Katalog

-I) ŞUBAT 1997 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ÇÖZUCUYLA 7ÜRKEL MtNİBAŞ Siirekli Aydınlık İçin... Saat gecenin 09.00'u! Kentın büyük kıs- m alacakaranlığı delercesine ışıl ışıl. Bayram diye süreklı aydınlık ıstemlerinden VÎZ mı geçtiler dersiniz? Yoksa? Rüşvetçıler, şantajcılar, uyuşturu- CL şebekeleri, ışkenceciler de en engin hoş- goru anlayışımız ıçınde kendilerine yer mi bul- d Durun, hemen umutsuzluğa kapılmayın! "Bana dokunmayan yılan bin yaşasın!", "Her koyun kendı bacağından asılır" söy- leTilerini atasözü eylemiş bir toplumda ko- la/ değıl ınsanları aydınlık, terniz bir toplu- mjn erdemine ınandırmak. Umutsuzluğa kapılmak yerine biraz daha dı<katli etrafımıza baktığımızda... Bir avuç daolsalar, karanlıksimsarlarına hayırdiyen- le'in 9 gecedir sürdürdukleri 1 dakikalık ka- ra-ima, çakıp sönen "süreklı aydınlık" sin- yalterı, tencere-tava sesierı arasında çoğal- dığını göreceksıniz. Kımi onları komunistlikle suçluyor... Kimi- siyse bıyık altından gülerek entelektüellerin son keyfi olarak değerlendiriyor. Yine de onlar, elektriklerini söndürerek kir- li siyasetin karanlığına hayır demeye devam ediyorlar. Hem de üçlü çetelerin karanlığın- dan asıl etkılenen büyük bir kesımin tepki- sizlığını sürdürmesıne rağmen! Çünkü onlar. karşı çıkılmadığı sürece kir- lilikleri yaratanları onaylamış olacaklarını... Toplumun, yanı kendilerinin kirletilmesıne katıldıklarını akıl sırerdıremedıklen faturalar ödeyerek öğrendıler. Muammer Aksoy, Bahriye Üçok, Turan Dursun, Uğur Mumcu, Musa Anter, Me- tin Göktepe ve daha nıcelerinin katillerı bu- lunacak dıye beklemışlerdi. Sıvas'ın orta yennde "aydınlan" yaktınlmış... Çoluk çocuk seyre gelenlere şaşırmışlar, ama katıllerin cezalandınlmasını sabırla bek- lemeye yine de devam etmişlerdi. Denıze düşmeden boğulunacağını kendi sokaklarındaki çukurlara arabalarıyla düşe- rek, çöp dağları altında kalarak... Iç savaş örneklerini de futbol maçı ya da cuma na- mazı sonralarında deneyerek öğrenmişler- di. DGM'nın suç duyurusunda bulunduğu Arthur Miller'den Harold Pinter'e kadar çağın birçok ünlü yazarının... 5-10 yıldan başlayan mahkûmıyetlere çarptınlan ülkenin elı kalem tutanlarının yazdıklarını da oku- mayabilirlerdi. Ne de olsa duşünce suçu ayıbıyla yaşa- mayı yazgı kılmışlardı kendilerine ve gelecek kuşaklara. Şairın dediği gibı: "Bütün renk- lerhızla kirleniyordu!" Ama... • Uyuşturucu tıcareti yapan; öğretmen- lerı, askerlerı kurşunlatanların "devlet kah- ramanı" olarak savunulmasına... • Curnhuriyet düşmanı tecavüzcülerin ve kapılarında el etek öpenlerin "muhterem, ulu" diye ünlendirilmesine... • Siyasilerin ve yandaşlarının "Aman kar- şı çıkıp tahrik etmeyın daha kötüsü olabilir" tehditleriyle korkutulmaya... Kısacası, ödedikleri bunca faturadan son- ra pisliğin ve karanlığın evlerinin kapısından içeri sokulmasına izin veremezlerdi. Aslında karanlıklardan hep şikâyetçiydiler, ama... Tepkilerini gostermektense hep ken- dilerini kurtanp koruyacak birilerini beklemiş- lerdi. Çünkü onların ülkesinde yaşam, ko- runmak üzere kuruluydu. Önceleri ana babaların korumasıyla baş- layan bu korunma tutkusu... Giderek artan halkalar halinde devletin korumasına kadar uzanan bir zincire benzer... Günün birinde ekranda bol yıldızlı birilerini görünceye, kent- lerin caddelerinde hatta kapı önlerinden —tanklar_geçmeye başlayıncaya kadar sürer giderdi. Ne var ki artık onlat. sürekli aydınlığın dev- letin, hükümetin, onun bunun arkasına sak- lanarak değil, ancak kendl bMreysel tavırla- rını ortaya koydukları sürece var olabilece- ğini... Aksi takdırde kirletenler kadar kirlen- meye sessiz kalanların da tarih önünde ken- dini aklayamayacağını biliyorlar. Süreklı aydınlık için, her gece 1 dakika! MERKEZ BANKASI KURLARI 