Katalog

SAYFA CUMHURİYET 25 KASIM 1996 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Bedelsiz Oto Ithalinin Etkileri ŞEY KET SAYILGAN Ikmatçı O tomotıv sektoru Turk sı ve değışen olçekler ıle bunlann belır- ımalat sanavı ıçınde te- ledığı rekabet geregı nedenıvle sureklı mel bırkaç sektorden bı- ve bu\uk >atınmlargerektıren bır sana- rıdır Turkotomotı\ sek- vıkoludur Çunku dışdunvadakı tekno- torunde bugun kağıt uze- lojık gelismelen ızleverek, teknıgın ılen rıııde 20 fırma taalıvet asamasınauvgunbırbıçımdeuretımger- tomotıv ımalat sanavı ıçınde te- mel bırkaç sektorden bı- rıdır Turk otomotı\ sek- tonınde bugun kağıt uze- rıııde 20 fırnıa taalıvet iiostermektedır Otomotı\ sanavıınınen onemlı ozellıgı zınurlemeolarak ılen ve «erıve dogıu pek çok sektoru tek basına etkılevebıîmesıdır Otomotıv sanavııtek- rıoloıik ozellıklerı \e sundugu lnzmetler açisından tum ekononıı \e ımalat sana- vıı ıı,ın sunıklevıu bırozellık tasımakta- dır Otoırotı\ sanayıındekı gelışmeler lastık petro-kımva tam demır-çelık de- mıı dişı metaller elektronık optık sek- torlerınde dogrudan ıtıu bır guç varat- maktıdır Otomotn vjnmıı/ıın ekonomık islevı uzerınde oııemle durulması gereken bır konudur Bıı sektor her s.evden onte bır kıtle endustrısıdır \an sana>ı \e hızmet sektoru ıle butunleşerek çok genıs bır kıtlenın varatılmasına neden olmaktadır Bu sektor gıttıkçe daha artan >atırım hacmı>le ulkemızde buvıık bır ısgucu istıhdam eden bır gorunume sahıptır Do- la\ lı bır sekılde obur faalıvet kollannı da etkılemekte \e ınsan gucu kullanımı va- ratmaktadır Otomotıv sana\ıı avnı zamanda van sana\mın gelısmesıne en fazla olanak sagla\an bır sanavıdır Bu sanavının ge- lı;>mesi ıle\an sanavı tırmalarınındasa- v ı sı artmakta \ e optımal buv ukluğe ula>- maktadır Otomotıv sanavıı venıfemeteknolojı- çeklestırmek ozellıkle lıberal ekonomı- lerde ıç pıvasalardakı îstemı sureklı can- lı tutabıldığı gıbı dış pazarlardakı reka- ber şansını da arttırabılecektır Otomotiv endustnsının ulkemızın sa- navıleşme çabalanna katkıda bulunduğu bırba^kaıslev ulaşımdır Turkıve nmpek çok Av rupa ulkesıne kıyasla daha çok ge- nış bır alana sahıp olmaM verleşım bol- gelerının çok sayıda \e dağınık bır bı- çımde bulunması uretım ve tuketım mer kezlen arasında bu\uk mesafelenn bu- lunması karayolları ulas.ım sıstemının en çabuk sekılde kurulmasını zorunlu kıl- mıştır \ufususuratleartan şehırlenmız- de şehırıçı vesehırlerarasıulasjmda ka- rayolu ula^ımın oransal pa>ı >uksektır Otomotı\ endustrısının dınamık bun- vesı ve butun venılıklere açık olması bu sanavınıngelı$mevedevamlı venılenme \onunde \enı vatınmlar gerçekle^tırıl- mesını zorunlu kılmaktadır Bunlann va- nında otomotıv sanavıınınsavaşsanavı- ıne vardımcı olma tıcaret ve tunzm ge listırme dovız tasarrufu sağlama gıbı onemh ışlevlen de bulunmaktadır Bugun otomotn sektorunde yapılan ımalat ana mallannın ıstemlen kendı ıç- lennde farkJı değışkenlenn etkısı altında- dır kamyon uretımı en çok ınsaat sana- \ıındekı gelışme ıle ılgılıdır kamvonet uretımı en çok toptan ve perakende tıca- rertekı gelısme ıle ılgılıdır Traktor uretı- mı en çok tarım sektorundekı gelışme ıle ılgılıdır otobusu en çok tarım sektorun- dekı gelisme ılgılendınr Turk otomotn sektoru gumruk bırlı gı oncesı en