Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayin YönetmenrOrhan E r i n ç # D15 Haberler Ergun Bılcı • Istıhbarar \alçın Yayın K.urulu llhan Selçuk (Başkan).
Genel Yayın Koordinatörü. Hikmet Çakır • Ekonomı Bilent Kızanlık • Kültûr Orhan Erinç. Okta> Kurtböke.
Ç e t i n k a v a # Yazıışlerı Müdürleri: HandınŞ«nköken 9 Spor Abdülkadir Vücelman Özgen Acar, Hikmet Çetinkava.
fbrahim YlldlZ. Dinç Tayanç (Sorumlu) • Makaleler Sami Karaören • Çe\ın Se>fettin Şükran Soner. Ergun Bakı. Dinç
# Haber Merkezı Müdiirü Hakan Kara Turhan • Düzeltme Abdullah >. azıcı • Bılgı-Bel- Ta>anç. tbrahim Yıldız, Orhaa
# Görsel Yönetmen Fikret Eser ge Edibe Buğra • Fotoğraf Erdoğan köseoğlu Bursah. Mııstafa Balba>.
Ankara Temsılcısı Mustafa Balba> • Haber Müdürû MüesseseMudüriıErolErkut»Ko- MEDYA C: • Yoneıım MEDYA G: •
Doğan Akın Atatürk Bul\arı No 125. Kat 4. Bakanlıklar- ordmator Ahmet Konılsan • Kunılu Başkanı-Genel Yoıietım Kunılu
Ankara Tel 4195020(7 hat). Faks: 4195027 <|lzmırTem- Muhasebe Bülent Yener • ldare Müdur Gfilbin Erduran Başkanı - Oenel
sılcısı SerdarKrak,H ZıyaBK 1352 S 23Tel 4411220, H6se>in Gûrer • Işletme: Önder • Koordınator Rehı Mudür CstSn Ak-
Faks 4419117#AdanaTemsılcısı Çetin Yiğenoğiu, Inönu Çelik»Bılgi-UlemNai]lnal»Bil- lşıtman • Genel Müdûr ra«n • Murahhas
Cd. 119 S. \o: 1 Kat 1. Tel: 3522550, Faks 35225-7
0 gısayar Sıstem: Mürüvet Çikr Yardımcısı Mine Akdağ uye Bora Goncnç
Yayunlayan ve Basaa: Yenı Gun Haber Ajansı. Basm \e Ya>mcılık A Ş
Türtocağı Cad. 39 41 Cagaloglu 34334 lsı PK:246 lstanbul Tel- (0,2121 512 05 05 (20 hatı Faks (0 212)513 85 95
4EYLÜL1995 İmsak: 4.57 Güneş: 6.26 Öğle: 13.10 Ikindi: 16.47 Akşam 19.41 Yatsı: 21.04 MEDYACTel 51407 53 - 513 95 80 - 513 84 60-61. Faks 5118466
"Sıvas Kongresi'nden Dünya Banşına Dostluk Gecesi"nde konuşan İlhan Selçuk: Savaşa ve kınma karşı birleşelim
BanşiçinseferberKk• Sivas Dayanışma Derneği
tarafından lstanbul Açıkhava
Tiyatrosu'nda düzenlenen
geceye katılan Çalışma Bakanı
Ziya Halis, "Dünyada
banşı sağlayabilmek için
öncelikle Türkiye'de banşı
sağlamalıyız" dedi.
lstanbul Haber Servisi - Sivas Dayanış-
ma Demeğı'nin (StDAD) düzenlediği "SH
vas Kongresi'nden Dünya Banşına Dost-
luk Gecesi"ne katılan Çalışma ve Sosyal
Güvenlık Bakanı Ziya Halis. "Dünyadaba-
nşı sağtayabilmek için öncelikle Türkiye'de
banşı sağlamahyız'" dedı. Geceye konuş-
macı olarak katılan gazetemiz yazarlann-
dan tlhan Selçuk da' 'banş mücadeksi için
birieşme çağnsı" yaptı.