10 ŞUBAT 1997 EFEKTİF CİNSİ AUŞ DÖVİZ SATIŞ ALIŞ SATIŞ lABDDolan 117 270 117.840 111.130 117.990 1 Alman Markı 70 490 70.830 70 405 71 007 1 Avustralya Doları 89129 89.712 89 022 90.833 1 Avusturya Şılınt 10 022 10.061 9 997 10 099 1 Belçıka Frangı 3 411 3.433 3 402 3.446 1 Danımarka Kronu 18.465 18.556 18.397 18.627 1 Fransız Frangı 20.863 20.983 20 811 21063 IFınMarkkası 23.503 23.861 23.416 23.952 1 Hollanda Flonnı 62.642 63.026 62.485 63.265 1 Irıgta Sterhnı 191030 192.030 190 800 192.510 1 Irlartda Urası 187 070 188.010 185 200 189.890 1 Isran/ol Pezetası 829 836 808 846 1 Isveç Kronu 15676 15.839 15.618 15.899 1 isvıçre Frangı 81366 81890 81163 82.201 100':a)yanLırefi 7125 7.204 7.072 7.258 1 Japon Yenı 942 948 935 955 IKanada Dolan 86.710 87.102 86.060 87.755 IKuveytDınan 384 170 389 230 374.640 399.040 1 Luksemburg Frangı 3.411 3 433 3.398 3 446 1 Norveç Kronu 17.942 18.063 17.876 18.132 1 Portekız Eskudosu 699 705 682 723 1 S. Arabtstan Rıyalı 31360 31417 30.968 31810 1 Avnjpa Para Bırımı 136 370 137.580 ÇAPRAZ KURLAR 1 ABD Doları 1.6637 Alman Markı 1.3135 Avusturalya Doları 11713 Avusturya Şilini 3* 321 Belçita Frangı 6.3505 Danimarka Kronu 5 3160 Fransız Frangı 4 9386 Fin Markkası 13697 Hollanda Flonni i ı o 90 ispanyol Pezetası 74397 Isveç Kronu 14390 Isviçre Frangı 1535 75 (talyan Lıretı 124 24 Japon Yeni 1 3529 Kanada Doları 34 321 Luksemburg Frangı 6 5239 Norveç Kronu 167 05 Portekiz Eskudosu 3.7508 S. Arabistan Riyali 1 Kaveyt D. 3 3031 ABD Dolan 1 Sterlin: 1 6296 ABD Dolan 11rlanda L. 1 5955 ABD Dolan 1 ECU: 1 1675 ABD Doları 1 SDR: 1 3849 ABD Doları 1SDR: 163 200 TL. Borsa Analizi I7SJ7 mı m « RT«T BJB K M HIM Aracı Kurumiar Gıobal Ortaiama 2 37 5 167 10 85 6 96 24 »4 167 10 85 6 96 24 84 Bankalar A/fcark Altematıit>an« Damrtıank Esbank Fınansbank Garartı Bankası T Kalkrma Bankası T Iş Bank. ıBl T Iş Bank. ıQ TeksHbank TSK8 Tütünbar* YapKredıB Ortalama 2' 250 2850 6700 4400 1.275 3900 8400 8500 340000 35 000 3450 3 700 1975 4950 9 70 196 240 2 07 109 177 389 . 144 5.94 2.85 193 184 244 436 26 0" 5 01 808 7.29 1194 649 16 74 54 56 7178 29 56 659 664 1516 786 1721 1141 392 359 355 1907 3 41 944 44 81 2917 412 416 908 7 81 1101 773 38 702 28 52812 67189 842 72 599 62 73038 73 54 735 44 1393 37 122069 1064 71 689 60 73100 Cam ve Cam Ürünleri Sanayii Anadolu Cam 29O0 214 4511 1122 10298 DenclıCam 7700 447 1530 5081 19316 tocam 9.800 303 1996 1611 11636 TrakyaCam 7.700 4 55 1612 1891 6174 Ortaıama 4 01 17 34 17 91 76 88 BoyaSanayi Ç8S Boya Marstıail Yasaş Ctalama 3.200 170 1163 9 48 408 35 14750 3.41 3244 937 6593 17250 336 8566 996 12599 310 3336 956 14142 Arartu Btacıtk EgeBracıK Ercıyas Bracıl* OuneyBraol* TTuborg Ortalama 4450 236 2125 1003 6765 36000 1085 6295 3884 7222 13.500 5 71 22 35 1217 12431 10.250 452 1992 1160 B5 84 6300 436 31043 12545 16606 6 94 37 7C 2127 10151 Büyük Mağazalar Çarş Gıma Mgros Tansaş Ortalama 59000 1683 5294 3181 56232 14250 5115 - - 1532 73 132500 2792 9992 6537 31935 33 000 16 52 87 61 51 15 663 38 25 70 132 35 86 48 445 37 Çmento Sanayii Mana ? Aj AdanaÇ (B) AdaraÇ [Q Afyon Ç. Akçansa AslanÇımento Batıçım Bursa Çmento BokjÇmento Çımsotaş Çımsa Gotaş Konya Çm Mardn Çm NığdeÇım UtıyeÇm Oralama 11500 7100 1300 25 000 16.250 26 000 13750 22 000 4450 18000 16 500 32 500 14 750 6300 7700 5500 8 71 132 136 1305 606 5 59 5.22 608 2 24 3.29 512 3 97 4 01 309 3 78 285 440 1866 16.20 29.57 355 07 26.37 1980 19 97 13.30 34.56 15 97 49 60 982 2812 1440 32 68 1304 1132 2067 90 87 38.27 28 86 1440 1843 1012 12 02 28 48 923 14 67 1327 10.47 915 18.34 55.26 5526 5526 170 61 17351 26431 32 02 48 40 23 03 125 22 64 85 54 03 49 88 47 91 42 45 4328 88.52 Hava Taşanacıbğı ve Yan Hizmetler Çeteûı hava Ser 44 500 9 60 23 96 1162 106 01 THYO 32 500 10 76 887 52 8015 100 04 ISAŞ 3*0000 7 7 5 1573 630 11110 Ortalama _ _ 1054 1573 630 100 91 Perakemte ve Toptan Ticaret EGSDışTcaret Mılpa Sabar Pazariama TofaşOtoTic 18 750 2 95 2? 