Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 MAYIS 1996 PERŞEMBE HABERLER D ü n y a d a v e T ü r k i y e d e i ş k e n c e / 3 'KntsaT devletîn işlevi: işkenceECETEMELKURAN ANKARA - Turkıye lnsan Hakları Vakfı Başkanı (TtH\ ı \avuz Onen. ış- kencenın Turkıye'de kurumsallaştığını ve sıyası bırprogramın parçası olduğunu sa- vundu tşkencenın "kutsaldevletin" dı- ğer ıhlallennı meb,rulaştırmak ıçm gelış- tırdığıbırsındırmeyontemı olduğunu an- latan Onen. *\rabamın kontak anahta- nnı çevirirken bir giın patlavacağını ka- bul ettim" dedı Onen.TtHV'nınkarşılaştığıbaskılan. Turkıye'de ışkenceyı \e ışkencecılerm nasıl dort biry andan korunduğunu Cum- hurivefe anlattı - f urkive'de işkencenin taıumı, ulusla- rarası tanımdan farklı mı? - Resmı olarak tarklı değıl Turkıye. uluslararası belgelere ımza attığı ıçın res- mı duze>de a> nı tanımı benım->emış olu- yor Turkıye'de anayasada \e yasalarda yasaklanmışolmasınakarşinışkeneean- layışında farklılık \ar işkence bırsorgu- lama yontemı olarak kullanılıyor Turkı- ye'de çoğunlukla sıyasi nedenle işkence yapılıyor Bız de bunlan kaydederek iş- kenceye karşı bir ortam oluşturmaya ça- lışıyoruz - Yaptığınız çakşmalar işkenceyi onie- mede eaydıncı oluyor mu? - Dolaylı olarak etkılı oluyor Raporla- TÜrkİye insati Haklari Vakfl Başkanı Yavuz Onen. -Turkıve'de devlet. once bırtakım duşmanlar tanf edı>or Sonra o duşmam yok etmek ıçın programlar yapıyor. işkence, faılı meçhuller \e dığer ıhlaller bu programın parçası Bu programa gore devlet. ınsanlan evınden edebılır. kö>lerı yakabılır. sureklı \e sıstemlı olarak ınsan oldurebıhr Turkıve'de sıstem ınsanı zaten feda etmıştır" diyor nmızTurkıyeçapındadağıtıhy or Sonuç- lan uluslararası kamuoyuna da duy uru- yoruz Bu raporlar. cumhurbaşkanını başbakanı. zaman zaman açıklamalar yapmaya mecbur edıyor Ya da gumruk bırlığınegınşteTurkıye'nınonuneınsan haklan ıhlallennın getınlmesı gıbı bir so- nucu olabılıyor - TÎHV işkenceve nasıl bakı>or? -E\et Bızeuzmanbır kuruluş gıbıba- kılabılır Dışişlerı Bakanlığı'nm son do- nemde ustumuze gelışı bundan kay nak- lantyor Yapttğımız çalışmalar. Turkı- >e"de işkencenin varlığını reddedılemez bıçımde kanıtlı>or Stratejık onemı olan bir konuyu ışleyıp ışkenceye karşı çıktı- ğımız ıçın hatın say üır bir tepkı alıyoruz Mahkemeler ve soruşturmalar bundan kaynaklanıyor Bızeaçılandavalaraşıla- maz engelİer değıl. aslında bir telaşla açılmış eften puften da\alar Buna karşı- lık Insan Haklan Derneğı (İHD) daha ağır bedeller oduyor tHD bir kıtle der- neğı kıtlesel bıreylemcılığı var Guncel olaylan gundemıne alıyor Sıstemı her gun eleştıren bir çalışma ıçınde Ozellık- le Kurtlen one çıkaran bir çalışması var -Dışişleri Bakanlığı'nm Adalet. Içışle- ri, Sağhk bakanhklannı. Milli Gu\enlik Kurulu, Milli Istihbarat Teşkilatı ve Ge- nelkurmav BaşkanlığTnı TIH\ \ve karşı önlem alnıak icin çağırdığı toplantı Tıir- kiye'nin gumruk birliğine (GB) girişin- den bir hafta sonra yapümış, bu toplantı- dan sonra \akıf hakkında soruşturmalar ve davalar başlamışh. Bu girişimlerin va- pıldığı tarihleri nasıl yorumluvorsunuz? - GB oy lamasından once bıze karşı da- \a açtırmak hata olurdu Dengeler yennı bulduktan sonra dava açıldı \e bunu Dı- şişlen yaptı Turkıye'nın dunyaya jçılan penceresı yanı Insan haklan konusunu ıçıne sındırmışolması gereken bırbakan- lık vaptı Ama ne yazık kı