SÎDAD'ın 1 Eylül Dünya Banş Günü ve
Sıvas Kongresi'nin yıldönümü olan 4 Ey-
lül'ü birlikte kutladığı geceye konuk ola-
rak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Halis'in yanı sıra. eski tstanbul Belediye
Başkanı Nurettin Sözen de katıldı. Harbi-
ye Açıkhava Tıyatrosu'nda gerçekleştirlen
geceye, Edip Akbayram, Sadık Gürbüz,
Yeni Türkü ve Se\1nç Eratalay şarkılany-
la katılırken, SİDAD ve Divriği Kültür
Dernegi halk oyunlan ekipleri de birer gös-
teri sundular.
Halis: Once Türkiye
Konuklan selamlamak üzere sahneye çı-
kan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Ziya Halis, 4 Eylül'ün Sıvas ve Türkiye
açısından büyük önemi olduğunu belirtti
ve "Sıvas Kongresi ülkemizin emperyalist-
lerin işgalüıden kurtulması açısından son
StDAD tarafindan düzenlenen DostiukGecesinekaülan Sadık Gürbüz(Solda).fi)lkk)rekipkrive Yeni Türkü toptuluğubcgeniyleizkndi.(Fotoâraflar: ERZADE ERTEM)
derece önemli bir kongredir. Türkiye'de de-
mokrasiyi kurmak için, banşı kurmak için
Sıvas Kongresi tarihi bir öneme sahiptir"
dedi. Sıvaslılann banş konusundakı duyar-
lılıklannın "takdire değer" olduğunu İcay-
deden Halis, dünyada bozulan banş denge-
sinin yeniden kurulması için herkesin kat-
kıda bulunması gerektiğini söyledi. Bakan
Ziya Halis şöyle konuştu:
*"Dünya banşına katkıda bulunabilmek
için elbette önce Türkiye'de banşı gerçek-
leştirmek lazım. Bunun için hepimize bü-
yük görevler düşüyor. Türkiye'nüı her ye-
rinde insanlarunızın, vurttaşlanmızın ba-
nşa ihtiyacı var. Türkiye' nin her yerinde
kardeşliğc demokrasiye ihtiyaç var. Bize ön-
celikk düşen görev kendi iç banşımızı kur-
maktır. İşte boyle sivil toplunı örgütlerimi-
ze, özellikle bize düşen göre\, Türkiye'de
bozulan banşa katkı kovmak, toplumsal
banşımızı gerçekJeştirmek."
'Güçbiriiği yapalınT
SİDAD Başkanı Hüsevin Özkahra-
man'ın konuşmasının ardından kürsüye da-
vet edilen gazetemiz yazarlanndan İlhan
Selçuk; savaşa, kırıma. sömürüye ve em-
peryalizme karşı güçbirliği oluşturma çag-
nsı yaptı ve "Bu geceden itibaren gücümü-
zü birleştiremezsek önümüzde daha çok ka-
ranlık günler var demektir" dedı.
Insan hakları savunuculuğunu yapacağı-
nı, hiçbir yobazın devlet gücünü ele geçire-
rekdinibirbaskıaracı olarak kullanmasına
müsaade etmeyecegini söyleyen insanlara
rağmen yeni bir Sıvas katliamı, Madımak
Oteli faciası yaşanırsa bunun sorumlusu-
nun yeterince mücadele etmeyen insanlar
olacagını vurgulayan ilhan Selçuk, şöyle
konuştu: "*Eğer bir Madımak daha yaşaıur-
sa, bunu yaşatmanıak için çahşmıyorsak bu-
nun sorumiusu biziz. Çünkü bugün Türki-
ye'de devletin gücünü arüanna almış birta-
kım kara yobazlar birtakım tertipler içinde
olabilirler. Ancak o kara yobazlann çalış-
masından daha çok alınteri dökmek zonın-
dayiz. Başka türlü bu işin çıkışı yok. Ben bu-
rada bir gev şeklik görüyorum. Biz doğrula-
n savunduğumuz için doğruiar bizden > ana.
Aydınlık bizden >ana, insanhk bizden >ana.
Ancak, biz asgari Mustafa Kemal Ata-
türk'ün 1920'lerde yapdğı ölçükrde doğru-
yu savunup da başanya ve zafere ulaşamaz-
sak yaaklar oisun bize."
