Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 26 ARALIK 1996 PERŞEMBE
12 DİZİYAZI
Doğu Perinçek'in Susurluk Komisyonu'na verdiği belgelerde Çiller Orgütü'nün mali kaynaklannın örtülü
ödenekten Başbakanlık Tanıtma Fonu'na, arazi yağmasından uyuşturucu ticaretine uzandığı öne sürülüyor
'Kirlenmiş sermaye'İstanbul Haber Servisi -
Yeni MtT raporunda ve di-
5er belge ve kanıtlardan an-
laşıldığına göre "ÇilterÖzel
Orgütü"nün mali kaynakla-
nnı örtülü ödenek. uyuştu-
rucu ticareti, nükleermadde
\e silah kaçakçılığı, ;ek-se-
net tahsilatı. arazı ytğması.
ihale takipçilıgi, ışadamla-
rından alınan haraçlar. rant
gelirlen \e Başbakarlık Ta-
nıtma Fonu oluşruruyor.
Basında da Çiller"n ken-
di özel örgütüne örtüiü öde-
nekten 500 mılyar lira verdi-
ği haberlerine geniş yer ve-
rildi. MfT'ealternatifbirör-
güte 500 mılyar lira aktanl-
dığı iddia edılen haberler.
yenı bir skandal ıhtımalini
jrtaya çıkardı. tddıava göre
"Çiller, eski polis şefleri yeni
DYP'li Mehmet Ağar ve Ü-
nal Erkan'ı MİT'e alternatif
bir istihbarat örgütü kurnıa-
ii için görev lendirdi. Eski po-
isşeflerinin "MtT'tenyarar-
anamıvoruz
Yenı teşkıiat kuralım' öne-
risini kabul eden Çiller'in gi-
rişimi MİT'tetepkiylekarşı-
tandı."
Ünal Erkan. bu haberüze-
rine vaptığı açıklamada.
"Benim ne böyle bir örgütten
haberim \ar. ne de bu örgii-
tün kurutusuv um. Böyle bir
örgiit varsa da ben yokum"
dedı.
çillerin itirafı
Birinci
bolumun
özeti:
"Çiller Özel Örgütii" adıyla
kamuoyuna yansıyan,
Çankaya da Liderler
Zinesi 'nin toplanmasına neden
olan ve TBMMde oluşturulan
Susurluk Komisvonu nda
toplanan belge ve bilgileri
açıklamaya devam ediyonız.
Birinci böliimde: Doğu
Perinçek 'in Çiller Özel Örgütii
adıyla yayımladığı kitaptan
yaptığımı: ahntılarda, Tansu
Çiller in Turgtıt Özal 'm
karanlık mirasını devraldığı,
uyuşturucıı ticaretinden siyasi
cinayetlere ve Azerbaycan daki
darbe tezgâhlanna dek uzanun
yasadtşı ilişkiler konıt edilmişti.
Tansu Çiller'in MİT'e alternatif olarak kurduğu sa\lanan özel örgütte yer aJdjğı öne sürülen iki isimden Ünal Erkan bunun duyul-
masının hemen ardından olayı yalanlamışn. Ağar'ın ilişkileri ise hâlâ kâmuovunu meşgul ediyor.
Çiller'in 22 Mayıs 1996 günü TB-
MM'de DYP grup toplantısında yaptığı
konuşma bir suç itirafıdır: "Bu sırlar
açıkianırsa millet ayağa kalkar, dünya
ayağa kalkar. fnsanlar, milletler birbiri-
ne düşer. Türkiye çöker. rejim tehdit al-
nnagirer. Herkesaltında kalır. Halka hal-
ka. zincir zincir. o ülkeden burava. her
giin büyiiyerek devam eder."
DYP Genel Başkan Yardımcısı Nec-
mettin Cevheri de "Örtülü ödenek için-
de. izah edilirse savaş çıkacak unsuriar
var" demıştı. Diğer Genel Başkan Yar-
dımeısı İsmail KÖse de şunlan söy lemış-
tı: "Bunun açıklanması devletler arası
meseleçıkanr,Türkiye'deçok çeşitli olay-
lar olur."
