Katalog

21 MART1997 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Sakıp Sabancı hastaneye yatınldı • İSTANBUL (AA) - Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı, kalbindeki hafif ritim bozukluğu nedeniyle Amerikan Hastanesi'ne yatınldı. Amerikan Hastanesi'nden yapılan açıklamada. Sabancı'nın tntermed Sağlık Tıp Merkezi'nde senelık olarak yaptırdığı check-up sırasında çekilen EKG'de bırkaç ektrasistol (hafif ritim bozukluğu) görüldügü, bunun üzerine yapılan daha uzun süreli EKG kayıtlannda da ektrasistol görülmesi üzerine Dr. Hasan fnsel ve Amerikan Hastanesi'nden Kardiyolog Dr. Mordo Bardavit'in ısran ile Amerikan Hastanesi'ne yatınldığı bildirildi. htıalat rejimintfe imzalar tamam • ANKARA (Cumhvrîyet Bürosu) - Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) tarafından hazırlanarak geçen yıl sonunda Başbakanhk'a gönderilen I997yılı Ithalat Rejimi. Bakanlar kurulu tarafindan kabul edildı. Dün gerçekleştirilen Ekonomik Kurul'da imzalan tamamlanan İthalat Rejimi. onaylanmak üzere Cumhurbaşkanlığı 'na gönderildi. 1997 İthalat Rejimi ile halen sadece tarım ürünleri ithalatından alınan Toplu Konut Fonu (TKF) kaldınlarak, koruma, gümrük vergisine dönüştürülüyor. Gel/şmemiş '* yörelere destek • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Hazine Müsteşar Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu, gelişmemiş yörelerdeki yeni yatınmcilara KOBt desteği verilmesı için çalışmalann sürdürüldügünü bildirdi. Saygılıoğlu, Dogu Anadolu Bölgesi'ne ek destek verilmesi gerektiğini kaydetti. Yatınmlan ve Dövız Kazandıncı Hizmetleri Teşvik Fonu'nun 1993-1994 yılı hesaplannın aklandığı TBMM KJT Komisyonu'nda konuşan Saygılıoğlu. 14Mart 1997 tarihi itibanyla Türkiye genelinde 523 KOBl'ye 6 trilyon 444 milyar liralık kredi kullandınldığını bildirdi. İşsizlik oranı • ANKARA (AA) - Devlet Istatıstik Enstitüsü, geçen yıl Ek:m ayı itibanyla Türkiye'de toplam ıstihdam edîlenlerin sayısını 21 milyon 698 bin kişi olarak hesapladı. Aynı ay itibanyla işsizlik oranı ise yüzde 5.8 olarak açıkiandı. DfE'nin Hane Halkı Işgücü Anketi geçici sonuçlanna göre, geçen yıl Ekim ayı itibanyla istihdam edilen 21 miJyon 698 bin kişinin 9 milyon 385M kentler, 12 milyon 313'ü ise kırsal kesimde bulunuyor. yükseltilecek • ANKARA (Cumhurijet Bürosu) - Emeklilik yaşjnı kadmlarda 50, erkeklerde 55'e yükselten yasa tasansı, TBMM Sağlık Aile Çalışma ve Sosyal Işler Komisyonu'nda kabul edildi. Tasan, halen çalışan işçiler için emeklilik yaşma kademe getiriyor. 15 yıl ve daha fazla çalışanlar yeni düzenlemeden etkilenmiyor. Tasanya göre sigortalıhk süresi 10 yıldan fazla 15 yıldan az alan kadın 41, erkek 46, 5- 10 yıl arası olan kadın 43, ;rkek 48, sigortalıhk iüresı 5 yıldan az olan cadın 45, erkek ise 50 'aşını doldurarak emekli »Jabilecek. