Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
S*YFA CUMHURİYET 20 ARALIK 1996 CUM;
I
f
DIZIYAZI
Bir kız, radyodan adına yapılan bir istek, evden kaçma girişimi ve törelerin emri...
Türküylegelenvahşet
• Aile meclısi evden kaçmaya yeltenen kızı
daalarak br odada toplandı. Karar kısa
zananda ve kurbanın önünde alındı.
Yöitem aynı toplantıda saptandı. Ailenin en
kücüğü 15 yaşındaki M. aile meclisinin
aldğı kararı soğukkanlılıkla uyguladı.
"İsmail'den Su-
na'va. Halil'den Peri-
han'a... Sevgi'den
Murat'a. Hacer'e.
riim sevenlere, sevip
de kavusamavanla-
ra... İbrahim Tatlıses
sii\lü}or... Birkulunu
çok sevdim..."
L'rfa'dakı bir yercl
radyonun ıstekler
\blas.nı öldüren proğramında duyu-
15>âsjndaki M. lan vukarıdak, sıra-
şimdi hapiste. dananonsunb.rgenç
SUNUŞ: 'îbreûâlem'dnayeûeri
Şanlıurfa... "Peygamberier"dnan.. Ya da
"GAP'tn başkenti". 32 milyon dolarhk ener/ı
yatırımlan de devletin büiçesinin hüyük
bölüınünü kemiren. kültürv. eğıiııne vatırım
yapılmayan GAP'ın merkezı.. Gımeydoğııda
töre kanımlannın en aamasız ııvgıdandıgı.
GAP 'ın getirdiğı yoğım nüfus artışı içınde kövle
kent olmanın arasında hocıilavan. işsizliğin
bi'mik boyuılara vurdığı. yüzdc 70 7
gecekondulardan olıışan, çarpık vupılaşmamn
büviik hoyutlara ulaştığı hır köy-kenl...
Va'li ve beledıye başkanlarının uvguladığı
politikalarla sinemaların. gazmolann. ıçkili
lokunialann kapatddığı. "lûyılda 50ydgeriye
götürülen ", bir dönem gazinolarında kadm
garsonlann çalıştığı. maskeli balolann
vapddığı 7 bin vıllık bir kültür merkezı... Kürı ve
Arap kökenlilerin çağunlukta otduğu einik
vapısnia tarikatlarm. şevhlerin, ağaların.
konıculann. şeriatçı kamu yönelu derınm
kıskaıinda ortaçağı vaşavan kozmopolit bir
yerleşiın binmi. Tön'h'i; aşiret kumtnlan,
feodal vapılanmalar ve çarpık. ehnnonnk
dengesızlıkler içinde bocatayan. curpıcı
gerçeklerivle lammlamaya çalıştığımız
Şanlıurta. GAP dışıııdakı geı% eklenyle de uzun
si/re kanutoyunıı /ııeşgıdetfi... L r/a. »»; bef
yıldu kımı dııısel kimı de töresel dürtülerle
iştenen korkunç vmavellere \ahrw oldıı. 26
yaşındtıkı Salih Ocak. atma namazmı kddıkkm
sonra kendısme havlıt getiren kızkardeşı Güler
Ocak ;. "Kadın kesmek sevapür"gerekcesıvle
bogazmı keserek oldürdü IWI vılmda Hz.
İbrahim V özenerek oğlıınu bir mağanıda. bağlı
hulıındıtğu ijevhe kurban eden İbrahim Halil
Itturt umındmudı. Bir ay önce, okunniMna izın
vermeyen babası İbrahimŞahap'ı bıcaklayarak
öldüren MııazzezŞahap bumbufkcı amaclaıia
kaıil oldıı. ÖrneUer çoğultılahilir... Ancak en
korkuncu, \on iic vılda. L'rfa 'nın 4 semtinde.
dörı genc kız. lörelere sığman "ailemecUsi
infazcüan, küçük katillerin, ibreti âlem olsun "
dive nıevdanlanla islediği hunharca cinayetlere
kurban gıtti.. Rabia, Kısas Kövü mevdanında
canlı canlı ırakıöriin alıına atıldı.. S.G..