ışkenceyı sa- \ unur bir tav ır alıvorlar Gerçek suçlula- rı aravacaklanna bızı suçluvorlar - Dışişleri BakanhğTnın w konusu top- lantıva ilişkin gizli çağn metninde Türki- ve'de vaygın işkencenin yapıMığtna iliş- kin si>asi propaganda vaphğınız sa> unu- luvor. Siyasi propaganda nıtelemesi hak- kında ne düşıinu>orsunuz? - İşkence var mı. yok mu tartışmasına gmnıyorlar Sadece bunu propaganda aracı yaptığımızı soylu>orlar Turkıye'de ışkence uygulandığını yadsiyorlar Tur- kıye'deisterbakan ısterbaşbakan, ıster- senız cunıhurbaşkanı olun işkencenin va- pıldığını vadMyamazMnız - Siz işkencenin >arlığwvükluğu konu- sunda (artışnıava girmivorsunuz galiba. - Çunku Turkıyede işkence var Bu ne- denle 1991 vılındademokratıkleşmeha- reketı vapılmavaçahşıldı Şeffatkarakol ınşa edılecek. ınsan haklanndan sorum- lu bakanlık kurulacak denıldı Yalnız iş- kence değıl. peK çok alanlarda ıhlallenn yoğun olarak yaşandığı bir ulke burası C an guvenlığı >ok Faılı meçhul cınayet- ler kav bolmalar bunlar da cıddı boy utlar- da Olağanustu hal bolgesınde ıse ınanıl- maz boyutlarda Sorun sadece işkence sorunu degıl. Turkıve çok daha kapsam- lı bir ınsan haklan ıhlalı ortamı - Raporlannızı uluslararası kamuovu- nun bilğisine sunuvorsunuz. V urtdışından gelen tepkilcr. Turkhe'de işkence karşıü bir ortam oluşturmaida etkin oluyor mu? - Elbette Uluslararası dayanı^ma he- deflemek, valnız ınsan haklan alanında değıl heralanda soz konusudur llışkıle- rı gelıştırmek bakımından onemlı Bız bunda başarı sağladık Once bıze benze- ven kuruluşlarla ılışkı kurduk BM Insan Haklan Gonulluler Fonu desteğını sağla- dık Bu tanışiklık kuşkusuz Turkıve've de vansıyor Cıddı bulunan ınsan hakla- rı ıhlallerı konusunda vonetıcılere onen- ler v e goruşler aktanlmay a başlandı Bu. kuşku->uz Turkı\e"v ı vonetenlerde de et- kı varatıvor - Dünyada TtH\ \ebenze\enkuruluş- lar \ar mı? - TÎHV dünyada orneğı pek olmavan bir ver Bir tek Şıh'de TİHV benzen bir kuruluş var Dunvada işkence rehabılı- tasyon merkezlen başka ulkelerde işken- ce gormuş ınsanlan tedav ı edıyor Bu bu- yuk fark Kendı ulkemızde hıznıet ver- memızkalıtey ı de >ukseltıyor Psıkolojık tedav ı gereksınımı olan ınsanlarla kendı dılınde ıletışım kurmak çok onemlı Av- rupa ve dünyada bu buyuk bir eksıklık Insanla kendı dılınde ıletışım kuramıyor- lar Turkıye'de bız bunu başanvonız Aynca tızıksel tedav ıde de Turkıye"ye ozgu. ozgun işkence yontemlennı bıldı- ğımız ıçın de daha başanlı olabılıyoruz Turkıye*de ışkencelerçokağır Hepsı he- men hemen bir sure sonra sınır sıstemı- ne etkı edıyor SÜRECEK TİHV'ye karşı önlem toplantısı Devlet, işkence tedavisinin peşindeDışişleri Bakanlığfnın Genelkurmay Başkanlığı. Mıllı Istihbarat Te^kılatı (MlT).MıllıGuvenlıkKuru- lu Genel Sekreterlığt. Ada- let. Içişlerı \e Sağhk bakan- hklanna -gizli*' kavdıyla \a- zı gondererek bu kurumlarla Turkıve Insan Haklan \ak- fı'na(TlH\ )karşı "vapüabi- lecekleri" behrlemek ıçın toplantı vapması. tepkılere neden oldu TlHV Teda\ı Koordınatoru Metin Bakkal- cı. Dışışlen Bakanlığı'nda yapıkn toplantmın ardından Saglıfc BakanlıĞı'nın ıdarı. Adalet Bakanhgf nm adlı so- ru$tuwna başlatmasinı "plan- h ve sivasi bir saldın" olarak nıteledı Bakkalcı işkence gorerek \akfa tedav ı ıstemıy - le başvuranlann ve tedav ı v a- pan gonullu doktorlann adla- nnin ıstenmesını eleştırerek "Devletten şikâvetçi işkence