Katalog

Cumhuriyetfni'vazSahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı Ortıan Erinç # Genel Yayın K.oordınatoru Hikmet Çetinkaıa # Yjzıı^lerı Mudurlerı Ibrahim S ıldız. Dinç Tayanç l Sorumlııı 9 Haber Merkezı Muduru Hakan Kara 0 Gorsel Yonetmen Fikret Eser Dı> Haberier Şinasi Danışoğlu 0 Ktıhbarat Cengİ7>.ıldırım • Ekonomı Bülent Kı/anlık # Kullur Handan Şenköken 0 Spor Abdülkadir v. ücelman • Makakieı Sami Karaoren 0 Duzcltme Abdullah Yazıcı 0 Fotoiraf Erdoğan Köseoğlu 0 Bıleı-Belae Edibe Buğra 0 Yıırt Habcrlcrı Mehniet Faraç "ı a\ ın Kurulu nhan Selçuk t Ba^Lm i üıhan Erinç. Okta> Kurthöke. Hikmet Çetinka\ a. ^ükran Soner. Ergun Balcı. Diırç Ia\arK,\ İbrahim V. ıldız. Orhan Bursalı. Mustafa Balba>. Hakan Kara. AnkaraTeniMİciM Mustafa Balba) 0Habcr Muduru Doğan Akın Atdlurk Buhan No 125. Kal 4. Bakdnlıklar-AnkaraTel 4145(00 r hatl. Faks 414502" 0 Izmır Temsılcısı Serdar Kızık. H Zıva Bh 1352 S 2 İ Tel 4411220. Faks 4414117 0 Adana Temsılcısı Çetin Yiğenoğlu. tnonuCd IHS No 1 Kat l.Tel 3522550. Fak.-, 35225*0 Muessese Mudunı Erol Erkut 0 Koordmatör Ahmet Rorulsan 0 \luha->ebe Bülent \ ener 0 Idare Hüsevin Gürer 0 l>lerme Önder Çelik 0 Bılgı-lşlem !Nail İnal 0 Bılgısa\arSıstem Mürihet ÇUer MEDV. \ C: • Yonelmı Kurulu Bjşkanı - Genel Mudur Cülbio Erduran • Koonlınaıor Reha Işıtman 9 üenel Mudur YaniımciM Vline Akdağ Te! 514 07 53 - 51195SO-5n!«fi0-61.Faks 5118466 »\an *e Basan: Ycnı Ciun H sber \ianM Basın \e Yauncıhk A Ş -L CJC "W41 Caâalcıilu '4^34Nt PK 246 Klanbul îel ıfl 212ı 512 115 05 ıZO hall Faki 1(1 212ı 5 13 30EVLÜLI996 fmsak. 4 28 Guneş 5 53 Öğle 12 01 Ikındı: 15.18 Akşam: P.56 Yatsı: 19.15 Msdonna searyenle doıuracak • >:\\ YORK (AA) - Maotına'nın. bodyguard se\ g isinden olacak çocırunu sezaryenle doğıacağı. bu nedenle doğm tanhinin şimdıden belirrndığı ifade edıldi. Amdkan basınında yer alan aberlere göre, Madnna çocuğunu 8 ekirrle yapılacak ameJyatla dünyaya getıne>e karar \erdı. Bu arad;\İadonna'nın çocuunun babası Carlcsun da kendıne bır kariy r vapmak ıçin kollan sıvadğı \e Aaron Spellng'ın yöneteceği bir filme rol aimaya çalıştıgı bildirlıyor Madonna. şimdien Lola adını verdigı bebeanı. Los Angeles'te dünyıya getirecek. 'Büpokrasi engelliyop' • A>TALYA (AA) - Koç Holdng Yürütme Kurulu Başkaıı tnan Kıraç. Antal a Kaleıçı nde yer alan Fesık Mınare ve Karanolla Mescıdi'nı yenıdtn ele alarak mesıre yen hılıne getırmek istedillerını belırterek "Anc.k Vakıflar \e bürok-asinın yavaş işlemesi yüzünjen Antalyalılara verdiömiz sözü yerine getıreıntyoruz" dedı. Akderiz Medenıyetleri Araştmıa Enstıtüsü'nde bir basın oplantısı düzenleyen Kıraç jöyle konuştu: ""KesiL Mınare gıbı bır tanhı eser artık sarhoşlann yen olmuştur. Vakıflar Genel Müdürlüğü 'Hayrat tahsıs ;dılemez" dıyerek bunlann onarımına ızın vermnor. Bızım. AntaKalılara \erdigımiz sözü yerıne getırememizin tek sebebını