Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 ŞUBAT 1996 ÇARŞAMBA 10 DIŞ HABERLER Ortadoğusu • OSLO (AA) - İsrail, Ürdün ve Filistin temsilcileri, Ortadoğu'daki su kaynaidannm paylaşımı konusundaki bir anlaşmayı, dünNoneç'in başkenti Oslo'da parafe ettiler. Norveç Dışişkri Bakanlığı sözcüsü, 'bu çok önemli bir adımdır. Bölgedeki su kaynaklannm paylaşımı konusundaki ilk uzlaşmadır" diyerek, bundan sonraki adımın "taraflann bu anlaşmayı onaylaması" olduğunu söyledi. İsrail ile FKÖ arasında 1993'deki banş anlaşmasi önccsinde gizli görüşmelerin yûrütüldüğü Norveç, yaklaşık 2 yıldır İsrail, Ürdün ve FKÛ arasında su konusunda bir anlaşma gerçekleşebilmesi için, taraflann temsilcilerine evsahipliğı yapıyor. Türkiye'den, su sorununda devreye girmeye çalışan Arap Birliği'ne sert tepki 4 Arap Birliğt nuılıatııbıımz değjTSERKAN DEMİRTAŞ ANK.ARA- Türkiye, su sorununda yeniden devreye girerek Ankara'ya "lrakve Suriye'nin hakiarnu garanti altına alan bir anlaşma imza- bunasT gerektiğinibildiren Arap Birligı'nı mu- hatap kabul etmediğini kaydetti. Irak ve Suri- ye'nin $am'daki toplantıstnda "Türkiye'yekar- şıhareketegeçeriz" açıklamasımn "şamata"dan öteye geçmeyeceğıni behrten Türkiye, su soru- nun sıyasi baskılarla çözülemeyeceğini yinele- di. Cumhuriyet'e bilgi veren diplomatık kay- naklar, merkezi Mısır'da bulunan Arap Birli- ği'nin Türkiye'nin muhatabı olmadığını vurgu- ladılar. Kaynaklar, birliğın "Ankara, Türidye- Irak-Suriye arasında yapümasmı teklif ettigi- miz üçlü toulannya stcak bakrnadı"iddiasının gerçekk bağdaşmadığım kaydederek şu görüş- leri ikttiler. "Türidye, her zaman üçiütopJanOdanyana olmuşmr. Sorunun üç aşamalı plan kapsamuv da bilimsel yöntemlerie ele ahnması gerektiğini bttdirmiştir. ArapBirtîği'nin üçlütoplantıöner- mesi gjbi bir şey yok. Zaten Arap BirtiğL, biam muhatabunız değü." "Şamatadan öteye gı^mez^ Arap Birliği, geçen aralık aytnda yaptığı top- lantıda, Türkiye'nin sulannı "aşağı kıyıdaş ül- keter"olan Suriye ve lrak ile paylaşması gerek- tiğini savunan bir karar almıştı. Türkiye, Arap Birliği üyesi ülkelerin Ankara'daki büyükelçi- lerine düzenkdiğı brifıngte, bu girişimlere sert tepki göstermişti. Kaynaklar, lrak \e Suriye'nin Şam'da yaptık- lan toplantıda "Su sorunundaTürkiye'ye kar- şı biriikte harekete geçme'* karannın "şamata varatmaktarTöteye geçemeyeceğıni belirterek "Siydsi baskı yollanyla bir çözüm ahnamaz. Bu hareketieri de şamatadan öteye geçemez" diye konuştular. lrak ve Suriyeli yetkililerin, Şam'da 10şubat- ta başlattıklan heyetler arasındaki görüşmele- rin devam ettiği kaydedildi. Görüşmelerde, Fı- rat nehrinin sulanndan kaynaklanan sorunlar hakkında iki ülkenin ortak tavır almaya yöne- lik stratejilen ele aldıklan öğrenildi. lrak Sula- ma Bakanlığı Müsteşan Abdülsattar Salman önceki gün yaptığı açıktamada "Türkiye'nin FıratüzerindekiBirectkveKargamışbarajpro- jelerini devam ettirmesi halinde lrakve Suriye, Türkiye'ye karşı harekete geçmek ihtryacı du- yuyor" dedi. Su için Türkiye'ye karşı bir araya gelen lrak ve Suriye'nin. 1980'denbuyanadip- lomatik