Sülevınanive Mevdaıu 'nda. H.A. Bediüzzaman
Mevdanı nda runıho bıcaklarıyla onlarva
kısınm gözlen önünde boğazlan kesıleıvk
öldürüldü... Hacer ıse köhne bir L'rfa evinde
domdom kursunları de kailedddi.
Suçlan pasıaneve \memaya gıtmek va da
hirilerini sevmekti.. Bıı dizıde. korkunç
yöntemlerle "İbreti âlem olsun diye"
meydanlarda "ailekaraıianile"katledılen töre
kıskacındaki bu dörı gent, kızın öyküsü ile
vetkılıler. uzmanlar ve vöre insanının olavlan
ırdeleven görüslen var.
i katledilmesine yol açabüeceğini
kım r/ilcbılırdı'.'.
2 Mart 19V4... Bir ramazan gecesı... saat
21.30 .. O gece polis telsizlerinden yapılan
biranons. Urfa'nın kenarsemtlennden Bey-
kapısı'nda. Karamusa jsokak. 6 numaraîı
evde "bir kuvuva diişmeolayı"nı duvurdu
Polıs .e ıtfaıve ekıpien hemen olav yenne
hareket etti. Eskı Lrta evlennı banndıran
daracık Karamusa sokağına ıtfaıve aracı gı-
remcoı. Bir polı.s otomobılı. ancak köşesi-
ne kacar gelebıldı sokağın. Polıs ve itfaive
erlen ^o>ar adımlarla tahta kapılı. kale gi-
bi duvarlarla çevrıli bu kohne L'rfa eunın
avlusuna gırdiklennde bir telaşla karşjlaş-
tılar. Bitışik evlerin duvarlanndan kadınlar
ve çocuklar da korku dolu gözlerle bu tela-
şı izlıvorlardı. Polıs olayı anlamak içın di-
yalog lurmaya çalı^tığı c\ sahıplerınden bir
kâğıt aldı. . Kâğıt. bir çift sıyah nav lon ter-
lik ve beyaz bir başörtüsü ıle birlikte kuvu-
nunyanındabulunnıuş. Intıharedenkışmin
bıraktığı bir not bu:
"Beni aramavın. Kendimi kuvuva aftını.
ağlamavın. Hacer..."
Hacer. 44 \aşındakı hay van besicısı Mus-
tafa Fdhan'ın 11 çocuğundan bın Halen
geleneksel yaşamın hüküm sürdüğü. eskı
L'rfalı aılelennın oturduğu Karamusa'ya.
Arap kökenlı v untaşların oturduğu merkez
Şeyhçoban kövünden yıllar önce göç ertı-
ler. Aile. \rap'kültürüyle kenılı komşulan-
na uymaya çalışan genç kızlarını sürekli
baskıaltında tuttıı.
Serpılip güzelleşince. başlarmda Surıye
ncçeklerı (cşarp) rengârenk mantolar. yük-
sek topukluayakkabılarveboncukluJapon
kol çantalarıyla doiaşan. çoğu ılkokuldan
sonra okumamış. arabesk bir vaşamı be-
nımseyen, platonik aşklarını radyo ıstekle-
rivie canlandırmava çalışan komşu kızları-
na özendikte Hacer'ın üzenndekı baskılar
gıderek arttı. Bu baskılar. adına bir rad>o-
dan şarkı istenınce doruğa ulaştı. Sevgilisi
yoktu. ama kımdı onun adına şarkı isteyen...
