Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8 MART 1996 CUMA 12 HABER C \ \ ın patronu Ted Turner, her \ıl aralarında Amenkan Kongrpsı melerı dun\ anın en bwuk 500 şırketınm temsılcılen, Da\os Dun* a Ekonomık Forumu katıhmcdarımn da \er aldığı kışı \e kuruluşlara "Gezegenin Durumu " başlıUı bu çalısma godermektedır ttashıngton ttorldwatth Enstıtusu araştırmacdarının bırlıkte hazırladıüan bu kıtap 1984 \ılından bu \ana çe\re ve çevrenın toplumların gelijmesme etkılen konusunda Tedirgin bir dünya gözlemcisibaşlıca referanslar arasında sa\ılmakiadtr Çok savıda dısıplınm katüdığı bu çalışma ver ve toplumbılımcılerın doğal denge ve kaynaklarla ılgılı çok x onlu goruslerını \ansıtmaktadır Bu açıdan bakıldığında oncehkler tersıne donmekte, bır dızı venı sorun su ustune çıkmaktadır Dunvamıza farklı bır bıçımde bakılmasının ardında bır bılım adamı \ar Adı, Lester R. Brotvn. Açık renk gözlere sahıp, herzaman cıddı ve ıhtnatlı konuşan Lester R Brov.n, Nevt- Jersey de domates yetıştıncılığıyle başlamıstı ışe Tarım oğrenımınden sonra 60 lı vıllarda Amenkan hukumetı tarafından Hındıstan 'a gonderıldıgmde hayatmın şokunu yaşayacaktı Lester R Brov^n ıçın o andan ıtıbaren tek bır tutku vardı Ekolojık krızı kuresel boyutta araştırmak, kruın nerede, nasıl, ne zaman dığer krızlerın - ekonomık sos\al \e polıtık- temel verısı durumuna geldığını bağlantılannı ve bırbırlerınden beslenmelerını orta\a ktnmak1 Lester R Brov,n, Rockefeller Vakfı nın yardımıyla I974'te World*atch Enstıtusu nu kurarak ışe koyuldu Bugun "Gezegenin Durumu" heryıl 27 dılde \ayımlanmaktadır IVashıngton Post gazetesı onu dun\a\ı en çok etkıleyen duşunurler arasında sa\ıvor Calcutta Telegraphe a gore ıse o "çevreciliğin gurusu "' "Çin 'i Kim Doyuracak " adh kıtabıyla buyukyankı uyandıran Lester R Brov-n, bugun artan bır endışevle gezegenin nabzınt elınde tutuyor Bırlesmıs Mıüetler Tarım ve Gıda Orgutu'nun (FAO), dun\a tarımsal uretımının, geçen vıla oranla yuzde 2 9 oramnda genledığım açıklaması Lester R Brovın'ın endışelerınde haksız olmadıgını gosterıyor J. P. B. Washington Worldwatch Enstitüsü Başkanı Lester R. Brown 'a göre dünyamızın istikran bozuluyor 'İnsanla doğanın savaşı başlamıştır' L R Brovvn'a gore, doğa kavnaklannın, ozcliıkle besın alanındakı arzı, ınsanlığın sureklı artan taleplerını artık karşılaydmamaktadır Benzersız bır knz, bır ba^ka turde uvgariığın tasarlanmdsını zorunlu kılmaktadır - \raşOrmalannı/ın sonucu. ınsanlığın ilk kc/ benzersiz bır tanhsel durumun eşi- ğinı atiadıgını gostenvor. Bo>leee, dunva- mızı vakın geçmışınden çok farklı bir gete- cek mi btkliyor? - ln;>an ıhtıvaçlannın gıderek artmasın- da oyle bır noktaya ulaşılmı:>tır kı, bunla- nn kdrşılanması ıçıngereklı halıhazırkay- naklann sınırlarına davanılmıştır Gelış- menın sın.rlanyla ılgılı bu çatışma. top- lumlarda ıstıkrarsızlığa >ol açmaktadır Boylece, orneğın toplam kırmızı et ve ta- vuk ureîımınc eşıt balıkçılık ve kültur ba- Iıkçılığından sağlanan balık mıktan, balık kaynaklannın yenılenmesi kapasıtesını geçmı$ kışı başına duşen balığı azalttığı gıbı balıkçılık haklanyla ılgılı anlaşmaz- lıklann artmasına da vol açmıştır O kadar kı sadece 1995 vılındakı ınlaşmazlıklann savısı 