Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 KASIM 1997 ÇARŞAMBA EKONOMI / PARA RAPORU BORSA VERİLERİ 45.905.704.656.900 BORSA (1. SEANS) a KAM 1997 BORSA (2. SEANS) if 1 t! 1553 3,55; 2.7N 2751 an a.sa 3.3C ••0X 2,751 1IM •I* i 455.'S0 7-105 458.» 8130C 7C4.21C 8 . 9 * -6CIC İJÛO 3.64MC 16,466 iQJtB 2*003 1(174 10.10 iJHac iy» 25.» I.OSOOO 2S,"2 31İ0C 1!7m '1.507 S ! 1C.1İ)! İM.OCt "009* 7» I«JM ;sn İİ.Ü ff 1.3S6JB3 İ7C- ÎJ30 4,140,000 m 3^011532.000 3,951 83OC 265000 !.2'4 34.500 173.7DO0 34.687 U 3366 aorn «e.ooc 2sii 34.500 34.000 rtaaâerns 56-0OD SE 23.000 23J00 236,000 2,549 3.503 4J2.500 ımm m 3S3C 22*000 3.37' 1503 1.636CO3 7<O0 1Ü2. 2EİD0O Si' 17İI U 2.7» '£.75] 2.S5.H0C 1 1 İ 13.5M 4MC 4.100 7.s8rt»A »MMOO 12S TlBnasH 69a00C 13' T İ & k i ^ SE0.90C 690.0DO '8Ü0C -Sİ50 ; o 68C.000 21UI •E.COO 15.155.0OC '8.'35 E.400 '1.300 1L750 4.150 * M 47.501 «7.300 27.000 2£#0 395.CO3 395JH! 'jûaSan 2 145 K i w K l r a S « n » 13,503 13.30Ç 13.750 15.500 354000 1 3 « Kcnttte 11, l a 7 152 KasjTaoU 153 KMHftMaı 5.30C a M 1.K.MI 29^17 CJX 5'S.DOO 5,35' '553 4I-.0CO 1.572 İM 7" tte6»ırs>3i I.jjj i72UarHZat*dro 3. 17!h*IU*| ' 21 174 te 17! tSVbıta 5200 17/HIna II* '7!Clar7sfaf 1İ P«ş 1 HTBTSL , ffl-Mk. toİ lîiftarJn 11 (.351 1S53. 359 (M. 3» S31 m1T2O 1151 4.» 45S.M « « IM na •8 003 33 5562C 4550 5312.1DC «.000 7 3, 11.5* İ7 SÎCO 599 E'CO 72âC 5,800 56.D0C 32.500 4.156 30C 2400 6721.30C 13,500 527MC '3,339 V» *7jlM ÎB1 MM 1.İ54 -BÎ IMF, borcu kııflaınyor 1998'in ilk 8 ayında toplam 5.5 katrilyon bulunan hükümet, Uluslararası Para Fonu ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Uluslararası Para Fonu'nun (IMF), enf- lasyonu 3 yılda düşürmeyi öngören or- ta vadeli ekonomik programa onay ver- memesi nedeniyle sıkıntıya düşen hü- kümet. borç çıkmazma karşı değerlen- dirme yapıyor. Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakan- lık'a gelişi sırasında gazetecilerin soru- lan üzerine, IMF'nin daha önce de ken- dilerine sert önlemler içeren 1 yıllıkpa- ket önerdiğini belirtti. Devlet Bakanı Güneş Taner'in 1 yıllık sert önlemler içeren programla ilgili açıklamalannı değerlendiren Yılmaz, •'Bizim tercihi- miz değil. l.VIF'nin bize ifade ettiği kendi tercihiydi. Biz şimdi bunu de- ğeriendirecteğiz'' diye konuştu. IMF'nin istekleri dogrultusundayeni birprogram hazırhğına girişen Taner ise görüşme- lerle ilgili raporunu dün Yüksek Plan- lama Kurulu'na (YPK) sundu. Bakan Taner'in sert önlemlerle enf- lasyonu ilk yıl sonunda yüzde 15'e in- dirmeyi hedefleyen önerisinin ağırlıklı olarak kişisel görüşlerihe dayandığı be- lirn'ldi. IMF'yle ardasma vedışkredi ko- nusunda henüz umudunu kesmeyen Baş- bakan Yılmaz'ın, 17 aralıkta ,\BD Baş- kanı