olduğu ilan edilerek bir yerde de tescil edilsin. Bölgesel pazara başvurmak için gerekli prosedürleri tamamlayıp. borsamıza Sermaye Piyasası Kurulu vasıtası ile gelen her şirket bu pazara girdi'' dedi. . ^ _ Bölgesel pazarda yeterli sayıdahrase senedi bulunmamasının eleştirilebileceğıni ancak bunun tstanbul Borsası'na yönelik yapılamayacağını da söyleyen Artun, "Böyle bir eleştiri bölgesel borsaya girmek isteyen şirketler açısından yapılab'üir" şekiinde konuştu. Karacan'ın Nasdaq türû bir borsa kurulması önensinın gerçekleştirilebıleceğine de işaret eden Artun. tam bir teknoloji düzenine sahıp bir borsanın kurulması için ıyı inceleme yapılması gerektiğinı söyledi. Artun, "Özellikle Nasdaq'ın sorunlannın incelenmesi lazım. Bir de böyle bir elektronik borsanın teknolojik maliyetinin de çok iyi düşünülmesi gerekiyor" dedi. Devlet banka borcuna battı ANKARA (AA) - Bankalann elinde bulunan devlet iç borçlanma senetlennin tutan 1.1 katrilyon liraya ulaştı. Merkez Bankası venlenne göre. ocak-mart döneminde 258 trilyon 791 milyar lira artan bankalardaki devlet iç borçlanma senetleri, 28 martta bir katrilyon 94 trilyon 105 milyar lirayı buldu. Bankalardaki devlet tahvili ve hazine bonosu tutan, geçen yıl sonunda 835 trilyon 314 milyar lira düzeyinde bulunuyordu. Bu yılın ilk 3 aylık döneminde, bankalar ellerinde bulundurduklan hazine bonosu mıktannı 97 trilyon 620 milyar lira arttırdılar. Japonya Eümbank Başkanı Hiroshi Yasuda önceki gün de Bakan Ufuk Söylemez'le görüştü. (Fotoğraf: AA) Japonya Eximbank Başkanı: Türkiye'nin kredibilitesi iyi Fiııaıısal işbirligine devamANKARA (AA) - Japonya Eximbank Başkanı Hiroshi Yasuda, Türkiye'yi kre- dı verilebilecek ülkelerden biri olarak kabul ettıklerıni belirterek, "Bundan önce olduğu gibi kredi desteği ve finan- sai işbirliğini gerçekleştirmeyi ümit ediyoruz" dedi. Hiroshi Yasuda, geçen yıl Türkiye'nin 6 projesine toplam 720 milyon dolarlık (96 trilyon 336 milyar lira) kredi verdiklerini kaydederek. Tür- kiye'nin bugüne kadar aldığı kredi top- lamı açısından dünyada 10. sırada oldu- ğunu söyledi. Türkiye ile Japon Extm- bank arasında ele alınmakta olan proje- leri, "Türk Esimbank'a Yönelik tkin- ci Devre tkinci Aşama Kredi". "Gemi Sanayinin Geliştirilmesi tçin Kredi" ve "Küçük ve Orta Ölçekli Şirketlere Yönelik Kredi" şekiinde sıralayan Ya- suda, şöyle devam etti: "Kredi kararlannın abnması esna- sında, Türkiye'nin ekonomisinin istik- raıiı bir şekilde yürütüldüğüne ve eko- nomide gerçekleştirilecek yapısal re- formlara yönelik çalışmaları derin bir dikkatle izleyerek, aynı zamanda bu konulardalMF ile yapılan görüşme- lerin durumuna göre karar verecefiz." Türkiye'deki temaslan sırasmda Cum- hurbaşkanı Süleyman Demirel, Başba- kan Vekilı, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, Devlet Baka- nı Ufuk Söylemez ve Hazine Müsteşan Mehmet Kaytaz ıle görüşme ımkânı bul- duklannı, bu yetkililerin tümünün de. "Türkiye'nin ekonomik istikran ol- duğuna güvenin" dediklerinı anlatan Yasuda. "Japonya'dan finans ve tek- nik transferi ile Türkiye'ye yardım ya- pılmasını ve projelere japon Exim- bank'ın destek vermesini istediler" dedi. Tüm dünyada gelişmekte olan ülke- lere