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Necati Çelik: Ek zam memur emeklisiyle aynı olacak Işçi emeklisine zam sözii• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Necati Çelik, yaptığı açıklamada, işçi emeklileri ve sözleşmelilere verilecek zammın oranını belirlemek için teknik düzeyde yürütülen çalışmalann devam ettiğini ve sonucunun birkaç gün içinde tamamlanarak kamuoyuna açıklanacağmı bildirdi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Çalışma ve Sos- yal Güvenlik Bakanı Neca- ti Çelik, işçi emeklilerinin aylıklannın, yüzde 18-36 oranlan arasında zam veri- Ien memur emekli ayhklan kadararttınlacağını açıkJa- dı. REFAHYOL hükümeti, işçi emeklileri ve sözleşme- lilere ne kadar ek zam veri- leceği konusundaki çalış- malannı sürdürüyor. Çalışma ve Sosyal Gü- venlik Bakanı Necati Çelik, yaptıgı açıklamada, işçi emeklilerine verilecek zam oranını belirlemek için tek- nikdüzeyde yürütülen çalış- malann sonucunun birkaç gün içinde tamamlanarak kamuoyuna açıklanacağını bildirdi. Çelik, "Hiçbir za- man işçi emeldisine yapı- lacak zam oranı, memur emeklisine yapüandan da- ha az olmayacaktır. Aynı olacaktır" dedi. REFAHYOL hükümeti- nin ek zam vermek için ha- zırhklannı sürdürdüğü söz- leşmelilerin kadro karşılığı çahştınlmasına ilişkin yet- ki yasası 3 Nisan 1997'de sona erecek. Sözleşmeli Hükümet, Hazine ve Dış Ticaret müsteşarlıklannda kadro karşılığı sözleşmeli personel çahştınlmasına de- vam edilmesi için kanun hükmünde kararname çıkar- Erbakan 'a Türk-Işprotestosu ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Necmettin Er- bakan ın Ekonomik ve Sosyal Konseyi'nin yapısını yeniden be- lirlemesi Türİc-lş ve Türkiye Işve- ren Sendikalan Konfederasyo- nu'nun tepkisine neden oldu. Türk- tş, temsilci sayısının l'e indiril- mesini konseyin çalışmalanna ka- tılmayarak protesto edecek. TlSK Genel Başkanı Refik Baydur ise, toplantıya katılacaklannı, ancak bunun oluşrurulan yapıyı kabul et- rikleri anlamma gelmediğini vur- gulayarak. "Siyasi konsey haline getirilmiş. Konseyin tasdik ma- kamı olması gibi bir eğilim var" dedi. RP'ye yakıniığıyla bilinen Hak-Iş, konseyi olumlu karşıladı. Başbakan'ın yapısını belirledi- ğı Ekonomik ve Sosyal Konsey'e Türk-lş katılmayacağını bildirdi. Türk-Iş Genel Başkanı Bayram Meral ve Genel Sekreter Şemsi Denizer'in imzasıyla Başbakan- iık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü'ne gönderilen yazıda, Uluslararası Çalışma Örgüfü'nün (ILO) 144 sayılı sözleşmesi uya- nnca oluşturulacak olan Ekono- mik ve Sosyal Konsey'in "Hükü- met, işveren ve işçi temsilcüeri arasında etkin danışmajı ger- çekleştirmeyi sağlayacak usulle- ri işletmeyi hedef alması gerek- tiği" anımsatjldı. Yazıda, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'ın başbakanhğı döneminde yayımla- nan genelgede Türk-lş'e 2 üyelik hakkı verilirken. Erbakan'ın ya- yımladığı genelgeyle bu sayınm 1 'e düşürüldüğüne dikkat çekildi. Vaizlereyüzde 44 zamma tepki NECATİ AYGCV İZMİR - REFAHYOL'un memur maaş zamlannda da aynmcılık yap- tığı vurgulanarak, uygulamanın "adil düzenin" adaletsizliğini bir kez da- ha ortaya çıkardığı belirtildi. Kamu Emekçileri Sendikalan Konfederasyonu (KESK)Genel Baş- kanı Siyami Erdem ve Egıtim-Sen Genel Başkanı Kemal Bal, Başba- kan Necmettin Erbakan'ın zam öncesi açıklamalannın