Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 TEMMUZ 1996 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Ekrandaki Şiddet, Vitrindeki Silah.. ve Tarih Prof. Dr. SALİH ÖZBARAN DEUBuca Eğıtım Fakultesı B ırverlerde Mİah patlasa ateş- lı ya da kesicı avgıtlarla cı navetislense herhalde mes- legımın gereğı olarak kafam tanhsel gevmışın bulanıklı- gına dalar. guncel olavlann <,agnsimı ıle geçmıştekı ol av ve olguları goz orune getırmeve çalışırım Daha dogrusu gunumuzde vaşadığımız korkunç seylerın daha omelen başka bıçırnlerle va^andıgını anımsatan meslektaşlanrnın \azıp ortava kovdukları metınlere ımgelere toplum du- zenını saelamakla gore\lı vukumluleree \e kararorganlarını ısjetenlerce aldınlmadıkla- nnıfarkederekuzulurum Utebovlebıruzun tu kahredıcı durum onualınamayanacıma- sız cınavetler zınunnın hammadesını olus- turan çocukovuncagınadonusturulen silah- lann \arlıgının tetığe basmanın olagan sav ıl- dtgı ortamı bulmalanndan kaynaklanmakta Çağunızm çılgınlığı Izmır de sıklıkla geçtıgım trafıgının rahat olmamasma ve gorunlu\u bozma \olundakı baskı \e odunlere kaı>ın tanhsel dokusunu korumaya ».alışan bır sokak bana ovlesıne soguk ve kuskun gorunuvermıijtı kı bırden- bıre bırsureonceıçımburkulmu^tu Turkı- \edekı fırtınalı gunlenn daha da gubresını saglav an nıtelık kazanmasiv la sev mez oldum artık bu cadde\ı Medvada kan kusan ates eden canlı varlıga acımasızca kıvan adına sozumonaseruvendıverek ona bakan gozle- n eğlendıren gobekha\ah da\ulzurnalı ıçı bos sozcuklerın surukledığı kulak tırmalav ı- cı goz karanıcı gostenlenn va ardından va da onunden takdım edılen ozellıkle psıko- loglann çaresızdemeçlennden ogrendığımız \e genıjerı ne durumlara dusurdugunu ha>- retle amaelımızdenpekbırjev gelmedenız- ledığmızprogramlanntamamlavıcısıoluve- nyordu artık bovle bır •'süah marketı". Her turlusünu gorebılırsınız orada a\ tuteklen- nın *euvâ"ı tabancalann gunışıgı gormemıs "alâsı",kesıcı sılahlann Topkapı Sarav ı Mu- zesı ndesergılenmeyevakış,an"cazıbesralı- cısını beklemekte Cana nasıl kı\mak ıstı yorsanız ona uvgununu bulabılırsinız \eter kıyolunuşaşırmış dumanhhavaviseven ın- san tepelemenın tek ve son çare oidugunu sanan kımselere ozenınız ı5 ınızı silahla bı- tıreceğınıze ınandıranlara ınanınız' Bınlerı- nın bana bu tabancalann "kuru-sıkı" attıgı nı soylemesıvle ıçım daha da burkuldu De- mek kı duşmanınızı bovlece korkutmak ıçın tum bu pazarlama' OralÇalışlar'ın Turkıye 1995-96 sezonu- nun 1 lıgşampıvonunubelırle\enFenerbah- çe-\anspor fijtbol kar^ıla^masindan bırkaç gun once yazmasi hatta daha oncekı hafta- larda Mİahlara dıkkat vekmesı bo^una değıl dı Gerek Avrupa Kupası maçlarında gerek- se yurtıçı karsılaşmalarında sevınç çıglıkla- nnın \e saşkınlıgın sonucunda tabancadan fırlavan kurşunlann can >aktığım ın»an ol- durdugunu bılıyordu Pekçok sorumlu gıbı o da bır daha bır daha u\ anvordu \ onetıcıle- nn medvaçığırtkanlannm çıkargruplannın zaten > anlış yolda egıtılen gençlıge aşıladık- lan hatalı çok hatalı beklentılenn tatsız so- nuçlan ustune Fenerbahçe \anspor maçından sonra sı lahlı bır gostenye >a da kavgava tanık olun- mayışım baska bır dev ışle gunluk vasamın sıradanlıgının olumsuz bıçımde bozulmama- sına ne kadar da ovgu vagdırmıstı med\a ımparatorlugu