Katalog

SAYFA CUMHURİYET 3 ARALIK 1997 ÇARŞAMBA EKONOMI / PARA RAPORU BORSA VERİLERİ Endeksler Bıleşık Endeks Malı Endeks Saray Endeks Hızmetle' End ÖBUtd 2814 3474 2404 3000 2883 3554 2466 3085 Oeğişim (%) 2.45 2.30 2 58 283 2923 3631 2486 3100 Değişim (%) 1 39 2.17 0.81 0 46 işiemHacmı 49 776.130.519.330 BORSA (1.SEANS) ftsseSeae* tau lujaaış En E» IslenaJcn «î»« yütstk b(tamş fcKı Tıat) OIOKtffiiHS İTC Mte,k*Dol<ı/r8 :IC ItlkB iSfe 3»» «1 :K :TQ p il B" I1E•DEFfjrsıar- 2W& 1'£ *jiw-ıI-J«A.J-»ı 11C/V, 16 1»PIOFJ ^ml ij;fiırfiıaa;(ı llkllcnDîln İS.I- 345M ",S İBT 1 •S»p Î 1 « •*(• 2 S H.J1 'cusr ü 17 S «79 1 ii 8.M B.M 235OC ~;"» â İM S * 31.91 » M &.T9 13DOC 13500 I â P K <7tiiH VP •İM 1«HM 1İİ7I "H'jsr:oc ii3 1İH ti$ UM « * r« a* x ı nt.M .i .1 1İ2C I» 3İ im 5» I I » 1S H '«« 1I« i« 191 M» İM 13 İM Î1.51 S 51 2.4T5 !B 14,79 'İSI 1" J" «M UM (1* L1 •7» 177 \-M 53» âlill İlISt Ü52M ! . ! 1 ! 11751 11.377 M 11,81 •Ş2K *524H3 '3 .~ rx ;-Tii -ü 17| Z7BM 1 0 m iıi M i.m 379 1SIİ7.M J711 ı» rm los EM 1BM t r l 2T»9 BJH MUSfS t * I »91 17» 2458 •p.tTT 'W İV I-ıs; Taot v S «75 .. *3 18* 'JIJC 2X0 'İ.09E w» ımm «un ' ü 172!» "« >« S3M İCİ IS^8 ^ HB 2JUK 1IS 1» 7S« Iffi •52 LKİM 1534 1*H ' ( » • «70 stjno 36K âo: if5 ;;rccc •» 1i S» SCtOT V ' T 1,75i li.CIJH UC tys r^sra •»•; "SOC ' K K ' l 1 L £ s» ; a i7iiM :si: 711Hİ \m iri 7K« 20 SûG ? C ^ C l ] t t t û 8 C 2ÜT4 J2.» S.9İ « . » îl 771 3C0C 7-45X0 II» İİI7M 6 « 5SC İM 2J<SM SİS 1191 1GM UM ıiı :'i»i IN HJ13 4İZI IX 1!» ISJR ûm •'Tİ yco: -761 lii 1 \m ıımM (.M •""" va m 11 tC 15.111 i!« g|J , tw t.m,M 4BN 14IIM nsn S4W İM ili.» IW Iİ22 U.N ;j i! BORSA (2. SEANS) 2 ARALK 1997 HısaSmdı öncsi' Et tg bpaaı; Isienıtcrt ue* T r b c ryab r»ı«a OCBtart »Sar 1 3m*Cn 2 Demnj rı Kâl .66 CJS !3E7 EgeEndusm ü K E S YinnSı '" SlctaUsnJK. mtkMT* 1" 3msa*u Vi'mSn* tgfetalıu 157 İM lîlMnlMm ISUaJahcıdn: l a i t a i l • TTf Qkv(ks& - 3 Omuoa 1 ÎC >**ar J-CO 111 An 'K ".: F-3-s c BSPfe 208 5 !09 S 3Î5C Hlmi Eta*S 033 S-sYHnr tMtartmc K tal ı*aı U B6« 1İ WBsr «5 3cr«ar »îrr K Ç 053 BmnrpTalOr. Sns Î3D0 «505 "5S I 5503•25 kastFrae 5.503 '21 (rtara î 5 X •2S TlşB-rnaıA 80B1300 •2C-TsBat«asB TBJOC aitatoC HS C6âfxC 2500 Î.100 2 iî7 Kanorsan T SOC Ilüı «M t»UtH««( CM •«<nGra 21CCC KIL10&» «SJp l Ü K a d â a"S S'K l,« U2S: fiit 2~5OC "53a 6ooc M tt.M 2İSC !09 S B H S '6250 2-] SonrreP-ntt. -aSOCI 21 1 SonreFt-rart •5.000 212Saof«res "130C 213 T-c?almûrt ~4TÎK 4İ5C 11'50C 1IM •3i (SPn-aaas; 7 30C •*i-*»0is 3350C •S6FVK «XC 'ST-atFrarslKr 45S 24X0 33S İStt 0 D 2 İS 3 'rS 3HS »8 !