mağdurunun adının dıvlete bildirilnıesi. baş\ urulan en- geller. Ekseninde insan vaşa- mı olan bir konunun mev /u- at vebürokrasi düzevinde ko- nuşulup hıç insandan sözedil- mevişi bize çok acı verivor" dıye konuştu Dışişleri Bakanlığı. Turkı- >e'nın gumruk bırlığıne gır- mesınden bir hafta sonra Ge- nelkurmav BaşkanlıSı \ÎİT. MGK. \dalet. Sağhk vetçış- len Bakanlığrnabırer"gizir yazı gondererek vetkılılerı 1 şubatta toplantıya çağırdı ÇağnmetmndeTlH\ 'nınet- kınlıklennden >oz edıhrken şu ıfadelere ver venldı İ *TİH\1 işkence gördüğu- nü iddia eden kişilere sağlık hizmeti verdığini iddia et- mekte, bu hususları her vıl vavınıladığı ve vabancı dille- re de çevirerek vurtdışındaki kuruluşlara ve bizzat huku- medere gönderdiği raporla- nnda tekrar etmekte, bov le- ce hem işkence ve kotu mu- amele görenlerin tedavi edil- diği sağlık hizmetlen veren merkezlere sahip olduğu izie- nimini vererek AvTupa Birli- ği Konıisvonu başta olmak uzere çeşitli kuruluşlardan vardım almakta hem de Tıir- kiye'de yaygın işkence ve kt>- tü muamele bulunduğu şek- lindeki sivasi propagandasını bu raporlar araalığıv la yapa- bilmektedir.- Bu vazı uzerıne yapılan 1 şubattakı toplantının ardın- dan Sağlık Bakanlığı ve Ada- let Bakanlığı tarafından TlHV hakkında ıdarı ve adlı soruştunnalarbaşlatıldı Ida- n soruşturmada TlHV tem- sılcılıklennın sağlık hıztnetı verdığıne ılışkın bıldırımde bulunmadığı savunulurken adlı soruşturmada adlı vaka- lann ılgılı makamlara bıldı- nlmedığı gerekçesıne dava- nıldı Baijlatılan soruşturma- lar >onucu i Mart 19%'da TlHVAdanaSubesı neAda- na Cumhunvet Başsavcılığı tarafından da\a açıldı lddı- anamede. TlHV Adana Tem- sılcisi Mustafa Çinkılıç \e hekım Tufan Kose hakkında Turk Ceza \asası'nın 530 ve 526 maddelenneaykınhare- ket ettıklen ılerı surulerek 3 avdan 6 aya kadar hapıs ve para cezası ıstenıldı TlHV Tedavi Koordınato- ru Metın Bakkdlcı, TİH\ "ye yoneltılen hukukı savlann haksiz olduğunu anlattı Bak- kalcı, adlı vakalan hekım ta- rafından ılgılı makamlarabıl- dırme zorunluluğunu duzen- leven Turk Ceza Yasasi'nın (TCY)530 maddebineaykı- n davrandıklan savının yan- lı^ olduğunu sovlerken, şu goru^lerı dıle getırdı •*530. maddede vardım edılen kımsevı takıbata ma- ruz kılacak hal" istisnası v^ır- dır. Bu maddeve göre hekim, tedav ive gelen kişinin ısmi ad- li makamlara bildirilnıesi ge- rekivorsa bilv eğer o kişı adli takıbata uğravacaksa biidir- memekle yukumludur. İş- kence goren kişinin normal koşullarda mağdur olması gerekirken, Turkıve şartla- nnda başına istemediği şev le- nn geleceği çok açıktır. \> n- ca tıp etiğı de hasta ile hekim arasındaki ilişkive gızlilik esa- sı genrnuştır. Bununla birlik- te konu. uluslararası duzev- de işkence tedavisi ilkelerinde kapanmış bir tartışmadır. Devletten şikâvetçi olan iş- kence mağdurunu \eniden devlete bildirmek işkence te- davisi için başvuranlan en- gellevecektir." yJÖRÜŞ/ ERDOGANAYDEV Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 124 sanıklı temyiz davasına gün verdi Sıvas duruşması 6 hazirandaAMC\RA(Cumhuri>et Burosu) -Yargıtay. Sıvas katlıamı davasının duruşma gununu behrledı 124 sa- nıklı davanın temyiz duruşması, Yargıtay 9 Ceza Daıresı'nde 6 ha- zıran perşembe gunu yapılacak Temyiz duruşmasına. delıl yetersız- lığınden beraateden sanıklarda ka- tılacak Davanın bir numarah sanı- ğı Sıva^ Beledıyesı'nm RP'lı mec- lıs uye^ı Cafer Ercakmak. halen fi- rarda bulunuyor Sıvas'ta 2 Temmuz 1993 günu meydana gelen ve 37 kışının olu- muylesonuçlananolayla ılgılı, \n- kar'a 1 No'lu DGM"de 27 Aralık 1994 gunu y apı lan karar oturumun- da. 33'u tutuklu 124 sanıktan 26'sı 15"er yıl. 60 sanık 3"er yıl agtr ha- pıs cezasına çarptırılırken. 