baMt bır gorev ın erdem say ıl ması yolunda ne denlı alıştırmaya çalısıvor du halkı (gazetelen ve televızyonlan tekel leştırenler ozellıkle goruntulu medyadan hıç eksık etmedıklen ateş puskurten nefret ku- san tılmlerle bu kotu ortamı hazırlavanlann "şukur bır şev olmadı" dıvebılmelerı ne ka- dar uzucu saskınlık vencı degılmı') Bov- le bır anlayısın se dokunulmazhgı bulunan gelenegımızın guncel kışkırtmalann da tak vıvesıvle serpı^tırdığı ahlak sonucudur kı unlu bır fiıtbok umuz kulubuyle anlasmış ol- manın sevıncmı havava tabancı sıkarak kut- lavabılıvor beledıye seçımlerı sonucunda adav ınınzaterkazandıgını duşunen bırbavan nereden elıne geçırdıgını bılemedığımız bi- lahıv la ha\ a bo^lugunu bombalav abılıyordu bo\ le bır olav ı v ansıtan y uksek tırajlı \ e "bo- \alı" bır gazetemız de bu eylem Mra»ında bır kazanın olmamaMnı nasıl da vureklere su Ner- penbırrastlantıvla bırkadercılıklebutunles tınp gazeteı.ılık gorev ını v apmı^ sanabıhvor du \e tum bu tur olavlara bırıkım >agla\an sibtem sonuı-unda bırının Cumhurba^kanı Demırel'e doğrultnıava ı,alı>tıgı sılahın ruh- satlı olup olmadıgı ustune vazılıvor çızılıvor so\lenıvorulkemızde gunlerce bo^ sozi.uk- lerle Bıraraavaklanan takbi suruculerı ve \a hıplerının kendılennı korumak n,ın sılah ıs- teUerı apaçık gostermektedır kı \abamllık (vahset) ve saldırganlıgın gostergesı olan ate>lı silahlann golgesınde huzur aramada- dırTurkıve Bir tarihsel anımsatma 1> vuzvıldaBalkanlardınOsmanlıimpa- ratorlugu na >oğun bıçımde gıren ateşlı sı- lahlann kullanımı ve bır sonrakı vuzvılda ^sva ve Afrıkada Avrupalılann >avılmala- rına karsı mucadele eden ozellıkle islamı ul- ke\onetn.ılerınesılahyardımına kadar gıden vavılma sonucudur kı tufegın (tufeng) dev- letelıvleuretımı \e kullanımı arttınlmı^ an- cak buna paralel olarak da devlete karsı dı- renme ve baskaldırmalarda halkın (reayanın) onaltınci vuzvılın sonları \e onvedıncı vuz- vılın ılk varısında ateşlı sılahlann kullanımı kesıf bıçımde kendını gostermistı 1607 ta- nhlı bır sultan hukmunun de açıkı,a ona>a kov dugu uzere tutek v e barut bır suredır dev - let denetımınden ı,ıkmış gızln.e uretılıp sa- tılırduruma gelmıstı Boylece bu ateşlı silah O^manh nm \nadoluve Rumelı vakalann- da alabıldıgınce vavılmavabaşlamı^tı (1) Kanunı Sultan SQle>man ın oglu Şehzade Bavead ın ısvan tanhı olan 1">39 \ılina ka- dar toplumsal olavlarda pek kullanılmayan tufek bu olavla bırlıkte ve Bavezıd ın bav- ragı altındaolusturulan bırorduda kapıkulu sekban ve tufekcıvan bırhklennde merkezı guce karsı gıttıkve v av gınla^an v e sos> o-eko- nomık nedenlenn durtusundekı olaylann simgesı durumuna gelmıstı (2) "AlaM harp \etufeng"'ıledolaşan topragınıterketmış ış- sız reava \ e medrese mezunu suhtelergorun- tununonemlıparı,alarıoluvermıslerdı <\vru- padan Raguzadan ve Cezavırden vapılan bilah kaı,ak(,ılıgı da >erlı uretımın aynca ıtı- LI gucunuolusturmuştu Sınırbovlarındasu- regıden sa\ aslann getırdıgı \ ıkım v e ateşlı M- lahlarla karmakansik hale getınlen n, duze- nın duzensızlıgıngoruntusunu otanhlerde kı Anadolu vuaıa^tırmakonusuvapantanh çı Mucteba IlgureL Sulevmanıve K.utuphane- sı nde bulunan Ahval-ıCelalıvandan^usoz- cuklerle vansitmakta w ... memleketler harab\e r e ' » a \ ı btrava dağlar