ilişki kuramadıklanna dikkat çekildi. lrak ve Suriye, Ankara'ya aralık ve ocak ayında verdikleri notalarda, Türkiye'nin Fı- rat'tan bıraktıği sulann az olduğunu ve Birecık Barajı' nın yapımı nedeniyle sulann kirkndiği- ni ıddiaetmişlerdi. Türkiye, her iki ülkeye de gönderdiği.cevabi notalarda, Fırat'tan 1987 Protokolü'ne uygun olarak saniyede 500 metreküp su bırakıldığını ve kirlenme gibi durumun söz konusu ol- madığını bildirmişti. Şam'da yapılan toplantılarda, lrak heyetinin başkanhğını yapan Abdülsettar Salman, El Ha- yat gazetesine dün yaptığı açıklamada, iki ül- ke arastnda Fırat'ın sulan konusunda "ortak çalışma ekipleri" kurulmasını önerdıklerini kaydetti. Bu önerinin Irak'a uygulanan ulusla- rarası ambargoyu delme amacı taştmadığinı belirtilirken, Suriyeli yetkililerin, böyle bir olu- şumun siyasi karara bağlı olduğunu bildirdik- leri vurgulandı. Abdülsettar Salman, iki ülke sınınnı aşan Fırat Nehri'nde ölçüm ve gözetleme için Su- riye'ye iki yıl öncede teklif götürdüklerini; an- câk bir yanıt alamadıklannı belirtti. lrak heye- tı başkanı, Türkiye-Suriye arasında 1987 pro- tokülüne göre Ankara'nın saniyede bırakaca- ğı 500 metreküplük su miktannm Irak'ın su ge- reksinimini karşılamayacak nitelikte olduğunu bildirdi. lrak- BM petrol pazarlığı AnlaşmayaKürt engeli KnHFahd • Dış Haberier Servisi- Suudi Arabistan Kralı Kral Fahd m hastalandığından beri ilk kez önceki gün düzenlenen kabine toplantısına başkanhk ettiği bildirildi. Kral Fahd, önceki gün öğleden sonra haflahk kabine toplantıstna katıldıktan sonra Suudi prensleri ve şeyhierini Mekke'dekı el-Safa Sarayı'nda huzuruna kabul etti.Kral Fahd 29 kasım tarihinde geçirdiği felç nedeniyle görevine ara vermiş, krallığının yönetimini üvey kardeşi veliaht Prens Abdullah a devTetmişti. Yetkililer, Kral Fahd'ın kabine toplantısına başkanlık etmesinin tamamıyla görevlerinin başına dönmesi demek olmadığını, kendisinin halen dinlenmeye ihtiyacı olduğunu kaydettiler. FUAT KOZLUKLU NEW YORK - Bırleşmiş Milletler'in "Suurümiktarda petrolsarjşıvekarşdığın- dayiyecek"önensini göruşmek üzere haf- ta başında pazarlığa oturan lrak, Kuzey'de yaşayan ve Çekiç Güç korumasındaki kürtlere verilmesi öngörülen petrol gelin yüzünden anlaşma yapmak istemiyor. Görüşmelerle ilgili a\Tintılı açıklama- dan kaçmılırken diplomatık kaynaklar ıler- leme kaydedildiğini, ancak petrol satışın- dan elde edtlecek gelırin Kürtlere verilme- si konusunda BM ile lrak arasında ciddi anlaşmazlık bulunduğunubelirtrjler. Cum- hunyet'e konuşan diplomatık bir gözlem- cı şunlan söyledi "Bagdat yönetimi, pet- rolün geçeceği bofetkrin Saddam aleyhta- n Kürtkrin kontrulünde olduğunu söylfi- yor. Bunun is\ancı bir bölgeyi, ülkenin öte- ki kesimkrini hice sayarak kayırnıak anb- nunageldiğini öne sürvn lrak. BM planına göre yapılacak sınırh petrol sanşından ekle editecekgeKrin 130 %e>a 150 milyon dolar- hk diliminin KürrJere verilmesinc karşı çı- kıyor. Ancak Irak'ın BM"\i bu konııda farkh bir yöneçekme şansı yok. Çünküge- rekABDgerekseGüvenlikkonseyi'nindi- ğpr iiyeteri. BM'nin