05 10 71 1419.82 4 600 187 2116 1316 139 91 2 400 162 13 65 8.65 27.38 16.750 12 01 162 70 -191947 ^^^ 3012 25.00 mn Dokuma Sanayi Akal Tefcstıl Akm TeksU Aksa Aksu Iplık Altnytte BıiıkMensucat BsaşT Bossa Edıpiplk Gedız Iptaı Karsu Tetetü Konıteks Koytaş Luks Kadıf Nerçs Hoöng Okan Tekstıl PtMyten Sasa So<oa Sortaş Sotımez Fıl Soomez Pamuklu &<aş Tüfnteks Ukı Konfeksyon Yünsa Ortalama 13 000 14 500 19.250 11750 23 750 5800 11000 11.500 14 750 24.500 13250 77 000 24.250 12.250 7 700 4900 4 700 10500 2000 11000 14 750 8800 4200 7600 34 000 5600 310 22 87 3 57 25 47 5 64 22 60 314 2166 4 70 2723 323 16 06 3 08 20 06 296 1503 284 1355 1 70 12 79 339 1352 334 3672 766 10930 5T 3369 2 79 1431 070 167 1915 3 97 1410 3 74 266 2358 397 1720 159 14 91 153 1025 350 2370 4 30 30.37 434 2874 358 1880 860 9489 9 71 6396 12 25 49 60 1028 4983 1343 11704 883 4658 22 03 45 34 1012 12050 1167 107 51 34 93 61 87 1466 6966 37 19 257 87 12 89 248 70 1060 89^9 10 47 562 01 - 2397 38 97 315 44 1023 12721 6 47 23228 1155 104 59 29 42 73 32 24 52 23 64 12 78 28839 2994 19356 923 5913 12 42 129 92 1173 16 89 Latt* Ürünteri Saıayi Bnsa Good-Year Ortalama 64 000 515 27 56 82 000 9 26 23 61 6.24 25 86 1112 4094 1192 13859 1142 66 69 Enerji Aktaş Elektnk 182500 1646 4908 1414 20106 Çukurova Eleteık 217 500 1842 20198 2112 3 ^ 5 6 KepK BeMm. 202 500 14 54 44 76 14 83 262 95 Ortalama P 2 7 68 85 T 8 4 312 34 Seramik ve Porseten Sanayi Ege 3a Eyap Gorbaılşıl Kutahya Por UşakSer Ortalama 5600 4800 41000 4.650 6600 2 83 2J06 226 1369 1112 8446 13.13 101 31 16 "9 8130 37 96 33137 2 42 29 89 52 70 103 41 2 89 22 75 64 79 72 34 2.61 1954 1465 9522 Dayamkk Tükethn Matameteri Artem Arçeiık Enisan Beşyıkte Emsan Pas.Çe*k IhlasEval PegProfilo RateEvaı. Vestel Ortatafna 26000 7 9 9 45.84 21250 7 7 6 4765 3350 48.72 3200 -1118 29 000 9.91 5188 7 01 49 24 2 63 22 31 13260 43 500 39 000 7 69 71.52 761 5382 16.80 127 84 1888 133 74 - 9724 91 - -2403 72 2660 489 73 2152 222.36 1458 31718 12.84 405.00 1981 19170 Turizm ÇeşAltnyunus ManıansAlt MarnMartı Nel Tunzm Petrokent Tur Ortalama 6200 4.500 2950 35 000 5800 4.04 144 36 20810 39 67 215 78 64 214 33 81 620 1686 106 - 23 83 8 57 10425 9 98 368 58 - 4688 3 65 24 39 14 47 '69.29 Bektrik MaMneterfve Aygctlapı Sanayi Aselsan Bekotekmk Netaş Teleöş T.Sıenens Ortatama 6200 10200 17.250 36 500 13.750 35.500 4 76 2 43 25 41 5610 1762 1125 154-41 626 3264 1258 14606 590 1371 1258 7411 5X 2489 1420 11123 621 64 78 1026 15424 5 04 2194 12 28 12109 ûda, İçki, Tütün Sanayi AnadoijGda Banvı: Daıdang Frıgo-Pak KentGda Kerevıtaş Konfrut Gto Maıet Merko Gıda MudumuTavuk PınarEt PınarSu PırarSut »ırar Un Tat Konserve Tukaş Konserve Ortalama 44 000 34.500 1875 4.500 13.000 7 700 15.250 17.000 6800 11750 3650 5900 6 700 14.750 17 750 4.500 6 02 3155 804 1716 152 24 46 2 45 18 40 6 31 44 91 328 1429 5 07 34 00 254 2048 2 91 21 54 2 97 13 69 1 70 27 95 251 519 62 88 405 1757 577 1303 3.45 7 77 388 2102 1322 11632 4112 122 98 22 40 13728 57 38 30564 16 00 192 37 1316 35911 13 72 53 02 1364 47 77 1280 9694 852 6615 16 30 7167 4718 433 57 16 02 242 29 1109 6823 45 55 178 46 52 38 23923 1806 14921 DJU7 m* m m m BJB HBH MM Alarto holdng BorusanYat" DoğanHold Eczaabaşı Yat EnkaHoktag MasHoHtng Koç Hodmg Koç Yatm Medya HoL Net Holdng TranstürK Hoü TŞışe Cam Ortalama 22250 7 800 4050 14250 36.500 19.500 33.500 37 000 1475 4400 1600 17250 1016 55 41 5 46 42 19 4 30 346 72 3 39 42 99 36 02 17524 1012 77 84 1555 9048 1461 11318 161 16 05 100 3595 154 9 38 75 71 9 35 8325 34 7 8 10 41 1997 14 