Katalog

£4KASIM1996PAZAR SAYFA DEGIŞEN DUNYADANHUSEY1N BAŞ BM yol ayrımında B ırleşmış Mılletler Orgu- tu nun Genel Sekreten But- ros Gali'nın 31 aralıkta so- na ermesi gereken gorev su- reMne az bır zaman kala •zariar atılmış' Genel Sek- reter'ı bır turlu ıçıne sındıreme\en ABD yonetimı. çok onceden açıkladıgı gıbı ge- f en hafta başi Galı'nmaday lığmı **eto'et- mıştı VVashıngton'un genel sekreterlığe se- Çı Imesıne daha başından karşı çıktığı But- ros Galı "nın gorev donemı aslında pek ta- (ıhiı bır donem olmamıştır Sov\etIerBır- lığı \e sosyalist biokun parçalanmasının ardından dunyanın çeşjrlı yerlennde pat- 7ak \eren sivasal \e eınık nıtelıklı çatış- frıalar \e bunların neden olduğu bu>uk uluslararaM sorunlarla karşı karşıya ka- lan dunya orgutu ıçınde de\ındıgı yapı- sal ve fınansal knzın vanı sıra alınan ka- rarlann eyleme donuşturulmesı ıçın ge- reklı sıvasal ıradeden >oksun bırakılması nedenıvle çogu zaman 'vetersiz' dahası 'çaresiz' kalmiştır Ancak orgulun bu çaresızlıgını salt Ge- nel Sekreter ın sırtına yuklemek ınsaflı bıryaklaşımolmaktanuzaktır Orgutu ça- tışmalann onlenmesı banşın korunması uğraşında gereklı tınansmandan ve sna- sal ıradeden voksun bırakıp ardından onu 'işe yaramazlıkla' ve 'çaresiz kalmaUa' suçlamak gerçekten de ınandıncı değıldır Çunku sorun BM nınyonetımındençok onu etkın yapacak maddı ve sıyasal ola- naklarla donatılmasinın engellenmesin- den kaynaklanmaktadır Sorumlu VVashıngton Bunun baş sorumlusunun îse VVashıng- ton olduğu kımsenın saklısı değıldır Bı- raz da bu nedenle Bırleşık Devletler ın Butro» Gali'nın kişilıgıne \e vonetımıne karşı zaman zaman en çığ \e kaba bıçım- de>oneltığı saldmlar aslında Genel Sek- reterden çok dola\lı olarak •orgutu' he- def almaktadır Amerıka, ozellıkle son dort vıldan bu v ana 'orgu'te' bır başka goz- le bakmaktadır Bu sure bovunca dunva- nın orasina burasına salt Amenka'nın çı- karlannı kollamak ıçın gınştıgı askerı ve sıyasal mudahalelerı BM ortusu altında vapması zaman zaman da bu konuda or- gurun, bır olçude de olsa. dırencıyle kar- 51 karşıva kalması VVashıngton uncanmı sikmaktadır Dum anın tek efendısı olarak orgutten daha fazlasinı ıstemekte orgutun dunva olçusundekı çıkarlarına daha çok 'yardıma' olmavinı hedeflemektedır Onumuzdekı donemde bunun. en somut orneklenyle gorulecegınden ku>ku yok- tur Bu aı,ıdan vakla^ıldıgında orgut bun- yesinde Amenkan dıktasına karşı oluşan dırencın uzun omurlu olmavacagını ılen surmek kehanet sayılmamalıdır Sonun- da uç aşağı beşyukarı VVashıngton un ıs- tedtgınegelınecektır Çunku Genel Kurul ıçın henuz tam olarak geçerlı değılse de Guvenlık Konsevı'ndekı dırentı kırmak ıçın VVashıngton'unelındeçokşey vardır Açık bır bıçımde ortada olan, Amerı- ka nın bundan boyle 'kencösine avak ba- ğı olacak'bır BM ıstemedığıdır Orgutun 'voksul ulkelere arka çıknıa, insancıi