tersine, eşit- sizliği ortaya koyan zamlarla kamu çalışanlan arasmdaki çatışmayı kö- rüklediğinı belırttiler. Vaizlere ve- nlen yüzde 44'lük zammın aynm- cılığı ortaya çıkardığına dikkat çe- ken Siyami Erdem ve Kemal Bal, Milli Eğitim Bakanı Mehmet Sağ- lam'ın öğretmenlere verdiği sözü yerine getirmediğini de belirtti. Eğirim-Sen Genel Bakanı Kemal Bal, verilen zamla eğitimcilerin so- runlannın çözûmü konusunda iler- leme sağlanamadığını kaydederek, "Bakanlık sorumiuluğunu yeri- ne getirememiştir. Bakan verilen sözlerine yerine getirecek birine ye- rini terketmelidir" dedi. REFAHYOL hükümetinin en yük- sek zammın vaizler ve genel müdür düzeyindeki kamu çalışanIanna ya- pılmasuıa tepkilergiderek büyüyor. KESK Genel Başkanı Erdem, RE- FAHYOL iktidannın ocak ayında memur maaslanna yaptığı aynmcı- lığın yeni zamlarda da yinelendiği- ni belirtti. Erdem, REFAHYOL'un daha önce yaptığı aynmı, bu kez "üst dereceft-alt dereceli" boyutuy- la gerçekleştırdiğini söyledi. Havayolu şirketlerinin birleşmeleri 'Avrupa tek havayolu'nun temelini atacak Avrupa hava birligiııe doğru MUTHİ GÜNEŞ SÖNMEZ Parasal birliğe geçtikten sonra tek devlet olma yolunda en önem- li aşamaya ulaşacağı belirtilen AB'nin asıl birliğınin hava ulaşırrun- daki birleşmeyle gerçekleşeceği kaydediliyor. 'Avrupa tek havayo- lu' olarak tanımlanan bu sürecin tamamlanmasıyla AB'nin gerçek anlamda tek bir devlet olmasından söz edilebileceği belirtiliyor. Havacıhkçevreleri, 'Avrupa tek havayolu'nun şimdiden gerçekleş- mesinin mümkün olmadığını, an- cak sürecin şirket evlilikleri ile iv- me kazandığını vurguluyorlar. Tür- kiye'deki yabancı havayollannın temsilcüeri de Avrupa'da son yıllar- da yoğunlaşarak süren stratejik or- taklıklann, kısa vadede büyüklerin küçüklen yırtması olarak değerlen- dirilse bile uzun vadede bu birleş- melerin AB'nin ortak havayolunun oluşturulması yolunda önemlı adım- larolarak değerlendirilmesi gerek- tiğini vurguluyorlar. Yabancı hayavolu temsilcüeri, nisan ayından itibaren hava trafik haklannda yapılması düşünülen ye- ni düzenlemelerle havayolu şirket- lerinin üçüncü ülkelere yolcu taşı- malanna belirli oranlarda serbest- lik tanmacağı ve hava kondorlan- run rahatlayacagıru belirriyorlar. Şu anda IATA kurallanyla yü- rürlükte olan hava trafik haklanna göre herhangi bir ülkeye ait uçağın, AB'nin asıl birliğinin hava ulaşımındaki birleşme ile gerçekleşeceği kaydediliyor. yabancı bir ülkedekj vanş noktasın- dan bir üçüncü ülkeye yolcu taşı- ması mümkün değil. Yeni düzenlemelerle bu sınırla- manın kalkabileceği ve Avrupa'da- ki tüm havaalanlannın vanş nok- tası olarak kullanılabileceği belir- tiliyor. AB sürecindeki gelişmelerde yer alan bilim adamlannın tek Avrupa projesi çerçevesinde hazırladıklan raporlarda havayollannın birleşme- sı üzerinde durduklannı belirten Ha- va-tş Sendikası Eğitim Sekreteri Mustafa Koç, birleşik havayolu- nun daha ucuz ve güvenli yolculuk- lann önünü açabileceğini söyledi. Bu konuda birçok çalışma bulun- duğunu belirten Koç, "Bu çok önemli bir proje. Bilim adamla- n ve