Banş konusundakı görüşlerini ise "eroek-
çi emekçiyle sa>aşmaz" diyerek açıklamaya
başlayan Selçuk konuşmasını, "Bugündün-
yanın her yerindeemekçiyi emekçiye düşür-
mek isteyen komplolar uy gulanıyor. Din ay-
nlıklannı, mezhep aynlıİdannı araya soku-
yorlar. Sünniyi AJeviye, Sırbı Boşnaka kış-
kırnyorlar. Örtodoksu Katolige. Müslü-
mana kışkırtıyorlar. Kürtû Türke kışkırtı-
yorlar. Ermeniyi Azeri'ye kışkırtıyorlar.
Kürtü Türke kırdımorlar. Savaşın nedeni-
ni sormak lazım. Arkadaşlar emperyalizmi
reddediyorsanız. emperyalizm sözcüğünü
biüncimize yazmıyorsak biz birbirimizi kı-
nnt" diyerek sürdürdü. tlhan Selçuk. em-
peryalizmin bilinmesi halinde insanlann ne-
den birbirlerini kırdıklannın. neden birden
canavarlaşıp sonra birden neden kuytulara
çekildiklerinin anlaşılacağını söyledi. Or-
tadoğu'da, Doğu Avrupa'da ve Kafkaslar "da
kımlenn sılahlannın kullanıldıgını, dökü-
len kanlardan kımlerin kazandığının apaçık
ortada durdugunu da vurgulayan Selçuk,
Türkiye'de de sorunun emperyalizmi redde-
derek anlaşılamayacağını kaydetti. Değişik
soy, mezhep ve etnik grubun daha iyi ya da
daha kötü olduğunu iddıa etmenin çağımı-
zın insanına yakışmayacağını da ifade eden
Selçuk, sözlerini şöyle bitirdi:
"Bu karanhğıparçalayıp aydıniığa kavuş-
mak sizfcrin elinde. Bu geceden başlayarak
yeni bir banş seferberliğinin örgüdenmesi-
ne bütün gücünüzle kanunanızı diliyorum.
Savaşa karşı. kınma karşı, sömüruye karşı,
emperyalizme karşı bu güzethkleri yaşar-
ken \ann güneş doğacak. Güneş dogduğu
andan itibaren gücümüzü birleştiremezsek
önümüzde daha çok karanlık günler var
demekür."
Bugün 76. yıldönümü kutlanan Sıvas Kongresi, 'Ulusal Kurtuluş'un dönüm noktasıydı
Manda değil, ulusal bağımsızlık
Kongre kararları
SIVAS (Cumhuriyet)- Sıvas Kongresi'nin 76. yıldönümü bugün kutlanı-
yor. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirei, "Kongre kararlannın en önemli
yönlerinden biri, vatanın bölünmez bütünlüğünü kabul ve ilan etmesi, bir
diğeri de tam bağımsızlık anlayışını kesinleştirmişolmasıdır" dedi.
Bugün Sıvas'takı Atatürk anıtına çelenk konulmasıyla başlayacak olan
kutlama törenleri; halkoyunlan gösterileri, atletızm yanşmalan ve resmi
geçitle devam edecek.
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Sıvas Kongresi'nin 76. yıldönümü
kutlamalan nedeniyle Sıvas
Valisi Aydın Güçlü'ye bir kut-
lama mesajı gönderdi. Sıvas
Kongresi'nin tarihimizin
önemli dönüm noktalanndan
birinı oluşturduguna dikkati çe-
ken Demirel. büyük Atatürk
önderliğinde, milli temsil esa-
sına göre demokratik bir anla-
yışla toplanan kongrenin, vata-
nın işgal edilmek istendiği bir
sırada. milletin hürriyet ve is-
tiklalini, millet olarak ve birlik
içinde, kendi öz gücüne daya-
narak koruma azmini ortaya
koyduğunu bildirdi.
ANAP Genel Başkanı Me-
sut Yıtanaz da yayımladığı me-
sajda Sıvas Kongresi'nin, Tür-
kiye Cumhuriyeti'nin dönüm
noktalanndan biri olduğunu
belirtti.