var- dımgıbı'venı dunya duzenındeyenolma- v an 'uğraşlanıu' da rafa kaldırması y a da en azından 'asgarne' ındırmesı gereke cektır C umhunvetçılennaşın kesımlenne ba- kılırsa, aksı halde Amerıkan çıkarlanna ortulu bır bıçımde değıl. açıkça hızmet verecek 'gudumiü' bıryenı orgutun kurul- ması bılegundemegetınlebılecektır Or- gutu oluşturan ulkelerın ezıcı çogunlugu karşı karşıya olduklan tehlıkenın bılın- cınde gorunmektedır Nıtekım Guvenlık konsevı'nde \apilan oylamada Galı nın venıdenadav olması bırekarsıondortov- la destek bulmustur Amerıka. eskı Genel Sekreter ın adav lığını ancak veto sılahına basvurarakengelleyebılmıştır Ama bu dı- rencın surmesı \e seçımın. Butros Ga- li'nın zafenyle sonuçlanmasının hemen kesın gorunûuğu Gene] Kurul'un hakem- lıgıne bırakılması olasilığı zanftır Fran- sız Cumhurbaşkanı Chirac'ın ışı Genel Sekreter ın "Fransı/ dili topluluğuna' meniup olmasiyla iinırlaması. Galı nın adaylığında sonıına kadar ısrarlı olunma- vacağını gostermektedır Defneğın ıkı ta- rafı da kırlıdır Amerika'\a engel Guvenlık Konsevı, gıderek Genel Ku- rjl Amenka'nındavatmasınakar^ıdıren- cını surdurup Butros Gaiı nın bır donem daha genel sekreter kalmasını sağJarsa bu ku^kusuz Amerıka nın orgute butunuyle el kovmabinı engelleyecektır Dunva orgutu. 2000'e uzanan donem- de Amenkan gudumune gırmekle bağım- siz. ne varkı etkısızolmanın vol ayrımın- da gorunmektedır Ama testıyı kırmadan bır çozum bulmak sanınz butunuy le ola- naksizdeğıl HLSEVİNBAŞ ABD, GalTyiistemiyor...• Fransa ıle Bırleşık De\ letler arasında farklı goruşlerın lıstesı, fsraıl-Arap görüşmelerı sürecınden Fransa ve Avrupa'nın VVashınton tarafından dışlanmasından Küba ıle ekonomık ılışkıler surduren ulkelerın cezalandırılmasına. Iran-Lıbya konusundakı goruş aynlıklarından gıderek ABD'nın Afganlı Taleban konusundakı tutumuna kadar uzayıp gıdıyor Butün bunlara Washıngton'un Bırleşmış Mılletler Genel Sekreten'nın >enıden adaylığı konusundakı anlaşmazlığının da eklenmesı gerekıyor Bırleşık Devletler veto tehdıdınde buiunuyor Parıs ıse 'adayın' Fransız dılı topluluğu dışından bın olması durumunda aynı sılaha başvuracağını açıkhvor ERICROl'LEALH (Le \fondt Dıplomaiıque) BovlesıgorulmuşdeŞıl Bırleşmış Mıl- letler Genel Sekreten Bırlesık Dev letler taratından 'reformlanengellemelJe' suçla- nıvor VVashıngton a gore Genel Sekreter becerıksizkasintının tekı Bırmegaloman dahasi volsuzluğa bulaşmış bır kiiji Clın- ton vonetımı ıstenmeven bır kışıden kur- tulmak ıçın açık bır bıçımde saldınvor Butms Bırtros Gali'nın ıkmcı bır donem ıçın adav olmamasını istıvor Aksı durum- da Amenkan hukumetı bu ada> lıga \eto ıle kar>ı çıkacak Tek kuresel super guç. Bır- le?mış Mılletler Orgutu"ne üye ulkelerın buvuk çogunluğunun sempatısıne >ahıp bır adama savaş ılan edıvor Bırleşık DevJet- ler ın temsılcisi Madeline