19 vuzyılın tumundeortayaçıkan- lann sayısına eşıt duruma gelmıştır Ve kuşku:>uz az bulunan urun, daha pahalı urun dtılamına gelmektedır Bırleşık Ame- nkada eskıdcn et alamavan vok>ullar ba- lık vıvorlardı Ovsa bugun balık etten da- ha pahalıdır Bo\lece \ok;>ullar, ne bınnı ne de otekını v ı> ememektedır Benzer goz- lemı ıçme ^uv u sera etkısıne yol açan aşı- n gaz konusunda da >apmak olası Temel venlenn buvuk bolumü. sınırlara dayanıl- dığını vedoganın bunun sonuçlanm artık ınsanın sırtınayuklemeve başlddığını gos- termektedır 3 bın yılın eşığınde, ınsanın ıkılemı uretım sıstemlenyle gelışmenm yürumedıgı dahası bunlann yennı alacak yenı formulun de ortaya konmadığı olgu- sundan kavnaklanmak'tadır Tehükeli nüfus arüşı - Bu dengesizliğin öndegeten faktöriı ne- dir? - Nufus artış hızıyla ekonomık arzdır Toplam nufusuna her yıl 90 mılyon ınsa- nın katildığı bır dunyadatalep. baş dondu- rucu bır hızla artarken kaynak- lann arzı aynı hızda artmamak- tadır Yerkürenın "taşuna" ka- pasıtesının 50 vıl ıçınde bu- günku nufusun ıkı katı olan 12 mılyara ulasacak dunya nufu- sunun çılgın artışıyla baş et- mesı olanaksızdır 1994 Kahı- re zırvesınde. uluslararası top- luluk, dunya nufusunun 8-10 mılyar arasında dengelenmesı vonünde karara varmış ve bu- nu hedefleyen bıreylem planı- nı da kabul etmıştır Bu. Bırleş- mış Vlılletler'ın bugune kadar gınşlığıencesureylemdır An- eak başanva ulaşması kuşku- ludur - \r/Ja taiep arasındald bu vapısal kopukluk, sizce başka krizlere de yol açan ekolojik krizin belirleyici nitetiği oiarak göruJebiJir mi? - Ekolojık knz, salt dogal çe\ remızın kotuleşmesmden ıbaret değıldır Ekonomık ge- nlemenın ve sosyal parçalan- manın başlaması ve hızlanma- sında belirleyici etkendır "Ekolojik stres" Somalı Ha- ıtı ve Ruanda gıbı ulkelerde patlak v eren çatışmalann onde gelen nedenlen arasındadır Orneğın Ruanda'da nufus 50 yılda 2 5 mılyondan 8 8 mıl- yona ulaşmıştır Onemlı gelış- melere karşm kışı ba^ına duşen tahıl üretımı yansı oramnda genlemii)tır Toprak yoklugu artmış su mıktan azalmıştır Tanm toplumlannın nufus ar- tışının ulkenın taşıma kapası- tesını a^tığı durumlardakı umutsuzluğunu anlamak gere- kır Tıpkı havanın kuru ve sı- cak olduğu sırada ormana du- şen bıryıldınmın yangına yol açması ıhtı- malının daha fazla olmaM gıbı, yaşamak ıçın gereklı olanaklann ve gıda yoklugu- nun varattığı genlım ortamında etnık ça- tışma olasılığı da artmaktadır Çok »ayıda ulkede doga sermayesının tukenmesının ve kırlenmesının ekonomık etkılen, uretı- mın duşmesıne. ışolanaklannın veıhraca- tın azalmasına neden olmaktadır (nsanlı- ğın, toprağı yoksullaştıran, yerkureyı ağaç- sızlaştıran, okyanusian boşaltan, beslemek ıçın bugunku nufusuna her yıl 90 mılyon ınsan ekleyerek sonunu hazırlayan bu nt- mı surdurmeM olanaksızdır -Aksihalde? - Aksı halde yenı bır savaşa tanık olaca- ğız Busa\aş yakın bır gelecekte yerkure ıle uzennde yaşayan 8-10 mılyar ınsan ara- sında patlak verecektır Bu, çevreden kay- naklanan salgın hastahklarla mı, bazi kan- ser turlenndekı artışla mı ortaya çıkacak- tır' Verel ekonomılenn vıkılışı sonunda dunvanın genış bolgelen yaşamava elve- nşlı dunımdan çıkacak mıdır' Ekonomık gostergeler ın^anla doga ara- sında