artık herkesin bilmesı ı:erekı\or" Milano'da moda günleri • Haber Merkezi-1997 yılının hazır gıyım koleksıyonları İtalya'nın Milano kentınde düzenlenen birdizı moda gösterisıyle tanıttlmaya başlandı. Gösterilerdizısinın ilk gününde tanıtılan Japon modacı Yunıchı Hakamakı'ın koleksıyonu. gıyMyı tamamlayan ağır makyaj ile dikkat çektı. Milano'aki etkinlık 6 ekımde sona erecek. Takma kalpli adam • >E\\ \ORK (A-A) - Kalp naklı amelıyatıvla. trafık kazasinda hayatını kaybeden bir kazazedenın kalbine sahıp olan adam. yeni kalbini. ölen adamın karısına kaptırdı. Duygulannı saklamavan Larry Goss adlı mücevherci. ölen adamın karısı Dınah'ya i!k görüşte âşık olduğunu söyledı. ""Kendimı sankı bütün ömrümce Dınah'vı seviyormuşumgıbı hıssettım" di\eıı 46 yaşındakı Larrv Goss"un. yenı dula. yastan çıkar çıkmaz e\ lenme teklıfinde bulunduğu bildiriliyor. TRT'ye 27 aday • ANK.\R\ (A.A) - TRT Genel Müdürlüğü adavlığı ıçın Radyo ve Televızyon Üst Kurulu'na baş\uranlann sayısı 27 "ye ulaştı. RTÜK. 2 ekim çarşamba günü yapacağı toplantıda. TRT Genel Müdürlüğü ıçın 3 aday belırleyecek. RTÜK. Güneş Müftüoğlu başkanlığında 2 ekımde yapacağı toplantıda. TRT Genel Müdürü olarak atanmak üzere. kuruma ba!)\ uran aday aday ları arasından veya resen 3 aday belırleyerek Bakanlar Kurulu'na sımacak. Bakanlar Kurulu da bu üç kışıden birinı TRT Genel Müdürlüûü'ne atasacak. Açık arttırmada Eyüp Sultan Türbesi'nin 1580 yapımı İznik çini panosu da satışa çıkacak Londra'da 4 Türk MüzayedesrÖZGENACAR AMCARA - Londra'da Sotheby's Müzayedeev ı'nde yapılacak bır açık arttırma- da Eyüp Sultan Türbesi 'ne an S parçadan oluşan. 1580 ya- pımı Iznık çıni panosunun 10 mılyar lıray a alıcı bulma- sıbeklenıyor. Islamıyetinen kutsal üç türbesınden birı olan Ey üp Sultan'a aıt bu çı- nı panolar hakkında. Refah Partısı yönetımındekı Kül- tür Bakanlığı'nın ızleyeceğı yol sanat çe\re!ennde me- rak konusu oldu 250yıllık müzayedegeç- mışıne sahıp Sotheby 's Mü- zayedeev ı. bu süre boyunca Türk sanatı ıle ılgılı çeşıtlı eserlen. "İslam sanatı" bo- lümunde açık arttırmaya çı- karmaktaydı Son 15 yılda bualandabaşanlı satışlarya- pan Sotheby's. ıkı yıl once bu bölümde bır tasarrufa gıt- me kararı almıştı. Ancak geçen y ılkı bazı ge- lişmeler kurumda bır "alarm" etkısı yarattı. Bır A>*vazmsk>' tablosunun 326 bın sterlıne (yaklaşık 46 3 mılyarlıra)\eOsmanHam- di Be>' ın oldukça y ıpranmış bır tablosunun 524 bın ster- lıne (yaklaşık ^4.5 mılyar lı- ra) Türklerce satın alınması Sotheby's yönetımınde fıkır değışıklıgıne yol açtı Ku- rum. Türkıye'de yenı zengın- lerın gıttıkçe yoğunlaşan bır biçrmde sa- nat eserlen satın almalan ve Istanbul'da- kı müzayedelerde önemlı değerlere ula- şan satışlaryapılması üzerine ılk kez "Tür- kish Sale - (Türk Müzayedesi)" adı altın- da özel bir açık arttırma düzenleme kara- rı aldı. Bu amaçla başta Sotheby's eskı İslam Eserlen