Alhright. "Bu- nunhiçbironemi>ok~ dıve \anithvor so- guk hırbıçımde \e eklıvor "Hiıkümetimin karan kesindır: l luslararası topJuluğun bu konudakı duşunresi ne olursa olsun, Mısır- lı dıpiomatın gitmesi gerek." Haince suçlama Daha da beter olanı çoguniukla anonım bır bıçımde ortaya atılan ve basın tarafın- dan vayılan bu »uçlamalann herhangı bır davanaktanyoksun bulunması Bunlardan bın detenımuzsonlarında ortaya atılan ha- ınce bır suçlama Albrıght ınçalışmaarka- daslanndan Rubûı.gazetecılerle bırsohbet siraMida •'Amerikan hııkumerinin. Butros Galı'nin,\enıden seçilebilmek içın BM p«r- sonetııu kullandığını \e bunu çok vakından Ldemek mvetinde olduğunu" ılerı surmuş. bunaornek olarak da bır BM ust duzev go- revİNnın Amenkan vergı mukelleflennın para> vla Afnka ya bırgezı vapmaiinı gos- tenrhtır Bovlece Bırleşmış MılJetler'tn patronu. •kamu malını kötüye kullanmak- la' sujanmak ıstenmektedır -\vnı zaman- da ^nenkan yurttaşı olan Bırleşmis Mıl- letler Sozc usu S>Ivana Foa'nın bu suçlamalara tepkısı sert oldu Foa hukumetını ka- muovu onunde 'Mc- Carthv'cı donemı anım- satan yontemlere başvur- makla suçladı (5O'lı \ıl- larda Senator Joe Mc- Carthj'nın onculugunde komunıstlere >a da komu- nıst denılenlere karşı "ûı- sana\ı" donemı ) Bu denlı hırsla saldırıl- dığına bakılırsa Butros Ga- li'nın tehlıkefı bır bozguncu olduğuna ınanmak gerekıvor- du Oysa gerçek butunuvle başkaydı Mısır ın buyuk ve varlıklı aılelerınm bırınden gelen Butro^ Galı ulkesınde. bır muhafazakâr olarak tanı- nıvordu Nasır'ın haletı En- \er EI Sedat bu uluslararasi hukuk profesorunu Mı»ır dıplomaiisının ba^ına sjetırdı Boylece onu Î977'de Isrâıl le barı> goru^melennı ba^lat- mak ıçın Kudus u zı- \areti sirasında ken- dısıneeşlıkettığı ıçın odullendırmis olu- vordu Camp Davıd anla^malarının mı- •*" # marları arasında ver alan Butros Galı Arap mıllıyetçılen soive Klamcılar tarafından dışlanmıştı Once Sedat a daha sonra da kendısını ba>bakan vardımcılığına atavan bugunku baskan Hüsnu Mubarek e hız- met ettı 1991 sonunda Butros Galı genel hekreteriık gorev ı ıçın ıdeal bır ada\ ola- rak goruluvordu Amerıkan medvaM ve çoksayıdaba^kamedya Galı nınkımlığı- nın avantajlarını one çıkanvordu Atnka- Fransız dılı topluluğuna mensup olmasın- dan kavnaklandıgına ınanılıyordu Geçerlı bır başka çozum bulunamay ın- ca Bırleşık Devletler. sonunda "Fran- sa'nın adavına" ov venneye razı oldu 991 seçımlerı oncesınde Başkan Bush'u uyaran bır ÇIA raporu Butros Galı yı psikolojık olarak'denetlene- mez' v e "ne vapacağı onceden kestiri- lemez' bın dıye tanımlıyordu Galı, îarafsız ulkeler topluluğunun v e ozel- lıkle de komunıst biokun geleneksel ağırlığından kurtulmuş bır dunya orgutu- nu dıledığı gıbı vonetmek ısteyen Amen- kan yonetımının ıstedığının tam tersıydı Berlın Duvarfnın vıkılmasiosıralar- da Bırleşık Dev letler'ın, dunya or- gutunu