önerilerinde degişikli- ğe gktitmesine kesin bir ifadeylc karşı çıkv- yoriar." lrak heyetinin başkanhğını yapan Bağ- dat yönetimınin eski BM Daımi Temsilci- si ve şımdıki UNESCO Büyükelçisi Ab- dülamir Al-Anbar, önceki günkü görâş- melerin ardından gazetecilere. yalnızca ilerleme sağlandığını söyledi. Al-Anbar, pazarlığm ne kadar süreceğine ilişkin so- ruları yanıtlamaktan kaçınıp "mümküno4- duğunca kısa* diye konuştu. K ı _ BM sözcüsü Syhana Foa daiıeyetlenn gıda ve tıbbı malzemelenn dağtflmı ile söz konusu dağıtımın eşıt bıçımde gerçekleş- tirilmesinı sağlayacak yollar üzerinde yo- ğunlaştıklannı ıfade etti. Al-Anbar görüş- melerin ardından Bağdat'a gıderek lrak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'e bilgi verecek. Ardından Irak'ın BM önerisine ilişkin nıhai karan açıklanacak. Karara göre sahştan saglanacak gelirin yüzde 30'u BM tazminat fonuna, yüzde 15'i Kuzey lrak'ta yaşayan çoğunluğu Kürt olan sivil halkın ihtiyaçlannm karşı- lanmasına aynlacak. Yüzde 5'i ıse BM'nm bu amaçla yapacağı masraflar için harca- nacak. Geri kalan yüzde 50'lik geltrle de lrak halkının ihtiyacı olan gıda ve ilaç ahn- cak. BM Güvenlik Konseyi, Irak'ın ihraç edeceği petrolün en az yüzde 5 Tinin Kcr- kük-Yumurtahk petrolboru hattından akı- tılmasını da öngörüyor. lrak, BM ile anla- şırsa Türkiye, boru hattından akan petrol- den kendı iç tüketimi için kolayhkla pet- rol temin olanağına yeniden kavuşacak, akıtılacak petrol için geçiş parası alacak. Bu paranın ayda yaklaşık 25-30 milyon dolar tutabileceği ve Irak'ın bunu Türki- ye'ye ek miktardapetrol ihraç ederek öde- yeceği bıldiriliyor. Pazarlık yapılan BM karari: • lrak,birmil>-ardofaruklimitlerteüçer aybk aşamada petrol ihraç edebuecek. 0 Her satış. BM onayına bağlı olacak. • Sanştan ekie edilecek geür, BM tara- fından otuşturulacak bir "emanet hesabı- na" yaonlacak. • Hesapta bınkecek fonun bir bolümü petrol satışını denetleyecek BM Özel Ko- mısyonu ve gözlemleme bırimlerinin mas- raflannı karşılamak üzere kullanılacak, yüzde 30'luk bir bölümü de tazminat fo- nuna aktanlacak. % Ktttey lrak'ta yaşayan Kürtteriçin 3 aylık petrol sanşından 130-150 milyon do- lar arasında para aynlacak. • Irak'ın ne kadar petrol ihraç ettiği, BM tarafından tayin edilecek göztemciter tara&ndan izknecek. VURULDUK EY HALKIM "unutma bizi>f Uğur MUMCU BAR1Ş ÇAĞRISI- Geçen hafta L^ondranın Dockland bölgeande IRA'nm gerçekkştirdiği bombab sakfanya tepki olarak ülkenin çeşitn yerte- rinde düzenlenen gösterilerde ateşkes anlaşmasına uy ıılması çağınsında bulunuldu. Londra'da belediye sarayırun önünde dü/^nlenen gösteride ise çocuklar kağıttan yapılmış be\az güvemrüeri uçurarak taraflan banşa çagırdılar. Londra--Dublin yakmlaşınası KİTAP/KASET Beste Fikret K.IZILOK tüm gelin UĞUR MUMCU ICultur A,ra$orm» Merken ınşaıtınj harcınicjlttır. ZAFERARAPKİRLİ LONDRA - Kuzey lrlanda banş sürecini kurtarma çabalan sürerken lngıltere ve lrlanda hükümetlerinin, çözüm anlayışlanndakı yakınlaşma- ya rağmen lRA'nın siyasi kanadı Sinn Fein'inyaklaşımındabirdeğı- şiklik