kredi verdiklerini, ancak önceden söz konusu kredi miktannı saptamadık- lannı anlatan Hiroshi Yasuda, "Öneri- len projenin içeriğine bakarak. hükü- metin koyduğu öncelik sırası gibi tek- lifleri ele alarak, krediye uygun olup olmadığına karar veriyoruz" dedi. Kredi desteği venlecek sektörleri so- mut olarak ıfade etmenın mümkün ol- madığını da belirten Yasuda, "Türk eko- nomisinin istikranna ve gelişmesine katkıda bulunabilecek projeler olma- sı, aynı zamanda Türkiye hükümeti- nin öncelikli teklifl olması gerekiyor. Öncelikli projetekliflerineilişkin kre- di imkânlarını tek tek ele alıyoruz" diye konuştu. Yasuda, Japon şirketlerinin, Türk-Ja- pon dostluk ılişkılerine dayanarak eskı- den olduğu gibi Türkiye'de elektrik sant- ralı gibi büyük proje tesislerinın ınşası- na katkıda bulunmak suretiyle işbirliği- ni sürdüreceklenni kaydetti. Financîal Times'tan Kıbris uyarısı 'Ankara acı reçete hazırlıyor' Ekonomi Servisi- Ingiltere'de yayımlanan Financial Times Gazetesi'nin 17 Nisan tanhli baskısında, Türkiye'nin Kıbns'a vermeyı vaat ettiği 250 milyon dolarlık borç ve ekonomik yardımm Kıbns'ı bir refah penceresi gibi gösterme amacına yönelik olduğu öne sürülerek, "Ankara, acı reçete hazırhyor'' denıldi. Gazetenin Türkiye muhabin John Barham'ın haberinde, Kıbns ekonomisinin son yıllarda giderek kötüleştiği, Türkıye'deki kumarhanelenn kapatılmasının Kıbns'a bir Türk yatmmcı akını yaratacağı ve bu durumun Kıbns'ın uyuşturucu ve kara para trafiğındekı payını artıracağı görüşlerine yer verildi. Haberde, Asil Nadir'in de aralannda bulunduğu bazı Kıbnslı Türk işadamlannın, Ingıltere'de yaptıklan yatınmlar sayesinde, dünyaya açılabıldikleri, ancak Köriez Savaşı'ndan sonra bu tablonun değiştiği ileri sürüldü. Gelecek yıl tartışılacak olan Kıbns'ın AB'ye üyeliğinin ve ekonomik yardımın bırleşmeye yol açabileceğine umut edildiği, ancak genel olarak diplomatlann, ambargonun kalkması ve AB üyeliğinin, Kıbns'taki soruna bsa dönemde çözüm getiremeyeceği görüşünde olduklan ifade edildi. Resmi venlere göre.Türkiye'nin Kuzey Kıbns ekonomisıne yılda 50 milyon dolardan fazla katkı sağladığı belirtilen haberde, ismi verilmeyen. Batılı bir diplomatın * Kıbns'ın uyuşturucu trafiğinde geçış değil, bir dağıtım, lojistik ve finans merkezi olduğunu söylediği aktanldı. Gazetede Türkiye ekonomisinin kötü ve hükümetin güçsüz olmasından dolayı Kıbnshlann ülkelenni nasıl bir geleceğin beklediğinden kaygı duyduklannı, bunu da yabancı bankalara aktardıklan hesaplan ve yurtdışına göçlerdeki artışla gösterdikleri dile getirildi. Cukobirlik îşten çıkarmalar üretimi aksattı UFUKTEKİN ADANA - Çukobırlik'te son altı ay ıçinde 2 bini aşkın çalışanın ışten çıkanlması sonucunu doğuran "tenkisat operasyonu", sonunda üretimi aksatmaya başladı. îplik ve dokuma fabrikasında "işçi açığı" ortaya çıkınca bazı makıneler "boşta" kaldı. Birlik Genel Müdür vekilı Abbas Bilgili, "Atıl duruma düşen bazı makineler var. Başka birimlerden eleman kaydırarak kaybı önleyeceğiz" dedı. Kısa adı Cukobirlik olan Çukurova Tanm Satış Kooperatifleri Birliği'nde ücretli- ücretsiz izin döneminin başlatıldığı Ekım 1996'dan bu yana 6 bın olan işçi sayısının 37OO'e kadar