<» 3^5 BO K » : MJİ ; i "3CC - S C rooc 5'xc 6.0D0 m 335C 34O0 355C 3.11 m m •c.500 uacc 46K 4 "50 M i$ 1 î'İSC' 11500 '725 '.775 '3.000 1 i S 95OC 1B.5* 53X I£"5L 39*1365 •İ316 ! « £ M 1,171 iıw l a M Hie 179 1IV9I 179 2İ0CC 226JOC 27 S2 'bJS jg,MC 1 E,3« 7Jİ İ7P« TJN 'I7 50 '82/4717 •tStâ "İH Vii'M 'ÎS 'Sİ'S '«8 1:3 Ş'CO; '5,553 431" 1*1 «(X H'2 III 7MJ6 17K 360C '23003 3,622 385C "İOM U~' 26-OC 3,45.K 4 K 10» 3020a 'U31 nj» ı,i69ooc 'am 24250 1S1MC 2 4 * 1 '"5 ^İ7 îft ibjj 7S0C '562.3OC % 7 taO 'K3JK E58E Î5I0C 522.IC S f C !» 1C7JH LM 3»bJC & D X 5 4 ^ S:S 1 8 Üİ3£S ~-3X 35K 375 OOC -i»; 3"5T2 120C S O T 16,000 165CC '0,000 1C500 •4,750 15250 -£goo i*g5SS Î2.İ«X 36E5JCO 263tH33i:a5 ' « «25JMI Î4CC 5KCO3 3JS 1156'OOC 5 35010.392 65* 64034 1,W 11453 1'45 111$ 5 21348 7"0K ""5X 3 13â 1329 111 3CİO0 5,7 4S.0O0 1.3 430 14J J292 i% kı345ü - " a x c : 4 ^ 7500 3J6130C 8034 iıaı n 3E50 3"22XC 3İ14 2T 5O31021332 27446 S.3CC 5E4 3K m Ifl.M ; K 3 S I 8? 1K 5 İ I 5Î34'JOC 5.185 m M 's 5230 1İSÎC0 5İ« İ Ü S52I fC7 (!« Sfft M i ! * 2to s!oa ' i i : 3CİO0 5,7614ÜC 3i 705 4S0O0 135500C 48267 4«3? 11*11» 2İ5Î 3 1 İM 26,000 1625Î 3+Î367 1051 " Î M ..... H7S 226ÜO0 U.978 1Ü.0OC •089J00 1C.154 VI 31J0C " " "..... j ^ . . . 05 İM İ50 5Cİ 4H İ6.M 46C0OO J6ç,»C «7 115* tf,M 1 » 7,H4JM 64-î "35It İM 54 M C5I İ.HM K 4S30C ta.sı m 630C S« İ3« I,M Ü M U.bi 2,500 •1250 '5500 5.330 7003 :2:C 3 1 O T 6106 indirimlerinin sermayeyeyönelikolmasını eleştiren sendikalar 6 Reform sermayeye y^ırarANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Veıp reform paketini işçi ve işveren kuruluşlanna sunan Maliye Bakanı Zekeriya Temizel. vergi indirimleri- nin sermayeye yönehk olmasını ve ça- lışanlar için özel indirim öngörülme- mesıni eleştiren sendikalardan öneri is- tedı. Türk-İş Araştırma Müdürü Prof. Dr. Oğuz Oyan'ın araştırması, ser- mayenin ücreüiler kadar vergı öde- meleri durumunda bütçenin açık ver- meyeceğıni ortaya koydu. Maliye Bakanı Temizel'in, eleştiri- ler karşısında. "Çalışan kesim için 2 şey yapabiliriz. Ya ücretlerin özel indiriıne tabi kısmını yükseltebili- riz ya da beyanname sistemine ge- çerek vergide gider indirimi olana- ğı getiririz. Önerilerioizi ESK'ye getirin, görüşelim" dediği öğrenıl- di. Temizel'in. "Vergi reformunu ge- çircbilirsek, biitçede 9 katrilyon li- ra olarak öngörülen vergi gelirleri- • Türk-Iş Araştırma Müdürü Prof. Dr. Oğuz Oyan'ın araştırması, sermayenin ücretliler kadar vergi ödemeleri durumunda bütçenin açık vermeyeceğini ortaya koydu. ni 13 katrilyon liraya çıkanp 1.5 yıl- da düze çıkanz" dediğı bıldirilch. Bay- ram Meral, dünkü