Bölümü Müdürü Prof. JohnCars- v\ell olmak uzere bır grup uzmanını Tür- kıye'ye gönderdi Son üç ay boyunca Dı- \an Ötelı'ne karargâh kuran Sotheby 's uz- manlan bır yandan bu müzayedenın tanı- tımını yaptılar. bır yandan da müzayede- de satılacak eserlerı belirlemek amacıyla lstanbul 'da ev e\ dolaşarak eskı eserlen sap- tadıiar Uzmanların bu çalıs,malarının Malı Şu- beyetkılılennce ızlendıgı. ancak Ingılız uz- manlannın eskı eserlen beraberlerınde gö- türmeyıp. sahıplerıne. "Londra'ya geti- rin'"dedıklen ögrenıldı Türk satıcılann es- ki eserlen kendı kanallanndan Londra'ya ılettiklerı anla^ılıyor. Öncekı gün fstanbul'da Ingilız Konso- loslugu'nda meraklılar ıçın düzenlenen bır koktey lde müzayedee\ ının tslanı Eserlerı Bölümünün yenı Müdürü Brendan Lynch özetle şunları söyledı "Son yıllarda mü- zayedee\lerimizde Türk kökenlt parçala- ra alıcılann istekli \e etkin bir biçimde fi- >at önerdiklerini gözlemekteyiz. Bu ilginin Eyüp Sultan Türbesi'ne ait iznik çini panosunun 10 mihar liraya alıcı bulması bekleniyor. çokgeniş bir kolekshon yelpa/esinc \a>gın olduğunu da gördüğümiizden Turk Mü- zay edesı' nde nesne. tekstil ve resmi birleş- rirmeyi daha uygun bulduk." Bu arada Ingılız basinında da "Türk Müza\edesi" hakkında ılgınç yazılar çık- tı Bunlardan bırınde müzayedede artık 4sil Nadir'ın eskı e^ı Avşçgül Nadir'ın ka- tılamay abıleceğı. huna karsıhk eskı se\gı- lısı \e Prens Diana ıle adı çıkan İslam Eser- len antıkacisi Olher Hoare'un boy göstereceğı önesürüldü Mü- zayedede. A\ru- pa'da Türkler ıçın ozel yapılmıs eserler. özgün Türk sanat e>er- lerı.yabancı res- samlarınyaptık- ları lurkıye \e Türk yasanıı ıle ılgılı tablolar ve çağdas. Turk ressamlarının resımlerı satılacak. Müzayedede. İs\ ıçrelı ressam Jean Eti- enne Liotard'ın 176 l'de y aptığı "Çubuk- la Sigara İçen Türk Giy sili Bir Cenrilmen'" tablosu başa güresiyor. Tabloya 300 bın ster- lın (yaklaşık 42 5 mılyar lıra) fiyat bıçıl- mesı bekleniyor. Tablolar arasında ıkıncı değerlı eser ola- rak Fransız ressam Lean Cogniet'ın 19 Divarbakır'dan gelme seramik mihrabın, ülkeden a> nlan bir Ermeni ailcsince \erel bir satıcıdan alındığı belirtiliyor. JeanEtienneLiotard ın (, ubukla Sigara İçen IiirkGh- sili Bir Cenrilmen" tablosu müzayedenin gözdelerinden. yy. ba^ında yaptığı sanılan ve 3. Seüm'ı l80~'de General Sebastiani ıle bırlıkte Is- tanbul'un savunınasında gosteren bır re- sim kabul edılıyor. Bu tablonun 150bın ster- lıne (yaklaşık 21 7 mılyar lıra» alıcı bula- cağı öngöruluyor Fransız ressam Lcon Adolphe Augeste Belh'nın 1857 tanhlı "Ceylan A\ı" tablosu ıçın beklenen mık- tar ise yaklaşık 17 mılyar lıra Ay\azo\sky'nin "Haliç'teGün Batışı" S.otheby's Müzayedeevi uzmanlarının Istanbul'da üç aylık eski eser avıyla gerçekleştirilen müzayedede açık arttırmaya çıkacak tarihi eserler arasında Diyarbakır'dan bir seramik mihrap panosu ve çok