görülmüyor. Süreçteki kilitlenmenin başhca nedenlerinden biri olan "Tüm par- tilerin katılacagıgörüşmek-r" konu- sunda lngiltere'nin yaptığı "Önce seçim, sonra görüşmeler" şeklinde- ki öneri, bugüne kadar lrlanda Cum- huriyeti tarafından kabul edilmez- ken Başbakan John Major'ın öneri- sine iki gün önce "ateşebenandök- mek" diye yaklaşan lrlanda Başba- kanı John Bnıton,dün gece BBC te- levizyonuna verdigi bir demeçte • İngiltere ve İrlanda Cumhuriyeü hükümetleri, Başbakan John Major'ın seçim önerisi konusunda eskisine oranla daha fazla uyum içinde görülürken IRA'nın siyasi kanat temsilcileri ateş püskürüyor. "Ingfltere'nin digerçözümönerüert- ne de kapısını kapamadığını sevine- rek görüyoruz'" dcdi. Başbakan Major, önceki gün par- lamentoda ve tekvizyonlarda yaptı- ğı açıklamalarda "Banşıkurtarmak için diğerönerikrede açıgız" demiş, hatta Kuzey trlandah Katoliklerin partisi, Sosyal Demokrat işçı Parti- si lideri John Hume'un, referandum önerisini de "düşünebüeeeklerini*' belirtmişti. Bu gelişmelerin ardından. İngilte- re ve lrlandaCumhuriyeti hükümet- leri arasında "başbakan düzeyinde" bir doruk toplantısının yapılabilme- si için temaslann dünden itibaren başladığı haber veriliyor. tki ülke- nin başbakanlan, 1993 yılından baş- layarak yaptıklan sayısızdoruk top- lantısı ve ortak bildirilerle banş sü- recinde önemli mesafe kaydetmiş- lerdi. Ancak banş için masaya oturtul- ması kaçınılmaz görülen IRA'nın si- yasi temsilcilerinin son gelişmeler- den tatmin olmadıklan aniaşılıyor. Sinn Feinyetkilileri, John Major'ın önceki günkü açıklamalannı "çare- sldik içinde yapıbnış ve tehlikeli bir çabanın ürünö'' diye nitelerken *ön- ce seçim, sonra görüşmeter" formü- lüne şıddetle karşı çıkıyoriar. Sinn Fein liderlerinden Martin McGum- ness, bu çözümün hem kendileri için hem de İRA için kabul edilemez ol- duğunu belirtirken bazı Sinn Fein yetkililennın w lRA'nın sabnnın iyi- ce taşması halinde ortamuı daha da ısınacağı"uyansında bulunduklan belirtilmekte. Öte yandan banş sürecınde önem- li rol oynayan Amerika Birleşik Devletlen'nin de gerek Londra ge- rekse Dublin hükümetleri nezdinde çabalannı sürdürdüğü, Kuzey lrlan- da'daki Katolik ve Protestan grup- larla da teması kaybetmediği. özel- likle de "Sinn Fein'in dışlanmasına karşıokluğu" Washington'daki kay- naklarca ifade ediliyor. Cumhuriyetçi Parti başkan adayı Bob Dole lowa'daeldeettiğiseçim zaferini kutluyor ABD'de başkanlık ön seçimleri Dole'un Iowa zaferi um:ag UĞUR MUMCU *RA$TIRMACt GAZETECİLİK VAKFI ATATÜRK BULVARI 125/6 BAKANUKLAR ANKARA Tel (312) 41? 47 62-417 77 20 Dış Haberier Servisi- ABD'de kasım ayındayapılacak başkanlık seçımi için ada- yını belirlemeye çalışan Cumhuriyetçi Par- ti seçmenleri, ilk olarak oylannı kullandık- lan İowa eyaletinde senatodaki Cumhuri- yetçi çoğunluğun lideri Bob Dole'a destek verdiler. Kasım ayında Demokrat Başkan Bill Ointon'a rakip olacak Cumhuriyetçi Par- ti'nin başkan adayinın belirleneceği seçim- lennin ilk durağı lovva'da gerçekleştirildi. ABD'deki tekvizyon kanallannın haber- lerine göre seçımlerde yüzde 92'sı sayılan oylann yüzde 26sını alan Bob Dole seçım- len önde götürüyor. Dole'u oylann yüzde 23'ünü alan Pat Buchanan ile yüzde 18'ini alan Tennessee eski valisi Lamar Alexanderikinci ve üçün- cü sırada takip edıyor Dışandan aday olan rrtılyoner yaymcı Steve Forbes yüzde 10. Teksas Valisi Phii Gramm ise yüzde 9 oy aldılar. 