Başkanlar Kurulu toplantısının açılışında, işçinin alınte- rinden kesilen paralann yatınm yeri- ne faız ödemelerine gittiğini vurgular- ken hazırlanan veıgi reformunun "ta- vizsiz" uygulanmasını istedi. Meral, 1998 yılında işçi, memur ve sözleşme- lı personele 3.5 katrilyon lira aynlır- ken faız ödemelerinin payının bu ra- kamın ıki katı olduğuna dikkat çekti. Türk-Iş Araştırma Müdürü Prof. Dr. Oğuz Oyan'ın vergi konusunda yap- tığı araştırmada, 1996 yılında faiz- rant sermayesinin ödemediğı vergi- nin, aynı yılın 1 katrilyon 233 trilyon liralık bütçe açığına eşdeğer olduğu he- saplandı. 1997yılınaait 1 katrilyon 835 trilyon liralık ek bütçe de, sermayeden alınmayan gelir vergisi düzeyine yak- laştı. C^an, 1996 yılı itibanyla ücret- liler 1 katrilyon 933 trilyon liralık ge- lir vergi ödemesi yaparlarken, kâr-fa- ız-rant geliri sahiplennin yalnızca 708 trilyon liralık gelir vergisi ödedığıni sap- tadı. Oyan, vergi reformu paketinde ge- lir vergisi başlangıç oranının 2 yıl için- de yüzde 25'ten yüzde 15'e indiril- mesi öngörülürken tavandaki kesinti oranının ise yine 2 yıl içinde yüzde 55'ten yüzde 40'a çekileceğine dikkat çekerek "Tavandaki indirim daha yüksek tutulduğundan, yûksek ge- lirliler için daha fazla bir vergi ha- fiflemesi ortaya çıkacaktır" dedi. G. Kore'de protestolar sürüyor IMF ile yardım anlaşmasının bugün imzalanması beklenirken döviz hesabı açtırma ile başlayan ve ithal nıalların alınmamasına kadar varan halk harekerine bükümet destek vermeye hazırlanıyor. Japonya'da faaliyetlerine son veren Yamaichi'> nin muhasebe müdürü, aşırı yorgunluktan öldü. yok 9 kaıııulara yar.amadı Ekonomi Servisi - Başbakan Me- sut Yılmazın "6 ay zam yok" açık- laması borsa genelınde olumlu değer- lendirilmesine karşın, kamularda ters tepki yaptı. Endeks, özelleştirme ile ilgili açıklamalar, hisselerin fiyatla- nnın ucuzlaması nedeniyle 109 pu- an ^kselerek günü 2 bin 923 puan- dan kapattı.. KtT'lerin 6 aylık fınans- man açıklannm nasıl karşılanacağı- nın belli olmamaması,borsadaki ka- mu kuruluşlannı olumsuz etkiledi. Öte yandan enflasyonun düşece- ğı yönündekı beklentiler, bonoya ge- len alımlarla yıllık bileşik faizlerde 5-6 puanhk bir gevşeme yarattı. Pi- yasadaki olumlu havaya karşın liki- dite sıbşhğını gıdermek için Merkez Bankası bankalar arası piyasada yüz- de 75, repoda ıse ortalama yüzde 80 faizle para sattı. Zamlarla ilgili açıklamalar döviz piyasasında yılsonu devalüasyonun düşük gerçekleşeceği şeklinde algı- landı. Gün içinde Merkez, devir ku- runu 1% bin 200 sevıyesinden 195 bin 750 düzeyine çekerek piyasaya müdahale