75 11130 5118 5014 5011 22 81 1145 3077 3169 3918 1069 12.64 6137 0.18 1263 737 90 1016 8.81 82.56 294 4021 1612 63 02 Demir, Çelik, MetaJ Ana Sanayi Burçe* ÇelıkHalat Çemtaş Dökiaş EreğlıDÇ izmrOÇ Metaş Ortalama 14.750 3800 57 000 18500 21500 2300 13250 314 415 2 74 535 416 159 424 356 1392 1307 43.65 1749 1229 7 74 32 51 29 71 1550 3459 350.57 187 61 1920 3806 11071 65 75 7532 164 56 242 95 22 81 69 40 172 85 Basım Yaym Sanayi Bugun v a( rcılı« Ç8S Pnıtaş Durar Otset HumyetGaz. Mermedya Yay Mıöryel Gaz. Saoah v Ortalama '60a 105O0 16 750 10250 3600 1975 2100 175 2284 2 75 15 32 5 54 66.23 239 1554 2 00 73.95 117 2603 079 892 161 1552 319 1027 716 7 37 187 603 7 30 39089 18048 13108 11299 5361 17045 5726 11685 Metal E?ya, rVb*üıe ve Gereç Sanayi Alarno Sana>ı 20000 438 1341 1105 13267 MakneTaKm 3300 261 5420 1304 18165 Tezsar 11750 6 09 26.38 1504 14486 Ortafcama 408 1644 V 74 14638 MoHya ve Döfeme Sanayii Gentaş 8800 414 1499 913 4464 Kelebek Moblya 13500 556 2784 1331 T840 Ortatema 4 62 18 44 10 59 89 71 Otomottv ve Yan Sanayi Otaş Ooğan EgeEndüstn İMP Kordsa MutluAku Otokar Otosan Parsan TofaşT aoFab Trsnsturk rrsn Ortalama 6500 5 600 20500 64 000 6600 17 750 66000 31500 7800 160000 349 1707 4 35 13 57 426 12 63 546 2161 370 1410 430 1440 823 33 41 567 4986 2 92 20 X 7 70 7756 4 70 2402 958 10493 1152 10131 8.97 5969 10.10 7689 12 64 9109 15 06 142 32 1089 7726 52.95 11152 13 39 54 48 38.17 7938 1187 6853 Ptost* ÜPtinleri Sanayö Egeplast 19250 493 2147 6.45 150.19 Ege-Profil 37500 444 2066 762 14789 Pmaş 16250 664 7819 16.06 218.63 Raks Etektran* 39500 236 1151 781 160.95 Ortalama 354 1834 852 16627 Yapı MabemetePi Borova Vapı OoÇusan Haznedar Tugia Intema TDemr Dofcüm Ortatarrta 3" 0O0 17 750 8.300 14.500 5 49 23 95 1415 39518 752 17633 • 6744 404 '525 1046 4120 600 6506 3876 8006 590 5849 2896 13412 5 80 49 50 27 75 12162 Petre(ve Petrol Ünnteri Sanayi Aygaz - Pettam PetralOfe Turcas Tupraş Ortalama 27.500 60000 48.000 11000 51000 999 5005 2069 8302 216 792 786 2838 985 3003 1431 17186 296 2176 928 3982 '080 507 85 4 77 26.09 2057 12527 Leasing&Factoring Ak« Frans FactoFrans r nans Uasmg IhlasFnans Ozfinans Facl Rant Leasng Vakil Leasng YapKredLeas Ortalama 3800 8 800 4900 9900 5300 2550 3.600 6300 4000 178 641 362 9162 182 1021 635 5963 2 00 13.33 171 15.11 5 73 16.45 1026 3630 2 76 13 60 3 05 22 09 425 104122 1310 127361 4 72 183 78 1726 186196 542 1879 94 516 22140 790 49640 542 33833 7 59 2019 70 7 43 91523 Sigopta Aksgorta Commercıal Unıoc Eme* Sıgorta Guneş Sıgorta Ha* Sıgorta Ortalama 6800 432 52.89 2037 13009 7200 516 1426 696 30058 10 000 817 12.81 8.96 230 79 1600 099 914 24.01 51.33 9600 642 1159 5.74 29713 9 000 6 59 16 74 10.75 462 02 486 2011 1044 22450 Detnir, Çelik Dtşmta Metai Ana Sanayi Bausan 11000 399 1015 985 14928 Ertosan 7200 318 1423 990 8439 «»şAlümnyijm 10500 064 2806 2146 6941 Sarfe/ysan 15 000 4.83 1923 10.93 2744 Ortalama 3 36 14 82 10 74 76 01 Gübre ve TanmfcaçlanSanayii EgeGûbre GübreFab Hektaş Ortalama 32 000 316 2135 1324 22425 7 200 2 74 15.95 15 70 147 44 16 000 5*3 8020 3113 130.48 7200 339 1338 7.67 58.98 3 75 23 59 13 63 153 83 İaç Sanayi DevaHotdrg Eczaaba^llaç Ortalama 4050 7 700 167 2387 368 4464 295 3786 11 38 70 06 22 65 73 87 13.81 72 49 YatPim AltemaMY Ort Atlante Yat Ort AltasYatmji AvrasyaYatOrt Bumaang Yat Ort DecnrYat Ort Evren Yatnm FnansYatmıO GarantYat Ort. Global Yatım IşYatrm Ort. M Yılmaz Yat Ort. Vahf Yatmm YKBYatmm Ort. Ortalama 1825 1925 2650 1960 1450 1 175 2300 1850 1200 2 375 3 700 1.275 1950 115 100 '0 47 109 384 156 094 1834 107 423 340 2 41 33.38 3.50 421 364 390 0.63 179 117 10» 119 113 189 238 789 736 2.45 426 404 226 425 2.83 423 384 0.86 159 428 0 98 12.50 102 1602 2 97 12.91 541 9.03 