Bu beyanlardan anlaşıldığı üzere Çil-
ler. örtülü ödenekten çektıği 500 milyar
lira>ı. başka ülkelerde provokasyonlar
tezgâhlavan gizli bir örgüte vermişîir.
Kaldı ki Cumhurbaşkanı, Hükümet. Dı-
şişleri Bakanlığı. Genelkurmav ve MİT,
örtülü ödenekten harcanan 500 milyar
liranın nereye venldiğini bilmediklerini
açıklamışlardır.
Örgut ve Bitlls suiRastı
Jandarma Genel Komutanı Orgeneral
EşrefBitlis hakkında geniş bilgiye sahip.
konuyu yakından ıncelemış ve halen or-
duda önemlı bir görev de bulunan yetki-
li birgeneralin. biraskeri birlıkte. ünifor-
malı iki kurmay albayın da hazır bulun-
duğu birdeğerlendirmede. >azılı olarak
yöneltilen sorulara verdiği yanıtlarçar-
pıcı ıddıalar içeriyor:
"Eşref Paşa Amerika'ya çok karşıydı.
Avrupa'ya yakındı. Ölümii ABD'nin işi.
Bizimkilerin de parmağı var. O zamanki
Genelkurmay hem öldürdü, hem susu-
yor. Genelkurmay emretmeseydi soruş-
turma kapanmazdı.
Çiller Özel Örgütii diye basında yer
alan şema doğru ve kurulan denklem
mükemmel. Eskiden Özal, çeşitli kurum-
lardan kendisûıe bağlı adamlar dev şirir-
di. Çiller de aynı şeyi >aptı. Çiller'in ör-
gütii denen şey ne? Rantiye, rüşvet,yalan,
dolan... Örgüt; Özer'in Pakistan'da Be-
nazir Butto'nun kocasıyla işleri; Lübnan
Başbakanı Hanri'yleişİeri; Yalım Erez'in
Van üzerinden eroini._ Örgütiin işleri bu.
Bu örgütün adanılan da Özer ve ekibi.
Şimdi silah tüccariığı yapıyorlar. El altın-
dan İsrail'den silah alımı başladı. Bunu
kim ayarlıyor: Örgüt ve Özer. Eşref Pa-
şa'nın ölümünde rol oynav an Özel Harp-
çi subay lar şimdi Çiller'le beraber. Jan-
darma Cenel komutanlıgı'ndaki Özel
Harpçi subav lar da Çiller'in adanılan."
YARIN: Çiller'in servetini
ABD'ye kaçırması ve
Susurluk
Uyuşturucu trafiği
Mehmet Ağar'ın
eroin gemileri
Akdeniz'de tonlarca uyuşturucuyla ele
geçirilen Lucky-Sgemısi operasyonuna adı
karışan ve 1995'in Aralık ayından beri
Hollanda'datutuklu bulunan HüseyinBay-
başin. Yunus Ağarve MehmetAğar'ın da-
\ ısı Yakın Akçadağ'ın petrol ticareti adı al-
tında uyuşturucu kaçakçılığı yaptıklarını
idıa ediyor.
Mehmet Ağar, Yunus Ağar ve Yalçm
Akçadağ'a ait gemilerin yat limanından
uyuşturucu aldıklannı ileri süren Baybaşin.
şunlan söylüyor:
"Ömeğin Libya'dan mazot getirdikleri
zaman. uğrayıp vol üzerinden u> uşttırucu-
yu da alıvorlardı. \ ükleme işleri genellikle
Lübnan çıkışında gerçekleşivordu. (Bura-
da "\etkili general'in Ozer Çiller'in, Lüb-
nan Başbakanı Harirı ile ilişkisi olduğu id-
diasına dikkat!) Polis de gemive kimsenin
yaklaşmasına izin \ernıi>ordu. O dönem-
de Emnivet Müdürü olan Süleyman Baş-
göI de oradavdı. Kimse görmedim diyemez.