Bill Clinton ile yapacagı görüşme- V ılmaz bütçevi deldirtmemeye karariı lerde yapısal reformlan hızlandırma sö- zü vermesi bekleniyor. Sosyal güvenlik, vergi, tanmsal destekleme, mali sektör reformlan ile özelleştirme konusunda IMF ve Dünya Bankası 'run istekleri yö- nündeki reformlann yıl sonundan önce belli bir aşamaya getirilmesine çalışıla- cağı kaydedildı. Taner'in, YPK'de gö- rüşülmesi beklenen alternatif progra- ma ilişkin açıklamalan hükümette tar- lira borç ödemesi 'ndan destek anyor tışma yarattı. Hükümet, 1998'in ilk 8 ayında toplam 5 katrilyon lira borç öde- mesi yapılacak olması nedeniyle yük- lü bir dış krediye gereksinim duyuyor. tç borçları dış borçla ödemeİc için IMF'den destek almanm yollannı ara- yan hükümet, IMF'nin sert önlemler içeren bır program dayatması nedeniy- le sıkıntıya düştü. 1998'in ilk 8 ayında toplam 5 katrilyon lira ödeme yapması gereken Hazine'nin borç programına göre, aralıkta 459 trilyon, ocakta 299 tril- yon, şubatta 920 trilyon, martta 511 tril- yon, nisanda 900 trilyon, mayısta 587 trilyon, haziranda 739 trilyon, temmuz- da 400 trilyon, ağustosta da 540 trilyon lira ödeme yapılacak. 3 yıllık daha yumuşak önlemler içe- ren program için IMF'den yalnızca 3 milyar dolarlık kredi sözü alabilen hü- kümet, bu rakamı 15 milyar dolann üze- rine çıkarmak istiyor. Devlet Bakanı Işın Çelebi de, istikrar paketinin 1 yı- la indirilmesinin, dışandan gelecek cid- di kaynağa bağlı olduğunu söyledi. IMF'nin desteğüıi sağlamak için is- tikrarpaketinin 1 yıla indirilmesi duru- munda enflasyon ve büyüme hedefle- rinin yanı sıra bütçede de değişikliğe gi- dilmesi gerekeceğıne dikkat çekildi. 110-160 trilyonluk satış hedefleyen Hazine, dün 120.6 trilyon sattı TÜFE'li ihalede beklenen olduEkonorai Senisi - Hazi- ne'nin tüketici fiyatlan (TÜ- FE) endeksine bağlı tahvil ihalesinde beklenen gerçek- leşti. Daha önce 110-Î60 tril- yon lira arasında borçlanaca- ğını açıklayan Hazine, dün yapılan TÜFE'li ihalede 120.6 trilyon liralık satış yap- tı. Uzmanlar, dün yapılan ihaleyi, "Beklendiği gibi ol- du" şeklinde yorumlarken ikincil piyasada işlemlerin yok denecek kadar az oldu- ğunu söylediler. Hazine dün yaptığı 2 yıl vadeli, üç ayda bir faiz öde- meli, tüketici fıyatlanna (TÜ- FE) endeksli tahvil ihalesin- de, reel getiri oranı (risk pri- mi) yüzde 26 oldu. lhaleye 265.5 trilyon liralık teklif ge- lirken, 120.6 trilyon liralık satış yapıldı. Uzmanlar. TÜFE'li ihale- nin Hazine ve bankalar açı- sından olumlu geçtiğini ve TÜFE'li ihalelerde risk primi ve satış tutan Risk pfimleri 26 6Mayıs 13Mayıs 3Haziran 17Haztran 25Kasrm iskontolu kâgıtlardaki denge- yi bozacak bir etkisinüı olma- dığını belirttiler. Dün ihraç edilen tahville- rin