besınsel knzle ılgılı savaşın çoktan Umursanmaym tehlikeHÜSEVİN BAŞ Worldwatch Enstıtusu tarafından her yıl yaytmlanan "Gezegenin Dunımu" raporuna ve soz konusu enstıtunun başkanı Lester R. Bnwn'ın açıklamalanna sadece bır goz atmak, yerkure ıle ınsan arasındakı savasın çoktan başladıgının kavranmasına yetıyor Gerçekten de çevrenın korunmasına ılışkın bazı lyıleşmelere karşın "gezegenin" durumu hıç de parlak degıl Lester R Brovvn'ın altını onemle çızdığı gıbı, çevrenın korunması yonunde bugun vanlan nokta, insanla doğa arasındakı savasın uvumlu bır banşla sonuçlanmasından haylı uzak gorunuyor Çıkarlan ıçın dogal çevreyı hoyratça talan edenlenn. yannkı kuşaklann yaşamlannı bugunden zora sokacaklannı akıllanna bıle getırmeden doğa kaynakJannı har vurup harman savuranlann, yenı dunya duzenının bastacı ettığı "öWüresi>e rekabet" ortamında bundan kendı ısteklenyle vazgeçmeyeceklen bılınıyor Ote yanda doğa talanına cıddı bıçımde karşı çıkmak da sanıldığı kadar kolay değıl Ulke yonetımlennın, yenı dunya duzenmde kendılennı şımdıden devletın yenne koyan buyuk finans ve sanayı gruplanna dış geçırmesı hemen hemen olanaksız Bu yuzden kımı zaman, o da kamuoyunun baskısıyla alınan bazı onlemler, gostermelık olmaktan ote anlam taşımıyor Çevreci sennaye (!) Soruna dunya olçeğınde yaklaşıldığında, çevTenın kırletılmesının baş oyunculan buyuk sermaye gruplannın, bu nıtelıklenyle ımajlanna golge duştuğu bılıncıyle sıkı bırer çevrecı ve doğa sevdalısı kesıldıklen gozden kaçmıyor Bu konuda haylı eğlendıncı orneklere rastlamak olası Ekım I995"te Sofya'da duzenlenen Avrupa ulkelen arası çevre bakanlan konferansında. Isveç'm uluslararası sanayı devı Asea Brovvn Boven, Çek Skoda ve Dunya Bankası temsılcılen, sermayenın çevrenın korunmasına katkısmdan(') soz ermışler, dahası kırlenmenın onlenmesınde tek çarenın "özeUeştirme'' olduğunu ılen surmuşlerdır Bunlann çevrenın korunmasına katkılan. elbette kı kuçumsenemez Papuaazyada Amenkan petrol !>ırketı Chevron'la "dünya doğa fonu"nun ortak çalışmalan sonunda soyu tukenmekte olan bazı kelebek turlennı kurtardıklan bılınıyor Aynca yıne kımı petrol şırketının doğal zengınlıklere sahıp bolgelerdekı çalışmalannda "dikkaüi" davrandıklan da kımsenın saklısı değıl Ancak "gösteri" malıyetlen yenılıp yutulmayacak ölçude yuksek olduğunda kuşkusuz doğaya saygı kavramı anıden buharlaşıp kaybolmaktadır Orneğın "yedi kızkardeşlerden" Shell, devreden çıkanlan kuzey denızındekı Brent Spar petrol platformunu, sokulup goturulmesının yuksek malıyetı yuzunden zaten yeten kadar kırlenmış denıze böca etmekte sakınca gormemış ve paslı demır yığınını oracıkta sulara gommeye kalkışmıştır Ancak kamuoyunun sert tepkısı sayesınde, Shell amacına ulaşamamış ve gen adım atmak zorunda kalmıştır Doğa zararlılannın, kamuoyu baskısıyla ya da kotuye çıkan adlannın temızlenmesı amacıyla doğaya gıderek daha dıkkatlı yaklaşmalan, kuşkusuz bütünuyle yararsız değıl Ama artık olum-kahm savaşı duzeyıne ulaşan çevre sorununun "hobisel'' yaklaşımlarla ustesınden gelınmeyeceğı yadsınması olanaksız bır gerçektır Ozellıkle de "kâr"ın kutsandığı, vahşı lıberalızmın kol gezdığı, kendılenne omlet yapmak ıçın koca bır ormanı ateşe vermekten zerrece