başında ı/dırabda olduğundan gavn nıcelen çıftın veçubuğun dagıdup.okuzun sa- tup,atedınup.sabandemınntufengedeğışıp. öğendere kullanırken gonder kullanmağa başla\up. bıkumle ganı \e lakır \e cıvan ve pın kımı atlu \e kımı sekban olup ata bınup kılıç kuşanıp. stmt semt kalalar ve planga- larıhdasedup "(^) Ateslı stlahlarınartışına vol açan hattatop bıle kullanılan dırenıs hareketlen sonucudur kı ozellıkle Ku\ucu MuratPaşa'nınçoksıd- detlı cezalandınna yontemıvle ve Kopnılu Mehmed Paşa'nın olaganustu vetkılenylegı- nşılen savasımdabınlerce Anadolu gencı kat ledılmıstı en çok zaran halk gormuştu Her kentte kasabada hatta kovdekendınceemır verenelıtufeklıvenıçen sıpahvelevendtas- laklan muderns suhte ve uvdurma sev\ıd- ler halka ezıvetten gen durmamışlardı ka- nun uvgulavıcılan konumundakı kadılar ve naıbler bıle suııstımal ve zulumlere bulaş- mış sancakbeyı suba^ı mutesellım gıbı ust duze> dev let yetkılılen de sılahlany la ezıyet ve elkovma olaylarına ortak olabılmışlerdır Devletın halkı korumak amacıyla çıkardıgı adaletnâme nıtelıklı fermanlar da pek ıs go- rememıştı Sonuç 17 yuzyılortalanndakendisınısavunmak zorunda kalanlar ve sılahlananlar seksen bın gıbı bır savıya ulasmı^tı herkesın kolayca ula^ıp elde edebıleı.eğı tufek sana>ıı ımpa- ratorluktakı duzensızlıgın \ e eskıvalıgın baş- lıca kavnagı olmuştu Gunumuzde basınve yavın organlannın re»mı agızlara davanarak bıldırdıklenne gore sadece -kaçaklar dışın- da- silah tasıma ve bulundurma ıçın saglanan ruhsat savısı altı vuz yırmı bıne (620 000) ulasmıştır TBMM İçışlen komısvonu kımı partılenn vetkılılen ve mılletvekıllen urku- tucu bo>utlara ulaşan sılahlann gelecek vıl- lara vansivabılecek boyutlannı \urgulama geregını du\muşlardır Baska bır sev ler soy lememe hıç gerek yok Gıdısat o kı P vuzvılda ortava çıkan olav- lann benzennı yaşamakta>ız \e bu vaşantı ınanılmaz ve onu alınmaz bır hızla suaıvor Sılahı bovjesıne basite ındırgeyıp onun nı- metlennden olduruculuğunden vararlanmak isteyenler geleceğınTurkıvesı nıkaranlıklar acılar açlıklar olumler ıçıne atıyorlar de- mektır bu da tam bır ınsanlık suçudur 111 Mucteba İlgurel Osmanlı İnıparalorlu- gunda Ateşlı Sılahlann Va\ılması 11 Edebı\at FakııltıM Tanh Dtnıısı sa\ı 32 Mart 19^9 s 30ı 121 Şerafettın Turan. Kanunı'nın Oğlu Ş«hza- de Ba\e/ıd \ ak ası -\nkdra I%1 vs S > \ e d e \ a nıı ı^ıllgurel a\nımakale s ^09 Devlet Adamlığı ve Bizim Siyasetçiler Prof. Dr. BEDİ N. FEYZİOĞLU D ev let adamlığı tum dunvada savgı goren bırkavramdır Denetımı bılgisi \e ozel- lıkle halk a ve devlet e vaptığı hızmetler- le kamuovunda guven kazanmış kımse- ler devtetadamlığısitatına\akısir (la\ık) gorulurler Devlet adamı kamu vararını daıma kışısel va da aıle çıkarmdan üstun tutan hıçbırgu- cun onu kanun ve nızam dı>ı bır ev leme suruklevemedıgı bırsahsıvettır Bunedenledırkı devlette veburokrasidevaptıklanhız- metlerle daıma sev gı ve sav gı ıle anılırlar kendınden son- ra o mevkılere gelenlere bır "numuneH ımtısal" (omek) olarak anılırlar Bırde son zamanlarda sıkça gorulen ne- ve ınandıgı nevı hedefledıgıı bellı olmavan fakat kışısel ıkbalı ıçın her ^ev ı mubah goren butun amacı su va da bu nedenle ele geçırdıgı sıtatı v a da mev kıt asla bırakmak ıs- temeven bu tutumunun halka ve ulkeve