Bütün bunlar. İstanbul polisinin denetimin-
de gerçekleştiriliyordu."
Mehmet Ağar'ın babasınm polis emek-
lisi olduğunu. dayısı Yalçın Akçadağ'ın
hiçbir ser\ etı olmadığını anımsatan Bayba-
şin. a\da 500 bin dolardan fazla kazanan
Mehmet Ağar ve aılesının servetının kay-
nağını açıklamasını istiyor. tngıltere'deki
Türk Konsoloslugu üzerinden uyuşturucu
ticareti >apıldığını ıddıa eden Baybaşin.
Türkiye'den Avrupa'ya gönderılen uyuş-
turucular içın oluşturulan güzergâhın. dö-
nemın İstanbul Emnıyet Müdürü Şükrii
Balcı'nın projesı olduğunu kaydediyor.
L>uşturucudan elde edilen parayla. yurt-
dişinda **satış noktalan olarak kullamİmak
amacıyla. birçok dernek ve cami kuruldu-
ğunu"anlatıvor.
Bu ıddialar basında yer aldıktan sonra
Vfehnıet Ağar'ın. vapılanacıklamalange-
n alması ıçın ara>a aracı koyduğunu, an-
cak istedığı garantiyi alamayınca teklifı
reddettiğinı sövleven Baybaşin. "Ağar'la
böyle bir pazariığa girmeme neden vok.
Çünkü Türkije'je gönderilmem söz konu-
su değil. Hollanda makamlan. turuklulugu-
ma neden bulamadıklan gibi, Türkiye've
gönderilmemi de talep etmhorlar" diye
konuşuyor.
ÎNOMT
'NUN YAŞAMI
Atatürk'ün
silah arkadaşıIsmet Inönü. cıddi. dü-
riist. taviz vermeyen müs-
tesna kışilığini. tarilıi so-
rumluluk duygusu içinde
hep orta>a kovdu. Mustafa
Ismet. 24 Eylül 1884'deİz-
mir'de doğdu. Babası Bıt-
lis'in Kürümoğulları aıle-
sınden Hacı Reşit Be>. anne-
si Cev riye Hanım ise Bulga-
ristan'ın Deliorman Türkle-
rindendir. Jlk öğrenimini
Foça ve Sıvas'ta mahalle
mektebınde yaptıktan son-
ra. Sıvas Askeri Rüştiye-
si ne gıren Mustafa tsmet.
buokulu 1895'tebirincilık-
le bitirdı.
Mustafa İsmet. Topçu
Harbiyesi'nden 1903'teteğ-
men rütbesiyle birincilikle
ınezun oldu ve Pangaltı"da-
ki Harp .Akademisi'nde öğ-
renime başladı. 1906'da
akademiyi birincilikle biti-
rirken. *.\ltuı MaariT' ma-
dalyasıyla da ödüllendırildi.
Genç asker Mustafa Ismet.
kurmay yüzbaşı rütbesiyle
ilk görev yeri olan Edir-
ne'deki 2. Ordu 8. Top. A. 3.
Bl. Komutanlığf na atandı.
Atatürk'le tanışması
tsmet Bev. Mustafa Ke-
mal'le ilk kez Selanik'e git-
riğinde Ali Fethi Okvar, Ce-
mal \e Talat be> lerle vaptı-
ğı görüşme sırasında tanış-
tı.
Atatürk'ün 19 Mayıs
1919'da Samsun'a çıkma-
sından yaklaşık bir yıl son-
ra Ankara'da bir araya gelen
ıkı arkadaş. düzenli ordu
birliklerı kurarak işgalcıler-
le savaşmak konusunda an-
laştılar. Ismet Bev 9 Nisan
1920'de Ankaraya gelerek
yeni kurulan TBMM'de
Edirne Milletvekıli olarak
yeraldı.