1. Millı sınırlar içinde bulunan vatan
parçalan bir bütündür, birbirinden ayn-
lamaz.
2. Her türlü işgal ve müdahaleye kar-
şı, millet birlik olarak kendisıni müda-
faa ve mukavemet edecektır.
3. lstanbul Hükümeti, harici bir baskı
karşısında memleketimizin herhangi bir
parçasını terk mecburiyetinde kalırsa.
vatanın bağımsızhğını ve bütünlüğünü
temin edecek her türlü tedbir ve karar
ahnmıştır.
4. Kuvayı Milliye'yi tek kuvvettanı-
mak ve milli iradeyi hâkim kılmak temel
prensiptir.
5. Manda ve himaye kabul olunamaz.
6. Milli iradeyi temsil etmek üzere
Millet Meclisi'nin derhal toplanması
mecburidir.
7. Aynı gaye ile milli vicdandan do-
ğan cemiyetler (dernekler) "Anadolu ve
Rıuneli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı
altında birleştirilmiştir.
8. Mukaddes maksadı ve umumi teş-
kilatı idare için kongre tarafından bir
Heyet-i Temsiliye seçilmıştir.
Kongrenin önemi
4-11 Eylül 1919 tarihinde, her
türlü engellemeye karşın topla-
nan kongre, tüm ulusal örgütle-
ri birleştirmiş, Erzurum'da alı-
nan kararlan ülke çapında ge-
nelleştirmiş ve manda sorununu
kapatarak, ulusal kurtuluş hare-
ketıni daha güçlü bir konuma u-
laştırmıştı. Kongrenin ardından ulusal hareketin baskısı sonucu Damat Fe-
rit Paşa hükümeti çekilmek zorunda kaldı. Onun yerini alan Ali Rıza Paşa
hükümetiyle Amasya'da yapılan görüşmeler sonunda kongre kararlannın ve
Heyeti Temsiliye'nin tanınması sağlandı. Artık Heyeti Temsiliye, Mustafa
Kemal Paşa'nın başkanhğinda ülkenin gerçek yönetici organıydı.
Sıvas Kongresi, 4 eylülde 20-25 kadar delegenin katılımıyla açıldı. Bu sa> ı daha sonra katüanlarla 3S e yukseldı. Mustafa Kemal Paşa, Rauf Bey
(Orbay), Bekîr Sami Bey, Raif Efendi (Dinç), Fevzi Efendi (Fırat), Refet Bey (Beje) kongreye Şarki Anadolu Müdafaaı Hukuk Cemıyeti Heyet-i Tem-
siliyesi adına katılmışlardı. Vılayet xc livalan temsil eden delegeler şunlardı İsmail Fazıl Paşa, İsmail Hami Bey (Danişmend), Hikmet Bey (Fırat)
(tstanbul): Başağazade Yüsuf Bey (Başkaya), Necip Ali Bey (Küçüka). Dalamanlı Ahmet Şükrü Bey. Hakkı Behiç Bey (Bayiç) (Denızlı): Macit Bey
(Alaşehir): İbrahim Sürey^a Bey (Yigit)(Manisak Mehmet Tevfik Bey. Abdurrahman DursunBey (Çorum); Yusuf Bahri Bey (S'ozgat); Tatüzade Nu-
ri Efendi, Sami Zeki Bey (Kastamonu), Salih Srtkı Bey, Mehmet Şükrü Bey, Bekir Bay (Afyonkarahisar); Ahmet Nuri Bey, Osman Nuri Bey, Asaf Bey
(Bursa); Halil İbrahim Bey, Bayraktarzade Hüsevin Bey, Hüsrev Sami Bey (Kızıldoğan) (Eskişehir): Mustafa Efendi(Soylu) (Nıgde): Deüalzade Ha-
cı Osman Efendi (Nevşehir). Halit Hami Bey (Bor); Ömer Mümtaz Bey. Nuh Naci Bay, .Ahmet Hilmi Bey (Kalaç); Kara Yasıf Bey (Gaziantep); Boş-
nakzade Süleyman Bey (Samsun); Mazhar Müfit Bey (Kansu) (Hakkâri).