çok tartjstlan sektor olmu> tur Bu sektor son vıllarda kendını ulus- lararasi rekabete hazırhmak ıçın vogun bırvatmm atagı baslatmış >erlı uretıcı- ler bu>uk bır yapısal değışım ıçıne gır- mışlerdır Oncelerı eskı modellen lısans- la uretırken gunumuzde en \enı model- lerın tek va da belfı bırbolgede tek ure- tıusı olma volunda çahşmalar baslamıs vabanu ortaklıklarrevızeedılerek knoH hcm transfen hızlanmıs.tır \nı.ak sektordevatınmlarhembuvuk sennavegerektırmekte hemdezamanal- maktadır Dolavısıvla GB ve gırerken Turk otomotıv sektorunun bellı bır sure daha korunmava gereksınımı oldugu va- pıları uzun muzakerelersonueu karşı ta- rafa kabul ettırılmiş ve ıkıncı el otomo- bıl ıthaldtının bellı bır sure daha gum- ruksuz gırı^ı >asaklanmıstır Mınan son kararla ıkıncı el otomobıl ıthalafı dort vasina kadarolanaraçlarda serbestbın kılnıistır "Vurtdı^ındaenaz24a>dırıka- mei eden Turk vatanda^lan 31 Aralık l996tarıhınekadarZıraat Bankası na ^0 bın DM vı bırvıl surevle>atırmaları du- rumunda vabancı otoları ıthal edebıle- uek bu kıvlerden kesın donu;» şartı aran- mavacak a\nı sartlarda 0 km araba ıthal edılmesı dunımunda ise ek tasıt alım ver- gısınde vuzde 20 ındınnı saglanacaktır Turkı>ede\erlesık vatandaijlarda ^Obın DM v ı bır \ ıl surev le Zıraat Bankası na \ atırmalan durumunda y uzde 20 ek ta:>ıt alım vergısı ındınmınden yararlanabıle- tektır Bu u>gulamanın Turkıve >e getırece- gı net varar \a da zarar tartışma konusu- dur Etkılen ıse gerçekleşecek ıthalat ra kamianna baglı olacaktır Genel goruş bu uvgulamanın oncelıkle vergı kavbı ıstıhdam ka\bı \an sana>ının bunalıma gırmesı gıbı olumsuz sonuçların ortaya çıkmaiinı getırecegı yonundedır Ancak bu gonn genel olarak kabul edılebılırol- makla bırlıkte aslında otomotıv sektoru- nun ıçınde bulunduğu sorunlann bovle- sı bedelsiz ıthalata baglanarak gerçekle- nngormezden gelınmesı onlenmelıdır OiKelıklebılınmelıdırkı Turk otomo- tıv sektorunun vapısal ve fızıksel sorun- larını halletmedıkçe boylesı kararlarla değıl kendı ıç bun>esındekı hatalar so nuLU daha bu>uk bunalımlara gırmesı kaçınılmazdır Artık bu gerçek fark edıl- melıdır kı korumacı onlemlerle bır sek- torun saglıklı bırvapıvakavuşması ınum kundegıldır Ayncaboylesı korumacı an- Ia^is tuketıcının zarara gırmesı sonucu- nudabeslevecektır Hemrekabetçıbırpı- vasa anlav ısının tum ekonomıde egemen olmasi ıstenecek hemdebırsektonın ko- runması oncelıkle vazgeçılmezbırkos,ul olarak onplanaçıkarılacak bu mantıgın kabul edemeveteğı bır taleptır Otomo- tn sektorunun saglıklı bıryapı>a kavus- ması ıçın oncelıkle alınması gereken on- lemlerı siralamadan once bu sektorun mevcut ekonomık konjonkturle çok >a- kından ılı^kılı olduğu ıstıkrarsızlığın bu sektoru derınden etkıledıgı bılınmelıdır Avrıca gelır dagılımındakı bozuklugun her geçen vıl daha da arttığı bır ekono- mıde ıstem sureklılıgı lelastıknetı) vuk- sek olan bır sektorun saglıklı îstem mık- tarlanna uiaijması gerçekçı de^ıldır Otomotıv sanavıının saglıklı >apı>a kavusmasi ıçın vapılması gerekenler - Sıkı para vekredı polıtıkasi ıleduşen ıstem hacmının genısletılmesıne vonelık uvgulamalararttırılmalıdır(tabııdırkı bu ancak uvumlu bır ekonomı polıtıkasına uvgun oJmalıdır) - Ozellıkle yuksek faız hadlennden ve \ukselen malı>et kalemlennden