çekınmeyenlerle dolu bır dunyada, çevrenın korunması butunuyle olanaksız değılse de dağlan yennden oynatacak olçude yaptınm gucu ve sıyasal ırade gerektırmektedır Türkiye, umutsuz vaka Ulkemız doğal çevrenın ve kaynaklannın korunmasında, son sıralarda yer almaktadır Turkıye'nm ekosıstemı, kırlenen denızı ve nehırlenyle havasıvla, çolleşmesıyle heryıl bır kuçuk ulke kadar toprağını alıp goturen başıboş erozyonuyla, kıyasıya tuketılen doğa kaynaklanyla, mevcut olmayan ya da yetersız kalan koruyucu yasal duzenlemelenyle umutsuz bır vaka gorunumundedır fum ıyı nıyetlenne karşın Çevre Bakanlığı da en azından bugunku halıyle cıddı bır oı^utlenme ve parasal kaynaktan butunuyle yoksun gorünmektedtr Dahası ıktıdarlar, konunun cıddıyetını gıderek "aciUyetini" kavramış değıllerdır Kurulacak •'çozüm" hükumetının, bu yaşamsal onemdekı soruna gereken cıddıyetle eğıleceğını umut etmek ıstıyoruz Ancak bu konuda yıne de kuşkulanmız var Guçlu sanayı gruplannın dırencı nasıl kınlacaktır7 Ertesı gunun bıle planlanmadığı bır ulkede orta ve uzun enmlı çalışmalar nasıl yururluğe konacak, zulfuyare dokunan yasalar nasıl çıkanlacak, parasal kaynak ne olçude ve nasıl sağlanacaktır' Yanıtlanması gereken sorular bunlar 1 başladığını gosteımektedır Gıdadan yok- sun bölgeler, ya uretım duşuşu ya da tahıl fiyatlannm aıtması yuzunden çoğalmak- tadır - L'zun yıllardan beri olası bir besiıı dar- boğazından endise du\maKtasınız. Hasat \e dun> a olçeğınde stok enmesi.tahıl fıyat- lannın aşın vükselmesL, kotü beslenme ra- kamlannın yuksek düzeyı. cndişelcnmcniz içın vcterli nedtnler midir? 21. yüzyıkla in- saniığın >eniden açlığa donerekgeriyedoğ- ru bir sıçrama yapması düşünülebilir mi? -Besınsel guvenlığın sağlanamadığı bır doneme gınyoruz Dunya koylulen. tanm- cılan, dunya nufusunun beslenmesınde ar- tık balıkçılaraguvenememektedır Herıkı- sı de kendı alanlannda uretımsel sınırlan- na dayanmıştır Balık tutma kapasıtesı dı- be vurduğunda, tahıl üretımı de sureklı ge- nlemektedır Bunun nedenı. Avrupa ve ABD'de toprağın donmasından kaynakla- nan konjonktürel bırkazadeğıldır Bueğı- lım, 1990'dan bu yana surmektedır So- nuçlan bakımından da kışı başma duşen "tane" sayısında ve stoklarda tanhsel bır azalmavı ıfade etmektedır Kırk vıllık ke- sıntısız bır buyumeden sonra, egn sert bır bıçımde tersıne donmuştur - Eğrinin tersine dönmesi, acaba tekno- lojik alandakigefişmelerle dengdenebilmiş midir? - Son on yılda, tanmın nufus artış ora- nına göre sıstematık bıçımde daha yuksek bır gelışme oranında seyretmesı. ıkı fak- tore bağlıdır Sulamadakı gelışmeler, gub- te ve bocek olduruculer sayesınde kültur venmlılığının artması Oysa bugün sula- ma ıçın gereklı tatlı su mıktannın artış ka- pasıtesı yokrur Tatlı suyun üçte ıkısı sula- maya, yanı tanma yonlendınlmıştır Buna karşılık Pekın'den Los Angeles'a, gıderek artan bır bıçımde tatlı sular, kentlenn ge- reksınımlen ıçın kullanılmaktadır Yeraltı sulannın pompalanması ve neh-r sulann- dan yararlanma, en son kertesıne davan- mıştır Hidrolık çevnmın daha fazla hız- landınlması ıse olanaksızdır Aynı şekılde kımvasal gübrenın, venmlılığı daha fazla arttırmadığı da saptanmıştır Kısaca "savu- nulabilir verimlîliğın" psıkolojık eşığme