308186 129 706 309 755 Kâğrt ve Kağrt Ürünleri Çumra Kagıt Kaplamr Kartcosan Kav Olmuksa Tire Kutsan VfcngKâgrt Ortalama 11750 12750 14500 1850 4.80C 6.500 1825C 5 03 1131 186 617 3 52 1157 302 5936 257 1038 2 65 623 399 851 311 1127 72 36 388 39 17 75 2316 8 34 28 46 1339 2311 1835 39 6154 1161 2465 719 152 30 1136 4353 Lüger Adel Kaernc* Dcnrnod Esem Spor ETIIIIŞ Ambalaı Yataş Ortalama 5900 9000 9600 18000 40 500 305 1430 7152832 410 23 06 1566 ,49065 3 73 1333 814 197 77 421 1704 3 90 4185 3 73 2060 935 17902 907 4060 889 12186 İMKB Ortalaması 4 84 2530 '5 40 131; Bu sayfada yer alan tablolar, ESBANK Sermaye Piyasası Bölüm Başkanlığı'nca hazırlanmıştır. DÜNYAYA BAKIŞ / LONDRA ERGİN YILDIZOĞLU Almanya: İşsizlikte Sürpriz Artış Almanya'da işsizlik, ocak ayında sürpriz bir şekilde 500.000 kişi artarak 1993 yı- lından bu yana en yüksek dü- zeye ulaştı. Alman Federal Çalışma Bürosu Müdürü Bernhard Jagoda'ya göre "Rakamlar korkutucu.." "ve öngördüklennden daha kötü" (Financial Tımes: 7.2.1997). Diğertaraftan. Almanya'da iş- sizlikte bu beklenmedık artış. Avrupa'nın ekonomık ve pa- rasal birliğıne ilişkin hesapla- rı da altüst etmeye aday. 1933'ten bu yana...~ Geçen haftasonundaaçık- lanan rakamlar, Almanya'da işsizliğin, aralık ayında 10.8'den ocak ayında 12.2'ye yükseldiğini gösterdi. İşsizlik Doğu Almanya'da yüzde 15.9'dan yuzde 18.7'ye, Ba- tı'da yüzde 9.6'dan yüzde 10.6'yayükselmışoldu. Böy- lece Almanya'da ışsiz sayısı 4.66 (mevsimlik düzeltme ıle 4.33) milyona yukselmiş olu- yordu. Bu rakam 1993 yılında.. Naziler iktidara geldiğinde Almanya'da görülen işsız sa- yısından daha yüksek. Ancak o zaman Almanya'nın nüfusu daha az olduğu için işsizlik oranı yüzde 30 civarında sey- rediyordu. HelmutKohl "6un- lar 14 yıllık iktıdar döneminin en karanlık işsizlik rakamlan" diyerek endişelerini dile ge- tirdi. Merryl Lynch'den Hol- ger Schmiedling'e göre ise "rakamların, artık ekonomık büyümenin işsızliğı azaltma- dığını pahak bir şekilde gös- terdiğini" (International He- rakJ Tribune 7.2.97) soylerken ABD'de yaşanan "küçülerek büyüme" eğiliminin Alman- ya'da datekraıianmakta oldu- ğuna değiniyordu. Şirketler işçi çıkararak kârtılıklannı ve re- kabet güçlerıni arttırıyorNr. Böylece şekillenen ekonomik büyüme sırasında ise işsizlik beklenen düzeyde azalmıyor. Gerçekten de işsizliğin beklenmedik şekilde yarım milyon kişi bir- den artmasın- da, ocak ayının özellikle soğuk geçmesinın ın- şaat sektörün- de yaptığı etki- lerin sadece kısmi bir rol oy- nadığı görülü- yor. Işsızhği esas arttıran ne- denler, Alman şirketlerinin ış- çi çıkarması, kendi ülkelerini terk ederek yabancı piyasala- ra açılmalan ve bu arada ya- bancı yatınmcılann yüksek üc- retler ve güçlü sendıkal hare- ketten dolayı Almanya'ya ya- tınm yapmakta ısteksiz olma- sı yatıyor. Örneğin geçen üç ay içinde Siemens 2000 kişi işten çıkarttı ve Almanya dı- şında 1000 yeni iş yarattı. Krupp 10.000 kişi, Tyssen 6.000 kışıyi işten çıkardı (FT 7.2.97). Ustelik bu eğilimin devam edeceği anlaşılıyor. Al- man Fabrika ve Makine İma- latçılan Birliği'ne göre bu se- ne birlığın üyeleri yaklaşık bir milyon kişiyi işten çıkaracak. (Wall Street Journal 7- 8.2.97). Buna karşılık Alman şirketlerinin 1999 sonuna ka- dar başka ülkelerde 300.000 yeni iş yaratacağı hesaplanı- yor (FT). APB tehlikede İşsizliğin, Almanya'da bu şekilde birdenbire artması, Avrupa Para Birliği'ne ilişkin düne kadar yapılan hesapla- rı altüst etti. Helmut Kohl'a göre "Eğerişsizlığı azaltmaya yönelik tedbirler başarılı ol- mazsa, Almanya APB için ge- rekli Maastncht koşullannı ye- rine getirmeyecek." (Finan- cial Times 8.2.97). Bonn bu sene işsizliğin 4.1 milyon dü- zeyinde kalacağını varsaya- rak, bütçe açığının yuzde 2.9'a çekilebileceğini, böylece