etti. Migros ile Metro birleşti Ekonomi Senisi - Migros Türk ile Alman Metro fırması arasında süren ortaklık görüşmeleri anlaşmayla sonuç- landı. Migros'un lMKB'ye gönderdiği açıklamada, önceki gün Almanya'nın Köln kentinde işbirliği prensiplennı be- lirleyen biranlaşma imzalandığı kayde- dildi. Açıklamada, MetroBakırköy, Re- al Market ve PratikerYapı Marketlen'nm yüzde 50'sinin Migros Türk'e devre- dilmesi karannın alındığı belirtildi. YATIRIM F O N L A R l 2ARAUK Katılma Gunlük t>elgesi adı t gj^n rtoseRn tş 3ar. btr» FT HstartTiip Kama Hwta* * Tp DeWwı kttsafcTp uetenr f GadO A I D U T M Poı '"ÎVTITİftTp Prrtrtinn F Esca* ATp Drapv "rKYATpKsTnFon YVY ATp TBttUScfc. F *KY A Tn Uflü S*. F fK\ *, TCT G*dB IçKek S F jşc.ar- A •"> Harra Fon DsDar' A ~p D&iş*H" Fo fâ53"3r* * T"o^ÖeûBtei rinansATpDeteMnFar Oj Swtî ATp r)e6ctiw StrvKamaFuı SrrFor-' Tj«ca# Hssc Sovt Rr r SKS ATp OBMEH Fon Ajc** ATÇİSİJİBI Fon ~9CÖİ A To H^artrı Koccartı A Tp Onftnhm F KûçtaıtKvrs Fon KûctarK>teeF<yi Öcoa ATp DeWa" F^ı Korto A Tp CeSor Kota>2. AToıwrreF TÇEDç^şkarr ^KarraA <enfta*ArpKapna Fcr i*emaefF-1 HakAToOBMBgnForta Şsvr A Tn deWv) r.'jar^'jM A npı LU^jiırf^ Geo*"* To Kma ^ UDaATpDtMcBrF Tscrsh ATcı DeoBksr TftdBrFcr-1 Afe A Tp CfeûskEr Fonu v Snrı m Ce^Ör Fox TaartBffr-' SWçi A DttekBt F s Ysî. Dtteüeri FOT Osran* turrtfi For Hak Sopfîs OZB Fffi EGSAÎoKapnaRın ABKVnraKarmaF ^fla i f l r ^ A To Kamı TAB VOm MfŞİv AF B TıPt POMLAFT ^ ^ÖSTL JttFan k ^iK. DeâsttriFor lşB*ık.YjfaicUXFmi b Sff*.Ti^i n Bonc FTI ^rwt*tBTp tMsttr iTiioe 922763 1S6ST3 20031 21919 1Ç7ÎM1 517561 1310SS SSCT 21559 10456 S76S "MO K « 10819 9*7818 »1J722S •16*52" 675294 2138606 225519 9Ş7F «1381 25*49 56*7*2 372588 223*T 5*11* •35293 411052 20363 590068 15*03 22600 114022 23-258 9629 213026 44532 139S- 96348 96855 1173*4 42026 80804 47140 52200 «6665 23952 33373 21156 22801 21216 23797 17197 26103 20902 15C2* 1*216 11026 1478S 12530 iora 3135975 5-S902 2970<C 1073683 1265700 2E110 '622606 GÖZALTIPAZARI KsscStMA •02 Doğuaı 003 Eroaı pastxrraz Çe« M EsaB^TıMc OBSÛ«SA Anceta lû/JOÖ 17.750 37t iıa 2.S0 •10] U7 •052 -OİC •067 ^!36 •0.13 -033 •153 -oa _ _ — 042 006 •050 002 •«•3 •0*1 -"9 • ı * •' 1^ -0*2 -135 •137 •0J9 ' S •C56 '55 jıeo 456 437 -312 •054 -15* -û3< ^»7 •C2 -13 -0» •0.N •ÛJS •QSA •0T •Oii -092 •OS -08* -O.