ana para geri ödemesi 26 Kasım 1999'da yapılacak. Tahvillerin ilk dönem kupon ödemesi, ilk üç aylık değer- leme farkı ödemeleri ile bir- likte 26 Şubat 1998 tarihin- de yapılacak. ilk kupon ödemesinde kul- lanılacak değerleme oranı ise 1.179 olacak. Borsa yükseldi Önceki gün yaşanan 290 puanlık düşüşün ardından dün toparlanmaya çalışan borsa, güne kötü başlaması- na karşın günü 1.97 oranın- da değer kâzanarak 2 bin 842 puandan tamamladı. Güne 2 bin 787 puandan başlayaa endeks, düşük işlem hacmi ile 2 bin 699 düzeyine kadar ge- riledi. Bu düzeyden itibaren başta enerji ihaleleri bekle- yen holding ve kamu kâğıt- larma gelen alımlarla piyasa hareketlendi. Ancak öğleden sonra Başbakan Mesut Yıl- maz'ın IMF'nin istediği bir yıllık hızlandınlmış progra- mı kabul edemeyecekleri şek- lindeki açıklaması, Devlet Bakanı Gfineş Taner'in ön- ceden konuştuklan ile ters düştüğü için alımlar satışa döndü. Dün sakin olan döviz piya- sasında dolar dış piyasalarda diğer paralar karşısında de- ğer kazanmasına bağlı ola- rak yurtiçinde de yükseliş eğüirnindeydi. Ancak Merkez Bankası piyasaya müdahale ederek dolardaki talebi fren- lemeye çalıştı. Dolar günü 1^2 bin 700 liradan, mark da 110 bin 700 liradan kapattı. BOLGESELPAZARLAR öncrtı k HJneScıafi lufi n) 0P1 AirûraîB 5û0X' X2 «mnsÇam S.Û0O C B B ' %m wcmı^ uı005 rtikSaKta 3.000 Mt«n$ı 1JM 007yoK.'«jifaöic m 5KBS aooc UM M i I 1JB 4J00 (1. SEANS) 6C0GD 5SLG0D 3SU10C 8100 SH)0 32Ü00 I M HJ5I 11771B7 İIJİ fiJH 7Jİ 0 0 0 !,is ım ı«jıIK 4J0D 55İU1 »UHHM7 8.009 UB 0 Mi 4,754 BOLGESEL PAZARLAR (2. SEANS) Onctfc M w S « i lopa^ 001 ıttrÇrM aXC 002 %ittnjsÇe9ne 3.X0 • SÜ) HSI ÛD4 3cfwCTGr BI X0 I K U S ç n 1X0 OOEtemgttn 1-7! « V ^ K n i F M H 4J1 tuginti lıtiiuı BogiM» l^en dftfâk {ttsek ka»Wf MMf 59.30C 62X0 59.00C 62.MC 7 ,30C 3 I X "30C ım «j t ı ta ajS.» 59.IH a Z M 59.M) 1100C 7.00C 1000 JfllO 110X VO. 1075 İM İ-5600C 445C 4J00 4J0D 27.00C suaıi» m«t. fiyatı 60J9C' ; .jte tsn 7510 2.0K GOZALTIPAZARI 004 EnsarBeşY**: 0C5SOKSA r,50C' 20JOO 950 2325 ;aoo 1C0O0 11,X0 1U50 3.1164,1») 10296 •İIC 20250 18.000 196,000 19^22 S40 J20 PC 14710» 862 1JDC 1.350 1,925 3130 1*0 1505 2,7» 2.50C 2.712,000 2S4 YATIRIM FONLARI 25 KASIM 1997 Katılma belgesi adı ounıuk Peg. % Garanlj B Tıpi Kamıa Fon YoncaFon-1 sbarfcBTı ! ıa UKJt hor YKB B Tipı De^işken Fon on-3 Fo(v4 Fon-5 Foıv6 Fon-7 Tıpi Tahvil Bono Fotl 1154573 -001 Tıpi Yab. M Kmn. F 1049147 -177 VakıtTahviveBono Fonu 6273083 " "" VatofDeSşkenFon 1184748 VaM VaBŞo Mentai Fonu 787393 ııkB'irtoiDeoBdenF. 