neve mal oidugu- nu asla dusunmeven kımseler vardır Bunlarıçın partıvs kurulu^larabağlılıksadecekendı- lerıne vararlı oldugu oranda geçerlıdır Yoksa bugun sa- v undugu bır goru^un ertesi gunu tersıne >onelmek o par- tı venne bu partıve geçmek ahval-ı adıvendendır Bu tahterev all ı tutumlannın, ulkeve mıllete ne kadar bu- vuk zararlarverdıgı onlan hıç ılgılendırmez Yeter kı ken- dı kışısel çıkarlan bu sav ede daha artsın varınkı ıktıdar grubu kendılenne daha fazla bır çıkar saglasın 1996 \ilma gırıldıgınden ben ıktıdan kapmak va da pavlaşmak ısteven partılerın tutum ve davranışlarını ızle- mek ülkemızde "devlet adamı" sıtatına vakısır varaşır kımselenn ne kadar sav ıda olduğuna daır oldukça ısabet- lı bır tahmıne ulaştırataktır Bazı vavınlarda "Kırk AJtın \daxn" va da benzerı kurtancı kışılenn bulunabılecegı beklentılerıne rastlanmaktadır Nevarkı bu goruslen ıle- n surenler de pek fazla umıtlı olamamaktadırlar Dev let adamlıgının bır ustun nıtelıgı de ulkenın v uksek çıkarlanıçm gerektıgınde partıbaskanlıgını bakanlıgıva da başbakanlıgı bırandabırakabılecek guı, ve ınançta ola- bılmektır Devlet adamlığı nasilsa ele geçınlen bır mevkıı va da sifatı "herçıbâdâhad" her hal ve sartta ona vapısıp kal mak degıldır kendı talımatı va da bılgisi dahılınde olnıa sa dahı ısgal ettıgı mev kı adına v apılan bır hatanın sorum- lulugunu alabılmek ve bu sorumlulugun geregını derhal venne getırmektır Bızdekı sıyasılere dogru volu goster- menın saydamlıgı anlatmanın guçluğunu bılerek devlet adamhğına vakisan olavlara once dı^arıdan bırkaç ornek verelım Almanva nın unlu devlet adamlanndan Wüh Brandt basbakanlıkta sekreterlık vapan bırbavanın ca- susluk vaptıgı bellı olunca "Bunun hata vegunahıosek- retere aittır, cezasını o çeksın" gıbı bır kurtulu^ volu ara- madan derhal ba^bakanlıktan çekılmistır Fransa nın kurtulus kahramanlanndan De GauHe de meclıste alevhmde olusan bır havav ı gorunce tereddutsuz basbakanlıgı bırakmıstır Turkıvedede dev let adamlıgınaorneV olarak eskıba- kanlardan AJi Rana Tarhan ıle Munır Birsel gostenlebı- lır Bırıncısı8-10vıllıkbakanlıkve4 Svıllıkgrupbaşkan- hgı ve banka ıdare medisi ba^kanlıgı ıle geçen omrunun sonunda çocuklarına sadece tek bır kooperatıf evını van bonjarı ıle bırakmıstır Ankaradal^ 20 \ ılı bulan iktıdar donemınde bırdonumlukarsa vada ıkıncı bır kooperatıf evı edınmevı dahı dusunmemıstır Yuce ^taturk'un \ Rana Tarhan a ızateten sov ledıgı uzere "bıllur bır bardak- takı su gıbı" tertemız bır kişivdı kısılıktı Munır Birsel e gelınce kendısine bağlı bır kurulu^ta volsuzluk vapıldıgı ıddıası ortava atılınca "tahkıkatın se- lametk ıfasını tenunen" derhal bakanlıktan ıstıfa etmıştı Yenı sıyasılenmıze gelınce btr dolandıncıva ortulu ode- nekten 5 ^ mılvar kaptırdıgı adlı makamlarca belırlendıgı halde odonemın buodeneklen kullanmanın asıl ve vega- ne vetkılısı olavı hıı, uzenne alınmamaktadır Asla bırlıkte çahsamavacagını ıddıa ettıgı bır panı ıle kendısını \ uce Dıvandan kurtarması koşuluvla ulkevı vonetecek bır koahsvon kurmava razı oimustur Sadece sivasılerveburokratlardegıl ulkedekıtum \a- tandaşlann "kav ıt dışı" hı«,bır ekonomık îsleme v onelme- dıklennı belırlemek iı,ın vermelen gereken "viUıkgeürve senet bevannamderTnın herkesi kapsav an "vergı