37 sanık ıçın de beraat karan v enldı Mahke- me. sanıklardan Cafer Tayyar So>- kök. Muhsin Erbaş. Harun Gülbaş, Bekir Çinar. Murat Karataş, Erol Sarıkava, Eren Ceylan. Vlevlüt \ta- lay, Bulent Duvenci, Ahmet Tiıran KJIıç^TemelTov.Kenan Kale, Harun V ıldız. Zafer \elok. Faruk Cevlan, Ali Teke. Durmuş iufan. \ unus Ka- rataş, Halil İbrahim Duzbiçer, Ömer Faruk Gez, Ali Kurt, Ahmet Oflaz, Ekrem Kurt, ErkanÇetintaş, \ unus Şimşek ve Faruk Sankava'yı once TCY'nın 450 6 maddesıne göre "taammüden adam öldürmek" su- çundan ıdam cezasına çarptırdı Mahkeme daha sonra TC\ "nın463 maddesındeongorulen ~failibelliol- mayanşekilde adam oldurme" t ıılı- ne gore bu cezaları 20 yıla ındırdı Busiinıkiarıçui. AzizNesin'ın Sal- man Rüşdi'nın "Şeytan \yetleri~ adlı kıtabından vaptığı alıntılarla, "tüm Müslüman halkı haksız şekil- de tahnk ettigi ve olav lann çıkması- na neden olduğu" v e suçun ağır tah- nk altında ışlendığı gerekçesıyle. TC\ "nın ılgılı ındınm maddelerını de goz onune alan mahkeme. 26 sa- nığa venlen 20'şer yıl hapıs cezası- nı 15"er yıla ındırdı Mahkeme da- ha sonra. bu sanıklardan Vu hak- kındakı cezayı, suç tarıhınde 18 ya- şından kuçuk olmalan nedenıyle lO'ar yıla çevırdı Ankara 1 No'lu DGM'deoyçok- luğu ı le v erılen karar, DGM Başsav - cılığı ve sanık avukatlan ıle muda- hıl av ukatlar tarafından temy ız edıl- dı Eskı DGM Başsav cısıNusretDe- miral. \'argıtay Başsavcılığı'nayap- tığı temy ız başv urusunda suçun nı- telığı ıçın, "devletin laik düzenine karşı şeriatçıbaşkaldın" goruşunde ısrar ederek sanıkların ıdamla yar- gılanması gerektığını savundu Sa- nık av ukatlan. muvekkıllennm suç- î.uz olduklarını. asil faıllenn dışan- da olduklannı one surerken, muda- hıl av ukatlar da ey lemın. "laik dev- let düzenine karşı şeriatçı başkaldı- n" olduğunu belırterek. sanıklann TCY'nın 146 maddesıne gore ıdamla yargılanması gerektığını sa- \ undular Yargıtay Başsavcılığı davayla ıl- gılı hazırladığı teblığnamede. 37 kı- şının olumuyle ılgılı olayı. "adibir otel j'akma" olarak degerlendıre- rek, sanıkların bu ey lemını "yangın çıkararakadamökJürme"" şeklınde nıteledı Olayda,AzizNesin'ıntah- nkının olmadığı goruşune varan başsavcılık, beraat karan venlen ba- zı sanıklar hakkındakı hüknıun bo- zulmasını da ıstedı Başsav cılık. Nesın'ın, Salman Ruşdı'nın "Şe>- tan Ayeüeri" adlı kıtabından alıntı- lar yaptığı yazılanyla. tum Muslu- man halkı haksız şekilde tahnk et- tığı ve olaylann çıkmasına neden olduğu ve suçun ağır tahrık altında işjendığı gerekçesıyle, TCY'nın 51 1 maddesıne gore. 26 sanığın cezasında yapılan 5 y ıllık "tahrik" ındınmını yennde bulmadı Anka- ra DGM Başsavcılığı'nın.TCY'nın "devletin anayasal ve temel nizam- lannı bo7ma"" suçlarını ongoren 146 tnaddesınden huküm kurulma- sı ıstemını de yennde gormeyen Yargıtay Başsavcılığı,bazı sanıklar hakkında venlen cezalarda da olay- dakı aslı ve fer'ı ıştırak nıtelemele- nnden dolayı bozma ve onama yo- nunde karar oluşturulmasını ıstedı CHP'nin Fethullahçı belediye başkanı TUNCELİ (Cumhurivet) - Tuncelı'nın