vanlmıştır Bu yuzden nüfusa gore gübre kullanımı 1989'dan bu yana duşme eğilı- mındcdır Geleneksel >anıt, kımyasal yo- ğunla^ma ve sulama, artık doğal kapasıte- ye uygun değıldır Daha fazla ekılebılır toprağa ıhtıyaç vardır Ne varkı burada bır başkasınırlakarşılaşıyoruz Ağaçkesmek dışında ekılebılır topraklan genışletmek olanaksız gonınmektedır Ustelık bu çol- leşme ve kentleşme nedenıyle gıderek da- ha dadaralmaeğılımındedır Aynca tanm uzmanlannın gubreye daha ıvı yanıt vere- cek venı buğaay, pınnç ve mısırturlen bul- malan gerekıyor Ovsa daha oncekı yıllar- la kıyaslandığında bu alandaki çalışmalar pek cesaret vermıvor Ne yazık kı. bu ya- nşmanınbıhncındeolanpolıtıkacılannsa- yısı çok değıl Sessızce, gıderek artan nufusun nasıl besleneceğının bılınmedığı ve bu konuda buyük endışelenn orta\a çıktıgı bır done- me gınvoruz Besınsel knz henuz kıtlığa yol açmış değılse de fıvat artışlannı aşın olçudekorukleyecektır Bu, aılelenngelır- lennın dörtte uçunu beslenmeye harcavan ulkeler ıçın çok ağırolacaktir Sozu edılen ulkeler en çok nufusa sahıp ulkelerdır Dunyavı yonetenlcr. ekonomık knzlenn arkasında gezegenin ekonomık ve polıtık ıstıkrannın bozulmasının bulunduğu ger- çegını anlayabılecekJer mıdır9 - Çin'dekiekonomik patJama,çetişik bir bicimdc, bu durumu ağırlasürmakta mı- dır? - Ekonomık gelışme ve ucretlerdekı ar- tış sayesınde Çınlıler "beslenme zincirin- de'pınncındışınaçıkmayabaşlamışlardır Başka bır deyışle gıdalannı çeşıtleyerek fabnkasyon gerektıren buyuk mıktarlarda ıhtıyaç unlnlenne yonelmışlerdır Kırmı- zı et, tavuk, sut ürunlen. yumurta, bıra Sonuç Heryıl 13 mılyon artan 1 2mılyar- lık nüfusuyla Çın, artık kendı kendıne vet- memektedır Dunyanın bırnumaralı uretı- cısı, dunyanın en onde gelen ıthalatçısı du- rumuna gelmek uzeredır Hesaplamalan- mıza gore Çın, 2030 y ılında bugunku dun- ya ıthalatının toplamına eşıt ıthalat yapa- caktır 2000 yılında Çınlıler. kışı başma yılda 100 olan bugunku vumurtatüketım- lennı 200'e çıkardıklannda. bu Avustral- ya'nın gunumuzdekı tahıl uretımının tü- mune eşıt olacaktır Boyle bır şoku hangı pıyasasındırebılecektır' Oysa Çın. tahıl ıt- halatına gereksınım duv an yüz ulkeden bı- ndır Bu durumuvla dunva tahıl fazlası dengesını. kıtlık yonunde bozacaktır Bu- nun sonucunda ortaya çıkacak fıyat artış- lan da Avnıpa ve Amenka'nın en kuçuk marketlennde bıle hissedılecektır Yeni biryaşam biçimi - Bu kürese! meydan okumaya nasıl kar- şı çıkılabibr? -Oncelıkle ekonomık vesosval gelışme modelı orta)a koymak gerekıvor Aynca, yannkı kuşaklann gereksınım duyacakla- n kaynaklan tehlıkeye atmadan, gunömuz ınsanlannın ıhtnaçlannı karşılayacak bır ya^am bıçımını benımsemek durumunda- yız Bu bızım "savunulabüir gelişme" ta- nımımızdır Sanayı devnmınden bu yana yapılanın tam tersı yapılmak zorundadır Yanı toplumu, engellenn ve doğa sınırla- nnın ışığmda yenıden duşunmek gerek- mektedır Orneğın çocuklanmızın da bes- lenmesını ıstıyorsak besınsel zıncınn han- gı duzeyınde yaşamamız gerekttgıne karar vermelıyız Ârzın arttınlamadığı durum- da, talebe yonelerek onu denetım altına al- mak ve duşmesını sağlamak zorundayız Bundan boyle sorulması gereken soru, bır çıftın ıkı çocuktan fazlasına bakacak