Bir anı
devlet
layışıan
HATİCE BİÇER
SIVAS - Hüsevin Uçuk; (1337 do-
gumlu) Ulus gazetesi Sıvas muhabin,
Atatürk'ü görmemış, ama onu görmüş
gibi anlatan, anlatırken de gözyaşlan-
nı tutamayan bir kışi. Uçuk, en çok
duygulandıgı bir anıyı şöyle anlattı:
Atatürk Sıvas'a ılk geldiği gün, Sı-
vaslılarla konuşurken, cebinde 80 bin
lira olduğunu. bundan başka parası bu-
lunmadığını, bu zor şartlar altında düş-
mana karşı koymak için çalıştıklannı
ve herkesin bu savaşta yardım etmesi
gerektiğini söylüyormuş.
O toplulukta bulunan bir Sıvaslı, adı
Hacıağa Efendi Atatürk'e seslenmiş,
"Paşam. ben 150 bin lira verecegim.
Hem de hemen" deyince Atatürk duy-
gulanmış. 150 bin lirayı alarak ordunun
ihtiyaçlan için kullanmış.
Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan
sonra İsmet Paşa'nın adının yazılı ol-
dugu bir mektup gelmiş Hacıaga'ya,
mektuptadiyormuşki, "150binBraçok
para, biz bu parayı size taksitle ödeye-
ceğjz." Bu yazıyı gören Hacıağa, agla-
mış ve Paşa" ya bir mektup göndererek,
"Ben bu parayı milletten aldım, millete
verdim. Daha da ihtiyacımız varsa he-
men yine para göndereyim" demiş.
Hüseyin Uçuk duydugu. ama hiç
unutamadıgı bu anıyı anlatırken gözle-
ri dolarak. 'Bir o zamanki Sıvas'a ba-
kjn, bir şimdiki Sıvas'a bakın. Düşman-
dan kurtuluş için fedakârhklar yapan
bu insanlara düşman yetişiyor. Hükü-
metler de aynı. Yeni kurulmuş bir dev-
let zor günlerindealdığı parayı geri öde-
meyi düşünürken. şimdikikr var oJanı
yemek için birbirine gûiyorlar" diyor.
'AÂ General'm öKiııı-<üıiııı savaşnnıProf. Dr. ERGÜN AYBARS
20. yüzyılın başında Basra Körfe-
zi'nde zengin petrol yataklannın bu-
lunuşu, emperyalızmın bütün ihtira-
smı bu bölgede yoğunlaştınnca Os-
manlı Imparatorluğu'nun da felake-
tinı hızlandırdı. Balkan Savaşı ve Bi-
rinci Dünya Savaşı ile başan Ingilte-
re'nindı. 1919 Ocakayında toplanan
Paris Banş Konferansı'nda "manda"
oyunu ile İngıltere Basra, Irak petrol
bolgesine yerleşti. 1910'dan beri
Chester projesiyle petrol bolgesine
giımek isteyen ABD, Ingiltere'ye ra-
kip olacak güçte olmadığı için kalan-
la yetinmek durumunda kalıyordu.
Istanbul'da sarayia ışbırliğinin sim-
gesi olan "tngjliz Muhipler Cemiye-
ti"ne karşılık, aydınlardan bir kısmı-
nın işbirliği içinde olduğu "Wilson
Prensipleri Cemiyeti'' bir bakıma tn-
giliz - ABD rekabetini temsil etmek-
teydiler.
Balkan ve Birinci Dünya savaşla-
nnın ağır yenilgisi sebebiyle Türki-*
ye, önemli oranda genç nüfusunu yi-
tirmiş, topraklan yagmalanmış, or-
duları dagılmış, silah ve cephanesi
elinden alınmış, açlık. sefalet, salgın
hastalıklar, eşkıya olaylan ile peri-
şan ve galiplerin vereceği karara, ka-
deri olarak razıdır. Paris"ten gelen ha-
berler Türkiye'nin parçalanışınm ke-
sin olduğunu göstennektedir. lngiliz
basmı Müslüman Türklerin, Hıristı-
yan ve Rum Ermenileri katlettikleri-
ni yayarak muhtemel işgallere kılıf
hazırlamaktadır. Halife - Padişah ln-
giliz himayesinde. tttihatçılara karşı
tekrar güçlenecegini düşünmektedir.