Kurulan ilk hükümette
de. Genelkurmay Başkanı
olarak mıllı orduyu kurmak
\e yönetmekle aörevlendi-
rild'i.
İlkzater
Kunnay Alba> tsmet Bev,
Haziran 1920'de başlavan
Yunan ^aldırısı karşısında
önce lOKasım 1920'de Ba-
tı Cephesi kuzey kesimi ko-
mutanı. 4 Mav ıs 1921 "de de
Batı Cephesi Komutanı ola-
rak görevlendirildi ve 6-11
Ocak 1921 "de Yunan kuv -
\etlerine karşı 1. Inönü Za-
ferinı kazandı. TBMM, 1
Mart 1921 'de Inönü'ye tüm-
general rütbesini verdi. Bi-
nncı Dünya Savaşı'nın al-
bayı tsmet Bey, Birinci Inö-
nü Muharebesı'nden sonra
îsmet Paşa, İkincı Inönü
Muharebesi'nden sonra ise
Atatürk'ün deyimi ile "Mil-
letin makus talihini yenen"
kader adamı oldu.
Lozan kahramanı
Batı cephesi komutanı ts-
met Paşa. daha sonra barış
müzakerelerinin. diplomasi
ğörüşmelerinin başanlı in-
sanı. Lozan Kahramanı ve
barışın sembolü oldu. Ismet
Paşa'nın Mudanya Konfe-
ransı'ndaki diplomatik ba-
şansını bilen Mustafa Ke-
mal. onu Lozan Konferan-
sı'nda da başdelege olarak
görevlendirdi.
Bu amaçla 25 Ekım
1922'de Dışişieri Bakanlığı
görevine seçilen tsmet Pa-
şa, 17 Temmuz 1923'te Is-
viçre'nin Lozan kentinde
toplanan konferansta tarihi
rolünü oynadı ve TBMM
hükümetinin görüşlerini ba-
şanyla savunarak anlaşma-
nın imzalanmasını sağladı.
11 Eylül 1923'te Halk
partisi'nin kurulmasından
sonra Mustafa Kemal parti
başkanlığına. Ismet Paşa da
Başkanvekihğine seçildi.
Atatürk'ün ölümünden
bir gün sonra toplanan TB-
MM. tsmet Inönü'vü oybir-
liği ile Türkiye Cumhuriye-
ti'nin ikınci cumhurbaşkanı
seçti. Ismet Inönü. Ata-
rtirk 'ün ölümünden sonra da
banşın koruyucusu. gerçek
demokrasinin yerleşmesin-
de yapıcı ve kurucu olarak
ileri düşüncelerin adamı ol-
du.
İnönü'nün Cumhurbaş-
kanlığı görevi, Demokrat
Parti'nin 14 Mayıs 1950se-
çimlerini kazanmasıyla 22
Mayıs 1950 tarihinde sona
erdi.
25Ara!ıkl973'tevefate-
den Ismet Inönü. 27 Aralık
1973'te devlet töreniyle
Anıtkabir'de toprağa veril-
di. Ismet Inönü'nun Mevhi-
be Hanım ile evliliğınden
Ömer. Erdal ve Özden adlı
üç çocuğu 'julunuyor. tsmet
İnönü'nün eşi Mev hibe Inö-
nü, 7 Şubat 1992 tarihinde
vefat etti.
• Yüce Önder
Atatürk'le birlikte
Kurtuluş Savaşı ve
yeni Türkiye"nin
kuruluşunda omuz
omuza savaş veren.
Atatürk'ün
inkılaplarını
yerleştiren, koruyan
ve büyüten, Türkiye
Cumhuriyeti'nin
ikinci cumhurbaşkanı
ve ilk başbakanı
Ismet Inönü,
ölümünün 23.
yıldönümünde
törenlerle anıldı.
Haber >lerkezi - Türki-
ye Cumhurijeti'nin ikin-
ci cumhurbaşkanı ve eski
başbakanlardan İsmet
İnönü, ölümünün 23. yıl-
dönümünde törenlerle
anıldı.