2871570 0 351 7514 0.20 *»»-BofB 1604272 0.29 FrmsB3»peği^er,Fon 1 - - «» 1371 Cü Hafc Pamukbank ATipi Değidten lenF. Koçbank A Tçi Değişten F. Ko^nkKafmaFoıı HisseFon Fon 152532 22417 408144 231139 9437 211 441 BTİ AJtbankBııpı AkbankBTlpi TekstJİB TipıiLNt Fon Tetıs«BTipDeoJskenFon Aöfon-2 S Tıa Oeöşfcen F TahSlonoFon ahv*-6ono Fonu Altematif F-2 AltemaüfF-3 er B Td Deâiskaı Fsn A Tıpi Kanna Fon N Amro Kama F. Inter Yaftnm A Tıpi Kama TAJBYatmmDe&keıAF Fon M.K. Fonu BonoFor 1 1 MERKEZ BANKASI KURLARI 26 KASIM 1997 CİNSİ DÖVİZ ALIŞ SATIŞ EFEKTİF AUŞ SATIŞ 1 ABD Dolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Fin Markkası 1 HollarKJa Florini 1 Ingiliz Sterlini 1 Irlanda LJrası 1 Ispanyol Pezetası 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 ItaJyan LJreti 1 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Norveç Kronu 1 S. Arabistan Riyali 1 Avrupa Para Birimi 191,250 109,680 131,490 15,606 5,311 28,824 32,746 35,965 97,234 322,280 285,740 1,294 24,994 135,490 11,125 1,509 134,530 26,906 51,142 216,620 192,170 110,210 132,350 15,667 5,345 28,966 32,934 36,513 97,831 323,960 287,180 1,305 25,254 136,360 11,248 1,519 135,140 27,087 51,234 218,540 191,020 109,550 130,180 15,567 5,298 28,717 32,664 35,832 96,991 321,890 282.880 1,289 24,902 135,150 11,069 1,500 133,700 26,806 50,503 192,650 110,430 133,670 15,706 5,358 29,076 33,016 36,652 98,076 324,770 290,050 1,310 25,350 136,700 11,319 1,529 135,990 27,190 51,974 ÇAPRAZ KURLAR 1.7436 1.4520 12.266 35.950 6.6343 5.8350 5.2630 1.9643 147.31 7.6095 1.4093 1708.45 126.53 1.4220 7.0945 3.7508 1 Kuveyt D.: ,1 Sterlin: 11rlanda L. 1ECU: 1SDR: 1SDR: 1 ABD D Alman Maı Avustrah/a Dolan Avusturya Şilini Belçika frangı Danimarka Kronu Fransız Frangı Fin Markkası lollanda Florini spanyol Pezetası sveç Kronu sviçre Frangı talyan Liretı Japon Yeni Kanada Dolan Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 3.2950 ABD Dolan 1.6858 ABD Dolan 1.4944 ABD Dolan 1.1372 ABD Dolan 1.3691 ABD Dolan 263.100 TL. ALTIN CİNSİ ALIŞ SATIŞ Cumhuriyet 12300000 12550000 Reşat 12900000 13900000 24ayaraltın 1863000 1878000 22 ayar bilezik 1680000 1870000 SÖYLEŞİLER KORKUT BORATAV Bir Vergi Cenneti: Türkiye Otuz yıllık arkadaşız. O da benim gibi üniversite öğretim üyesi. istanbui'daçalışıyorama "holding pro- fesörleri"nden biri değil. Yine de hayat tarzından sırf "maaşa talim eden" hoca takımından olmadığı belli. Sohbetimiz "dünyevi" konulara kayıyor: "Yirmi beş yıl önce üniversitede asistan iken dev- lete bugün ödediğim vergiden daha fazlasını ödüyor- dum"diyor. "Oyıllardaelimegeçenpara, maaşımdan, küçük bir kira gelirinden ve arada bir kazandığım telif kazançlanndan oluşurdu. Bordrolardaki brüt maaşla telif ve kira gelirterini birleştirip yıllık beyanname ve- rirdim. Toplam gelirden gelir vergisi tahakkuk eder, ma- aştan yapılan vergi kesintilerini mahsup eder, kalan