azaltıldığı belirlendi "Siyasilerin arpalığı" olarak da tanımlanan Çukobırlik'te yılbaşmda 5300 olan çahşan sayısı halen 370O'e indirilmiş dummda. Yetkililer. rakamın 100-150 sayı daha inmesı gerektiğıni, böylece öngörülen "norm kadro"ya ulaşılabileceğini söylüyorlar. Tenkisat operasyonu nedeniyle iplık-dokuma fabrikasındakı bazı makinelenn, çahşacak işçi ya da ustabaşı bırakılmadığı için boşta kaldığı belirlendi. Buna göre vaterde 90. bobinde 8, cer fıtil dairesinde ise 20 kadar makine ^;K çalıştınlamiyor. işçıterîn., deyişiyle "baglı , makineler"in tekrar üretime sokulabılmesi için yaklaşık 200 kadar kalifiye elemana gereksinim var. Hallaç ve tarak biriminde ise 24 makinenın "bağlı olduğu" belirtıliyor. Devre dışı kalan makineler nedeniyle özellikle iplık fabnkasındaki üretimde aksamalar gündeme geldi. Cukobirlik Genel Müdür Vekıli Abbas Bilgili, birlık tarihinin en büyük tenkisatını gerçekleştirdiklerine dikkat çekerek, "Bu operasyonu yapmak zorunday dık. Aksi halde üretim tümüyle durur, insanlar ne maaş ne de tazminat alabilirdi. Bugün nefes aldık. Bazı bedelleri " olmadı mı, oldu. Ama düzenli maaş ödüyoruz, artık çiftçi ortaklara da kredi filan dağıtıyoruz" dedi. Banka kredileri TL mevduatını geride bıraktı Mevduat 424.1 trilyon arttı ANKARA (AA)- Banka kredileri, buyıl ocak-mart döneminde 751.9 trilyon lira artarken, aynı dönemde Türk Lirası mevduatında kaydedilen artış miktan 424.1 trilyon lira oldu. Merkez Bankası verilerine göre. geçen yıl sonunda 2 katrilyon 949 trilyon 147 milyar lira olan banka kredileri, 751 trilyon 879 milyar lira artışla 28 martta 3 katrilyon 701 tnlyon 26 milyar liraya ulaştı. Kamu mevduat bankalannın kredileri, 275 trilyon 977 milyar lira artarak 28 martta bir katrilyon 259 trilyon 702 milyar liraya yükseldi. Yabancı mevduat bankalannın kredilerinde, 3 ayda 16 trilyon 778 milyar lıralık artış görüldü. Böylece, yabancı bankalann kredi toplamı 28 martta 92 trilyon 188 milyar liraya çıktı. Öte yandan, bankalardaki TL mevduatı, 424 tnlyon 57 milyar lira artarak 28 martta 3 katrilyon 29 trilyon 631 milyar liraya yükseldi. BORSA'yı EnYeni Teknolojiyle Real-lîme İzleyin... JMKB hisse senedi piyasası takibinde data hattı ve modeme SON "jryıufiveıCad ûltadeSk No 1 ErrHanKal;2-3 80230 Bmadağ M (0212)2*82494-23162112317960 Faks '0212)232 80 77 Ankm BoğazSkNo 7/2 06700 Gazıosmanpaşa Tel (O312H2T19'3 Faks (0312) 42^ 14 63 Bir TV anteni ve bügisayar kartı ile hisse senetlerinin fiyat ve işlem adetlerinı anında (real-time) izleyebilecek, portföy yönetırru ve teknık analiz yapabileceksiniz. • Seans içinde ahş/sahş teklifi, endüşük/en yüksek ve son işlem fıyatı ıle hisse bazmda işlem adedi ve sözleşme sayısi, Seans sonunda ağırhklı ortalama fiyatlar, Seans ıçı ve tanhsel grafik, Portfoy yonetimi/on-line kâr-zarar hesabı, Teknık analiz (en yaygın 9 adet gosterge), DDE olanağı ıle Excel'e ven aktarma, Mela Stock'a/Meta Stock dan ven transferi, Hısse senetlerinin geçmışe donuk bılgüeri. FOREKS Bilgi İletişlm Hizmetleri A.Ş. BU AKŞAM 21.05 Doğayı kendı çıkarları biçimlendirm yc catışan insan Ve buna John'un %Ide doğantn şasırtıc "arınaşası ve büyüieyic güzellıgt her cumartesı ekranda, INSAN