İnönü'nün ölüm yıldö-
nümü dolayısıyla Anıtka-
bır'de resmi tören düzen-
lendi. Törende. Cumhur-
başkanı adına Cumhurbaşkanlığı Genel Sekre-
ter Yardımcısı Oğuz Özbilgin. Atatürk ve İnö-
nü'nün mozolelerine çelenk koydu, saygı du-
ruşunda bulundu.
Törene. Anayasa Mahkemesi Başkanı Yek-
ta Güngör Özden. Yargıtay Başkanı Müfit Ut-
ku. Damştay BaşkanıFinızan İkincioğulları.
Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Çevik
Bir, bazı milletvekilleri. İnönü'nün oğulları
Erdal v e Ömer İnönü. kızı Özden Toker ile da-
madı Metin Toker katıldı.
İnönü aılesı. törenden sonra İnönü'nün ka-
bir bölümünde ver alan bir galeriyi gezdiler.
Inönü'nün ölüm yıldönümlerinde resimleri. eş-
yaiarı ve kıtaplarının sergilenmesi amacıyla
düzenlenen galeri, gelecek yıl açılacak. Sergi-
nin. yıldönümlerinde, birer hafta süreyle açık
tutulması planlanıyor. Gezi sırasında, İnönü aı-
lesi. galeri hakkında yetkililerden bılgi alırken
vetkililer. sergilenecek malzeme konusunda
İnönü ailesinden katkı istediler.
CHP heyeti Anıtkabir'de
CHP Genel Başkanı DenizBavkal. milletve-
killeri bazı belediye başkanları ve partililerle
birlıkte İsmet İnönü'nün 23. ölüm yıldönümün-
de kabrinı ziyaret ettiler.
Baykal ve beraberindekiler. Anıtkabir'i ziya-
retinde önce Atatürk'ün mozolesi önünde say-
gı duruşunda bulunurak çeienk koydular.
Daha sonra AnıtkabırÖzel deftenni ımzala-
yan CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, defte-
re "Büyük Atatürk yakın silah ve siyaset arka-
daşın. Türkive Cumhuriveti'nin 2. Cumhur-
başkanı CHP'nin 2. Genel Başkanı İsmet İnö-
nü'nün ölüm yıldönümü nedenivle vaptğımız
ziyarettebütün CHP'lilerolarak artan sevgimi-
zi ye saygımızı sunuyoruz" diye yazdı.
İstanbul'da CHP İstanbul ll Başkanı Mehmet
Ali Özpolat, CHP Kadın Kolları Başkanı Mu-
Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı ve eski başbakanlardan İsmet İnönü. ölümünün 23. yıldönümün-
de törenlerle anıldı. CHP İstanbul İl Başkanı Mehmet Ali Ozpoiat, CHP kadın kolları komisvonu Muazzez Çele-
bi ve il yönetkileri, Maçka'daki İsmet İnönü aıutma çelenk koy arak sa\ gı duruşunda bulundu. (HATİCE TUNCER)
azzezÇelebi, ve il yöneticileri dün Maçka'daki
İsmet Inönü anıtına çelenk koyarak saygı du-
ruşunda bulundular.
Ozpoiat. anma töreninde yaptığı konuşma-
da, İsmet İnönü'nün ulusal kurtuluş mücade-
lesinde ve sonrasında, Türkiye Cumhuriye-
ti'nin oluşturulup geliştirilmesi sürecinde da-
ima Atatürk'le omuz omuza olduğunu belirte-
rek "Geri ve çürümüş değerlerle birlikte savaş-
tılar. İnönü. doğum sancılannı ivi bildiği, büyii-
yüp gelişmesine bir ömüradadığı Türkiye Cum-
huriyeti'neson zamanlardaki tüm sağlıksorun-
lanna ve ilerleyen y aşına rağman hizmet etmek
istedi" dedi.