Adı neden radyolardan anons edildi?.. Bu
sorular altında bunalan Hacer içın törelerın
acımasızçarklandönmeyebaşladı... Intihar
etmek istedı... Çağdışı bir düşüncenın ka-
ranhk kuyusunda habersiz yol alıyordu ar-
tık... ' ' ,
Kuyuda kimse yok
Hacer'in intihar ettığı haben taş zemınlı
avluda şivana (ağıt) yol açtı. Anne Emine.
kızlan vevakmlan olan kadınlar. birtaraf-
tan saçlannı yoluyor bir taraftan da göğüs-
lerinı yumruklayarak şivan etme\e başladı.
A\ ludakı bir süni erkek de sürekli bırbırine
bağınyordu. Adamlardan bıri belıne ip bağ-
layıp a\ lunun tam ortasında kuyuva inme-
ye başladı. Aneak bir süre sonra geri çıktı.
Sonra itfaive erlen uzun bir sopa ile kuyu-
daki suy u karıştırmaya başladı. Aşağna bir
eengelatıidı.ltfaiyeerıbıranheyecaniaba-
ğırdı:
"Tamam müdürüm.. buldum..."
Çengel yavaj vavaş geri çekıldi. Ancak
yukançekıldıkçeçengeldeki Nİiküngiderek
hafiflediğı görüldü. Çengelın ucunda sade-
ce yöredeki arap ktzlanmn gıydiği kırmızı
bir \elek görüldü. Çengel birdahaatıldı. bu
kez bir kırmızı. boncukiu \e peyaz puanlı
bir elbise çekıldi şukan. Kuyunundıbı ıvı-
ce kanştınldı. Bir itfaıyeerı dibıne kadar in-
diği kuyuda ceseı olmadığmı anlayınca yu-
kan çıktı.
Kuyuda kimse yoktu. Anlaşılan genç kız
olaya intihar süsü vermişti. Polisın aile ıle
yaptığı konuşmalardan sonuç çıkmadı. an-
cak evın kızı Haceryoktu ortada. Itfaıye \e
polıs tutanak tutup. babanm ifade.Mnı aldık-
tan sonra olay yerinden aynldı.
Baba Mustafa Felhan. olaydan bir gün
sonra Sarayönü polis karakoiuna çağrıldı.
Içerıvegirdiğindekızı Hacer'ibirbaşkakız-
labirlikte polis memurlanviaotururkenbul-
du. Hacer'ın neden bırgün ortadan kaybol-
duğu polısraporlannagöre a> nen şöy le ge-
liştı:
•*Hacer Felhan'ın. ailesinden baskı \e sı-
kıntı gördiiğünü, bunun neticesinde e\ indcn
kaçmak istediğini. e\lerinin a\lusunda bu-
lunan kuyuya kendini atmış gibi göstererek
ailesinden kurtulmak istediğini arkadaşı
Gülsüm°eanlatmışvee\indenkaçarakGiil-
sünı'ün ev inde kalmış, arkadaşınut telkinh-
le karakola sığınmıştir»"
Komiser Bahadır Keleş ile polıs memu-
ru Hikmet Işık. Hacer'ı aynı gün saat
13.00'te babasına "sağlam olarak"te>lım
ertı Baba kızının hastaneye götürıılmesını
ı.sîemediğını. kımseden da\acı olmadığını
sınledı. Hacer ürkek halde bir otomobıle
bındınlereke\lerinegetınldi. Avluvagırdı-
ğinde amcalan İsmail \e Adnan. dedesı
Omer. amca çocukları. İbrahim, Halil, Sa-
lih de ıcendevdı. Aile meclısi toplantı ha-
lındcydı
Bir cinayet anonsu
Günlerden 3 Mart IW4... Saat 21.30...
Polis telsizlerinden Beykapısı mahallesın-
de bırcına\et ı^lendığı duşuruldu. \erilen
adres Hacer'ın eviydı Öldürülen de Ha-
cer'di... Aşiret kanunlannın uvgulandığı
Karamusa sokağında "karabirgiin"olarak
anıldı ola\ tanhi. Törelerarretmemi!;. rad-
>odan adına sarkı ıstenilen bir genç kız ai-
İe meclısi karanv la kohne bir Lrfae\ ının taş
H u k u k , C ü n e y d o ğ u ' d a b i r b a ş k a i ş l i y o r
Aşiret kanunlan cinayeti kutsuyor
"Aşirete mensup bir kız. bir
gence me> k^lerekonunla kaçar-
sa, veli \e \asilerine karşı kız ve
erkek. ölüme mahkûm oiurlar.