Korfez Savaşı'nda dıle- dığı gıbı yonetmesıneolanak sağ- lamıştı Yontem. ABD'ye gore bır modelın oluşturulmasıydı Bırleşmış Viılletler onerecek (VVashıng- - ton'i lı Arap ama a\nı zamaııda Hınstıyan (kopt topluluğu ıçınde veralıyordu ) Ka- rısı ıse Misir ınbu>uk>ahudıaılelerınden bı^nemen^uptu Dahası antı-komunıstve Israıl vanlısıydı Ama eklenılenın aksıne butun bu nıtelıkler VVashıntgon un GJ- h'nın adaylığını desteklemesıne vetmemis- tı O sıralarda Amenkan tereddudunun Parı> ınetkmdesteğmesahıp olan Galı nın ^ veAmen- ka. uygu- ****")- layacaktı (I) Oysa Butros Galı bu soğuk savas sonrası analızını paylaşmıyordu Dogu ıle Batı arasındakı rekabetten kurtulan dunva orgutu. ona gore. sorumlu- luklarını butunuyle yerıne .'etırmelı, onlan vaygınlaş.- ırmalıvebarısinguçlendınİ- mesı ıçın ugras vermelıydı Galı »ozlennı eyle- me donuş- turerek genış bır ye- nı- lenme programı ıçeren 'BarışfçinTakvim' ve "Kalkınma İçin Takvim' olarak adlan- dırılan ıkı temel belgevı gundeme getırdı Sozu edılen onenler Amerıka da ofke ve alavla karşılandı Madeline Albrıght o bı- lınen kabalığıvla Genel Sekreter ın kendı gelınnı arttırmaktan ote bır hedefı bulun- madığmı açıkladı Butros Gaiı nın. çatış- malan onleyecek sorunlan dogmadan or- tadan kaldıracak bır hızlı mudahale sucu- Rusyanereye gidiyor?Rasva Federasvonu Baş- kaı Borıs Veltsin. geçen ^ temnuzda ba^lavan ıkıncı gorev donemını sonuna ka- djTNurdurebılecek mı1 Ge- ne -ağlık durumunun bo- z-ırası bu konuda cıddı en<r>elere neden olmakta- dır Avlardır vataktan çık- nuvjı baskan muazzambır û!ke.ı > onetmek ıçın gunde saıke ıkı saat sağlıklı duşu- ne'vme olanagına sahıptır Rj>va geçmısten kav- naklınan 1992 den bu vana uvgdanan ultralıberal *ok te<&ı ıle daha da agırlasan buviA sosval ve ekonomık sonnlarlakarvkarjiva \u- fian uçte bın voksulluğun sımr altında v aşamaktadır Ik b.vuk % e voğun ozelles- tın; dalgası ekonomık ya- sasıalrust etmı^. eskı rejı- rriii "ur a\üç teknokratınm sasaının en karh sektorle- nn -ahıplenmesıne vol aç- Toplum \oksullaşrı 3.>ume altı v ıldan bu vaanegatıfolmadurumu- nu -ardurmektedır Dıs hYi,.ır 1.^0 mılvar dnhn sin Dunva Bankası ve L luslararası Para Fonugıbı uluslararası finans kuruluş- lanna bakılırsa "vahim du- rum atlatılmtştır'l Bu kuru- luslar geçen >ubatta Rus- va va 10 mılvardolarborç vermışlerdı) I99"!tevuz- de 1500 u geçen enflasvon oranı bu v ıl v uzde 30'un al- tına çekılecek butçe a«,ığı ıse \uzde 5 5 ın altında ka- lacaktır üysa bugun gunlukva- şam tam bır karabasandır Toplum genel olarak vok- sullaşmı^tır Bu hosnutsuz- luk çerçevesınde Guenna- di Zugano\'un partısmın 1995 Kasım avmdakı se- çımlerde başan kazanması kımsevı >aşırtmamıştır Bu zater kuşkusuz bır eskıve donuş ıstegını va da de- mokratık sısteme karşı bır tepkıvı değıl Rusva'nın kamu v a>amının ıçınde bu- lunduğu kaostan kurtanl- masi