Anadolu'da başlayan Müdafaa-i
Hukuk ve Kuvayı Milliye hareketı,
Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya'da
yayımladığı genelgede ifadesıni bul-
du: "Ulusun bağımsızhğını yine ulu-
sun azim ve iradesi sağlayacaktır."
Dört subayın ımzaladığı ıhtilal bıldi-
risi, halk savaşının ilkelerini ortaya
koyunca, Osmanlı hükümeti. padi-
şah, Ingiltere bu oluşumu bozmak
için oyunlanna başladılar. Anado-
lu'ya "nasaıatheyefleri" göndererek
işgallere karşı konulmamasını isti-
yorlar. tstanbul hükümetince Balıke-
sir havalısı Umumi Kongre Müda-
faa-i Hukuk ve Kuvayı Millıyesi'ni
dağıtmakla görevlendirilen jandarma
komutanı, Anadolu'dakı gerçegı gö-
rünce, durumu 6 eylülde basma şu
sözlerleaçıkladı: **Milli teşkilatdeni-
len şey; köylükrin. kasabahlann, va-
Ya bağımsızlık ya ölüm!Mustafa Kemal. Söylev 'de ulusun kurtııluşu için dü-
şünülen yollar konusunda şunlan akianr:
"Şimdi Baylar. izin verirseni: size bir sorıt sorayım:
Bu dıırum ve koşullar karşısında kurtuluş için, nasıl
bir karar akla gelebihrdi?Açıkladığım bilgilere vegöz-
lem sonııçlanna göre, üç türlü karar ortava atümıştı:
Birincisi, tngiltere nin konıyuculuğunu ıstemek;
Ikincisi. Amerika nin güdümünü istemek.(...)Üçün-
cü karar. bölgesel kurtuluş yollarıyla ilgilidir.
Baylar. ben bu kararlann hiçbirini verinde bıılma-
dım Çünkü bu kararlann dayandığı bütün gerekçe ve
mantıklar çürüktü, temelsizdi. (.. )
O halde sağlam ve gerçek karar ne olabilirdi?
Baylar, bu dıtrum karşısında bir tek karar vardı. O
da ulusal egemenlige dayalı bağılsız-koşulsuz (tam)
bağımsız bir Türk devleti kurmak.
Oyleyse ya bağımsızlık, ya ölüm!
İşte gerçek kurtııluşu isteyenlerin parolası bu ola-
caktı
{Söylev, Ciltl-II, s.43, 44. Çağdaş Yaymlan. 1988)
tanlannı, evterini. barklannı namus
ve iffetlerini Yunanlılara karşı koru-
mak için halkın birieşmesidir."
Bu sözler Erzurum Kongresi ve
Batı Anadolu kongrelennin de ülkü-
sünü ifade edıyordu. tstanbul hükü-
metıni ve tngilizleri en çok endişe-
lendiren hareket ise Mustafa Kemal
Paşa'nın topladığı ve toplayacagı
kongreler idi. lngiliz ve Fransız ba-
sını -AsiGeneral". -KemaUstasiler"
diye tanımladıkları bu hareketi, sö-
mürgelerinde sık sık çıkan basıt
ayaklanmalara benzetiyorlardı. 370
milyonluk Hint Yarımadası'nı (Hin-
distan ve Pakistan) yetmiş bin perso-
nelle yönetıp sömüren Ingiltere, Ana-
dolu'da 8-10 milyon fakir, perişan,
savaş artığı, ümmet düzeyinde bir
topluluğun. hele Padişah - Halife de
avucunun içinde olduğuna göre si-
lahlı bırdireniş gösterecegini hiç um-
muyordu.