Aralarında nikâh \apılsa bile.
kızın akrabasına başlık namıyla
bir şev verilmez vebirsulhyapıl-
mazsa. kızı kaçıran hakkında
katilleretatbikedilen usultatbik
edilir... Kocalı bir kadm bir er-
kekle kacar ist her ikisi takipten
uzak bölgelerde hayatlannı ge-
çirmeye mecburduriar. Kadını
kaçıran, bu kadının akrabası
hem de kadının kocası tarafın-
dan takip olunur. Bu cinayette
erkek\e kadına>öneliköldürme
hakkı daima bakidir..."
"Aşiret kanunlan" olarak ta-
nımlanabılecek bu satırlar L'rfa
Valıhğı'nın 1927'deyayımladı-
ğı "Lrfa SalnamesP'nın 104.
sayfasından a/ındt. Töreleri an-
latıvor...
Tam 67 yıl sonra 1994'tc
GAP Kalkınma Idaresi tarafin-
dan Urfa \e çevresinde yapı-
lan." GAP Bölgesi'nde Kadının
Statüsü ve Kalkınma Sürecine
Entegrasyon Araştırması'nda
ise L'rfa"da töre kıskacında kat-
ledilen kadınlann günümüzdeki
sosyal yapısı \e aşiret kanunla-
• i
rı şovleorta>a çıktı:
Nikâh: Bölgedeevliliklerku-
rulurken mutlaka dini nikâh ya-
pılmakta, ancak herzaman res-
mi nikâh yapılmamaktadır. Bo-
şanma oranlan çok düşüktür.
Başlık: Evlenmelerde başlık
alınması geleneğı yaygın biçim-
de sürmektedir.
Kan bedeli karşılığı evlenme:
Aıleler arasında kan davası
olması halınde. bunun bitirilme-
sı ıçin aşıretler-aileler arasında
çeşitlı anlaşmayolları bulunma-
yaçalışılmaktadır. AnlaşmaNo-
luyla belirlenen para, aşiret için-
de toparlanarak karşı tarafa öde-
nir. Bir diğeri de karşı tarafa kız
vermektir.
Berdel: (değış tokuş) ıse baş-
lık parasının verılmek istenme-
diği durumlarda seçilen bir ev-
lilik bıçımıdir \e ıki ailenin. kız
\ e erkek çocuk ların ı çapraz ola-
rak evlendirmeleri) le gerçekle-
şir.
Kaçma: Kaçarak evlenme
olayı bölgede sık rastlanan biro-
lay değüdir. Araplarda bir genç
kız kaçmanın bedelini her za-
man vaşamıyla öderken: Tiirk-
lerde, erkek ailesinın başlık pa-
rasını ödemesiyle barış sağlanır.
Çokkadınlaevlenme: Bölge-
de. erkeğın bırden çok kadınla
ev lenmesı durunıu gıderek yay-
gınlığını yıtırmckle birlikte, ki-
mı yörelerde varlığını sürdür-
mektedır.
Akrabaevliliği: Kentlı kadın-
lann varıdan çoğunun kocasıy-
la akrabalık bağı bulunmamak-
tadır. Kır kadınlarının vüzde
52.4'ü kocasıvla akrabadır.
duvarları dıbınde domdom kurşunlanyla
katlediimıştı...
Birtörecınayetınin nasılgeliştiğinı olay-
dan sonra gözaltınaalınanlardan baba Mus-
tafa Felhan. Asayış Şube Müdürlügü'nde
verdığı ıfadede şöv le anlattı.