sıcü nu- maralannın" el an v ururluge konulamadıgı bır zamanda partı baskanlannın senetlennın olusumu ve artışı konu sunda vapılmak ıstenen arastırma ve sorusturmanın bır so- nuca ulas,acagım beklemek "deviet adamlığı" sıfatını ka- zanmava varasır bu kadar az kışının bulundugu bır ulke- de sadece safdıllıkten ba^ka bır s.e\ olmamaktadır İste butun bu olumsuzluklann hıç deâılse azaltılabıl- mesınde sıv ıl toplum orgutlerının ozellıkle "savdambğı" (seffaflıgı) hedet edınmii demeklerın elbette onemlı kat- kılan olacaktır \enı kurulan 'Toplumsal Savdamlık Ha- reketı Dernegı"nm bu volda vapa*.ag\ çalı>malarla ulke- mızde de "dev let adamlığı" sıfatma gerçekten v akışır olan sıyasetı,ılenn ve burokratların vetısmesıne vardımcı ol- masını umıt ve temennı etmek ıstemektevız PENCERE Ah, Şu Epkek Milleti!.. Çıller'e epey ad takıp takıştırıldı "Tans Hantm " "Sarışın guzel kadın " "ŞaıbeHanım " "Başbayan " "DışıOzal " Her bır adın kendıne gore anlamı var, hangısı- nın yakıştığı ıse bır soru ışaretı Tans Hanım'da Turkıye'ye yabancılaşmış bır kadının simgesı oluşuyor 'Sarışın guzel kadın' dedıgınızde yanık yağ ko- kusu ortalığı kaplıyor 'Şaıbe Hanım' yolsuzluk dosyalarıyla damgalı bır hatunun gostergesı 'Başbayan', dedığım dedık dıyen hırçın Tan- su'nun şımarık yanını yansıtıyor Ya 'Dışı OzaH 'Dışı Ozal' Çıller'de var olan bır nıtelığın altını çız- mekten çok Ozal nostaljısını saytklayan çevrele- rın ham hayalını dıle getırıyor • GerçekteTansuHanım'ınbaşınıdondurupden- gesını bozan kım? Medya Başbakanlık koltuğunda otururken Tans Ha- nım'ı zaferden zafere medyamız koşturmadı mı1 Uçaklar dolusu gazetecıyle bırlıkte Batı'yı fethet- medık mı1 O zaferden bu zafere kelebekler gıbı konmadık mı1 Başbayan buyuk devlet başkan- larına elını opturdu, dıplomatlarına dız çokturdu yabancı hukumet adamları bızımkıne hayran ol- dular 'sarışın guzel kadın'\ gorunce ABD Cum- hurbaşkanı Clinton'ın aklı başından gıttı Şaıbe Hanım, kımı gorse elını kofte yapıyordu Ne de- mektı bu? Tansu Hanım karşısındakı erkeğın elı- nı avuçlan arasına alıp yogurmaya başladı mı bu yonteme karşı koyacak bıyıklı ya da bıyıksız yok- tu Çıller'ı olmayan zaferierıyle sarhoş edenler kım- Sarışın guzel kadın zaten uçuktu zıvanadan çıkmış medyanın şırazesı dağılmış polıtıkacısı ol- du Şaıbe Hanım, sonunda gıttı 'dort karılı dunya goruşu'nun Necmettın Hocası'na ruhunu teslım ettı • Medyadakı dostlara ne soylenebılır? Tansu Ha- -nım'ı lyı yaglayıp yıkadılar alacaklarını aldılar, ıs- tedıklerını kopardılar ama eger vıcdanlan varsa, ellerını ustune koyup bırazcık duşunmelerı gerek- mıyor mu? Ortaya çıkan sonuçta hıç mı sorumlulukları Dostlar, şu erkek mılletı çok acımasız1 3 yıl arka arkaya şampiyon! ALTAY FENERBAHÇE ANTALYASPOR BEŞİKTAŞ BURSASPOR GALATASARAY GAZİANTEPSPOR Ç. DARDANELSPOR V DENIZUSPOR GENÇLERBİRLIĞI İSTANBULSPOR KOCAEÜSPOR MKE ANKARAGÜCU SAMSUNSPOR SARIYER TRABZONSPOR VANSPOR ZEYTINBURNUSPOR Futbolun adresi değişmiyor. 4 büyüklerden sonra, şimdi de 1. Lig'in tüm maçlar^ Sezonun başlamasını beklemeyin. Şimdiden abone olun, CINE 5'in yaz fıyatlarını kaçırmayın! 1. Futbol Ligi, 3 sene CINE 5'te, unutmayın!Ağustos'tan itibaren sadece CINE 5'te! ^ Docodorler AEG-BOSCH Bayllerinde... Hemen Abone Olun (0212) 225 55 55