ekonomistier tarafından AB oluşumu içindeki en önemli a$a- ma olarak değerlendiriliyor. Bu konuda yapılmış çalışmalar ol- duğunu biliyorum, ancak bu ça- lışmalar henûz netlik kazanma- dı. Avrupa havacılık çevreleri, AB'nin tek ba>Tak altında toplan- masının yanı sıra tek bir havayo- lu simgesine sahip olması gerek- tiği görüşünde birleşiyorlar" de- di. AB uzmanlan havayolu birliği- nin parasal birlikten de zor olduğu- nu, ancak bunun başanlması duru- munda tek devletin fîilen kurulmuş sayılacağını belirtiyorlar. Tara birliği bile olmadi' AB ile ilgili çalışmaJan ile tanı- nan Iktisadi Araşhrmalar Vakfı Başkaru Prof. Dr. Orhan Dikmen, hava ulaşımmın karmaşık bir ya- pı olduğuna dikkat çekerek "Para- sal birliği doğru dürüst gerçek- leştirememiş bir Avrupa, hava- yolu birh'ğini gerçekleştirmek için çok uzun yıllar beklemek zorun- da kalacakhr" dedi. maya çalışacak. Ancak, Anayasa Mahke- mesı'nin kadro karşılığı söz- leşmeli personelin statüsü- nün yasa ile belirlenmesi için tanıdığı 9 aylık süre 7 Temmuz 1997'de dolacak. Bu nedenle kanun hük- münde kararnameyle geçi- ci bir süre için sorun çözü- lürken, 7 Temmuz 1997 ta- rihine kadar yeni yasanın çıkanlması gerektiği belir- tiliyor. Hazine ve Dış Ticaret müsteşarhklan dışında Baş- bakanlık'la birükte 25 kamu kuruluşunun da bu şekilde sözleşmeli personel çalış- tırdığma dikkat çekildi. Anayasa Mahkemesi iptal etmişti Anayasa Mahkemesi, da- ha önce "Devlet memur- iarının mali ve özlük hak- lannın kanunla düzenlen- mesi gerekir" gerekçesiy- le kadro karşılığı sözleşme- li personel çalıştınlmasmı düzenleyen Bakanlar Kuru- lu karannı iptal etmişü. Ana- yasa Mahkemesi'nin Kasım 1996'da verdigi bu karar üzerineAralık 1996'da 4 ay- lık geçici bir yetki yasası çıkanlmıştı. Bedelsiz ithalat uzatılıyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Bedelsiz otomobil ithalatımn uygulandığı süre içinde beklediğı kaynağı elde edemeyen REFAHYOL, be- delsiz ithalatın bir ay daha uy- gulanması için kararname ha- zırladı. Yurtdışındaçalışanva- tandaşlarayönelik tanınan kul- lanılmış otomobil ve makine it- hal edilrnesine ilişkin kararna- me dün Ekonomik Kurul'da görüşüldükten sonra Başbakan Necmettin Erbakan tarafın- dan imzalanarak onay için Cumhurbaşkanı Süleyman De- mirel'e gönderildi. Kararnamenin yayımlanma- sının ardından çıkanlacak ye- ni bir yönetmelik ile aynı hak- kın, ayru şartlar ile yurtiçinde oturanjara da tanmacağı bildi- rildi. Uygulamadan yararlanmak isteyenlere kararnamenin çık- masından sonra bir aylık süre verilecek. Yeni kararnamede döviz hesabı yine 50 bin mark olarak belirlenirken, hesabın süresi 12 aydan 14 aya uzatıl- dı. Yeni kararname uyannca, otomobil ya da makine ithala- ö, 1 Ekim 1997'den başlayacak. Eski kararname kapsamında- ki otomobil ve makine ithala- tı ise 1 Haziran'da başhyor. Sanayicinin fiyatlarla oynaması tüketici ve üreticiyi olumsuz etkiliyor Sütte göstermelik indiriın bitiyor • Geçen haftalarda, yanm litrelik şişe sütün fiyatını 45 bin liradan 35 bin liraya indiren Süt Endüstrisi Kurumu, zarar ettiği