"Kİzımı vakınlanmla birlikte oda>a kov-
duk. Kapıv ı kilidedim. Evde bulunan >akın-
larınıa veoğlum M've kı/jmın bakireoldu-
ğunu, kötti birolava maruz kalmadığını tzah
ederken onlar, hepsi birden," kimsenin v ü-
züne bakamavız. kızı öldürmemiz gerc-
kir'dediler. Ben kı/jmın dürûst olduğunu.
öldiiriilmemesi gerektiğini ısrarla sövleme-
me rağmen, aile vakınları kabullenmedi-
Kapıvı açtım. kj/ım di/ çökmüş elleri alnın-
da ağlıvordu. Vakınlanmla içeri girdik. Öl-
düm)eola\ı oğluma veri/di. Kardeşim ken-
di udasından I2'lik kırma av tüfeği ile saç-
ma dolufişekgetirdL..."
Bu kurşunlar öldürmez'
Korkunç cinayeti planlayan ve infazcı
olarak d.ı ailenin en küçük çocuğu 15 ya-
şındakı çoban ıM. F.'vı seçen aile bir süre
"hangi merminin daha kolay kızı öldürebi-
leceğini" tartıştı. Hacer bir köşede korku
dolugozlerlehakkındaölüm fermanı veren-
lenn tanışmasını dınlerken aile bıreyleri so-
nunda saçma dolu fişeklerin Haceri öldüre-
meyemeceğıne karar verdi.
Baba Mustafa Felhan. cinayet yöntemi
üzenndekı tartişmav ı karakoldakı ı'fadesın-
de şöyle anlattı. "Kardeşimingetirdiğisaç-
ma dolu fiseklerin Hacer'i öldürmeveçeği
sövlenince. Adnan odadan avnldı. 15 daki-
ka sonra başka fişekJerle odaya girdi (dom-
dom kurşunu). 5 fışeği oğlunı M.'ve verdi.
Oğlum çobanlık vaptığında zanıan zaman
av tüfeğini dc bcraberinde götürdüğünden
silahı ııasıl kullanaeağını Ki bilmtktedir."
Küçük M hiçbir ^evden habersi? aile
meclisinin \erdığı ölüm kararını bircella-
dın soğukkanlılığıyla uygulamava hazırla-
nırken elı bıle tıtremedı. Dedesı. amcalan.
babası onu ızlivordu. Baba Mustafa Fel-
han'a göre"M. tüfeği usulüne uvgun şekil-
de doldurdu."
Kafasına sık..'
Sadece okur yazar olduğu ve köyde ço-
banlık dışında ış yapmadığı öğrenilen M.
EkıplerAmırlıği'ndeavukatıhuzurundaci-
navet alanındakı tartışmalan ve ınfazı nasil
gerçekleştırdiğını şövle anlattı:
"Odadakiler kı/kardeşime. Senın ıçin
radyodan ıstek yapılmış. İstek yapan kım-
dı..' di\e sordular. Hacer radvoda çalıştığı-
nı söyledL Ben domdom kurşununu Tışeğe
rahatça kovdum. Odada oturmakta olan
Hacer'e ateş edeçeğim sırada. olav yerinde
bulunan dedem Omer bana. "kafasına ateş
etmemf sövledi. Ben kann kısnıına ateş et-
tim. Vere. öne doğnı yü/üstü düştü. Bunun
üzerine tekrar doldur boşalt vaptım. ikinci
kez İK'line doğru ateş ettinı. Bundan sonra
öldüğünü anlayınca üçüncü kez doldurdu-
ğum tüfeği ateşlemedim_"
Beykapısı'nı mateme boğan bu cınavetın
ardından pol is: Mustafa, İsmail. Adnan. Ha-
lil. Salih ve Ömer Felhanı da aözaltına al-
dı.