ver- gi borcunu da Maliye 'ye öderdim. Mart ayında biraz sıkıntıya girerdim ama sonunda kendimi, tam anlamıy- la bir vergi mükellefi, yani eksiksiz bir TC vatandaşı ola- rak görürdüm." "Peki, şimdi?" diye soruyorum. "Şimdi, biryandan köşeyi döndüm; bir yandan da eskisi gibi bir vergi mükellefi olmaktan kurtuldum. Üstelik bu, bir kuruş- luk vergi kaçırmadan gerçekleşti" diyor. "Babadan kalma birarsa birdenbire değeriendi. Mûteahhite ver- dik. Bize bir iki dükkân, iki daire düştü. Oturduğumuz dairenin dışındakileri sattık. Elime geçen paradan, ta- pu harçlan dışında beş kuruş vergi ödemedim. Altım- daki arabayı aldım. Artan parayı repoya ve borsaya bağ- ladım. lyipara kazanıyorum; ancak repo ve borsa ka- zançlan üzerinden de vergiödemiyorum. Araştırma pro- jelerinden bir hayliyüksek telifkazancım oluyor. Diğer gelirterimle birteştirilmiyor; sembolik bir kesintiyte bu- nu daatlatıyorum. Böytece, sonyıllarda Türkiye'nin üst gelirgruplanna katıldım ama beyannameli mükellefol- maktan da kurtuldum. Kısacası, maaş bordrolanndan yapılan malûm tevkifat ile telif ücretlerime uygulanan yüzde 10-12'lik kesintilerden gayn gelir vergisi öde- miyorum. Üstelik de kazançlanmın tümü kayıt-içi ve yasal olduğu halde..." • • • Arkadaşımı dinlerken aklıma gurbette iken doldur- duğum bir gelir vergisi beyannamesi geldi. İki buçuk yıl kadar bir Afrika ülkesinde öğretim üyeliği yaptırn. Yıl sonunda, üniversiteden aldığım maaş dışında hiç- bir gelirim olmadığı halde dört başı mamur bir beyan- name doldurup şiyah Afrikah vergi memurunun kar- şısına oturdum. Öğretim üyeleri için "zorunlu gider" sayılması gereken bazı harcamaları vergiden mah- sup etmediğim için olacak, on beş dakika sonunda alacaklı çıkmış ve elime tutuşturulan çek karşısında şaşkınlığımı gizleyememiştim. Laf arasında Afrikalı'ya sordum: "Beyannamelerde 'menkul sermaye iratlan' diye bir gelir kalemi var. Diyelim borsaya yatınm ya- pıp kazançlı çksaydım, bunu izieme olanağınız olurmuy- du?" "Tabii" diye yanıtladı. "Tüm hisse senetleri na- ma yazılı olduğu için, denetimi en kolay gelir kalem- lerinden biri, borsa kazançlandır." Vurgulamakta yarar var Bu yoksul Afrika ülkesi, ver- gi sisteminin olgunlukderecesi bakımından bugünün Türkiyesi'nin fersah fersah ilerisindedir. Fakat aşağı- lık duygusuna kapılmanın da gereği yok. Zira profe- sördostumun da hatıriadığı gibi, çeyrek yüzyıl önce- sinin Türkiyesi'nde de vergicilik, tüm gelirtürierini ku- caklamayı hedefleyen yaygın bir beyanname sistemi, spekülatif arsa rantlarını yakalayan gayrimenkul de- ğer artış vergisi, ciddi bir denetim öğesi olan servet beyannamesi ile Batı'nın vergicilik anlayışlarına yak- laşan olgunlukta idi. Aradan Özal geçti ve Türkiye