sayıda tablo var. Ali'yeatt"edılen'"Kö>lülerileBirDağSah- nesi" tablosuna 50 bın sterlın (7 1 mılyar lıra) öngörülüvor 40ı aşkın çağdas Türk resmı ıçın öngö- rulen değerler ıse 1500 ıle 15 bın sterlın (2l0mılyon ıle 2 mılyar lıra) arasında de- ğışıyor KUSAV'ın Başkanı Çiğdem Si- ma%i. bu konuda Cumhurıyet'e şöyle ko- nuştu: u Bu müzayedenin gerçekleştirilme- si aşamasında çağdas Türk ressamlarının da bulunması konusunda ça- ba gösterdik. Türk ressamla- rının uluslara- rası alanda tanı- tılması için bu müzayede önemiibirfirsat olacaktır." Türk alıcıla- 60 bın ve "Türklerin Dolunay Ze\ki" tab- losu 30 bın. Osman Hamdi'nın **Bir Çöl Sahnesi"nin ıse 30 bin sterlin getirmeleri bekleniyor. Her iki ressamı bu kez alt edecek Türk ressamının IbrahimÇallıolacağı anlaşılı- yor. Ressamın "Mahmut PaşaTürbesi"'nın 100 bın sterlınle (yaklaşık 14.2 mılyar lı- ra) rekor kırması bekleniyor. Bu arada ım- zalı olmakla birlıkte ressam Şeker Ahmet nn yanı sıraya- bancıların da son y ıllarda önemlı ılgı gös- terdıgı İznik çınilennden bu müzayedede önemli ömeklerbulunuyor. Yunamstan'da ünlü Bonakı Müzesı benzeri bır koleksi- yona sahıp Mısır'ın Iskenderıye kentinde yaşamış Yunan kökenlı Stefanos Lagoni- kos'un Fransa'da bulunan koleksıyonundan önemli İznik eserlen satışa çıkıyor. Eserler arasında İstanbul'dakı EyüpSul- tan'dan sekız Iznık çını parçasının bırara- ya getırılmesınden oluşan bır pano dikka- tı çekıyor 1580 yapımı bu panonun ötekı parçalanmn çeşıtlı Avrupa müzelerınm yanı sıra Istanbul'da Çınılı Köşk'te bulun- duğu ve ılk kez 1903 yılında Pans'te ser- gılendıgı bildiriliyor. 70 bın sterlıne (yak- laşık 10 mılyar lıra) alıcı bulması bekle- nen bu pano karysında RP'lı Kultür Ba- kanı'nın ızleyeceğı polıtika sanat çevrele- nnde merak konusu oldu. Bu arada. müzayedede dıkkatı çeken bır parça ıse Dıyarbakır'dan gelme veseramık- ten y apılmış bır mihrap panosudur 35 bın sterlin beklenen bu panonun I DünyaSa- vaşı öncesinde ülkeden ayrılan bır Erme- nı aılesınce yerel bır satıcıdan alındığı be- lırtilıyor Diyarbakır'a özgü bu seramık panonun üst bölümünde Kuran'dan cüm- İelerbulunuyor Panonun 1604-5 yılların- dayapıldığı belırtılıyor Müzayedede çeşitlı tombak şamdanla- rın yanı sıra 16. yy bir tombak at alınlığı- na ıse 80 bin sterlın bekleniyor. Bu arada 77 cm > ükseklığinde prinçten y apılma. bir çıft camı şamdanına ıse 50 bın sterlin ön- görülüyor. Müzayedenin en ilginç parça- lanndan biri olan. Sunye'de yapılmıs Os- manlı ışı. çok renkli ahşap duvar ve tavan kaplamasına ıse öngörülen değer 80 bın ster- lın Berlın ve Nevv York müzelerındekı benzerlerinden daha kalıtelı olduğu one sürülüvor. Komitede kriz Nobel Edebiyat Ödülü tehlikede GÜRHAN UÇK.