de Almanya'nın Maastricht ko- şullarınauyabileceğini hesap- lamıştı. Almanya'da işsizlikte 160.000 kişilik net bir artışın, bütçe harcamalarında GSM'nin yüzde 2'sıne eşit bir artışa karşılık geldiği göz önü- ne alındığında, ocak ayında gerçekleşen net 200.000 kışı- lik artışın getireceğı biryükten sonra BHF Bank'ta ekono- mist Herman Remsberger'ın de dediği gibi "Açığın GSMH'ye oranının şimdiyüz- de 3.3'e yükselmesini bekle- mekgerekiyor" (Intemational Herald Tribune 8-9.2.97). APB'ye ilişkin hesapları altüst eden ışte bu Almanya'nın Ma- astricht koşullannı yerine ge- tirmeyecek olması. Şimdi ya APB'ye geçiş tarihi (ocak 1999) ertelenecek, ya da bır- lik koşullarının yumuşatılma- sına karşı çıkan Almanya'nın direncıni sürdürmesi, özellik- le koşullara uyamayanlara ma- li ceza getıren İstikrar Paktı konusunda, zorlaşacak. Bir- lik. Italya ve Ispanya gıbı ma- li yapıları, dolayısıyla paraları zayıf ülkelerın de katılımı ile başlayabilecek. Nıtekim Bonn'daki yan resmi, Alman Dışişleri Derneği'nden Ste- fan Comes "Şu anda sonın bizız, Italya veya Ispanya de- ğ//"diyorveekliyor: "EğerAl- manya'da butçe açığı yüzde 3 'ün üzerinde kalırsa, biz Ital- ya, Ispanya veya Portekiz'ı dı- şarıda bırakmayı savunacak durumda olamayız." Italya, Is- panya ve Portekiz gibi ülke- lerle birlıkte APB'ye başlamak ise Alman halkı ve Alman iş çevrelen guçlu marktan vaz- geçmek istemedikleri için özel- likle çok duşük bir olasılık. APB'ye ilişkin hesapların bu şekilde altüst olması ise Al- manya-Fransa ekseninde, üzerı örtülmeye çalışılsa da çatlağın derinleşmeye devam edeceğıni gösteriyor. Alman-Fransız ekseni Almanya bugun guçlü, Av- rupa'da referans döviz haline gelmış bir ulusal paraya sahıp. Referans para olmanın getır- diği senyoraj avantajından vazgeçerek Avrupa Ortak Pa- ra Birimi'ni kabul etmek, Al- manya açısından ancak ve ancak iki koşul birden ger- çekleştiğınde mümkün. Yeni para en az DM kadar güçlü olacak ve siyasi etkılerden ba- ğımsız bir Merkez Bankası tarafından yonetılecek. Tabıi bu, bankanın pratikte en güç- lü ekonominın dinamiğıne ba- ğımlı olacağı anlamına geli- yor. Bu koşulların her ikısinde de Almanya ile Fransa ara- sında güçlü çıkar ve anlayış farkları var. Almanya ve Fransa anlaş- madığı takdırde ise APB'yi unutmak gerekır. Pıyasalar bu- nu duşünmeye başlar başla- maz ortalık bir anda atış po- ligonuna dönü- yorve Almanya dışındaki Avru- pa ülkelerınin paraları, malı konumlarına göre bu poli- gonda bir bir düşmeye baş- lıyor. Ancak bu başka bir hikâ- ye, biz Alman- ya ve Fransa arasındakı fark- lılıklara dönelım. Alman "yö- netici sınıfı", iş çevreleri ve hatta halkı farklı farklı neden- lerle de olsa güçlü bir DM is- tıyor. Yönetıci sınıf, markın za- yıflamasında, uluslararası sı- yasi ve kültürel etkisinın gerı- lemesinin yanı sıra bir de enf- lasyonist tehlike görüyor. Üs- telik markın zayıflaması uzun dönemli faızleri yükseltiyor, Almanya'nın sattığı devlet borçlarının içinde yabancıla- rın payının yükselmesıne yol açıyor. Bu ise Alman yönetı- minin, Japonya ve ABD gibı ül- kelerin mali politikalarını da- ha fazla göz önüne almaya zorluyor. Diğer bir deyişle Al- man para ve mali politikasının bağımsızlığını azaitryor. Iş çev- relen açısından ise markın za- yıflaması, temel hammadde, enerji ve diğer ithal girdilerinin maliyetlerini yükseltiyor. Al- man iş çevrelerinin esas tale- bi, ucuz mark, düşuk faız de- ğil, daha esnek emek pazarı, düşuk vergı vb. (Le Monde 4.2.97). Alman halkı ise mar- kın zayrflamasına, yabancı ül- kelerde yaptıklan tatillen olum- suz etkilediği için taraftar de- ğil Fransa ise frankın dolara göre nispi zayıflığından fay- dalanıyor. Bu yüzden Alman- ya'nın aksine doların, halen duşmeye devam etmesinden yana (Le Monde 7.2.97). Fran- sız