9 adayın ya- nştığı seçimler sırasında yakiaşık 130 bin Cumhuriyetçi seçmenin oy kullandığı sa- nılıyor. 11. Dünya Savaşı gazilerinden olan Do- le, 1960'daTemsilcilerMeclisi'ne 1968'de de senatoya seçildi. Dole, 1976"da Gerald Ford'un başkan yardımcılığı adayı oldu, fakal kaybettı. 1980 ve 1988 yıllannda Cumhuriyetçi Parti Başkan adaylığı seçimlerinde de adaylığını koyarak yenilgiye uğradı. Adaylığını gcçen nısanda açıklayan 72 yaşındaki Dole bu ilk zaferiyle sert ve yaş- h olduğu, Washıngton'da çok uzun süreden beri bulunduğu ve kanzmatik olmadığı yö- nündeki iddialann üstesinden gelmişoldu. lowa seçimlennde bırinci ikinci ve üçün- cü strayı alan adaylann şubat ayının 20'sin- de yapılacak New Hampshıre seçimleri için büyük prestij kazandıklan belirtiliyor. BosnacJan Lahey'e İki savaş suçlusu cezaevine kondu • Scheveningen Cezaevi'ndeki iki Sırp subaya yasal haklan bildirildi. ABD gelişmeden memnun, Rusya ise tedirgin. Dış Haberier Servisi - Sa- vaş suçlusu olduklan gerek- çesiyle Hollanda'nın Lahey kentine gönderilen İki Sırp, önceki gece Scheveningen cezaevine kondu. Bosnahükümet güçleri ta- rafından tutuklanan iki Sırp subay, Uluslararası Savaş Suçlan Mahkemesi (USSM) tarafından sorgulanmalan yapılmak üzere NATO Uy- gulama Gücü (IFOR) yetki- lilerine teslim edilmişti. Djorde Djukiç ve Alesksa Krsmanoviçadlı Sırp subay- lar NATO tarafından mahke- me yetkilikrine teslim edil- di. Mahkeme sözcüsü, savaş suçu işledikleri gerekçesiy- le tutuklanan subaylara yasal haklannın bildirildiğini açıkladı. 52 kişi aranıyor Sözcü, Djukiç ile Krsma- noviç'in henüz mahkeme ta- rafından resmen suçlanma- dıklannı belirtti. Uluslarara- sı Savaş Suçlan Mahkemesi aralannda Bosnalı Sırplann lideri Radovan Kradziç ile komutanlan Ratko Mla- diç'in de bulunduğu 45"ı Sırp, 7"si Hırvat 52kişvyi sa- vaş suçu işledikleri içm an- yor. NATO Genel Sekreteri Ja\ier Sotana, iki savaş suç- lusu Sırp subayınm Hollan- da'ya transferinin NATO ta- rafından gerçekleştirildiğin açtkladı. Solana, iki Sırp'ın Hol landa'ya götürülmesi içiı NATO'nun lFOR'a bir C 130 Hercules uçağmı ku' lanma talimatı verdiğiı kaydetti. Öte yandan Rusya, Bosı hükümetinin iki Sırp subay nı Uluslararası Savaş Suçl n Mahkemesi'ne vermesi "tehUkeü" olarak niteledi ABD ise savaş suçlusu Sırp subaym, Uluslarar Savaş Suçlan Mahken si'ne teslim edilmesinc memnun olduğunu bildiı Dışışleri Bakanlığı Sözc Nicholas Burns. "•Tümi destekliyoruz. BununNA nezdinde yapılan çok oli lu bir hareket otduğunu şünüyoruz" dedi. Öte yandan, Viyana'd lahsizlanma görüşmek katılan Bosnalı Sırp ter cikr görüşmekri boyk( tiler. Sırp yetkililer 2 subayının savaş suçlusı rak Lahey'e gönderilm protesto amacıyla görü kre katilmama karan ı lannı belırttileT