CHP'h Belediye Başkanı Mazlunı Arslaa, Samanyolu T\ ve Fethullah Hoca ışbırlığıyle alınan 400 kurbanlık koç \e koyunu yoksul yurttaşlaradağıtıyor Tuncelı Belediye Başkanı. ozellıkle son bir y ıl ıçınde Samanyolu Televızyonu'yla çok sıkı ışbırlığı ıçıne gırerek, bu televızyonda sik sik programlara çıkarak bu televızyonu \e programlannı ovup teşekkurler yağdınyor Geçen gunlerde Samanyolu T\, lstanbul Çırağan Sarayı'nda duzenledığı bir toplantıyla Tuncelı Beledıyesı'ne sıcak yaklas,ırnı nedentyle Belediye Başkanı Mazlum Arslan'a bir çop arabası hedıye etmıştı Bu toplantıda Arslan'ın Fetullah Gulen ıle bir goruşme yaparak belediye sorunları hakkında hocaefendıye bılgı verdığı de ıddıa edıldı Belediye başkanı. bu telev ızyonda programlara çıktığı zamanlar belediye hoparlorunden anons ederek kendısının Samanyolu TV'den ızlemesını ıstıyor Sosyaldemokrat ve Alevı olan Arslan'ın Fethullah Hoca ve Samanyolu TVye gosterdığı yakın ılgı bu T\ 'nın, Fethullah Gulen ıle ışbırlığı yapıp Tuncelı Beledıyesı'ne 400 kurbanlık hedıye ederek halka dağıtmasını sağladı Ancak kesılen 400 • Tunceh'nin CHP'H Belediye Başkanı Mazlum Aslan, sik sik Samanyolu televızyonuna çıkıyor, bu televizyonu övüyor. Fethullah Hoca'yla sıkı bir ışbırlığıne giriyor. kurbanlann çoğunun yoksul yurttaşlaryenne belediye başkanının yakınlan, aşıretı ve kendı adamlanna dağıtıldığı tddıa edılırken-, bırçok yurttaş da bu kurbanlıklan Samanyolu TV ve Fethullah Hoca gonderdığı ıçın kabul etmedı Yıllardır şenat getırmek ıçın mucadele eden Fethullah Hoca ve Samanyolu TV'nın kurbanlıklannı kabul eden ve onlarla sıkı sıkı bır ışbırlığı ıçıne gıren sosyaldemokrat. Alevı ve solcu Belediye Başkanı Mazlum Arslan'a. yurttaşlar tepkı gosterdı Yurttaşlann bir bolumu Başkan'ın CHP'den ıhraç edılmesı ıçın genel merkeze dılekçe vereceklennı de açıkladılar Kendısıyle goruştuğumuz CHP îl Başkanı HıdırKulu kurbanhklann kabul edılıp edılmemesı konusunda belediye başkanının kendılenne hıç danışmadığını ve goruş sormadığını soyledı Yıne kendılenne sorduğumuz belediye meclısı uyelerının tamamına yakını. bu konudan haberlennın olmadığını ve başkanın bu konuyu mecltse getırmedığını. kışısel karanyla bu kurbanlıklan kabul ettığını soyledıler Belediye yetkılılennden aldığımız bılgılere gore kurbanhklann alımı. kesımı ve dağıtımı ıçın Samanyolu TV'nın yaklaşık 5 mılyar lıra para harcadığı. aynca kurbanlık koç ve koyunlann denlennın de Samanyolu TV tarafından beledıyeye bırakıldığını ve denlenn satışıyla elde edılecek paranın da Tuncelı'de yaptmlacak Cemevıne bağışlanacağı belırtılıyor Bir çok partılı ve vatandaş, Fethullah Gulen ve Samanyolu TVnın, hem seslennı duyurmak, hem reklamlannı y apmak hem de Alev ılere sempatı duyduklannı kanıtlamak ve -Mevılen kendılenne çekmek ıçın Tuncelı belediye başkanını kullandığını soyluyorlar Şımdı Tuncelı'de herkes kendı menfaatı ve reklamı ıçın Atatürk karşıtlanyla ve şerıatçılarla sıkı ışbırlığı ıçıne gıren CHP'lı belediye başkanının bundan sonra daha neler yapacağını merak ederken CHP Genel Merkezı'mn bu konudakı tutumunun ne olacağını beklıvorlar ANA'ıOL Hukumetı RP nın etkılı nıu- halefetı kar^ısında daha ıkmcı ay ında sal- lanmayabaşladı \e kısa vadede y ıkılma- sa bıle hep boy le sallantılı gıdecek goru- nuyor Yıne bu kı^a surede hernepaha- sına olursa olsun RP'nın hukunıet dışı bı- rakılmasının