dolavı bozulan malı vapıların duzeltılınesı - Talebın du^mesıne karşin artan ma- lıvetler nedenıvle \ukselen tıvatlar ve bunlara bağlı yuksek kar marjlannın du- şurulmesı - Taşıt kullanım gıderlennın yuksel- mesı ionucu oluşan ıstemı tesvık edıcı araçlann kullanılması - Vatınm araçlannda mevdana gelen getın degı^melennın v e v uksek gelır sağ- lavanseçenekdegerlendırmealanlannın vaygınlık kazanması sonucunu doguran ıstıkrarsız ekonomık sistemın ıstıkrara kavuşturularak kısılerın paradan kaçma- larının onlenmesıdır - Bır sektorde saglıklı bır vapı>a kavus- mak ıstenıvorsa makvajı ıle uğraîilma- malıdır >anı teknolojı uretmeden kendı otomotıv sektorumuzun kendı avakları uzennde durması tam rekabete açilma- sı bır hayalden oteye geçmevecektır Bu da sektorun yapısal sorunlan ıle sureklı ekonomının karşı karsı>a kalması sonu- cunu berabennde getırecektır Son soz: En zararlı \alan ınsanın ken- dı kendıne so>ledığı valandır Evet mi, Hayır mı?.. Dr. ŞEVKİVE SAGBİL Patolojı Izmam-MSED ionetım kııııılu ınesı • • Ikemızın guncel ve ılerıve donuk ener- U |i sorunuvardırBusorunuaşmamızıçın sağlanabılecek enerjı turunden bın de nukleerenenıdır 4ncakbuenerjı>ısağ- ladıgımız takdırde elde edeceğımız >a- rarlarvc kjr^ılaşabıleteğımızsorunlan tartismamız gereklıdır Ba>ta nukleerenerjı konusunda en yuksek bılgı- lere sahıp unıversıte hocalarımız olmak uzere je- omorîologlarıinız sağlıkçılarımız ekonomistlen- ıııız parlamenterlerımız ve halkımız buvuk bır so- rumlulukla 'e\et' va da'ha\ır' demekle vukumlu- durler Turk lıalkı nukleer santralların 'eksi' >onlerını basindan ızlıvor ogrenıvor kanserolmak ıstemıvor çocukla.ının losemıve vakalanmasını ıstemıvor sa- kat doğaıı çotuk ıstemıvor sakatlıklar ve kıtlesel olumler ıstemıvor bu nedenle de nukleer santral \a- pılmasina elınden geldığınce ve gucu yertığınee "ha- jir'dıveıek kır>ı çıkı\or "i ıne bu nedenle nukleer santrallann •vapılması' va da 'vapılraamaa' ıçın ge- rekçelenmızın kamuovumuzda açıkça tartışılması gereklılık kazannor Turk ulusu olarak nukleer enerjı sorunlan ıle 26 Nısan 1986 tanhınde Ukrayna'dakı Çernobıl Nuk leer Santrah nın 4 unıtesınde mevdana gelen pat- lama sonucu kar^ılaştık ve nukleer enerjıvı ulusça bıranlamdatanıdık Doğrubılgılervanı sıra vanlıs bılgıler de edındık Bu nedenle her kultur duzev m- dekı ınsanımızın anlayabılecegı ^ekılde bu konuda bılgılendınlme gereksınımı vardır Nukleer santrallann ulkemızde kurulmasının ul- kemız ıçın artı ları nelerdır' Eksı lerı nelerdır' Nukleer santrallann kurulmasını savunanlar Memleketımızın su anda 120 mılvar K\\ Saat enerjı potansıvelı mevcut bulundugunu 2010 vı lında ıse tahmını gereksınımımızın 200-270 mılvar KW Saatı bulacağını ve aradakı açıgııı kapanma- si ıçın yenı enerjı kavnaklanna gereksınımımızın ol- duğunu belırtmektedırler Bunun ıçın de kurulacak nukleer santrallarda memleketımızde mevcut olan zengın torvum kavnaklarından vararlanabıleceğı nııze ve bunun da malıyerı dusureceğıne dıkkatı çekmektedırler IComürden vefuel-oıl'den ucuzolan bu durumun dı^a bagımlıhgımızı ortadan kaldıra- bıleceğıne ıs.aret etmektedırler \ukarıda belırtılenler ozetle konunun artı vonle- rıdır Ancak bır nukleer santralın kurulmasının ma- lı portesi i mılyardolarolarak tahmınedılı>or Bu- nun da dıs kredı