\N STOCKHOLM - Yazar Torgny Lindgrenın Isveç Akademisf nın Nobel Komi- tesi'nden çekılmesı üzerine ödülün dağıtımı tehlıkeye gir- di. 5 üyelik komitenın göre- \ i. yılın adaylannın y apıtlan- nı, onlarla ılgli bılgıleri de- ğerlendınnek ve akademiye önen getınnek. Daha öncede yazar knut Ahnlund da komi- teden çekıldiğını ve akade- minm çalışmalanna katılma- yacağını açıklamıştı Ahn- İund'un kararı. akademının daımi sekreten StureAUen'le anlaşamamasından kaynak- lamyordu. Torgny Lındgren. çekilme karannı. "Başkala- rının yapıtlannı. iş için oku- maktan bıknğından ve iki ki- tap daha yazmakta olduğun- dan"aldığınısöyledı Torgny Lındgren, akademıden ayrıl- madığınıözellıklevurguİadı. İsveç Akadeınısfnın ya- ^am boyu seçılen üyelere ay- rılan 18 sandalyesınden 5'ı boş durumda. Daha önce, Lars Gyllensten, \Verner Aspenst- röm, Kerstin Ekman da ayn zamanlarda üyelik görev lerı- nı yapmayacaklannı açıkla- mışlardı. Yazar Lındgren'in aktıfgörev yapmayı bırakma- sındansonra. genyekalan 13 üyeden yalnızca 7'sı edebı- yatçı durumunda. Kalan üye- lenn 1 'i memur. 5"ı profesör. 13 üyeden 12sının Nobel Ede- biyat Ödülü seçımı ıçın oy kullanması gereklı. Lyelenn yaş ortalamasının yüksek ol- ması çoktıtızlikgerektırença- lışmalann yürütülüş şeklı ba- kımından kaygı uyandırıyor Bu yilın ödülü kesin Bu yılın Nobel Edebiyat Ödülü. ekımın ikıncı perşenı- besi açıklanacak. İsveç saatiy - le 13.00'teakademınındaimı sekreten Sture Allen tarafın- dan dünya basınına duyurula- cak adın saptanmış olduğu sa- nılıyor. Sture Allen. Torgny Lindgren'le kısa bir .süre ön- ce konuşmuş olduğunu v e No- bel Komitesı'nden ayrılma- sıyla ilgili hiçbir şey söyle- mediğini açıkladı. Torgny Lindgren. önümüzdekı y ıl ıkı romanıy la Telos Yay ıncılık ta- rafından Türk okurlarına tanıtılacak BAKANLIK BİR R4FTADA HAZIRL\NAN RAPORA SlClNDI Santrafları 6 aklama' çabası ÖZCA.N ÖZGÜR MUĞLA-ÇevreMüste- şarlığı'nın Nisan 1984 ta- rihli "olumsuz" raporuna karşılıkGökova'dakıyerse- çiminde ısrar edilirken. bu kez Aydın İdare Mahkeme- si'nın "kapatma" karanna karşın santrallann çalışma- sına göz y-uman Çe\re Ba- kanlığı. birhaftada hazırlat- tığı raporla santralları ve kendinı "temize çıkarma- >a" çalışıyor. Bakanlık. ha- zırladığı yenı raporla kendı kendini yalanlıyor. Sedat Kadıoğlu ımzalı yayını anımsatan çevreciler u \Iah- keme karanna gerekçe olan bilinısel rapora güvenmeven bakanlık, kendi y ayınına da mı gihenmivor" diye soru- yorlar. Aydın tdare Mahkeme- si'nin kapatma karanna kar- şın. Bakanlar Kurulu kara- nyla \atağan. "Venıköy. Gö- kova termık santrallarının çalışmasına ve çevre \e in- san sağlığının tahribıne vı- ze veren Çevre BakanJığı. santrallarbölgesındebirhaf- talık inceleme yaptırdı Çevre Bakanı Zhaettin Tokar'ın bölgeye gönderdi- ği bakanlık uzmanları. bir mobıl cıhazıyia yaptıkları ölçümlersonunda. Bakan'a "Santrallann tüm kirlilik değerlerinin kirlilik sınırın- daolduğunu" belirten rapor sundular. *Yapay bir belge' Çevre Bakanlısı, söz ko- nusu raporu kendinı "akla- mak" için kamuoyuna