gerekçesiyle sütün fiyatını tekrar arttırma karan aldı. NURTEN YALÇIN Sütte oynanan oyunu üretici bozdu. Üre- ticiden düşük fîyatla süt alma hesabı tutma- yan SEK, şişe sütte yaptığı göstermelik in- dirime son veriyor. Günlük kutu süt üreti- mi yapan rakiplerine karşı pazarpayı geri- leyen SEK, kutu üretimine geçmek yerine açığını şişe sütte yüzde 22'lik indirime gi- derek kapatmaya çalıştı. Ancak rakipleri- nin de fîyat indirimine gitmesi ve SEK'in üreticiden ucuza süt alma hesabmın rutma- ması, kurumun uzun süre zaranna saüş yap- masına engel oldu. Geçen haftalarda, ya- nm litrelik şişe sütün fiyatını 45 bin lira- dan 35 bin liraya indiren SEK zarar ettiği gerekçesiyle sütün fiyatını tekrar arttırma karan aldı. Söz konusu artışın bayramdan önceye rastlayacağı bildirildi. Istanbul SEK'in geçen günlerde yaptığı 10 bin liralık indirime diğer süt fîrmalan- nın da katılmasıyla süt piyasasında tartış- malardayoğunlaşti- Indirimi başlatan SEK, yeterli talebin olmamasından indirime git- tıklerini, ancakzaranna satışa daha fazla da- yanamayacaklannı belirtirken diğer firma- îartarafından da "üreticiyi yıpratmak pa- hasına yapay indirimle kaybettiği paza- rı kazanmaya çalışmakla" suçîanıyor. Üreticıler kendilerine yem fiyaö ve diğer giderleri karşılamayan fiyatlar önerilme- sinden şikâyet ediyorlar. Sütteki fiyat in- diriminin tüketici açısından olumlu oldu- ğunu söyleyen üreticiler, ancak sanayicile- rin indirim maliyetlerini üreticinin sırtmdan telafı etmeye çalışmalannın da kendilerini zor durumda bıraktığını belirtiyorlar. Günde ortalama 400 bin şişe sütün sa- tıldığı Istanbul piyasasında, 1 litre çiğ süt fıyatının son olarak 42 bin lirayı bulmasıy- la yanm litrelik şişe süt fıyah da 45 bin Ğ- raya kadarçıkmıştı. Piyasanın büyük bir kıs- mını elinde bulunduran tstanbul SEK'in Ge- nel Müdürü Bilgin Tuncer, talebi artOr- mak için indirimli satışa başvurduklannı an- cak zaranna yapılan satışa daha fazla da- yanamayacaklannı açıkladı. Tuncer geçen yıl 1 litre sütü üreticiden 14 bin liraya alır- ken, bu yıl içerisinde fiyatın 42 bin liraya çıkmasının tüketiciye de yansıdığım böy- lece zaten az tüketilen süte olan talebin da- ha da azaldığını vurguladı. SEK'in yaprığı indirimi "kaybettiği pa- zar payını yakalama çabası" olarak nite- lendiren Tikveşli yetkilileri taleptegeçen yı- la göre bir gerileme olmadığını. yapılan in- dirimle de satışlarda sadece yüzde 10'luk bir artış olduğunu belirtti. Tikveşli yetki- lileri SEK'in işletmeyi devletten devraldık- tan sonra teknolojik yeniliğe gidemediğj- ni, bu nedenle tüketicinin istediği günluk kutu sütü üretemediğüu iddia ederek "Bu- rada sorun pazarın daralması değil, SEK'in pazar payını kaybetmesidir. Hal- kı süt tüketimine yönlendirmek için iş- birliği yapmak yerine, üreticiden ucuza süt almak hesabıyla indirime gidiyoriar" dediler. Süt, Et, Gıda Sanayici ve Üreticileri Bir- liği (SETBİR) Başkanı Ahmet Arsan, süt fiyatınm ekmek fiyaöndan daha düşük ol- duğunu belirterek, "Bu ortamda tartışıl- ması gereken unsur fiyat indirimivle üre- ticiyi zor