ıle sağlanabıleceğı duşunuluyor Bu durum dısa bagımlılık olarak eksı'de vorumlanır Durum bununla da kalmaz Santral çalısmava bas- ladıktan sonra nukleer atık sorunu da ba;>lavacak- tır Yuksek radvasvonureten buatıklann toplanma- si taşınması veızolasvonugundemegelecektırBu rada da v uksek bır teknolojı vanı sıra vıne vuksek bır malı vuk soz konusudur Çernobıldekı reaktor kazasından sonra ulusça sunları ogrendık Nukleer enerjı kotu huvlu tumor lere (kansergıbı) genlerı etkıleverek mutasvonla- ra buna baglı olarak da sakat dogumlara çocuklar- da fıladelfıva kromozomu olusması nedenıvle lo- semılere yanıklara sakatlıklara ve kıtlesel olumle- re neden olabılır Ornegın C^ r nobıldekı reaktorde vangını sondurmek ıçın 800bın kısı santrala sokul- mu^ Bunlardan uç bını bırkaç vıl ıçınde va^amını vıtırmış 8> bını ıse sakat kalmıştır Llkemızıdezı- varet eden 6^ Çernobılzede losemılı Rus çocuğunu da medvadan ızledık En acisi da bu reaktorun ha- len sizıntı vaptığı ve bunun onlenememı^ olması- dır Bunu da medvadan ızlıvcruz Ulkemızdevapıl- ması tasarlanan nukleer santrallarda olası bır kaza- dahavamız suvumuz toprağımızkırlenecektır Do- gamız v e butun canlılanmız bundan etkılenecektır Bu olasılıklar goz onunde bulundurularak nuk- leer santral vapıldığı takdırde herhangı bır kaza ola- sılığında ılerı>e donuk ne gıbı onlemler duşunulu- yor1 Ulus olarak bılgılendırılme gereksınımımız vardır Çernobıl'dekı reaktor kazasından ulkemız genısolçudeetkılenmı^tır Buetkılenımlerbılımsel olarak degerlendırılmıs mıdır 1 Nukleer santral vapılması ongorulen vorelenmı- zın jeomortolojık ozellıklerı ara^tırılmı> mıdır bu bolgelerımızın veraltı sulan ne durumdadır dep- rem kusağı ıle ılgılen nedır' Rusva halen Çerno- bıldekı santraldan sizan nukleer enerjı sorununu halledemedı ^tom Enerıısı Aıansı nın (l-\EA)20 y ıl oncekı tahmınınde bugun ıçın 4 bın nukleer sant- ral ongorulmuş Ancak bugun butun dunvada 44^ nukleer santral vardır Avusturya tek olan santralı- nı 1978 vılında kapatmış Danımarka 1985 te nuk- leer enerjı kullanmama karan almiş Italya butun nukleer santrallarını kapatmıstır Almanva ıse 20 Vildır nukleer santral vapımını durdurmuştur Budurumda ulkemızde nukleer santral vapılma- sı ya da vapılmamasına butun ulus olarak bılgılen- dırılmi!} vebılınçlı bır^ekılde kararvermelıvız so- rumlulugu paylaşmalıyız Tersı durumda yarın ış ışten geçtıkten sonra yorumlar japnıak versız ola- caktır TAN KIMS Ü CUMHURIYET'TEN OKURLARA ORHAN ERINÇ Muhayyelât-ı Bay Kazan Adalet Bakanı Bay Şevket Kazan'ın 25 yıl bek lemesının ardından elıne geçırdıgı ılk fırsatta "ba- sın paketı'ru açması gunlerden berı gundemde olan ' sansur" konusuna da yenı bır boyut getırmış- tır Bay Kazan'ın 'basına sansur gelmeyecegıne" ılışkın sozlerı dogru çıkmıştır Çunku sansur uygu- lanabılmesı ıçın gazetelerın var olması gereklıdır Oysa pakettekı taslaklarla ortada gazete kalmaya- cagına gore sansur de soz konusu olmayacaktır Bugun Ankara da 1 ıncıAnadolu Basın-Yayın Ku- rultayı toplanacaktır Gorunen odur kı bu ılk ve son kurultay olacaktır Çunku Bay Kazan buyuk serma- yeye karşı açtıgını sandıgı savaşta ılk adımda yok olacak gazetelenn Anadolu da bın bır zorlukla ya- yımlananlar olduğunun bılıncınde bıle değıldır Kı- mı bıçımsel suçlar ıçın