Mustafa Kemal daha Erzurum'da
vatanın bölünmezliği ve ulusun ba-
ğımsızlıgının emperyalizme karşı ve-
rilecek savaşla kazanılacagını açıkla-
mış, Amasya'da belirtildigi gibi Sı-
vas'ta ulusal bir kongrenin toplan-
ması hazırlıklan sürüyordu. Ali Ga-
lip ve Fransız tehditlerini çabuk etki-
siz kılan Mustafa Kemal ve Türk ulu-
sal heareketi için tehlikeli birgirişim
Amerikan mandacılanndan geldi.
ABD. Ermeni mandasını veya Türki-
ye mandasını incelemek üzere Tüm-
general Harbord heyetini gönder-
mişti. Harbord. Sıvas'ta Mustafa Ke-
mal ile de görüştü ve ABD Kongre-
si'ne geniş bir rapor yolladı. Özetle,
"Mustafa Kemal ulusal bir savaş ve-
riyor. cumhuriyet kurmak karann-
dâ, onun ulusaİ direnişini kmadıkça
Anadolu'da otorite sağlanamaz.
ABD'nin Anadolu'yu yönetmek için
450 bin kişilik bir orduya ihtiyacı var-
dır. Bu orduy u ABD bütçesivle besle-
mek mali sıkuıb yaraür. Anadolu kay-
naklan ise petrol de dışta kaldığı için
bunu karşılavamaz" diyordu.
İşin ilgınç yanı lngiliz Yüksek Ko-
miseri Amiral Robeck de. Mustafa
Kemal hareketinın bağımsız bir cum-
huriyet kurmaya yönelik olduğunu
hükümetine bildirmiştir.
Sıvas Kongresi'nde en büyük so-
run, Amerikan mandacılannın konu-
yu gündeme getirmelen oldu. HaB-
de EdBp'in ve Kara Vastf'ın 10 ağus-
tos tarihli mektuplanndaki istekleri,
Sıvas"ta Rauf ve Refet Bey gibi
Amasya Genelgesı'ni ımzalayanlar-
ca da desteklendi. Kongre çoğunlu-
ğu bu önenyi destekledi. Cumhuriye-
tin ılanından sonra da Terakkıperver
Cumhuriyet Fırkasf nı kuracak olan
bu grubun sözcüleri özetle şunlan
söylüyorlardı: "Yirminci yüzyıkla
500 milyon lira borcu olan, harap mfl-
leti pek mümbit olmayan bir topra-
ğı ve ancak 10-15 milyon lira geliri
olan bir kavim için bir dış himaye ol-
maksızın yaşamak imkânı olamaz.
Bağımsız yaşamaya mali dunımu-
muz erverişli değildir. Parasız. ordu-
suz ne yapabiliriz? Onlar uçak ile ha-
vada uçuyoıiar, biz henüz kağnı ara-
basından kurtulamıyoruz... Bugün
bağımsızlığımın kurtarsak bile yine
günün birinde bizi payiaşırlar. Eger
îzmir Yunanistan'da kalsa ve aranuz-
da bir savaş açüsa. düşmammız Yu-
nanistan'dan asker getirecegi halde,
acaba biz Erzunım'dan hangi trenle
taşımacıhğımızı yapabiliriz?'"
Mustafa Kemal'in bu teze karşı
tavn "Ya istiklal ya ölüm" sloganı ile
ortaya kondu. Bütün güçlüklere ve
özellikle içten gelen engellere rağ-
men toplanan Sıvas Kongresi, Türk
tarihinde başlı başına bir dönüm nok-
tası oldu. Ulusal ihtilal, savaş, kurtu-
luş, devrim, cumhuriyeti getiren
hamlenin vatan bütünlüğü ve ulusun
bağımsızlığı adına temeli Sıvas
Kongresi'nde atıldı. thtilalin ılk ga-
zetesi "lrade-i MiHiye" burada ya-
yımlandı. Tüm Müdafaa-i Hukuk,
Kuvayı Milliye örgütleri "Anadolu
ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk" ve "U-
mum Kuvayı Milliye Komutanhğı"
adıyla birleştirildi. Sivil yönetimler
de Heyet-i Temsiliye'ye bağlandı.
Osmanlı Devleti'nindinsel-gelenek-
sel otoritesinin yerini ulus iradesinin
alması artık önü alınmaz bir biçimde
Sıvas'ta gerçekleşti.