durumda bırakmak yerine, süt tüketimini yaygınlaştırmak için ortak çalışma yapmaktır" dedi. Ö z e l l e s t i r m e Y ü k s e k K u r u l u t o p l a n d ı Petlas Kombassan'ın, Erganî Çimento Uzanlar'ın ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Özelleştirme Yüksek Ku- rulu (ÖYK) Etibank, Denizbank, Anadolubank, Denız Nakliyat. Pet- las ve Ergani Çimento'nun satışı- nı onayladı. Kurul karanyla Petlas, RP'ye yakınlığı ile bilinen ve or- takhğı konusundaki şüpheler ne- deniyle Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarfindan incelenen Kombas- san'a satıldı. Ergani Çimento da Van, Gaziantep ve Şanlıurfa'da çi- mento fabrikalan olan ve bölgesel tekel oluşturduğu vurgulanan Uzan- lar'a ait Rumeli Çimento'ya ve- rildi. ÖYK dünkü toplantısında ihale- leri tamamlanan 7 liman, 3 banka, 4 çimento fabrikası, Petlas, Deniz Nakliyat, ÇEMAŞ ve ÇtMHOL'un satış kararlannı görüştü. Toplantı- nın ardından bir açıklama yapan DYP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, Ergani Çi- mento Fabrikası, Petlas, Deniz Nak- liyat, Denizbank, Etibank ve Ana- dolubank'ın satış karannın onay- landığını açıkladı. Çiller, "600 mil- yon dolarlık bir gelir hazinemi- ze sağlanmışür" dedi. Başbakan Necmettin Erbakan, toplantının açılıştnda yaptığı konuş- mada, Özelleştirme Idaresi Baş- kanlığı'na (ÖtB) bağlı KTnerin sa- tışından 5 milyar dolarlık, santral ve dağıtım şirketleri ile Türk Te- lekom ve Tanm Işletmeleri'nin sa- tışından da 24 milyar dolarlık ge- lir beklendiğini söyledi. ÖYK'nin dünkü toplantısında 6 satış karan verilirken, ihaleleri 2 ay önce tamamlanan Kurtalan Çimen- to, Bozüyük Çimento ve Konya Tuğla Fabrikası ile Tekirdağ, An- talya, Hopa, Giresun, Rize, Ordu ve Sinop limanlan, ÇlMHOL ve ÇEMAŞ için bir kararaçıklanma- dı. ÖYK tarafından satış karan im- zalanan Ergani Çimanto Fabrika- sı, Güneydoğu Anadolu Bölge- si'ndeki diğer fabrikalanyla sek- törde bölgesel tekel konumuna ge- len Uzanlar'a ait Rumeli Çiman- to AŞ'ye 23 milyon 350 bin dola- n peşin, geri kalanı taksitle olmak üzere 46 milyon 700 bin dolara ve- rildi. Türkiye'de tek uçak lasriği üret- me teknolojisine sahip Petlas da RP'ye yalonlığıyla tanınan ve MÜ- SlAD'ın en önemli üyesi olan Kombassan Holding'e 3 milyon 600 bin dolan peşin, geri kalanı 7 yıl vadeli ödenmek üzere 35 mil- yon 750 bin dolara satıldı. 30 bin- den fazla ortağı olduğu, ancak bel- ge ve kayıt sisteminin oluşmadığı belirlenen Kombassan Holding ha- len SPK tarafından inceleniyor. Holdingin tam yapısının incele- melere karşın ortaya çıkanlamadı- ğı öğrenildi. Deniz Nakliyat, 141 milyon 255 bin dolara çalısanlardan oluşan or- tak girişim grubuna verildi. Çiller'in yaptığı açıklamaya gö- re satış karan imzalanan Etibank, 74 milyon dolan peşin, geri kala- nı taksitle ödenmek üzere 201 mil- yon 650 bin dolara Doğan Kumaş- çılık AŞ'ye satıldı. Denizbank 39 milyon 600 dola- n peşin olmak üzere, 68 milyon 640 bin dolara Zoriu Holding'e, Anadolubank da 41 milyon 700 bin dolan peşin olmak üzere 72 milyon 280 bin dolara Mehmet Rüştû Başaran adlı bir işadamına satıldı. YORUM ÖZTtNAKGÜÇ Biitçe Denkliği REFAHYOL'un ekonomik bir başansı olarak 1997 bütçe denkliğinden, hatta yılın ilk aylarına ilişkin ola- rak, bırakın bütçe denkliğini, bütçe fazlasından söz edilmektedir. Bu savları, Hazine, Merkez Ban- kası ilişkileri çerçevesinde irdelemeye çalışalım. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) 7 Mart 1997 günlü bilançosunu ele alarak banka- nın yılbaşından bu yana kamuya açmfş olduğu kredilerdeki gelişmeleri ortaya koyalım. TCMB, kamuyu yalnız Hazine avansı vererek fon- lamamakta, daha önemlisi devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) a/mak yoluyla kaynak sağlamak- tadır. TCMB'nin Hazine'ye verebileceği avans büt- çe ödenekleriyle sınırlı olduğundan, son yıllarda ban- ka DİBS almak yoluyla kamuyu fonlamaktadır. Avans vermekle borçlanmaya yönelik kamu kâğıt- lannı satın almak arasında, fon sağlama açısından bir fark yoktur. Her iki işlem de kredi kapsarrında- dır. Bu nedenle TCMB'nin kamuya açmış olduğu kredilerin tutan hesaplanırken, bankanın almış ol- duğu DlBS'ler tutannı da dikkate almak gerekir. An- cak TCMB almış olduğu DlBS'lerin bir bölümünü. açık piyasa işlemleri (APİ) kapsamında geri satın alma taahhüdü veya vaadi ile bankalara satmak- ta, teknik bir deyişle repo yapmaktadır. TCMB'nin kamuya açmış olduğu krediler hesaplanırken, Ha- zine avansına, bankanın menkul değerier cüzda- nındaki DlBS'ler veropör (repo) işlemlerinden ala- caklar (menkul değerier) eklenmekte, bu tutardan Hazine'nin alacakları indirilmektedir. Yukanda tanımlandığı şekilde bankanın kamuya açmış olduğu krediler, yılbaşından 7 Mart 1997 gü- nüne kadar 113.7 trilyon TL artarak 908.5 trilyon TL'ye yükselmiştir. Yılbaşına göre kamuya açılan nakit kredilerde artış oranı yüzde 14.3 oranındadır. Bu kapsamda Hazine avanslan yılbaşına göre 87.4 trilyon TL artarak 439.8 trilyon TL'ye yükselmiştir. Hazine avanslarında artış oranı daha yüksek, yüz- de 24.8'dir. Hazine avanslan bu yıl bütçe ödenek- lerinin yüzde 6.0'ı ile sınırlı olduğundan, bu limit yı- lın ilk iki ayında hemen hemen dolmuştur. Hazine bundan böyle TCMB'ye kamu borçlanma kâğıtla- n satarak kaynak sağlayabilecektir. Yılbaşından 7 Mart 1997 tarihine kadar TCMB'nin menkul değerier cüzdanı, gerçi 85.4 trilyon TL azalmış gözükmektedir. Ancak TCMB'nin APİ iş- lemlerinden, ropör alacaklan (menkul değer) 101.0 trilyon TL artmıştır. Bu gelişme TCMB'nin menkul değer cüzdanındaki azalışın, bankalarla yaptığı repo işlemlerinden kaynaklandığını göstermekte- dir. Nitekim TCMB'nin APİ işlemlerinden kaynak- lanan borçlannı da içeren Merkez Bankası para- sı, bu dönemde yüzde 32.8 oranında artarak 852.7 trilyon TL'ye yükselmiştir. Tüm bu teknik görülebilecek açıklamalar, kamu- nun finansman açığının önemli boyutta sürdüğü- nü ve bu açığın da TCMB tarafından fonlandığını göstermektedir. Gerçekten bütçede nakit denkli- ği sağlansaydı TCMB'nin kamuya açtığı krediler- de bu denli genişleme olmazdı. Vergi dışı olağan olmayan bazı gelirleri, bütçe gelirleri arasına ko- yarak kâğıt üstünde