ongorulen ve 10 mılyar lıra- ya kadar ulaşan maktu para cezalarına dayanabı- lecek Anadolu gazetelerının sayısı bır elın parmak ları kadardır Bay Kazan ın sahıbının tuzelkışı olması duru- munda gazetelerın anonım şırketler tarafından çı- karılmasını ve bır paydaşın yuzde 20 den fazla pay sahıbı olmamasını ongoren madde taslağının bu- yuk sermayedarların çanına ot tıkayacagına ınan- masına şaşmamak da elde değıldır Kımsenın adını anmamak ıçın kendımı buyuk bır ışadamı ve para babası gıbı gorup neler yapabıle- ceğımı Bay Kazan a anlatayım Şu anda çeşıtlı şır- ketler aracıhğı ıle çıkardıgım gazetelerı yayımlama- yı surdurmek ıstıyorsam ılk yapacagım ış şırket- lenmı tasfıye edıp gazetelerımın sahıplıgını gerçek kışı olarak ustlenmek olacaktır Çunku sınırlama yalnızca şırket ortaklıgı ıçın soz konusudur Şırket ortakları yerıne ıcra kurulları oluşturup yonetımı on- lara bırakırsam belkı de daha karlı çıkanm işte Bay Kazan ın basındakı tekelleşmeye karşı buldugu çozum budur Bızden daha katı ve antıte- kel yasaları ınsanın gelecegını karartan ulkelerde halâ Maxwell, Murdock, Agnellı, Spnnger gıbı aı- leler basın ımparatorlugunu surdurebılıyorsa ya- saları bılerek veya bılmeyerek açık noktalarla dol- durulmuş Turkıye de Bay Kazan ın amacına ulaşa- cağına ınananlara ancak gulunebılır Tekellerı onlemenın yolu şırketlerdekı ortaklıkla- rı sınırlamak yerıne bır şırketın toplam gazete sa- tışındakı payını sınırlamaktan geçer Belırlenecek oranın ustune çıkan gazete patronuna 'ya satış toplammı yasal orana ındtrya da bazı yayın şırket- lerını sat demek daha hukuksal ve akılcı bır yon- temdır Batı da uygulanan da budur Bay Kazan ın savundugu goruşun geçersızlığı ' Radyo ve Televızyonlann Kuruluş ve Yayınlan Hakkında Kanunla da belgelenmıştır Soz konusu yasa 13 Nısan 1994 gunu kabul edılmış ve Resmı Gazete de 20 Nısan 1994 gunu yayımlanarak yu rurluge gırmıştır Bay Kazan ın basına getırmek ıs- tedığı sahıplık sınırlaması bu yasanın 29 uncu mad- desınde aynen vardır ve yururluktedır Ancak ara- • Arkusı 6. Su\fudu ÜNMÜYO HERKESE IMKAN 12 ay için %4.95 En cazip fiyatlar, en uygun vadeli, en düşük faizli taksit imkanları şimdi Tofaş'ta sizi bekliyor. Tofaş'ın özel katkısıyla sağlanan, Koçfinans Tüketici Kredisi'nin bu rakipsiz ödeme koşullarını, benzerleriyle mutlaka kıyaslayın. Başka yerde daha avantajlısını bulamayacaksınız. * 100 milyon liralık kredi için ödeme seçenekleri... Vade Süresi (Ay) PyTilTFaiz (Net)"""^JMK" _ Vergi Dahil Toplam Faiz Yükü Vergi Dahil Aylık Taksit (TL) Toplam Geri Ödeme Tutarı (TL) 6 % 4.50 %4.73 19.528.819 117.172.914 12 % A 95 %5.20 11.408.562 136.902.749 *Dileneniz aynı koşullardanyararlanarak, modeli veytlt ne olursa olsttn, eskı otomobtlimziyepyent bir Tofaş-Fiat otomobili ile takas da edebttitsiniz. HERKESE ARMAGAN Yeni modellerimizi görmek veya deneme sürüşüyle yakından tanımak için Tofaş Ana Bayi veya Yetkili Satıcılan'na gelen herkesi "sürpriz armağanlar" bekliyor. Dilediğiniz '97 model Tofaş-Fiat otomobiline en uygun koşullarla, hemen sahip olabilmek için, Tofaş Ana Bayi veya Yetkili Satıcılan'na mutlaka uğrayın. Bu özel avantajlardan siz de yararlanın. Bu koşullar, tum Tofaş-Fiat otomobıllen ıçın bellı bır sure geçerlı olacaktır Internet Adresı http //www tofas com tr