açık- larken çev reciler. raporu '"bi- limsellikten uzak, yapa> bir belge" olarak nitelendırdi- ler. Termık santrallarla ılgılı bugüne kadar pek çok bı- lımsel rapor hazırlandığını ve kamuoyuna açıklandığını anımsatan Batı Akdeniz Çev re Platformu (BAÇEP) Muğla Sözcüsü Gave Cön. "Bugüne kadar sanrrallar lehine yayımlanmış tek bir • Çe\re Bakanlığı, mobi! cihazlarla bir haftalık ölçüm sonunda hazırlanan kirlilik raporuyla termik santrallann çahşmasında sakınca olmadığını kanıtlamaya çalışırken çevreciler raporu "bilimsellikten uzak" buldular. Rapor bakanlıkça daha önce hazırlatılan "resmi rapor"la da çelişiyor. rapor yok. Bakanlığın Sedat Kadıoğlu imzalı >a> ını daha geçen yıl ortaja çıktı ve >a- yımlandı. Mahkeme kara- nna gerekçe olan bilimsel rapora güvenmeyen bakan- lık, kendi > ay ınına da mı gü- \enmiyor? Bir haftalık hava ölçiinıü hiçbir şe\i kanıtla- maz. Bakanlık önce Dİ E \e- rilerine baksın, sonra da ken- di jaymınjokuyup Nluğla'ya gelsin. Çevrecilerin gözeti- nıinde altı aylık bir incele- me>apsın" dedi. Daha önce bakanlık ele- manlanndan Kadıoğlu'nun hazırladığı "resmi rapor"da orman alanlarıy la ilgili şöy- le denıyor: Resmi rapor "1985 yılı Ha/iran ayın- da yapılan ölçümlere göre orman. ormaniçi. tanm aîa- nı olarak toplam 26 bin 580 e-posta : tan (y vol. com. tr hekrarlık alanın birinci de- recede zarar alanı, 19 bin 230 hektarlık alanın ikinci dereeede SO2 etkisi altında kaldtğı saptanmıştır. SO2 ga- zı etkisi V ılanlı Orman Iş- letme Müdürlüğü sınırına kadar gelmiştir. Baca gazla- n daha önce bölgede yapıl- mıs ağaçlandırma sahala- nnda da etkili olmuştur." Tanm alanları ıle ilgili olarak da raporda "Bölge- deki tütüncülûğün sona er- diğLsantrallann >a>dığı SO2 ile birlikte kül ve tozlann da zeytincüiği, sebze ve meyve- ciÛği olumsuz yönde etkile- diği'"belırtilırken. ınsan sağ- lığı yönünde u Termik sant- ral içinde kömür vakma ve- rinde \e kül stok sahasında çalışan personel için tehlike söz konusu olduğu" kayde- dılıyor 'Erozvon tehdidi' Bakanlık, resmı raporu ıle bölgedeki kızıl çam orman- lannın kuruy up azalmasına bağlı olarak bal üretımınin azaldığına, Türkıye'nin pek çok y ennden bölgey e gelen ancılann artık gelmedıgine. y ıne bölgede kuş türlennde azalma saptandığına dikkat çekilirken. bölgenin "eroz- yon tehdidi altında" olduğu belırtılıyor. Bakanlık yayınında yer alan resmi raporun sonuç bölümünde sanrralların ça- lıştırılabılmesı içınalınacak önlemler belirtilerek "*\'a- tağan Termik Santralı ba- calarından ve kül birikim havzasından çıkan, yavılan SO2 ve kül tozlarının kül- tür bitkilerine verdiği zara- nn yanında insan \e çevre sağhğını da tehdit eder du- rumda olması şüphesiz da- ha önemlidir. Bu nedenler- le kül birikim havzasından külün dağılınunın tamamen önlenmesi, bacalardan at- mosfere verilen SO2'nin çev- re için zararsız hale getiril- mesi için gerekli çalışmala- rın