M. dışında sanıklar karakolda ve Sorgu
Hâkimligfnde olayı ınkâr ettiler. Sanıkla-
rın tamamı tutuklandı Baba Mustafa Fel-
han, Sulh Ceza ve 2. Ağır C'eza mahkeme-
lerindeki duruşmalarda. cinayetin işlenişi-
ni görmediğinı. diğer sanıkların da olay
anında evde olmadığını. kimsenin oğlunu
cinayete azmertirmediğini, oğlunun cinaye-
ti kendi başına işlediğini öne sürdü. Diger
sanıklar da ola> günü evde olmadıklannı.
cinayetin işlenmesi ıçin de bir karar alma-
dıklannı iddia ettiler. Abla katilı çoban M.
F. 2. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki son du-
ruşnıasında. karakoldaki ifadesinın aksıne
cinayeti tek başına kımseden talimat alma-
dan ışledığını şöyle anlattı.:
"Ben Hacer'e nive evden kaçtığını sor-
dum.' kacanm' diyecevap verdi. Tekrarsor-
dum.'Artıst olacağım' dedi. Ben de kız-
dım, duvarda asılı duran tüfeği alarak
ona ateş ettim. Onun hakkında herhan-
gi bir dedikodu duvmadım. Onu vurdu-
ğumda evde kimse yoktu. babam tuvele-
te gitmiş. annem ahırdavdı..."
Şanlıurfa2. Ağır C'eza Mahkemesı. 8 Ni-
san 1994 tarihinde verdiği kararda. Hacer'ın
babası, dedesı amcalarından oluşan 6 sanı-
ğın beraatine karar verdi. Töre cınayetinın
infazcısı 15 yaşındaki M. F.'ye ise "kasten
adam öldürmek"suçundan 1Ö yıl agır hapis
cezası venldı. \l. F. infaz vasası gereğı 2
yıl sonra köyüneotlattığı hayvanlarının ba-
şına dönecek.
Radyoda adına şarkı istendiği ıçin gün-
lerce baskı altında tutulan ve törelerin kıs-
kacından evden kaçarak bile kurtulamayan
Hacer'i öldüren aile meclisinin 6 üyesi, el-
lerini kollannı sallayarak "başland'ik"
1
Lr-
fa Havvan Pazan'nda mesleklerme devam
ediyorlar.
Yarın: Rabiayı traktörie
katlettiler
ANKARA... ANKA>..
MÜŞERREF HEKİMOĞLU
Çininin Gizemi Toprak
Kütahyalı çini ustası Srtkı Olçar, Atika'da bir sergji
açtı geçen hafta. Usta ile dostluğum var. çiniciliğe
tutkusu. coşkusu elleriyle yabancı ülkelere de uzanı-
yor, sergi önerilerine yanıt veremiyor. Geleneksel çi-
niciliğimizin, çağdaş yorumlanyla ilgi çekiyor tüm ser-
gilerinde. Ben de güzel bir akşam geçirdim Atika Ga-
lerisi'nde. Bu galeriyi de severim, ikı genç kadm ycj-
netiyor, sevgiyle, coşkuyla çalışarak seramik, çinr,
çömlek halı ve kilim dalında güzel sergiler açıyorlar.
Giderek bilinctne varıyorum, güzel ürünler sevgiyle
oluşuyor ancak.
Bir duvarda tabaklar. altın damlalar pariıyor iznik
mavisi yüzlerinde. İlk bakışta yadırgadım doğrusu; bir
süredir altın, ters çağrışımlar yapıyor bende. Sanırırti
siyanürle altın arayanları anımsatıyor, çevreyi kirle-
tenler. ProfesörKorte'nın, Bergama BelediyeBaşka-
nı Safa Taşkın'ın sözleri ç/nlıyor kulağımda. Kütafr
yalı çini ustasının tabakları tarihı parlatıyor aslında. 1Ş
yüzyılda. Selçuklu döneminde de altın varaklı tabal<f-
lar yapıyor ustalar. '
Raflarda kocaman boynuzlu geyikler, boğalar da taJ-
rih öncesıne uzanıyor. Milattan önce 3. binde Alacâ-
höyük'te. 7. ve 6. binlerde Çatalhöyük'te. dahası taş
döneminden bu yana rhytomlar var Anadolu'muzda.