ekonomisı açısından dü- şük frank ihracatı kolaylaşır- ken, duşük faızler de içeride yatınm yapmayı teşvık ede- rek işsizliği azaltabilıyor. Bu yüzden dolara göre daha es- nek ve düşük değerlı bir Av- rupa parası Fransa'nın terci- hi. Fransa'nın Avrupa Merkez Bankası'na (AMB) bakışı da farklı Fransa, kendi merkez ban- kasının olduğu gibi AMB'nin de siyasi kontrol altında ol- masını istiyor. Fransız devlet geleneğıne göre Almanya'nın aksine, para politikası. seçil- miş organlardan bağımsız bı- rakılamayacak kadar önemli. Belki de bu yüzden olacak Davos'ta APB gündeme gel- diğinde Soros tarihte hıçbir zaman siyasi bir otorite tara- fından desteklenmeyen para olmadığına değinerek. Avru- pa'nın parasal bırlıkten önce siyasi birtiğı düşunmesi gerek- tığını vurgulamıştı. (Wall Street Journal 4.2.97). Yoksa APB'yi yaşatmak mümkün ol- mayacak. ANKARA PAZARI YAKUP KEPENEK "Yanlışlama" Özgürlüğü Doğru bildiğinize doğru, "yanlışa da yanlış diye- bilme özgürlüğü" her geçen gün daha "gerekli" olu- yor. Her durumda geçerli olması gereken bu özgür- lük, her geçen gün güneşın batışı gibi, yerine ka- ranlıklar bırakarak toplumdan uzaklaşıyor. Oysa doğru bildiğıni söyleme özgürlüğü olmadan, ne bi- lımsel gelışme olabiliyor ne de demokrasi; daha doğrusu "insan" olunamıyor. ••• Türkıye'nin kimi siyasal partilerinde genel başka- na "yanlışsın" deme özgürlüğü bulunmuyor; tüzük ve program ile bağdaştınlamayacak bir sınırlama ya- şanıyor. "İnsan haklan" açıkça çiğneniyor. Gerçek- te yerleşik uygulama olan bu olgu, geçen günler- de doruğa ulaştı; ıktidar partilerinin büyüğü, "önce birkaç sonra da tüm milletvekillerine" basın-yayın organları karşısında "konuşmayasağı" getirdi. Hü- kümetin öbür kanadında daha da ıleri gidildi, ba- kanlar susturulabıldi. Bir başka partinin genel baş- kanı, "Buraya bilerek geldiniz ya susun ya da gidin " diyebildi. Çelişkiye bakın, "halk adına konuşmak üzere se- çilenler", parti yöneticilerince susturuluyor; konuş- ma ozgürlüklerı ellerinden alınıyor; ve bu "olağan" karşılanabiliyor. Milletvekillerinın susturulması, bunun "demok- ratik" gelenek sayılması, kaçınılmaz olumsuz sonuç- lannı veriyor. Genel başkanların yakın çevresı, bir "ilk çemberi" oluşturuyor; siyaset, genel başkanın "ilk çemberine girmek" için yarışmaya dönüşmüş bulunuyor. İlk çembere yaklaştıkça ne kışilık kalı- yor ne de özgür düşünce. "Tartışma üstü" genel baş- kanın "özel çıkahannı koruma", hertürlü "toplum- sal" hızmetin önüne geçiyor; öncelik alıyor. Kamu çıkanna önde tutulması gereken siyaset, topluma değıl, genel başkanlann özel çıkanna yarar sağla- ma ve bunun karşılığını "bekleme" sürecıne dö- nüşmüş bulunuyor. Bağımlılık, partılerin en küçük birimlerine uzanıyor; örgütler, çoğu kez gerekçe gösterilmeden görevden alınıyor. Başansızlık dere- cesi ne olursa olsun, genel başkanın değiştırilme- sı "doğaya" bırakılıyor. Siyasal partiler ne gerektiğinde "yeni önder" çı- karabılıyor ne de kendi içinde çözüm uretebiliyor. Bu siyasal yapılanma sonucu, partiler halkın gö- zünde "çözüm üretecek" özellikte görülmuyor, ne kapatılan hırsızlık, kaçakçılık ve çete dosyalannın "açılacağı" umuluyor ne de suçluların cezalandırı- lacağı. Siyaset kısırlaştırılmış bulunuyor, partilerin "en büyüğüne" olan oy desteğı yüzde 20 dolayın- da kalıyor. Siyasal parçalanmanın aşın boyutlara ulaş- tığı, partı sayısının 25'lerde dolaştığı bir ortamda ye- nilerinin kurulması gündeme gelebıliyor. ••• Sonuçta, halkın seçtıkleri, hiçbirtoplumsal soru- na çözüm üretmiyor, ne enflasyonun düşmesı için bir çabaya giriyor ne de Davos'ta dünyanın gele- cek yüzyılda nasıl bıçimleneceğı tartışmalarına ka- tılabiliyor. öidürme ve işkenceler sürüyor; devletin yağma- lanması, toplumun en temiz kesimlerinin, çocuklar