İnönü. İzmır'de doğduğu evde dün düzenle-
nen törenle anıldı.
CHPtzmıril Başkanlığı'nın tsmet tnönü'nün
doğduğu evde düzenledığı törene, partililer ve
vnrttaşlar katıldı. CHP İzmır ll Başkan Yardım-
eısı Adnan Taşar, törende yaptığı konuşmada,
ölümünün 23. vılında Lozan ve Inönü savaşla-
nnın kahramanı tsmet tnönü'yü saygıyla andık-
larını belirtti.
İnönü. Malatya'da da törenlerle anıldı. tnö-
nü anıtındaki ilk törende Valilik. 2. Ordu Ko-
mutanlığı. Belediye Başkanlığı ve İnönü Üni-
versitesi'nin çelenklerinin konulmasının ardın-
da saygı duruşunda bulunuldu.
Vali Vekili Cevdet Can. 2. Ordu Komutanı
Tuğgeneral Bican Erçakır, Belediye Başkanı
Vekili Necati Akdoğan. İnönü Cnıversitesi
Rektörü Prof. Dr. Ömer Şarlak'ın hazır oldu-
ğu bu törenin ardından Ozel İdare Müdürlğü
Salonu'nda Kıdemli Kurmay Binbaşı Doğan
Özdemir ile İÜ'den Yrd. Doç. Dr. Mesut A>-
dm birer konuşma yaptılar.
Hoca Ahmet Yasevi Salonu'nda da "MiUi
Mücadelede İnönü" konulu bir panel yapıldı.
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, İnönü'nün
ölüm yıldönümü dolayısıyla kızı Özden Toker
ve oğlu Erdal Inönü'ye birer mesaj gönderdi.
TBMM Başkanı Mustafa Kalemlide vayımla-
dığı mesajda. "Türkiye Cumhuriyeti'nin ikin-
ci cumhurbaşkanı, seçkin asker, siyaset ve dev-
let adamı merhunı İsmet İnünü'y ü ebediyete in-
tikal edişinin 23. yıldönümünde, rahmet >esay-
gıvla anıvorum" dedi.
ANKARA NOTLARI
MUSTAFA EKMEKÇİ
Domuz Opüşüp!ı
Emekli veteriner sağın, Prof. Ragıp Saguner'le}
söyleşiyoruz; konumuz domuz! •
Önce, Prof. Ragıp Saguner'in yaşamöyküsünü öğ-ı
renmek istiyorum: 1914 doğumlu (82 yaşında) Mek-,
ke'de doğmuş. Hicaz Genel Valisi Muammer Pa-|
şa'nın torunu. Birinci Dünya Savaşı'nda ingılizlerej
Mekke'de tutsak olmuş, Kahire'de 2.5 yıl tutsak ya-ı
şamı sürdürmüş bir ailenin çocuğu. Babadan yanaj
Nahcivan'lı, anası Çerkes. Genelkurmay'da veterinerj
olarak çalışan Ragıp Saguner, yarbay rütbesindey-j
ken ordudan ayrılıp öğretim üyesi olmuş, Et-Balıkj
Kurumu'nda, Odalar Birliği'nde çalışmış. Okurlar bi-.
lirier, doktor ya da hekim sözcüğü yerine "sağın "söz-1
cüğünü kullanıyorum. "Saguner" de asker doktor;
demek. Ne güzel! Söyleşiye hemen geçiyorum: İ
- Efendim, siz veteriner olarak domuz konusundal
uzmansınız. Domuz nasıl bir hayvandır? Nasıl sevi-^
şir? ;
- Domuz öpüşürmü öpüşmez mi? önce bunu ko-)
nuşalım. Domuz öpüşür! Opüşen hayvan, kesinliklei
sevgiduyanhayvandır. Sonra çokyavru doğurduğu*
için iyi annedir. lyi anneler de topluma yararlı olurlar. \
Domuz, tıpkı tavukgibiyavrulannı çok uzağa çıkar-'
maz. Hanibiryaşam alanı vardır, yavrularda şöyle bir
altı yedi metre, onun dışına çıkmalarına izin vermez.'