Ben ilk kez sevgili Tahsin Özgüç'ün, Kültepe kazıla-
rında tanıdım onları. Dinsel törenlerde kullanıyor, be£-
reket ve üretkenliği simgeliyor. Çini ustasının ellerin;-
den yeniden biçimleniyor o ıtıytomlar. Gövdesi iznif;
mavisi, başı ve boynuzları kara geyikler. geceyi sin>
geliyor galiba, bir de gökkuşağının anımsatan bir renk
dalgasıyla uzayan boynuzlar var. Ustasının üretkerv
liğini de simgeler gibi. O renklı gey/klerden birinı se>*-
rederken yıllarca önceye gittim birden. Safarıler ülka-
si Kenya'da, ormanda ünlü Ağaç Otel'de bir geceyi
düşündüm. Afrika gecesinın gizemini yaşadım ağet-
cın bir dalında. Aşağıda hayvanlar su içiyor göletta.
Biraz ötede iki erkek geyik dövüşüyor, kazanan dişt-
yi alıp gidecek. Geyikler çarpışıyor, ağaç dallan gibi
sesler çıkarıyor boynuzlar Sonunda biri kırıldı, yenik
düşen çekildi, kazanan dişiyi alıp gıtti, kırık boynuzu
da boynuzuna takarak. Hâlâ merak ederim, biz boy-
nuzlanmayı yanlış biliyoruz galiba ya da ormanın baş-
ka birdili, yorumu var. Sıtkı Usta'nın geyikleri ormanı
değil, insanı, insanın yaratıcı gücünü, sanatçının üref-
kenliğini çağrıştırıyor elbet.
*••
Meclis Başkanı Mustafa Kalemli'nın bütçe görüş-
melerine ara verip açılışa gelmesı güzel bir olay ben-
ce. Bir usta ve politikacı buluşmasının ötesinde, hem-
şerilik dayanışması diye yorumladı başkentliler Mus-
tafa Kalemli'den birkaç dakika sonra da eski başka-
nın gelmesi de güzel bir rastlantı. Hüsamettin Cin-
doruk, belli sorulan gündeme getirdi birden. Yeni par-
ti kurulacak mı ne zaman? Sayın Cindoruk kesin bir
yanıt vermıyor, ama Srtkı Usta'nın oteki konukları ara-
sında ilgınç söyleşilere tanık oluyorum. Başkentin bel-
li bir kesiminden karma bir grupta, ünıversite öğretim
üyelerı, doktorfar, sanatçılar, avukatlar, savcılar da var.
Siyasal ortamdaki yozluktan. Susurluk olaylarının Ala-
cahöyük geyikleri gibi boynuzlar üretmesinden haylı
usanmışlar, güzel bir olay görmeye. soluk almaya gel-
mişler buraya. Cindoruk yeniden politikaya döndürü-
yor onları. Yenı bir partiye, üstelik eskiler kuruyorsa,
umutla bakmıyorlar Yeni politika, yeni söylem, yerti
kadro, yefı! yapılanma ıstıyorlar. Karamsar değjllel,
dibe geldik, çıkış başlayacak diye bir beklenti var.
Böyle gidemez, diyorlar. Bir süredir başkent bulvarın-
da, alanlarda, Anıt Kabir yollarında yer alan kalabalı-
ğı iyi görmek, iyi yorumlamak gerekir, diyorlar. Arada
bir bana da ç/çek atıyorlar Dermotolog Doktor Şule
Öncel Kutahyalıymış, arna Sıtkı Usta'yı benim yazj-
lanmla tanıyor. Bir başkası Ayvalık'ı benım yazılarım-
la tanıdığını soylüyor. Bir de ev alıyor Cunda'da. Gü-
legüleotursun, yaza buluşacağız. KimıyleAyvalık'ta.
kimiyle ida'da. Bir delikanlı soruyor derken; yazılarım
çok mu pembe acaba? Yanıtı da veriyor. az pembe
denebilir, karayı pembelerle aşıyoruz çünku. Yazdığı-
nız güzelliklerle aşıyoruz. Ben de inanıyorum buna.