istencını gostermek- tedır Avnııstenç geçen ha- zırandakı başkanlık seçım- lerı sırasinda komunıst baş- kan adav ının zafenv le orta- vuzde 1^ ını alan General AJevanderLebed'le ıttıfakı savesınde gerçekleşmistır Seçımlenn hemen ertesı Veltsin ınhastalığınınaçık- lanmasi gerçek bır başkan- lık savaşınm ba^lamasına neden olmuştur Hukum- gev"nektedır Dunvada ılk STBİa"da ver alan uçak sa- nşıı se başıboşluk ıçınde- dır A.na butun bunlara kar- sin'ın sonunda ba^kanlıgı kazanması ıkı tur arasında- kı kampanya sloganı 'Ger- çek ve Dûzen'le oylann nlığın sonunun Guvenlık Ba^kanlıgı gore- vınden uzaklaştmlmasi bu çerçeve ıçınde gerçekleş- mıstır Çeı,enıstan'dak] savas fe- laketıne son venlmesinı ba- iaran General Lebed. bu- gun Rusva'nın en popujer_ Lebed bugunku vonetımın vah^ı retormlan ıle eskıve donuş. arasında kalan seç- menlenn ılgismı çeken bır "uçuncu \ol"u temsıI edıv or Bırçok kez Şılılı darbe- LI General Augusto Pinoc- het've hayranlığını dıle ge- tıren General Lebed bır darbevle ıktıdara gelmevı duşunmekte mıdır' Içışlen Bakanı \natoli kulikov'un 16 kasımdakı ıddıalannın aksıne buçokzavıfbırola- silık Çunku General Le- bed sılahlı kuvvetlenn ıçın- de bulunduğu denn karma- savı ıvı bılmektedır Avnca bovlebırgınşım tıpkı 1991 darbe gınsımının Sovverler Bırlığı nınparçalanmasivla sonuçlanması gıbı Rusva Federasvonu nundaparça- lanmasına vol açmasi ıhtı- malı vardır Toplum ger- çekten 'gerçek veduzen'ıs tıvorsa bu duzen adalet uze- nne temellenen ve ozgur- luklere zarar vermeven bır duzen olmalıdır Ateşlı General Lebed ve Gregori Va^linski'den bas- ğ sında Moskovada belden a^ağı vurmalar ıhanetler bırbınnı ızlemektedır Le- bed ın P kasimda Rusva âdamıdır Onumuzdekı ay- larda bıı başkanlık seçımı- nın gerçekle>mesı duru- munda. seçımı kazanma-,1 ınumkun gorunmektedır seçımlerı ıstemıvor Sıste- mın bır hıperbaşkanlık sıs- temı olmasına karşın ulke- v ı vonetmek ıçın vıne de bır "Naıplık Kons«i' kurul- muştur lcrav ı v e y asamav ı koordıne edecek olan bu konsey dort uveden olu^- maktadır Duma bas.kanı I GuennadıSeleznev. komu- nıst I Federasyon Konseyı ba^kanı (Egor Stroev \elt- sıncıi Başbakan Mctor Çernomırdin ve hastalığı sırasinda baskanlık ıdaresı- nın şefı ve sıstemın gerçek "ku\-vedi adamı' (v e en çok netret edılenı) Anatolı Çu- bavıs YeltsiıTin hastalığı Sosval olu^um bırvandan General Lebed ınvolunutı- karken obur vandan da en onde gelen sıvasal guç ko- numunda bulunan komu- nıstlen somut bır bıçımde devlet vonetımıne katmak- tadır Buvuk olçude 'kûienmiş' baskı grupları ıçın Bons \eltsın ın hastalığı bır şans olarak gorunmektedır Bu çevreler Çınde olup bıten- len sinık bır ıtadev ie anım- satmakta *DengSiaopinjıl- lardır olum doşeğınde, ama _şBtenıgid£rekdaha daJjaşa^- nlı bir biçimdesuruyıor'' de- mektedırler Ama Çın de bır General Lebed vok IGNAC1O RAMONET (Le Monde Diplomatıque) nu gerçekleştırerek BM'nın emnne venl- mesı dunva orgutunun operasyonlarının fınansmanı ıçın vergı salma. bır 'kormu- cu diplomasi' sıstemının kurulmasi ıle ıl- gılı onerılerı butunuvle 'versiz'goruldu O gunden bu vana Genel Sekreter her ftrsatta. adını anmasa da. Bırleşık Devlet- ler'e karçı çıkmaktan çekmmemıştır Ge- çen ocak ayında Londra'da yaptığı bır ko- nuşmada. BM ye etkın olmadığıgerekçe- sıyle vukumlu olduklan fonlan odemeyı reddedıp onu gereklı fınansmandan yok- sun bırakarak etkısız hale getırenlen 'ko- tü nivetli' olmakla suçlamıştır Butros Galı. kamuoyu onunde. 'Ameri- kalılann işini zorlaşarmasından', Guv enlık Konseyı uvelerınm BM \e 'yerinegetiril- mesi olanaksız' gorev ler vererek. başan- sızlıgı da orgutun çalışanlarının uzenne atarak sorumluluktan kurtulmaya çalıştık- lanndan yakınmaktadır .Muhafazakâriar öfkeli ^J BM Genel Sekreten bugörevegelme- sınde, duyarlıklannı ve ısteklennı paylaş- tığı gelışmekteolan ulkeler çogunlugunun payı bulundugunun bılıncındedır Ne var kı. 3 Dunyacılıgının son derece ılımlı ol- masına karşın. yıne de Amenkan yonetı- mını (establısment) ozellıkle de muhafaza- kâr kesımını ofkelendırmektedır Genel Sekreter, gorev ının 'kimsesizteri' ve *>ok- suJ uJkeleri' hâkım guçlenn 'ırksal merke- ziyetçiliğine' (ethno-centrısme) kar^ı sa- vunmak olduğunu açıkça ortaya koymak- tadır Nıtekım. Bosnaçatışmasını 'zengin- lersavaşı' olarak nıtelemesı, nufusun uçte bınnm açlıktan olme tehlıkesıyie karşı kar- şıya kaldığı Somalı'vı gundeme getırme- sı, Batı kamuoyunun bırbolumunu sokeet- mıştır Daha sonra ıse. Bırleşık Dev letler") katlıam ınsanları kınp geçırdıkten sonra mudahale ederek Ruandadakı soykırım karysında haneketsız kalmakla elestırecek- tır Butros Galı. Amenka'mn NATO uçak- lanyla Sırp mevzılennın vurulması ıle ıl- gılı gınşımıne veşil ışık vakmaktakı çe- kımser davranışıyla da VVashıngton a ters dusmuştur Geçen nısanda BM'nın Gunev Lubnan'da, Kana goçmen kampını bombd- layarak vuzlerce snılm olumune \ol açan katlıamda Israıl ı sorumlu tutan BM araş- tırmasının sonuçlarını yayımlamaktakı ıs- rarlı tutumu VVashıngton un ofkesını had duzey lere çıkarmıştır Bardağı taşıran aca- ba bu damla mı olmuştur 1 Amerıkan hu- kumetı geçen 19 hazıranda anı olarak Mı- sırlı dıpiomatın yenıden seçılmesını veto edeceğmıaçıklamıştı (Bu geçen haftager- çekle^miştır. Ç N ) VVilliam Clinton. kuş- kusuz seçım kampanyası sırasinda, Butros Galı'nm yonetımınde uluslarustu bır dev- let halme gelen BM orgutunun, Bırleşık Amerıka vı çığnemesı karşısında, ulkenın bagımsızlığının savunulmasıavrıcalıgının tek bas.