Koltuğunun, kanadının altında tutar (Eğitimci Ali*
Kaymak. buna atmaca gibi der!) Erkekleilişkisıne ge-;
lince... <ı
- Evet! ' î
- Her dişi gibi erkekle ifişkisi tümüyle, fizyolojik ko-'
kuya, fizyolojik alımlılıklara bağlı. Ama öbür hayvan-
lardan ayn, farklı. At örneğin, gerçekten koklamaz-
sa iyice, kısrağın arkasından gitmez. Kısrakyanından
geçergider. Kısrak eğerazgın değil de kokusunuyay-
mamışsa, görmeden gider.
- Kim yayıyor kokuyu?
- Kısrak yayar. Domuzda böyle değil.
- Domuzda nasıl?
- Dişi domuzlar, kendine en yakın olanı seçermiş.
Onu da ben görmedim. Ama domuzun en yakın ola-1
nı seçmesi domuz ırkını çok değiştirdi. {
• Neden? {
- Charles Danvin 'in (1809-1892) doğal ayıklama- \
sı. Domuz, doğal seçımi yapıyor. Doğal seçim yap-'
masaydı, kendisı seçmeseydı, domuz böyle olmaz-
dı. Domuz aslında bu denli kıllı, onun dağda yaşa-
yan kardeşleri var, kıl olmaktan çıkmış kele dönmüş,
kısa tüylüsü var, fakat kadın ciidi gibi tertemiz, düm-
düz, beyaz renklı olanı var. Çok çeşit bir seçim ol-
muş, doğal seçim doğal ayıklama. İlk koyunla, bu-
günkü koyun arasında pek bir farkyok. At öyle, ama
domuz yuvarlaklaşmıştır. Sanır mısın ki domuz çok
yağlıdır; evcil (ehli) domuz çokyağlıdır. Dağdakı do-
muzunyağlı oiması olanaksızdır. Koşuyor, tırmanıyor,
dövüşüyor, kaçıyor, böylece enerjisiniyakıyor. Yağbi-
rikmiyor. Evcilleştirilmiş (ehlileştirilmış), ınsan kom-
şusu olmuştur. Insan da ehlileşti, o da hayvandı. Ara-
da hiçbir aynm (fark)yok. Komşudur bunlar. Komşu
olduğu zaman yağlanmış. Yıllarca insana onun buy-
ruğuna, yaşamın en gerekli enerji kaynağı olan yağı
vermiş. Domuzdan yağlı hayvan yoktur. Sığın ya da
koyunu yağlandırmak için insanlann anası ağladı.
Son zamanlara doğru, sığırbeslerken bir metrelikye-
re korlar hayvancağızı, orada karanlıkta tutahar. Ka-
ranlık yağı eritmeye engel olur. Yürümediği içın de
hiç enerjiharcamıyor. Koyunu da sığtn da böyle bes-
leher. Domuzda bu gereksinım yoktur. Domuz, yağ-
lanmayı doğrudan doğruya kendisi yapar.
- Ifginç! -
- Domuz, böyle bir hayvandır; bir tek nokta var, her!
hayvan, ehlileştiği zaman ınsanla birlikte gidebiliyor'
(göçebe olabiliyor). Domuz pek yumuşak başlı de-
ğildir, zor zaptedebilirsinız.
- Sütü sağılmıyor örneğin!
- Zohuğundandır, çok hareketli. Yavrulannı emzir-
dikten sonra habıre çevresinde döner, dolaşır. Çok
devinımlidır (hareketli). öyle biryaşambilimsel deği-
şim (metabolizma) vermiş ki kişı ona, ne denlı devi- \
nirse devinsin, yine yağını yapıyor. Domuzu yağsız
yapma olanağı var mı ? Burada bu kez, yine onu hap-
sedeceksiniz, ne yem, ne aydınlık vereceksiniz, ka-
ranlıkta kalacak, o zaman zayıflayabilir.