laıklık v e demokratıkleşme adına hıçbır rahatlama getırmedığı orta- ya çıkmiştır Son gelışmeler bir kez daha gostermıştır kı. laıklık. tum ezılen guçle- nn kendılennı ozgurce ıtade edeceklerı emek uzenndekı baskılann ortadan kal- kacağı ozgurlukçu bir perspektıf dışında savunulamaz Yme gorulmuştur kı, laıklık adına ken- dısıne hayırhah tutum takınılan ANAY- OL'un taraflan laıklıkten çok daha fazla RP'ye yakındırlar Keza \NWOL ve medyanın RP karşıtlığı da. bir ozgurluk ve bu bağlamda bir laıklık aşkından de- ğıl topluma dayatılan kalıplar dişındakı herkesı dı^layantotalıter geleneğm gere- ğıdır Unutulmamalıdır kı dun sola karşı şenatçılann yolunu doşeyen zıhnıyet ıle bugun henuzhazırolunmayan bir RP ^e- çeneğmı dı^layan zıhnıyet aynı zıhnıyet- tır ve asla laıklığı kendıne sorun etme- mektedır Devletı sıvasetın behrıevıcı ANAYOL'un Bunalımı ve Laiklik... ogesı yapan. sermayenın çıkarlannı her- ^eym u;,tunde goren. "biz"den olmayan- ların ezılmesı ve dışlanmasina ses çıkar- mayan bir "laiklik" anlayışıyla. gerçek- te bir ozgurleşme bayrağı olan laıklığın sav unulması da mumkun olamayacaktır Aksıne laıklığı etkılı kılmak emek ve ozgurluk mucadelesını etkılı kılmaktan geçmektedır Anımsanacaktır. seçım on- cesı pekçok kışının tamamen laık kaygı- larla sağ partılere oy vermesi şeklınde kendını gosteren yabancılaşma eğılımı, seçım sonrasında bu kez. "RP olmasın da kim olursa olsun" şekhnde bir para- noyayadonuştu Denıze duşmuşun yılana sanlması oz- deyışinı anımsatan bir yaklaşımla karşı karşıyaydık Oysane seçım sonuçlanyla "denize" duşulmuştu (uzun zamandır "deniz"deydık zaten) ne de "vılana" sa- rılmakla boğulmaktan kurtulmak mum- kundu üuny a çapında sağakaymanıny a- vindığı bir atmosferde bu durum, kıtle psıkolojısı açisından kuşkusuz anla^ılabı- lır bir durumdur. ancak ehven-ı şer (kö- tulerın ıyısı) ıle yetınen bir yaklaşımla bunun teonze edılmesını anlamak ola- naksızdı ANAYOL'un en başanlı olması halınde bıle yapacağı şey, sosyal devlete ılışkın hak kınntılarmın tasf ıye edılmesı. her turlu ezme ılışkılennın pekıştınlme- sı. yanı emekten ve ayduılıktan yana ol- mayan bir duzenın rayına oturtulmasıdır Unutulmamalıdır kı. gerek ijenatçıh- ğın yolunun duzlenmesı gerek Kurt soru- nunun bir sav aş sorununa ındırgenmesı ve gungunden artan eşıtsız! ık v e baskılardan ANAYOL geleneğı sorumludur Bu oz- gulde ezılenlenn hak \e ozgurluklenn- den kopartılamayacak kadar yapısal bir sorun olan laıklığın «av unuiması \N Vr - OL'a bırakılamayacak kadar cıddı bir ış- tır "Ehven-i şer şerlerin en kotüsüdür" sozu bu ozgulde cuk oturnıuştur Nıtekım daha ıkıncı aymda gorulduğu gıbı RP'nınağırbasküialtındakı ANAY- OL hukumetı RP'yıguçlenmektedır Do- lay ısıy la RP'y e karşı, "ister gudubet ol- sun ister garabet, bir arav a gelin >e ku- run bir hiıkümet" tav rı, laıklık adına bir talıhsızlık orneğıydı Keza hukumete, ku- rulduğu ılk gunden muhalefet edılmesı- nın "peşin hükumlulük" olacağı yakla- şımı da Bu yaklaşımlarla RP'nın ezılen kıtleler nezdınde demokrası havarısı ke- sılmesının onunu almak çok daha zor ola- caktır Egemen guçler. henuz hazır olma- dıkları RP'lı bir hukumett. komunıstlere yonelık soğuk savaş artığı polıtıkalarla dişlayarak. gerçekte laıklığı değıl. kısa vadeîı çıkarlannı savunuyorlardı Ancak hem onlar korduler hem de bu polıtıkay a yedeklenme talıhsızlığı gosteren kımı