ına Cumhunyetçı Partı \e bırakıl- mastnın ıhtıjatsızlık olacağını gormuştu Hakemliğe mi gidilecek? Vurttaşlarının mıllıvetçılığını goklere çıkanrken Robert Dole gerçekten de hal- kın onunde "Amerika'nın vabancı ulkele- re mudahalesine New Vork'taki Bou- Bou'lardeğil (2), VVashington'daki Birleşik Devletler Başkanı karar verecektir" dıye konuşuvordu Guvenlık Konsevı'nde bır çalişmava mı gıdılmektedır7 Anlaşmazlı- ğm sureklılık kazanması durumunda BM yasasına gore genel sekreterı seçme hak- kma sahıp bulunan Genel Kurul'un hakem- lığıne mı gıdılecektır' Içtıhat buna ızın v er- mektedır Trvg\eLie 1950"de Sovyetve- tosuna karşın bu yolla seçılmistı Aslında her şey Guvenlık Konseyı'ne uve ulkeler başta olmak uzere tum karşı goruş sahıp- lennın Amenkan dıktasına bovunegıpeğ- meyeceklenne bağlıdır Ama bu avnı za- manda. VVashıngton un Bırleşık Devlet- ler ın prestıjını olduğu gıbı, BM'nın say- gınlıgını da sarsacak bır guç denemesıne y - ol açılmasını ısteyıp ıstemeveceğıne de bağlı gorunmektedır (*) )azaı Fıansa nın eskı AnkuraBınııkel- (1W (Ij Gılbert iehcar, "Bırleşmi) Mılletler, A- -ma L vsol Ohtrsa1± r'ftmnn'u~de \ oiı \o 3! igusioi 1996 (2) CumhLimıt^iciduy dınle\uılerıguldur mek ı^ın Genel Sekıtler Butros Bııtıos Ga- lı den Bou-Bou olaruk so: edn ordu (h The IIali Stıeet Jouınal 21 Ağııstoi 1996 Ali Zira kebap pıyrırken hoy rat da okuyormuş.. Urfa'da lüksün uğramadığı birkebapçı: Ali Zira Köhnedeki Urfa lezzeti•L'rfa'ya yolunuz duşerde Sanayı Çarşısf nı bulursanı/ \h Zıra'nın dukkânını da buldunuz demektır Kuşbaşının 100 metreden duyulan kokusu adım adım ona goturur sızı Suslu sandalyelerın. ortulu masaların. çatal ve kaşığın. peçetenın uğramadığı, tahta kursulerle mınıcık masalann uluorta atıldığı Urfa'nın kohne kebapçılarından bındır burası MEHMET FARAÇ ŞANLIIRFA - İsmail Ista buzdolabı ıle Mahmut usta otomobılle Aü Ista kebapla aynı ortamda ugraşıvor Lr- fa nın çamurdan geçıt vermeven Sanav ı C arşısı'nın bu uç es- nafı daracık sokakta şişlerın şıkırtisi çekıç ve peıise sesle- n. buzdolabından kaçan gaz, egzoz vırtan dııman ve kebap kokusununbırbınnekanştıgıbıratmosterdemesleklerınııc- raedıvorlar BırHarranlı başında puşısı ıleıştebuatmosfer- de buv uk bır zev k ve sabırla L rta nın en kohne kebapçısı Ali Zira nın dukkanında kebap beklıyor Ali Zira suslu sandalyelenn. ortulu masalann, çatal ve lca- şığın. peçetenın uğramadığı tahta kursulerfe mınıcık masa lann uluorta atıldığı soğan kabuklarının uzerınde sıneklerın uçuştuğu Lrfadakı kohne kebapçı dukkânlanndan bırının sahıbı Aslında burası tum kohnelıâı ılgısızlığı siradanlığı ıle fezzet aravanlann bırkaç adresınden bırı Budukkanlarhalen K.ara Mevdanı nda terk edılmiş bır L r- fa evının tandırlığında (muttak) kımı zaman Kunduracı Pa- zan ndakı-kuştakalan"nınbıtı»ığınde kımı zaman da Ko roğluKahvesı nınmanzarasindalezzetdagıtırlar Adları Ko- sedır AlıZıradır Avıblstadır LastiküHelloduı Do- yumsuz lezzetlennden başka voktur aslında bırbırlerınden farkîan Kırlılıgın boşvermışlığın ıçınde on metrekarede tum duvarlılıfiın lezzete odaklandiğı