Çirkinlikler geçici, güzellikler kalıcı, diye düşünüyo-
rum. O güzelliklerden söz ediyorum. O güzelliklen
üretenlerözümüzden, içimizden biri değil mi? Çirkirv-
likleri oluşturanlar da özümüze ters düşenler. Kimi za-
man şaşırıyor, kara bir düş mü görüyorum, başka bjr
ülkede miyim karar veremiyorum doğrusu. Neler olu-
yor ülkemizde, bir trafik kazası inamlmaz boyutlara
ulaşıyor. kimler yönetiyor ülkemizi, kimlere sılah veri-
liyor, değerli yazarları, gerçeği arayanlan kimler öldü-
rüyor, katilleri kimler koruyor, kimlere yeşil pasaport
veriliyor. Sevgili Ruhi Su'ya yurtdışına çıkma izni vâ-
rilmediğıni anımsarsınız değil mi? Neyse. bunlar da
gündeme gelir bir gün, dibine geldik olaylann, her şay
ışığa çıkacak bir bir. Direnme gücümüzü kanıtladık yq-
teri kadar, umudumuzu da yitirmeyelim.
Sıtkı Usta'nın çinilerine dönüyorum yeniden. Hıtrt
Panteonu'nda yer alan içki kaplanna bibru diyorlar.
Usta özenmiş. güzel bir bibru döktürmüş fırında. Ja-
ponya'da da sergilenecek baharda. Anadolu'muz-
dan bir selam Uzakdoğu'ya. Ancak çininin gizemi fi-
rın değil, toprak! Toprak iyi değilse, renkler soluyof,
çını çatlıyor fırında. İyi ustalar, iyi seçıyortoprağı. Türp
ustalar ıçin bu seçim geçerli değil mi? Temiz elleri dp
temız toprak, temiz ortam üretıyor. ı
B ULMACA SEDAT YAŞAYA\
1 2SOLDAN SAĞA:
1/ Tahta oymacı-
sı... Fas'ın plaka
ışareti. 2/ Büyük
erkek kardeş... Bir
ülkede, bir bölge- 3
de. birkentteyaşa- *
yanlann tümü. 3/
Işınbilım. 4/ Ünlü 5
bir şairimizin so-
yadı... Enis Ba- "
tur'un bir şıir kıta- j
bı. 5/ Düşünce...
.«Vltınköküdedeni- 8
len kusturucu bir n
kök. 6/ Kripton
elementınin simgesj
Andre Malrau\'nun,
panya Iç Savaşı'nı konu
alan ünlü romanı.7/ İçinde
yabancı bir öğe bulunma- 3
van. mutlak... Büyük tep- 4
si. 8/Cstükapalı olarak an- r
latma... Doğu Karadenız
yöresıne özgü yelkenli kı-
yı teknesı. 9/Kolsuz erkek 7
fanilası... Bir nota. g
VtKARIDAN AŞAĞIVA: g
1/ Durgun ve kirli sularda
yaşayan tek hücrelı hayvan. II Kadastro harıtalannda par-
seller topluiuğu... Tıyatro nıtelığı taşıyan radyo ya da tele-
vızyon yayını.3/ içıne süt sağılan kap... Letonya'nın para
bırımı. 4/ Şaşnia belırten bir ünlem... Ltanma duygusu. 5/
Yaratıcısının adı bilinmeyen yapıt... Bircetvel türü. 6/Hıç,
sıfır... Silah, zırhgibi savaş aracı. 7/Bir dildeki sesleri vebü
seslenn tanhsel değişımmi ınceleyen dilbilım dalı. 8/ Rus
köylüsü... Birmeyve. 9/Birhecenın bütün harflerı ayrı ay-
rı okunabildıği halde. bunlan bırleştırememe şeklinde
görülen dıl bozukluğu.