ola- naklara sahıp olup olmadığı degıl, yerku- renın bırçıfte ıkı çocuktan fazlasını kaldı- racak durumda olup olmadıgıdır Gelece- ğı bu temel değışıklık perspektıfînde algı- lamamız gerekıyor Uygariık ıçın belirleyici vaklaşım bu- dur - Yani seçenek, bir bakıma ya "savunulabılırgelışme" ya da barbarlığa dönuş arasında, öyiemi? -Geleceğın sorunu. temelde solla sağ arasında ıdeolojık bır aynşmadeğıldır Onemlı olan tek şey, polıtık oiarak savunu- labılır gelışme ıle savunulabı- lırlığı olmayan gelışme arasın- da tercıh yapmaktır Bu çerçe- vede, çevre değışkenının de ıçınde bulunduğu pazar eko- nomısınden nasıl yararlanıla- bılecektır' Onıeğın pazar, gazlann ve ıkhmsel ısınmanın kamu sağlığına zararlannın ortadan kaldınlmasına nasıl zorlanacaktır 9 Gelırden alınan vergılenn hafıfletılmesıne, ekonomık fa- alıyetlenn gerçek malıyetlen- nın saptanmasına, ekolojık vergılenn artîınlması ıçın ver- gıreformunagıdılmelıdır Ka- mu harcamalan, tanma, yenı- lenebılırenerjıye, temız ulaşı- ma, yenıden kullanıma (recyc- lage)yönlendınlmelıdır Daha genel bır yaklaşımla ekono- mık sıstemımızı, değerlennı ve modellenmızı, yaşam bıçı- mımızın yapısinı yenıden du- şünmemız gerekmektedır - Tanma öocelik tanınmasi, doğa sımriannın bilina turün- deıı savunmalannız,yapay ak- lın. ilctişim otoyollan \e sanal gercekçiliğın ınsanlığa yeni ufiıkJar açnğı bır donemde bi- raz eskûniş gorunmuyor mu? Bilim vt tekniktekı ileriemeler sayesinde insan. doğa kaynak- lanndan vazgeçip "doğa sermayesıne" ge- reksinim duymayan bir uygariık yarata- mazmı? - Yasamın tum dengesı fotosentez uze- nne kuruludur Yenı bır düzene kadar ın- san, doğanın mılyonlarca şıldan bu vana ortaya kovduğu yontemden daha ıyısını keşfetmış değıldır Dunya ekonomısının temelını doğa sıstemının oluşrurduğunu unutmuş gorunuyoruz Kamuoyunun dunya üzenne çoken teh- lıkenınağjrlığı karşısındakı kayıtsızlığı ba- na, ABD'nın 1940'lardakı tavnnı anımsa- tıyor Ulkenın savaşa gınp gıımemesı tar- tışılıyordu Sonra 1941'de Pearl Harbour vaşanıldı Ertesı gün tartışma sona erdı Işçıleraskeroldular E\ kadınlan, fabnka- Iarda onlann yennı aldılar Chrysler, oto- mobıl yenne tank uretmcye başladı, şeker ve benzın karneve bağlandı Savaş boyle kazanıldı Bururtepkıleru- mut edıvorum Herkesı seferber edecek şok nereden gelecek bılmıvorum Ama ş'mdıden savaşta olduğumuzu bılıyorum Jean-Paul Besset / Le Vlonde ANKARA... ANKA... MÜŞERREF HEKİMOĞLU Yüce Bir Çınar Başkent trafiğı başımı donduruyor kımı gunler Nereye yetışeceğımı bılemıyorum, seçım de yapamıyorum Ba- şarabıldığım kadar her yere ulaşmaya çalışıyoaım Ölu- mun acısı, yaşama sevıncı, huzun gozyaşı bırbmne kan- şıyor durmadan, yaşam da bu değıl mı1 ? Kocatepe Camıı'nın avlusunda MahmutMakal gelıyor yanıma "Vehbi Koç ıçın yazdıHannı okudum bu sabah, sanayıde Koç neyse eğıtımde Rauf Inan odur, yuce bır çınar' dıyor Ben de duşunuyorum, elbet çok değışık ko- şullarda Her kuşaktan ogretmen dostlanm var camı av- lusunda Koy Enstrtusu çıkışlılar, eğrtım dalını yeşertenler, emeklıler, gorevlıler, eskı ve yenı mıllı eğrtım bakanlan es- kı ve yenı kımı polrtıkacılar, bılım adamlan sanatçılaria seç- kın bır kalabalık uğurluyor Rauf Inan'ı Guzel bır ınsan da- ha aynldı