*0 4*1 -2.48 O'i •0*7 •ea•041 •04i -01( •01 J3C •0 75 ıs151 l» C21 8i(i . Katılma belgesi adı Qı»1ıBTt«T*«*t«> 0^3*8 E Tp (Jcc For Snni E Tp Karm Foı Eâsa* S T"ct De^ff 1 EfiırtıBToKanıron YKBBIbUMFcn nffl B Tp D B U V C W ırKBFovS WBFov6 IKBFov? flffi B Tp Tjt«il&ox ^ IKBB-pfab W KnnıF YlOBTpüklRr VatofTaM w Bcro Faw \BklQ>fekBiF<n Wof Va&rc MsiKjFm. V^of LjdFtn Dobait 8 ^p Dtğ&Jua F YafatartıBTpESŞâ»! F M B 6 T P T » ^ 8 O T ZnalFon-T ZMIFOV2 Jrst BasakF ZnaiFaM HJt Ptyi-1 Pa^kBToLKV Paruk 8 Tn DeûSvn Fix ü'iHtol'i tJwt-Qono Fcr Err«*tBrR LJaRr Sûnv DeUnn FT cçeFijvt TasFar-' TareFor-J TJrtoankTarviffiBcncFo abn NGÜsrttBTpMUcnF WırtB Tp TjrfîıS Dofc TeortBTpLklFon Tf#ralBTp OnftütB' Fon tC3jbvi.TvNİ Borc Fon K&TH B Tp OeUon Fcr Ktffe Yat B Tp|j6û&F TSDeMgnB KtftttnTsrNi^Sorc fiJTj «BMİF-2 AtoratfF-3 Ş^tcrgTpOgh^or^ B W B F 9 V 2 SlD«*jka'Fnv Bvcar rjeteıvı FT I^Vtil 6TpüBûww F Tcp* BTp DrçŞei t/V7Fcr-1 ^a B Tp Oete^ Fm. Tscrtf B TDUBSSÖI : OrMo^ıFivvi E^nrâr 5 To OBtekg F 0 S M 4 ^tfivi^m Fw\. ESSBTpT*yiBa»Fx •kî BupıHoı l « ( U i ^k jikstk k « » 3,7» 13J» i»50 17,500 17750 175ÜC 9(0 360 MC 1JN 1.M 1IS Î3& 2HC 2.52C Gunlük «0*821 1*16059 87E99C 115683 2T'92 790*19 3240598 274*467 2619303 3055*25 mapi 2736383 1660667 1162922 1117866 187S0 19S0B 6323117 '195332 798652 53S*O9 23'2*3S 5567<2 9992-* 10021X 1919553 1387-89 13610*1 1261366 1532299 88599? 1166291 6962*4 •U865Î 471368 1518618 67*73 T3S14 727357 935*34 356641 IS726 329142 32483 3W*»1 160636 205221 15906* 24660 2546(0 28968 19066 13966 55766 5669 806* 2J"51 '7223 95703 26693 ÖM2 2760* 40714 42757 29'95 13207 20403 135S7 1B53 •7*67 12S 12325 1313» :t« 1997 De£. % 099 020 117 -0.26 • 1 » 3JS -a»007 006 O07 106 2.75 119 114 C1 7 018 CiO 050 -060 OJO 002 -02 019 OD 024 •0J6 415 5a 020 123 108 flg} 4*3 116 1Î0 3İ2 U2 tTi O07 119 oa125 119 015 0İ8 006 C16 tJO 401 02 013 016 064 402 027 * -0-1 122 a*o0.19 024 022 119 117 023 0.17 12i 316 121 ZMIfflft? l*« EMÎ •961010 11» 867763 K M 3321 a» M.Kİ 37S2 17,522 9(9 1X7» 1556 BOLGESEL PAZARLAR (1. SEANS) zmui» HstSani IC UHCVÇBM K Sm X4 Gotoıö 3C£ HakâpKfe KtnS HKeta filM İM 11.91 5B0O0 T « 1Z9 İM heâıM IHMİ h(nU it fSstk k*w; M B,M BJM İM 1» \M tı,» U M n * a OOC S M 58.300 730 7JX 7500 tJ5i 1JS 1 » l ıı m m IdM a»K » )\XIİM 12J0O a.3oo US1» 1» «t«n T(f3tl Iffl «,» 5841E ?_237 131 *» BOLGESEL PAZARLAR (2. SEANS) ZNUU» KısaSeıot CC2 % ¥ J I B Clasne 305 HakSacrta M •#WÜWB X"nKraJf«nslK. İKtlU gJM 1200 11» UM I f f l 1JR J.6O0 tatUa fcıtMû t«râki S.M t.M B l l Wı 3.3CC 8JS 179 11,91 11» ı» a» a»0 0 C 1 » 1C5 1.375 3 0 0 İSTANBUL ALTIN BORSASI Kapanış Fıyatı S/ ons Toplam İşlem Sayıs Toplam İşlem Mıklan TUGram 1.862.400 18 443 İd» Uet MLM 12.006 a.71I.M SM c n,w» 0 H.