- Domuzun yağlı oiması zararlı mıdır?
- Hayır, kesinlikle değildır. Gericiler, o bahaneyi ile-
ri süreher. Fakat yapılan bütün araştırmalar, domu-
zun yağının öbür yağlardan zerrece ayn olmadığını,
buna karşılık domuz yağının kokusunun olmadığını
saptamıştır. Her hayvanın yağı kokar. Insan yağı da
kokar. Amelıyattan çıkan sağınlar, bunu iyi bilirler.
Domuzun yağı kokmaz. Hıristiyanlar kışın, dilim di-
lim kesilmiş kızartılmış yağları hazır tutarlar, çocuk-
lar onu kemirirler!
Onlar, domuzun yağını kemiredursun, bu Noel haf-
tasında, domuz eti yiyenleri kutluyorum!
Dün gece Müslümanlann "Berat Kandili"yd\. Be-
rat, "nişan, oıtbe" demek. Muhammed'e, peygam-
berlik nişanının bildirildiği gece. Mahmut Makal te-
lefon etti:
- Diyanet İşleri Başkanı da başkaları da "berat" î
sözcüğünü "beraat" (aklanma) diye anlayıp söylüyor- J
lar, yanlış bu. Oktay Rifat'/n babası Samih Rifat'/n •
dizeleri var. Şöyle: "Rüzgârlardan atım var/Şimşek- l
ten kanadım var/Göğsümde al yazılı/Gazilik beratım l
var". {
• • • <
Ankara'da Bayındır Sokak 23/6'da. ilhanilhan Ki-»
tabevi'ne 31 Aralık 1996'ya dek başvuran okuriara, {
kitaplanmı imzalamayı sürdüreceğim (ilhanilhan: Te- {
lefonu: 0 312/433 14 22, faks: 432 56 86). J
B U L M A C A SEDAT YAŞAYAN '.
1 2 3 4SOLDAN SAĞA:
1/ Sanmsaga ben-
zer bir yaban otu.
2/Birmevve... Al-
tın ve gümüş ışle-
melı bir tür ipek 3
kumaş. 3/Söylentı.
4/ Mızrapla çah-
nan. gövdesı uttan
küçük bir çalgı...
Ali Özgennjrk'ün
bir filmi. 5/ Dü-
şünce... Tadı gü-
zel. lezzetli. 6/Çe- 8
viklık. çabukluk. . g
Bir soru eki. II tki
tarla arasındakı sınır... Ge-
reğinden çok \emek yiv en.
8/Hamsıgıllerdenbırbaiık
cınsı... Kımligı belırlene-
meyen uzay cisımlenne
venlen ad. 9/ Bir sahnenın 4
filme alınabılmesı ıçın
açık ya da kapalı bir me-
kânda hazırlanmış yer...
Gızlı görevlı.
V UKARIDAJV AŞAĞIYA:
1/Bıryazarın bütün vapıt-
lannı içeren dızi. 2/ "Yığıt
yığıdın yoldaşı At yığidın kardaşı" (Karacaoğlan)...
Yunan mıtolojismde. Afrodıt'ın gözdesı olan güzel delıkan-
İ!.3/Demetdurumundakıçıçek!enhekım!ıktekullanılan ve
meyvesızeytınebenzeyenbırbıtkı...Bır nota.4/Afrıka'nın
güney ucundakı burnun adı... Yakın arkadaş. 5/ Küçük ya-
pılı bir kanguru cinsı. 6/Tavır. davranış... Avustralya'da ya-
şayan bırcıns devekuşu. 7/Yalvarma... Dudak boyası. 8/Tas-
vır... Bırnota. 9/Sığ sularda ağıryüklen taşımak içın kul-
lanılan altı düz tekne... Üçlü ya da dörtlü gruplar halınde
birbırinin ıçıne geçebılecek bıçımde yapılmış sehpa takımı.