dunyamızdan Onu 27 Mayıs Devnmı'nden son- ra tanıdım Kurucu Meclıs'te evımızde guzel soyleşılen- mız var, done done Koy Enstrtulenne gelır konular, o oca- ğın ateşıyle paıiar gozlen Işığını yrbrmedı h,ç, yazılan, kı- taplanyla karanlığı deldı yaşam boyu Çocuklara, genç kuşaklara sevgıyle umutlabaktı Ama umudu gerçekleş- tı mı9 Eğıtım davamız nereden nereye geldı Koy Enstrtu- lennden ımam-hatıp lıselennej Bakanlık kottuğundan kım- ler geldı kımler geçtı Hasan Âli Yücel'den sonra kaç ba- kanın adını anımsıyoruz, Kım ne yaptı, ne ız bıraktı eğıtım dalında? Uzgunum, iffet inan'ı goremedım Rahatsızlığı nede- nıyle erken aynlmış camıdekı torenden, o da çok sevdı- ğım bırkadın, bırcumhunyet kadını, guzel şapkalarıyla go- ze çarpar toplantılarda, ılgınçkonuşmalaryapar, ressam- lığı var, sergılere katılır, ıyı bır eş, ıyı bır anne Oglu Umut Inan'ı da yakından tanıdım, ıyı bırmımar, guzel yapılarda ımzası var, konser salonunun projesı nedenıyle de guzel bır uğraş verdı vaktıyle Proje gerçekleşmedı ama bır gun Anadolu'da bır ılde gerçekleşmesını duşluyorum ben ANAYOL hukumetı CSO'yu, dahası başkent Ankara'yı çağdaş bır konser salonuna kavuşturmak ıçın bır atılım ya- pacak mı bakalım^ O konu havada henuz1 Pekıy, felsefe derslen krtaplar ya da ınsan haklan derslen havada değıl mı' Sorular doğrultusunda huzun dırenleşıyor camı avlu- sunda Mıllı Eğıtım Bakanlığı'nda yenı bıryapılanma, çağ- daş bır yaklaşım olmadan hıçbır şey beklenemeyeceğını soyluyoreğıtımcıler Rauf Inan da mezannda rahat uyuro zaman "Turkıye 'de ve Dunyada Ihsan Doğramacı" krtabını gor- dunuz m u ' Yazan Doğramacı nın en eskı dostu meslek- taşı Profesor Doktor Celal Ertuğ. Bu kıtap nedenıyle du- zenlenen toplantının ev sahıbı Meclıs Başkanı Mustafa Kalemlı, bakanlar, mılletvekıllen de var ama konuklann ağıriığını unıversrte oğretım uyelen oluşturuyor istanbul Ankara, Izmır ve deqışık ıllerdekı unıversıtelenn rektorien, dekanlan, kursu başkanlanyla yuzlerce kışı selamlıyor Ho- ca Bey'ı Kıtabı henuz okumadım ama Sayın Doğrama- cı'yı ellı yıldır tanıyorum neredeyse Çok yonlu, çok bo- yutlu uluslararası bır olay gerçekten Uzun soluklu bır kı- şı, doruklarda duramıyor yıldız toplarken aya guneşe uzanmak ıstıyor neredeyse Ön yargılar da olabılır ama yansız, yargısız yorumlara da açık bır yaşam Hacette- pe'nın kunjluşunu baştan sona yaşadım ben, Bılkent te- pelenndekı yeseımeyı de Ataturk'un muzık devnmı de guzel yaşanıyor o tepelerde Bırbınnden guzel konserler dınlenıyor TV ekranlannda hıç basında çok az yer aldı, a- ma geçen pazar dınledığımız bır konser, muzık dunyası- nın bellı merkezlennde de ılgınç yankılar yaptı Olayı sıze de aktarmak ıstıyorum Bavyeralı bestecı Egk'nın ıkı vapıtını ılk kez Bılkent Aka- demık Senfonı Orkestrası seslendınyordunyada Egk çağ- daş bır bestecı, ama Nazılerie ışbırlığı var savıyla suçlanı- yor, Almanya'da da başka ulkelerde de yaprtlan çalınmı- yor Ancak gerçek dışı bır suçlama Nazılere yakıniık bır yana tepkısı var og/unu onlaroldurmuş 1 Suçsuzluğunu ka- nıtlamak ıçın yıllarca davalada uğraşıyor Alman bestecı Sonunda aklanıyor, bır yıl sonra da oluyor Ama son ya- prtlannın seslenmesını duymuyor Geçen pazar o ıkı yapı- tı dınledık, suçlanan bır