«ı üjk 11,19 sui 0 2 ARALIK 1997 Dolar 295.00 3 255 MERKEZ BANKASI KURLARI 3ABAL>KI997 ,. CİNSİ 1 ABD Doian 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şılını 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Fin Markkası 1 Hollanda Flonnı 1 Ingılız Steriını 1 Irlanda ürası 1 Ispanyol Pezetası 1 isveç Kronu 1 Isvıçre Frangı 100 Italyan üretı 1 Japon Yenı 1 Kainada Dolan 1 Kuveyt Dınan 1 Lüksemburg Frangı 1 Notveç Kronu 1 Portekiz Esküdosu 1 S. Arabistan Rıyalı 1 Avrupa Para Binmı DÖVİZ ALIŞ 194.970 110.180 131.930 15.658 5.330 28.922 32.874 36.014 97.597 328.350 287.100 1.298 24.970 136.500 11.174 1516 137 220 635.120 5.330 26.996 1.074 52.136 217.530 SAT1Ş 195.910 110.710 132.790 15.719 5.364 29.064 33 062 36.562 98.196 330.070 288.540 1.309 25.230 137.380 11.297 1.526 137.840 643.490 5.364 27.178 1 083 52.230 219.460 EFEKTİF ALIŞ 194.740 110.050 130.910 15.619 5.317 28.815 32.792 35.881 97.353 327.960 284.230 1.293 24.878 136.160 11.118 1.507 136.370 619.370 5.263 26.896 1.061 51.484 SAIIŞ 196.400 110.930 134 120 15.758 5.377 29.174 33145 36.701 99.441 330.900 291.430 1.314 25.326 137.720 11.368 1.536 138.710 659.710 5.431 27.281 1.097 52.883 ÇAPRAZ KURLAR 1 ABD Dolan 1.7696 1.4754 12.463 36.525 6.7406 5.9255 5.3583 1.9951 149 65 7.7650 1.4260 1734.25 128.35 1.4213 36.525 7.2083 180.84 3.7509 1 Kuveyt D.: 1 Sterlin: 11rlanda L. 1ECU: 1SDR: Alman Markı Avustralya Dolan Avusturya Şilini Belçika Frangı Danimarka MOFHI Fransız Frangı Fin Markkası lollanda Florini spanvol Peıetası sveç Kronu sviçre Frangı talyan Llretı Japon Yeni Kanada Dolan Lüksemburg Frangı Nonreç Kronu Portekiz Esküdosu S. Arabistan Rıyali 3.2846 ABO ÛOlan 1.6848 ABD Dolan 1.4728 ABD Dolan 1.1202 ABD Dolan 1.3601 ABD Dolan SERBEST DÖVİZ CİNSİ A L I Ş SATIŞ ABD Dolan Alman Markı Isviçre Frangı Fransız Frangı Hollanda Florini ingiliz Stertıni S.Arab.Riyali Avusturya Şilini 100 Ital. LJret 196400196800 110750111100 137100138000 33050 33350 98100 98700 329500332000 52100 53000 15700 15800 11275 11375 DUNYABORSALAR1 Ahının Onsu: 295.25 $ Dolar-Mark Parrtesr 1.7728 Dolar-Yen Parrtesı. 128.62 Sterlin-Dolar Pantesi: 1.6838 Ham Petrolfvanl): 18.46$ MERKEZ BANKASI Inteıtıankfaızlen 78 Gecefık Repo. %79 98 7 Gunlük Repo %80 96 30GunıukRepo %82 50 ALTIN CİNSİ ALIŞ SATIŞ Cumhuryet 12200000 12400000 Reşat 12800000 13800000 24ayaraltın 1850000 1870000 22 ayarbılezık 1665000 1840000 SÖYLEŞİLER KORKLT BORATAV Arap İktisatçılarla . Geçen haftanın başlarında Birleşik Arap Emiriikle- ri'nden Dubai'de bir seminere katıldım ve çoğu Arap olan Ortadoğulu iktisatçılarla üç gün geçirdim. Izle- nimlerimden bazılannı okuyuculanmla paylaşmak is- tiyorum. Toplantıdaki Arap iktisatçılann