mekânlardır buraları Dumandan ınsanın ınsanı gormedığı tahtalar uzerınde kor bıçaklarla doğranan soâanıtı. acı ısotun fkırmızı bıber) go- ruş mesatesını daralttığı bır lezzetın Ali Zıra. Sanavı Çarşısi nda Urfa nın en kohne dukkânı- nı ı^letıvor Luks restoranlann sahıplennı kıskandıracak öl- çude musten voğıın- lugunun olduğu lo- kantasına çarşının çamurlarını aştıktan sonra sebze artıklan- nıçığneverekgınvo- rıız Ali Zıra vı ışte bu ortamda ardı ar- dınabağınrkenbulu- voruz "İki baicanb (pat- lıcanlı)»er....~ "Bifı- renkli (domatesii) çeL.."vjda"Emmı- \ebia\ran\er..." Kardesi Mustafa Zrra bır koşede kır- lenmis bır ampuiun loş karanhğında navlon leğen ıçınde kuşbaşı kebaplan ka- nştınvor Bırgun on- ceden yoğurt sarmı- sak sogan taze do- mates ve acı bıberle _ , . . . . . . . terbıye ettıgı -Tosın B ^«nda puşısıyle bır Harranlı. en'nden" kuşbaşivı ^islere ozenle saplıvor Bır donem Cı- de dekı Serestiıı. tnekeş. Es\ak lokantalannda Suıdı şe\ hle- rı ıçın kebap pisiren Mustafa Zıra. simdı kardesivle bırlıkte bu kdranlık lokantadagunde3001le 500 ş<şarası kebabı oca- ğa gondermekle gorev lı Dukkanda ılgınç bır ışlevis var Sıze voneltılen ~\e>er- son dedooo?™" şeklındekı tek soruv u v anıtladıktan sonra tah- ta kursu\e oturup soğanınızı mavdonozunuzu vede nanenı- zı hazırlavıpbeklıvorsunuz f^yennın temızlığınden ekmek alımına kadar herışmı _v apan ıkı çırağın sıze v apacağı tek hız- met bakır leğenden alumımum tasd doldurduğu avra-ılarla. ocaktakı koz ateşınden çıkan ısotlan masanıza getırmek Ali Zıra ıse bır bılgısav ar gıbı kımın ne\ ı ne kadar v ıvece- ğını kaçdurumıstedığını hatızasınaver]ı_>tırdıkten sonra nar gıbı kızarmış kuşbaşılan bır ılluzvonıstın el çabukluğuv ia koz atesinde çevınyor. bırorkestra şehnın zaratetıyle "açığek- meklere" llavas) çekerek servıs yapıvor Onun bırer tırvakı olmuş muşterılerıv le ılışkılerı o kadar sıradaniaşmış kı kı- mın nevıveceğını sormadanbılıvor Muşterılende kımı za- man duman ıçınde kavbolan Ali ustanın yaşadığmı şış ses- len veyanık sesındekı hov ratlanndan anlavarak sabırla bek- lıyor BırçokLrtalıgıbıguzelbırsesesahıpolan Ali Zıra 25 vıldır kebap pışırırken hovrat da sovlermış Elımızdekı fo- toğraf makınesını kameıa sanmanın utangaçlığından hovra- tına ara verse de o gunku neşesının bıraz da Fenerbahçe nın galıpgelmesinden kavnakldndıgını ogrenıvoruz Bırmuste- nsinın kulağımıza /ısıldadıgı "Fenerjenildı mı kebabın ie/- zeti kalnııvor abeee~" sozunu duy unca kendımızı o gun ıçııı şanslı savıvoruz . Lrta vavolunuzduşerdeSanavı Çarşısı'nı bulursanız Ali Zıra nın dukkânını da buldunuz demektır Kuşbaşının 100 metreden dııv ulan kokusu adım adım ona goturur sızı Tel do- lap bakıravrankovası alumınvımıtaslar korbi(,aklarvetah- ta kursulenn vardttıgı kohnelıkfen avrılırken, o duman ara- sında. varattığı lezzeti yaynidya devam edıvordu