sanatçının aklanmasını kutladık Yabancı bır muzıkolog da ızledı konserı galıba bır kıtap ha- zırlıyor O ıkı yapıtın CD sı de yapılacak sanınm Isvıçrelı orkestra yonetıcısı Reıchenbacker bestecı ve yapıtını an- latan bır konuşmayla BASSO'nun akademık nrtelığını de kanıtladı Alkışlaıia teşekkur ettı başkentlıler Bu guzel olay TV kanallannda hıç yer almadı her zaman- kı gıbı Basında da bırkaç satırla 1 Oysa mektuplar ve te- lefonlar da belırtıyor, çırkınlıklere karşın uretılen guzellık- len oğrenmekten de hoşlanıyor halkımız TRT 2 dışında hıçbır TV kanalında yer almıyor bu tur olaylar O konsen verenlerde bızım sanatçılanmız onlan tanımaya, dınleme- ye hakkımız yok mu dıye soruyoriar Soru çok ama yanıtlayan yok Yanıtı sanatçılar venyor yalnız Suna Kan'ın Istanbul konsen var bu akşam, pa- zar gunu de Ankara'da, Bılkent Konser Salonu'nda, Na- dirNadi'nındostuMozartın4 KemanKonçertosu'nuça- lacak Dınlerken nasıl mutlanacağız kımbılır 1 Istanbul kon- sennı Israıl Kadın Orkestrası eşlığınde çalıyor Suna Kan Bugun Dunya Kadınlar Gunu Bolgemızde, ulkemızde kanlı olaylar suruyor olum, gozyaşı sona ermıyor, ama ba- nş umudu solmuyor değıl mı 9 fsraıllı kadın çalgıcılann ge- lışını de banşa bır çağn dıye yorumluyorum ben Ama be- lırhnek zorundayım, yalnız kadınlardan oluşan bırorkest- raya çok sıcak bakmıyorum Tum orkestralarda kadın ve erkek çalgıcılan yan yana gonneyı ozluyorum Hepsı, bır ağaç gıbı tek ve ozgur ve bır orman gıbı kardeşçesıne, Ka- dınlar Gunu'nde bu hasret bızım Doğramacı krtabı nedenıyfe duzenlenen toplantıda CHP izmır Mılletvekılı Birgen Keleş'ı gordum Kadın mılletve- kıllennın ışbıriığınden soz ettı bıraralık Medenı Kanun'da- kı 170 maddenın değışmesı ıçın venlecek onergeyı hep- sı ımzalıyor Bence erkekler de destekJemelı bu gınşımı Sozlerle değıl eylemlerle sevılır Ataturk Devnmlennı dı- nlterek yasalann boşluklannı doldurarak Dondurarak değıl, yaşatarak çağdaş boyutlara ulaştırarak Devnm donuk bır sozcuk değıl BULMACA SEDATYAŞ4\4!\ 1 2 3 4 5 6 7 8 SOLDAN SAĞA: 1/Kutupbölgele- nne ozgu bıtkı ortusu Satranç- tabırtaş 2/Avuç ıçı In tanelı be- zelye 3/ Bır dav - ranışı onleyen kural Tabaka 4/ El yazısından karakter ve duy- 6 gulan anlamayı amaç edınen ın- celeme yontemı 5/ Âli' Özgen- türk'un yonettığı ' bır fılm Açm- samada (ıstıkşafta) bulunan askerkıtası 6/Soy Lzak- lık anlatmakta kullanılan soz II En kuçuk sosyolojık bınm Eskı dılde ayak 8/ "Yalnız o kalmış ortada âsi ve bağn —-" (Yahya Ke- mai) Eskı dılde kavımler 9/ Sanat oğretıcısı Bısık- letın oturulacak yen YUKARIDAN Ş Ğ 1/ Sıbırya'ya özgu. koza- laklı ağaçlardan oluşan bıtkı topluluğu Geylan 2/ Sı- nır yoluyla ya da hormon etkısıyle bır organın ırkılme- sı Akıl 3/ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Daıresfnın sımgesı Bır mal ya da paranın emek venlmeden sağla- dığı gelır 4/BeIlı bır amacı olmayan, dayanaksız soz ya da konuşma 5/ Borulan dondurmeden eklemeyı sağla- yan bağlantı parçası Bır nota 6/ Bır duzey olçusu bın- mı Kımı bıtkılenn genellıkle sut gorunuşunde olan oz- suyu II Adapazan Ova sına venlen bır başka ad Bır bağlaç 8/Maundadenılen buvuk bır ağaç Bırcınsgu- vercın 9/ Eskıden bır gazetenın geçıcı bır sure kapatıl- dığını bıldifn resmı yazı