hepsi Batı üniversi- telerinde yetişmiş, kimisi uluslararası kuruluşlardaça- lışmış nitelikli bilim insanları idi. Bundan on, on beş yıl önce bu tür bir grupta önemli ölçüde temsil edilen Marksist-radikal eğilım artık gözlenmiyor. Küreselleş- menin kaçınılmazlığı ve son tahlilde olumlu bir geli- şim olduğu görüşü, hepsini etki attına almış. Buna kar- şılık Arap toplumlannın kolektif bılincine, Batı'ya kar- şı en azından eleştirel. yer yer de hasmane bir tavır yerieşmiş durumda. Nasıl yerleşmesin? Son yarım yüzyıl. emperyalizme karşı kanlı bağımsızlık mücade- lelerine, Batı destekli israil'le kronikleşen bir çatışma ortamına ve ABD'nin yer yer fiilen katıldığı savaşlara tanık olmadı mı? Ne kadar 'Batı yetiştirmesi' oluriar- sa olsunlar, bölgede yaşayan iktisatçılann bu tarihsel koşullanmadan tamamen kurtulmalan da kolay değil. Bu ıki yönlü etkileşme Arap iktisatçılarda neredey- se 'şizofrenik' diyebileceğimiz çelişkili tavırlann oluş- masınayol açmış. Bir yandan ülkelerindepiyasaeko- nomisine yönelen 'reformlar'\ destekliyoriar ve bun- ların yeterli hızda yürütülmemesıni eleştiriyoriar. Öte yandan da piyasaya açılmanın yarattığı sorunlann far- kındalar. Örneğin Asya'daki son finansal krizlerin ana- tomisini iyi yapmışlar. Pek çoğu, liberalleşme süreci içinde gelir dağılımının daha da bozulduğunu; serma- ye birikiminin ve büyüme hızlannın düştüğünü çok iyi biliyorlar. Ancak, yine de sektörel önceliklere dönük • planlama anlayışının tasfiyesini, özelleştirmeler yo- luyla devletin üretken ışlevlerinin daralmasını, kamu hizmetlerini kısarak bütçe açıklannı küçültmeyi savu- nuyoriar. Sadece savunmakla kalmıyorlar; bunlan öz- lemle istıyoriar. • * • Bu 'şizofrenik' tavırlann ardında hangi etkenler ya- tıyor? Arap meslektaşlaria geçen üç gün sonunda, bu sorunun yanıtını bulduğumu sanıyorum. En liberalin- den en tutucusuna kadar, Arap ülkelerinin tümünde aydınlar, devletin toplum hayatının her köşesine uza- nan ağır baskısından bunalmış durumdaJar. Onlann Tür- kiye'yi ulaşılması şimdilik ımkânsız bir özgürlük alant olarak gördüklerini fark edip şaşınyoruz. Mısırlı dostlar şikâyet edıyorlar. "Toplum hayatının nadirplüralist alanlarından biri olan mühendis veya ta- bib odalan ile batp yönetimlerinin, yaniprofesyonel mes- lek birtiklerinin özgür seçimlehe belirienmesi, bazı bir- liklerde yönetimin ılımlı ıslamcılara geçmesi sonunda yasaklanıverdi. Halbuki biz. kendi birliklerimizin içinde şeriatçı akmlaria baş edebılecekgüçte idik." Magrep'ten gelen iktisatçılar. genel düzeyde ıktisat politikalannı eleş- tirmekte özgür olduklarını; ancak