özel- likle rantiyeler için bir "vergi cenneti" oldu çıktı. ••• I Bugünlerde sık sık duyduğumuz bir laf var: "Kayıt- dışı ekonomi vergilensin!" Bu teraneyi diline pelesenk edenler, bana göre ya çok saf ya da aşın uyanık kişi- lerdir. Daha açıkçası, ya bayağı kötü niyetlidirlerya da bilgisiz... Istanbullu arkadaşımın bir vergi cennetinde yaşamasına yol açan istisna ve muafiyetler, ekono- minin en kayrt-içi faaliyetlerine aittir. Türkiye'de tapu kayıtlanndan, banka ve borsa işlemlerinden daha dü- zenli kayrt içeren faaliyetler var mıdır? Finans kapital ve rantiyeler siyasi iktidarlan kuşatmıştır ve gayrimen- kul ve finans piyasalarında oluşan olağanüstü ka- zançların vergilenmesi istenmemektedir; o kadar... Bunlann neresi "kayıt-dışrdır? Burnunuzun dibinde, kayrtlı-kuyutlu oluşan spekülatif kazançlan bile bile ver- gi dışı bırakacaksınız; ondan sonra da "kayıt-dışı eko- nomi"y\; diyelim Susurluk çetesini ve mafyayı vergi- lemekten söz edeceksiniz... Biraz ciddi olalım. Bugünlerde vergi sisteminde ciddiyete doğru bir- kaç adım atılmak istendiği anlaşılıyor. Nitelikli bir ma- liyeci olarak tanınan Temizel, 1970'li yılların vergici- liğinden silik izler taşıyan yeniliklerin sözünü etmek- tedir. Bakalım Istanbullu dostum gelirterinin tümünü hamur edip gelir vergisi beyannamesini doldurmaya tekrar başlayacak mı? Ve on beş yıllık bir aradan son- ra kendisini yeniden "eksiksiz bir TC vatandaşı" ola- rak görmeye başlayacak mı? Yoksa hükümeti, TBMM'yi, Çankaya'yı ve yüksek bürokrasiyi kuşatmak- ta olan rantiye-finans kapital koalisyonu bir kez da- ha "piyasalardapanik" şantajını kullanarak Temizel'in girişimini sonuçsuz mu bırakacaklardır? Bekleyip göreceğiz. SERBEST DÖVİZ CİNSİ AUŞ SATIŞ ABD Dolan Alman Markı Isviçre Frangı Fransız Frangı Hollanda Florini Ingiliz Sterlini SAab.Riyali Avusturya Şilini 100 (tal. LJreti 192300192700 110300110700 136100136800 32900 33100 97600 98300 323500326000 50800 51500 15650 15750 11225 11325 İSTANBUL ALTIN BORSASI zs KASIM 1997 Kapanış Fiyatı $/ ons Toplam şlem Sayısı Toplam şlem Mifttan TL/Gram 1868.200 57 1309 Dolar 302.70 10 408 DUNYABORSALARI Altının Orsu: 301.15$ Dolar-Mark Paritesi: 1.7442 Dolar-Yen Paritesi: 127.01 Steriin-Dolar Paritesi: 1.6802 Ham Petrol(varil): 19.17$ MERKEZ BANKASI Emisyon: 708 trityon 677 Tniyar TL Interbank faöeri: 78.00 Gecelik Repo: %79.98 7GünlükRepo:%81.45 30Gftılül<Repo:%82.50 primlerini ödemenin çok kolay bir yolu var.. SSK primlerinizı Esbank'a yatınn, kuyruKİarda bekleme, gecıkme derdinden kurtu! un. Ödeme yapmak için zaman kaybetmeyin.- Banka EİESBANK Aynntılı bilgi: ESBANK KAYNAK GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ (0-212) 245 49 22 ve tüm Esbank şubelehnde.