la- ıkler Lnutulmamalıdır kı RP'lı bir hu- kumetı goze alamamış bir Turkıve. de- mokratık dınamıklerının dolay ısıy la ger- çek laıklerın değıl bueşitsızlık ve karan- lığın sorumlusu olan egemenlerın Turkı- ve >ı olmaya devam edecektı Bugun la- ıklığın nasıl bir yaklaşımla sav unulacağı sorunu yaşamsal onem ta^ımaktadır En buyuk partı olarak RP bir vandan siste- mın gerıcı oğelennı sahıplenerek ege- menler nezdınde "sistem içj" ruştunu ıs- patlamay a çalışırken. dığer y andan da ezı- lenlenn sorunlannı ıstısmar ederek sıstem karşıtı muhalefetı yedekleyen bir çızgı ız- lemektedır Boyle bir RP'nın, salt laıklık temasıyla ve bu temelde duzenın sıyasal ve mılıtanst guçlennden medet umarak genletılebıleceğını sanmak buyuk bir ya- nılgıdır Aksıne bu koşullarda laıklığı et- kılı kılmak, tum ezılenlenn sorunlannı sahıplenen alternatıf bırdûzen projesının sav unulmasıyla mumkundur Salt laıklığe kılıtlenmış bir mucadele çızgısının, bugune kadarkı surecın de gObterdığı gıbı laıklığı korumasının ola- naksızhğı bır yana. baskı guçlenne ye- deklenmesi ve oluşan tepkılere karşı bız- zat şenatçılann yolunu duzlemesı kaçınıl- mazdır Bu noktada, Turkıve'nın laık ol- duğu sanısıy la mevcut sıstemı savunarak hıç olmazsa laıklığın sav unulabıleceğıya- nılgısından da acılen kurtulmak gerekı- yor Totalıterdevletgeleneğınıa^arakher anlamda demokratık btr Turkıve hedefı- nebağlanmayan hıçbır mucadele progra- mının. gelınen noktada laıklığı egemen kılması mumkun olamavacaktır PERŞEMBE ORHAN BURSALI 1 Mayıs ve Şiddet Oluler, yaralılar çatışmalar ve kınlan dokülen camlar. TV'lerden butun ulkeye Istanbul'dakı 1 Ma- yıs'tan bu goruntuler yayıldı Arkadaşlanmız anlatıyor Alanlarda ışçı yoktu Sadece sendıkalann temsıl- cılerı vardı Buna karşılık, sol radıkalızmın bolük porçuk sayısız orgutlerı ve Kurtler alana egemen gruplardı 1 Mayıs, varoşlann yoksul kesımlennın, yaşanan ıç sıyası ve sosyal gerılımlerde ezılen, dayak yıyen ve en çok kurban verenlerın, ozetle ekonomık, sos- yal ve sıyasal "ıtılmış ıle kakılmışların" ofke ve hınç- larını dıle getırdıklerı mıtınglere donuşturuldu artık Boyle durumlarda şıddetın yaşam alanı bulması ve alanlarda kol gezmeye başlaması da normaldır Şiddet egemen olunca 1 Mayıs yuruyuşunde ne unıversıte harçlarma karşı çıkan ve aılelerıyle bırlık- te dısıplınlı yuruyen üniversiteli gençlerin taleplen ne de cıdcfı sol sıyasal kuruluşlann varlığı fark edılır ve anımsanır Şiddetin diğer ucunda devlet varsa... Ancak bu tabloda belırleyıcı unsurun devlet ıle devletîn resmı/sıvıl guvenlık guçlerının tutumu ol- duğunu unutmamak gerekır Devlet, oteden berı her olayda taraftır Devlet, çeşıtlı toplumsal kesımler arasındakı çı- kar çatışmalarında, gorunuşte bıle olsa duzenleyıcı ve uzlaştmcı tutum asla almıyor Devlet ve devlet guçlen, yasal duzenleyıcı ve ya- saların uygulayıcısı olamıyor Tersıne, yasadışı tutum ve davranışlann dığer bır kaynağını oluşturuyor ' Ozetle, gerilen ıpin karşı taraftakı tutucusu olu-; yor Hatta, genellıkle ipi geren taraf oluyor Orneğın, bu ulkede ışçıler yıllardır 1 Mayıs ı bay- ram olarak kutlamak ıstemektedır Devlet de yıllardır bu ıstege karşı çıkmakta ve 1 rnayısların teror ve şiddet gosterılenne donüşmesı- ne katkıda bulunmaktadır 40'a yakın kışının oldurulduğu 1977 kanlı 1 Ma- yıs'ı, devletîn şiddet gosterısının doruğunu oluş- turmuştur Boylece 1 Mayısların