vapılmasıgereklidir" de- nılı\or. SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN 'llımlı İslâm' Nereden Çıktı?.. Ç ok yalnızdı, öfkeli bır adamdı: iki parmağı ara- sında sigara, görünmez bir yerdeki görünmez bır 'düşmanı' gösterir; evlere şenlik o slav ak- sanıyla: "...liberal emperyalizm, yâni 'sistem', düş- mansız yaşayamaz!" derdi, "...savaş boyunca 'düş- man' Alman faşistleri ve Japon militahstleri idi, şim- di Stalin'c/ Ruslar, yann kımbilır kımler olacak?" Mark Apter, II. Dünya Savaşı ertesinde, soguk Bal- tık kıyılanndan Paris'e düşmüş, bir Troçkist'ti; öfke- si iki sebebe dayanıyor: marksist olduğu halde, tas- fiye edilmiş bir 'oppozitsiya'ya (muhalefete) mensup olması, bir; yurdunu o kadar sevdiği halde, nefret et- tiği Batı'da 'siyası mültecı' sıfatıyla bulunması, iki! Mark'ın söylediklerini sonradan az buz düşünme- dim, son olarak galiba Huntington'ın 'Medeniyet- ler Çatışması mı?' başlıkh yazısını okuduğum sıra- daydı; Hazret ne buyuruyor, bir hatırlar mısınız? "...Soğuk Savaş, Demir Perde Avrupa'yı sryasi ve ideolojik olarak böldüğü zaman başladı; De- mir Perde'nin son bulmasıyla nihayete erdi; ide- olojik bölünmesi ortadan kalktıkça, Avrupa'nın bir yandan Batı Hıristiyanlığı ve Ortodoks Hıristi- yanlığı arasında; diğer yandan ise islâm'la ken- disi arasındaki kültürel bölünmesi yeniden orta- ya çıktı..." ('Medenıyetler Çatışması mı?' Samuel R Huntington, s. 21, Vâdi Yayınları, 1995) 'Beyaz, Batılı ve Hıristiyan Sistem'ın yeni düş- manı islâm mı olacaktı? Huntington sorunu hiç kuş- kusuz Batılı gözüyle ve Batı açısından koyuyordu ama, çatışılacak kümjrterin •münhasıran' Müslüman olmadığının da bilincındeydi; ona göre, Batı Mede- niyeti'nin hasımları şunlar: Japon, İslâm, Ortodoks, Hindu, Lâtin Amerika ve Afrika! Şu dakika Alliance Françaisedeki dostum, mut- suz 'siyası mülteci' Troçkist Mark Apter'in. iki par- mağı arasında sönmüş sigarası, yeryvzü haritasına eğil- miş, 'Üçüncü Dünya' ülkelerini göstererek, adeta tepindiğini görür gibiyim: "-...gözünii aç, tavariş; adam mazlum milletle- ri' düşman ilân ediyor; bırleşemesinler diye de, kül- tür farklılıklannın altını kalın kalın çizerek! Her grup- tan bir lider seçip, onu evcilleştirecek, onun vasıta- sıyla ötekilehni kontrol edecek!.." adeta bir şok!.. A slında, 'Sistem'in gezegene bakışında, Doğu Blo- ku'nun çözüldüğü andan başlayarak, bir ikilik mevcut; ıster sağcı olsun ister solcu, Türk aydı- nı bunu farkedebilmiş midir, şüpheliyim; bir bakıma, o ikilik zaten vardı, 'bolşevik belâsının zuhûru' tara- fından gölgelenmişti, Mecelle'nin dediği gibi, 'mâni ortadan kalktıkça memnû avdet etti.' Acaba esa- sı şu mudur: 'klâsık' emperyalizm, Batı Avrupa dı- şındaki medeniyet ve küitürü yok sayar; sömürgeci- liğini öteki 'ilkel' ülkelere medeniyetin 'ışığını' götür- mek gerekçesine dayandırmıştır ki. o ışık Batı Avru- pa'nın