sıyasi iktidarın üst katmanlannda odaklanan yozlaşmaları somut olarak dile getiren eleştirileri yayımlamanın olanaksız oldu- ğunu belirtiyorlar. Öte yandan Islamcı bir rejim altın- da yaşayan Sudanlı öğretim üyeleri, rejimin gizli ajan- lannın ve gönüllü muhbirlerinin öğrenciler arasında olduğunu bilerek ders vermek durumunda kaldıklan- nı acı acı anlatıyorlar. "Yönetime dönük dolaysız eleş- tin'den kaçınmak zorundayız. Kendimize özgü bir dil geliştirdik. Doğrudan başımızı belaya sokmadan ve doğnjdan Sudan'a referans vermeden nasıl eleştirici olabileceğimizi el yordamıyla keşfediyoruz" dıyortar. • Bu antattıklarımız, Arap ülkelerinin tümunde, 'Batı'' cı' ve 'şeriatçı' aynmlar dışında geçerti olan olgülar. Bunlan dinlerken, Türkiye'nin 12 Eylül karanlığını anım- samamak mümkün mü? Ne var ki en vahşi anlannda dahi, 12 Eylül rejiminin geçici olduğu beklentisi Tür- kiye'nin demokrat ve aydın güçlerinde daima var ol- muştu. Arap ülkeleri ise adeta sürekli bir 12 Eylül ka- ranlığı içinde yaşamaktalar. Ve tünelin sonuna ışık tu- tan herhangi bir pınltı gözlemeden... • • • Arap iktisatçılar, bu durumda umutlannı ekonomik liberalizasyona bağlamış durumdalar. Bir yerlerden kalmış Marksist tortular, 'ekonominin üstyapıyı belir- leyeceği; dolayısıyla ekonomik hayatta devtet/n küçûl- mesinin, sıyasi hayata da plüralizm{getireceği' bek- lentisini canlı tutmakta. Pinochet ve Özal-Evren rejim- lerinin ekonomik liberalizmle siyasi baskıcılığı birieş- tiren deneyimlerinı şimdi bızzat yaşıyorlar. Piyasa iliş- kilerinin genişlemesi, demokratikleşmede, insan hak- larında hiçbir ilerleme getirmedikçe iyice bunalıyorlar. Önceki 'devletçi' dönemlere. diyelim Nasır, Ben Bel- la ve Burgiba yıllarına göre siyasi kadrolardaki yoz- laşmanın daha da yaygınlaşıp derinleştiğıni gördük- çe şaşkınlaşıyorlar. Çıkış yolu olarak da, 'yetmedi; daha fazla özelleştirme; daha da küçükdevlet' diye çır- pınıyorlar. Arap dostlanmız iki yönlü bir yanılt içindeler. Bir yan- dan piyasanın, bir yandan da burjuvazilerin demok- rasiyi getirecek iki stratejik öğe olduğu inancı... Batı'ya demokrasiyi piyasa değil, sınıf mücadeleleri getirdi. Ortadoğu burjuvazileri ise hiçbir tarihi dönemeçte demokrasiyi taşıyan birtoplumsal güç olmadı. Bakalım bu tarihi dersleri ne zaman özümseyecekler? İGDAŞ Ödemeleri Doğaigaz ödemelerinde "içinizi ısıtan kolayiık" İGDAŞ doğai gaz faturaiannızı Esbank'a /atınn; rahat b\r nefes alın. Kuyruklarda bekleme, gecıkme derdınden kurtuiun. 1 BankaBESBANK Ayrıntıl bılgı ESBANK KAYNAK GELIŞTIRMÎ MUDURLUĞU (0-212) 245 19 22 ve tum Esbank şubelerinde