ve gençlerin yok edilmesiyle birlikte sürdurülüyor. Ortaçağ karanlığını savunanlar her gün yenı birsal- dınyla, aklın özgürleşmesi sürecini boğmaya uğra- şıyor. Toplumun, "yargıdan üniversiteye, yerel yö- netimlerden dış ilişkilere" uzanan tüm "kurumsalbi- rimleri" her gün tırmandınlan bu saldırılar karşısın- da gerilimlere sürükleniyor; kopma noktasına ge- len çok olumsuzluklar yaşıyor. • • • Bağımlılık aklı yitirmektir; genel başkanın bağım- lısı olunduğunda baş döner, akıl gider, "hırsız, me- lek görünür", genel başkana karşı çıkanları yıldır- mak ya da çıkar oyunlanyla susturmak "sıradan" gö- revler olur; karşı çıkanları "hayın "saymak kolaydır artık. Aslında aklınıyitirenleryalnızbağımlılar değıl, ge- nel başkanların da başı donüyor, kendilerinin ne kadar "üstün insan" ve "büyük demokrat" oldukla- rını "hergün yeniden" keşfediyorlar. Kendilerını o kadar "insanüstü" sanıyorlar ki laiklık, demokrasi, üniversite ve basın-yayın gibi toplumsal dayanak- ların korunmasının "tek güvencesi" sayacak ölçü- de "güçlü" görüyorlar. Kredi ile alışveriş mantığıy- la, yetersizliklerıni bile bile, karanlık gidişi durdur- maya "kefil" oluyorlar. Halkın desteğiyle güvenlik, yargı, üniversite ve doğallıkla TBMM başta olmak üzere kurumlann etkin ve demokratik çalıştırılma- sını, akıllannagetiremiyorlar; "kurtancı" kesiliyorlar. Ancak yıllardır, yalnız "kendiçıkahannı" kurtarıyor- lar. Gerçekte tek başına bu "bana güvenin" anlayışı bile, Türkıye'de siyasetin ne kadar "demokrasiden uzakta" bulunduğunun çok açık bir kanıtı sayılma- lıdır. Özetle, Türkiye siyasal yapısı, "kullaşarak aklını yitirenlehe, kendilerini insanüstü yaratık sanarak ak- lını yitırenlerin", halktan uzak bir oyun tarlasına dö- nuşmüş bulunmaktadır. Siyasal parti yapılarının işleyişi demokratikleş- medikçe, seçilenlerin genel başkanlanna değil; ken- dilerini seçenlere karşı sorumluluğu geliştirılmedik- çe, kısaca yapı tersine çevrılmedikçe siyasetin çö- züm üretmesi beklenemez. Bu nedenle toplumsal yapının "herbirimindeki" demokrat, laikve ilericılerin "ortakseslerini" daha güçlü yükseltmeleri gerekiyor. Bayramınızı kutlarım. Sektör Endeksleri ı Bankalar Araa Kunjmlar Leasır^iFactorıng Yatoim Sıgorta Gtda, Içkı, Tütun Sanayi Mobtl>a ve Doşeme Sanayıı DoKuma Sanayiı Bıraolık Kâğrt ve Kâgıt Urunlen Basım Ya>ın Sanayiı Gubre Tanm llaçlan Sanayii llaçSanaya Boya Sanayii Petrol ve Petrot Urunlen Sanayii Lasrk Ururlen Sanayii PtastKUnjien Sanayii Seramik ve Porseter Sanayii Caır ve Cam Urunlen Sanayii Çımento Sanayii Demır Çetık Metal Ana Sanayii D Ç Oışında Metal Ana San Dayanıklı Tuketım Maizemelerı Bektnk Mak. ve Aygıtlan San Otomotu ve Yan Sanavıı Metal Eşya, fteone ve Gereç San Enenı Yapı Malzemeier Perakende T<aret ve Toptan Ttcaret Boyuk Mağazalar Dıger Turizm Hava Taşımacıiığı ve Yan Hem )7/02/97 16914 20213 14491 16410 143 79 16140 128.42 128 56 140 02 13935 136 71 157 43 144 70 144 59 18613 162 72 143 87 140 81 12910 139 09 162 53 17109 175 84 171.89 151.41 153 08 139.28 174.23 145 86 14132 112 76 12325 129 00 13427 31/01/97 16149 21702 148.81 177 50 14442 15560 133.30 132 53 13815 145 92 137 21 170 78 149 67 158 72 182 06 170 94 143 87 14518 134 60 146 96 15431 174 98 167 99 13812 150 07 157 51 143 20 190 91 137 60 142 49 122 91 122 44 132 14 144 39 Sektörter 27.12.1996 günü 100'e endekslenmıştır. Haftahk Fark % 4 74 -6 66 -2 62 -7 55 -0 44 3 73 -3 67 -2 99 1 35 -4 50 -0 37 •7 82 -3 32 -8 91 2 23 •4 81 000 -3 01 4no -5 35 532 -2 22 4 67 •6 63 0 89 -2 81 -2 74 -8 73 6 01 -0 82 -8 26 0 67 -2 37 -7 01 Yıllık Fark% 6914 10213 44 91 64 10 43 79 6140 28 42 28 56 40 02 39 35 36 71 57 43 44 70 44 59 8613 62 72 43 87 40 81 2910 J9 09 62 53 7109 75 84 7189 51 41 53 08 39 28 74 23 45 86 4'32 12 76 23 25 29 00 34 27