ışığıdır; yâni Hıristiyanlık, Yunan/Latin Kül- türtemeli, ondan üretilen Batılı değerler! Avrupa'lı sömürgecilik (colonialisme) bu 'medeniyetı' öteki halklara zorla dayatmıştır, gereğinde silâh kullana- rak! Yankee emperyalizmi biraz farklı, onca aslolan 'öteki' ülkelerin ekonomısini denetim altında tytabıl- mektir: Batı Avrupa'nın 'aydıntanma' çağını 'Üçün- cü Dünya'ya taşımak değil; çünkü bu neticede 'mil- liyetçilığı' ayağa kaldırıyor, başlıbaşına bir belâ; öy- leyse (mazlumlan) kendı kültürleri içinde 'tutmak'da- ha makûl; sadece ecnebiye (yankee'ye) sert tepki gös- termeyecek kadar 'evcilleştirmek' yeter! Yankee em- peryalizmj, Avrupa emperyalistlığinin. Batı'lı kültürde- ğerlerini Üçüncü Dünya ülkelerinedayattığı için. ba- şansız olduğu fikrindedir; işte. alafranga/arabesk li- berallerimizin birtürlü hikmetini anlayamadıkları 'ılım- lı islâma yeşil ışık' düşüncesi, buradan kaynaklanı- yor. Samuel Huntington ülkemize bir 'ikna zıyareti' yaptı, hem deSermaye Piyasası Kurulu'nun davet- lisi olarak: Istanbul'da ve Ankara'da konuştu; bu vesileyle. 'taze' düşüncelerini de öğrenmiş olduk: "...uygarlıklararası çatışma denetim altında tu- tulmalı; bu bağlamda inisiyatif her uygarlık gru- bunun lider ülkeleri tarafından üstlenilmeli. Ço- ğu uygarlık grubunun bir veya birkaç lider ülkesi var, Islâmın yok..." "...eğer Türkiye Batılı ülke olma ısranndan bi- raz vazgeçer, modernleşme ve demokrasinin bir İslâm ülkesinde mümkün olduğunu göstermeye daha çok ağırlık verirse, bütün dünyaya ve İslâ- ma büyük bir model olur..." (Millıyet. 9 Eylül 1996) Arabesk/AlafrangaTürk liberali bunlan duyunca, ne dıyeceğini bilemiyor. adeta bir şok! Halbuki bu söz- ler. ince ince hesaplanıp uzun sürede geliştirılmiş ge- nel bir stratejinin sonucu. bildik bir uzman... B azı hızlı solcularımız, önceden kesinlikle kestire- mediklerı Doğu Bloku'nun çöküş depremı sıra- sında, ufak ufak 'döneklığe' soyunurken. CIA'nın yan kuruluşu Rand Corporation'dan, çok da bildik birısi, 'orta vâdelı tahmin uzmanı' Graham Fuller, ye- nı istikâmetin ne olacağını saptamıştı bile: "...Sovyetjer'de geliş gidiş 50 milyon Müslüman Türk özgürlüğe, hiç değilse daha fazla özerkliğe kavuşacaktır; bağımsızlıkları bile gündemdedir: Türkiye bu süreçte demokratikleşme, ticari ve ik- tisadi serbestleşme açısından geleceklerine il- ham kaynağı olabilir..." "...Türkiye geçmişte Ortadoğu için bir modeldi, bugün de olmaya devam ediyor; hele demokrasi ile Islâmı bir arada yaşatabilecek bir formül bu- lursa, İran ye Arap dünyasına büyük bir entelek- tüel öncülük yapmış olacaktır." (Cumhuriyet, 28 Şubat1990) Nasıl, lyi mi? Dikkat isterim ıkisi de, 'demokrasiyle islâmın bir arada yaşatılmasından' bahsediyorlar. la- îklikten çıt yok; düşündükleri 'formül'. şu yaşadığımız olmasın? http:// www. vol. com. tr/ A İLHAN http://www.ada.com.tr./bilgiyay/yazar/ailhan.html