gerçek sahıplerı olan ge- niş kitleler alanlardan kovulmuş, alanlara gıremez olmuş, 1 Mayısın banşçıl olarak kutlanma olasılığı da adım adım ortadan kaldırılmıştır. Işçılen alanlardan kovarsanız, boşluğu dığer guç- ler doldurur ışçılerın uç buçuk temsılcılen de kür- sulerde ıkı soz soyleyemez duruma gelır, yakapaça alaşağı edılır ve bugun yaşadıklanmız gerçekleşır Ozetle. radıkalızmın bır ucu dışarda ıse dığer ucu da devletîn ıçındedır ...adalet duygusu tamamen yok olur. Devletîn, uygulamada hem de şiddet dolu taraflı- lığı, toplumun çeşıtlı kesımlen arasında adalet duy- gusunun yok olmasına da buyuk katkıda bulun- maktadır 1 Orneğın Gazıosmanpaşa katlıamı soruşturulma- mıştır bıle 1 Orneğın, gazetecı Metin Göktepe'nın otdurul- mesı olayına karışanlar hâlâ yargı önune çtkartıla- mamıştır Pekı adaletı kım nasıl sağlayacaktır? Kamuoyu yasalann ancak güçlü olanların, silahı oianların. parası olanların yararına ışletıldığını so- mut olarak gormuyor mu? Metın Goktepe ve benzen yuzlerce olayda orta- ya çıkan haksızlıklar, adaletsızlıkler, yasaların uygu- lanmaması, toplumda orman yasası duşuncesını yaygınlaştırmıyor m u ' Devlet ve guçlerının bu tutumu ıle toplumu bır arada tutan harç gıderek çozulmuyor, dağılmıyor mu? Harcı oluşturan ortak duyguların ve kararların yok olmasıyla, herkes başının çaresıne bakmaya teşvık edılmıyor mu' > Kısa...Kısa...Kısa...Kısa.Kısa • Bugun vapılacak olan ve Adalet ıle tçışlen bakanlıklan. Ankara Valısı. Emnıyet Genel Mudıirü, Ankara Emnıyet Muduru'nun de katılacağı "Organıze Suçlar ve Turk Hukuk Sustemındekı Yetersızlıkler" konulu panelde hukuk sıstemı tartışılacak • Izmir Ticaret Odası, biinvesinde "Güneydoğu Masası" kurarken, GAP konusunda da iiç günlük bir sempozyunı duzenlemeviplanlıvor. • BBPGenel Sekreteri OkkeşŞendıller. yaptığı açıklamada "Bıtkısel hayata gıren bu ıktıdardan ulke bır an once kurtanlmalı" dedı • Tunceli merkeze bağlı \ktuluk Kövü Robaik mezrasında onceki gece saat 22.00 sıralannda askerlerin açtığı ateş sonucu Hasan Tumtaş (58) adındaki kovlu vatandaş oldu. Askeri kavnaklar, Tümtaş'ın PKK ile vapılan çatışma sırasında oldüğünü belirtirken, Tümtaş'ın çocukları ise babalannın gece kapının önundeki tuvalete çıktığı sırada aniden açılan ateş sonucu öldüraldüğuniı belirttiler. • CHP İzmır Mılletvekılı Alı Rıza Bodur. ıl merkezındekı bayramlaşma sırasında CHP'nın sorunlann us.tesınden geleceğıne mandığını belırterek "Kuvayı Mıllıye ıle Turkıye'yı kurtarmış bırpartınırt bugunku sorunlan buyuk gormeye hakkı yoktur" dedı • Vargıtav. malulivete ilişkin raporun, iş akdinin feshinden sonra duzenlenmış olmasının, işçinin maluliyet yardınıından yararlanmasını engellemeyeceğine karar verdi. \ uksck Mahkeme, maluliyet yardımı isteğini reddeden yerel mahkeme kararını bozdu. • Başbakan Me^ut Yılmaz, 14 mayısta memleketı Rıze'ye gıderek hem partısının ıl kongresıne katılacak hem de 2 Hazıran ara yerel seçımlen öncesı mıtıng yapacak • 12 Eyliıl 1980'de gözaltına alındıktan sonra \masya Cezaevi'ndc vaşamını yitiren eski Fatsa Belediye Başkanı Fikri Sdnmez,4 mayıs gunıi Fatsa'da mezan başında anılacak. POLİTtKACILAR 1 Dunya 15 yıllık zorunlu TEMEL EGlTİM'e geçerken, çocuklarımızın ÖDÜNSÜZ - KOŞULSUZ 8 yılhk TEMEL EĞİTİM görmelennı sıyasal pazarlığa dönüştürme>ımz! Cahıl \e ışsız. 2. sınıf ınsanlar olmalarının günahını üstlenme>ınız. ÇYDD