bir süre için bütçe denkliği sağ- lanmış gıbi görünür. Ancak bu denkîik kalıcı olmaz, izleyen ay ve dönemlerde daha büyük ve tehlike- li açıklarla karşılaşılır. Özal döneminde hayali ih- racattan söz edilirdi. Sayın Erbakan döneminde de hayali bütçe denkliği, hayali kaynak paketleri gündeme geldi. Türkiye'de vergi gelirleri sağlam birtabana da- yandırılarak ciddi bir biçimde arttırılmadan, kamu harcamalarında verim ve kamusal yarar sağlama amaçlanmadan kalıcı ve uzun süreli bir bütçe denk- liği düşünülemez. Vergi gelirlerimizin üçte ikisın- den fazlasını, dahilde ve ithalde alınan KDV, Akar- yakıt Tüketim Vergisi ve büyük bir bölümü ücret- lerden alınan Gelir Vergisi kesintisi oluşturmakta- dır. Bütçe harcamalannın yaklaşık yüzde 40.0'ını da faiz ödemeleri oluşturmaktadır. Böyle bir vergi ve harcama yapısı ile bütçe denkliğini sağlasanız ne olur? Kaldı ki böyle bir olasılık da yoktur. 3u yıl da bütçe açtğının 2.0 katrilyon TL dolayında olma- sı güçlü bir olasılıktır. Hayali bütçe denkliğiriin kamuoyunu oyalama dışında bir yararı var mı? Enerji Bakanlığı Danıştay'a 'yap işlet' baskısı ESRA YENER ANKARA - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Danıştay 10. Dairesi'nin, 7 santralın yap-ışlet modelıyle yapılmasına ilişkin ihale için verdiği yürütmeyi durdurma karanrun iptali için devreye girdi. Danıştay Idari Davalar Genel Kurulu bugün yapacağı toplantıda. Türkiye Elektrik Üretim AŞ (TEAŞ)'nin, Daruştay 10. Dairesi'nin, 7 santralın yap-işlet modeliyle inşa edilmesine ilişkin ihale için verdiği yürütmeyi durdurma karanna itırazını görüşecek. Enerji Bakanlığı Müsteşan Uğur Doğan, Enerji ve Tabıi Kaynaklar Bakanı Recai Kutan'ın, TEAŞ'ın karann iptali için yaptığı itirazın değerlendirilmesinden önce Danıştay Başkaru Firuzan tkincioğullan 'yla görüştüğünü doğruladı. Doğan, Kutan'ın ihalenin, ekonomik sıkıntılar ve elektrik üretımi açısından öneminı anlattığını söyledi. TEA$ yetkililerinin de karann iptali için devrede olduklannı belirten Doğan, "Ancak yargı kararlarına uyarız. Karar iptal edilmezse uyarız" dedi. Hükümetin, Danıştay yetkililerine yansıttığı görüşlerde, ihale sisteminin iptali durumunda ülkenin agır bir enerjı bunalımına ve ekonomik sıkıntıya gireceği savını dile getirdiği ve hukuki ölçütlerin yanı sıra bu noktalann da dikkate almması gerektiğini telkin ettiği bildirildi. Hükümetin bu eğilirru, 'PTT'nin T'sinin özelleştirilmesine ilişkin yasanın iptali isteminin görülmesi aşamasında, yanıltıcı gerekçelerle yargı üzerinde kurulmaya çalışılan baskının tekrarlandığı'yorum lan na neden oldu.TEAŞ tarafindan Danıştay İdari Davalar Genel Kurulu'na verilen itiraz dilekçesinde, davayı açan Elektrik Mühendisleri Odası'nın (EMO) meslek örgütü olarak kamu yarannı koruma gerekçesiyle dava açabileceği kabul ediürken, 'gerektiğinde çalışma alanına olabilecek uygulamaya ilişkin olarak yasal yollara başvurmanın 1 yasaJ olmadığı savtınuldu. Dilekçede aynca, Türkiye'nın elektrik gereksinimi. altyapı ve kaynak sorunlan dile getirilerek ıhaJenin kamu açısından öncnıı belirtildi.