Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 TEMMUZ 1995 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER PKK terörünü koz olarak kullanan, İran, Irak, Suriye ve Yunanistan tehdit unsuru oluşturuyor TürkiyekuşatmaahmdaLALE SARIİBRAHİıVlOĞLU ANKARA - Yurtıçınde PKK terörüyle mücadele eden Tüıkiye, komşulan nede- nıyle doğu \e batıdan artan bir tehdit ku- şatması altına girdı. Türkıye'nin; toprakla- nnda Kürt nüfusu da bulunan doğudaki komşulan İran, Irak ve Suriye, PKİC terö- ristlerini, Ankara'ya karşı zaman zaman bırdış politika kozu olarak kullanmaya de- vam ediyorlar. Batıda da Türkiye'ye yöne- lik "en büyükrisk vedış tehdit" unsuru ola- rak nitelendirilen Yunanistan, bir yandan PKK ile bağlantısını güçlendinrken. diğer yandan Suriye gibi ülkelerle işbirliğini sık- laştırarak Ankara'yı "çember" içme alma politikasını uygulama çabasında. Türki- ye'nin, Azerbaycan'ı işgali nedeniyle eko- nomik abluka uyguladığı doğu komşusu Ermenistan'ın ise geçmiş yıllara göre son zamanlarda Ankara'yı karşısma almama- ya özen gösterdiği gözleniyor Türkiye, zaman zaman ülke bütünlüğü- ne tehdit olarak gördüğü bu ülkeler ile ay- nı cografyayı paylaşması nedeniyle dış po- litikasını çok hassas dengeler içinde yürût- mek zorunda kalıyor. Türkiye'nin sorunlu olduğu komşulanndan çoğu ile ilişkilerin iyileşmesi halınde çok güçlenecek karşılık- lı ekonomik çıkarlan bulunuyor. Uzmanlar Türkiye'nin PKK terörünü er- ken teşhis edememesınin bazı komşulann PKK'yi "barmdırma, besleme ve kök sal- malanna meydan vermede" rol oynadığı- nı da savunuyorlar. Genelkurmay Başkanhğı'nın son olarak yaptığı tehdit değerlendirmesinde, bazı ül- kelerin PKK terörünün çözümünü geciktir- me çabalanna karşı. Türkiye'nin en önem- li ve öncelikli sorunu olan bölücü terörden kaynaklanan iç güvenlik sorununun bir an önce çözülmesi gerektiğine işaret ediliyor. Türkiye'nin sınırdaş olduğu diğer iki komşusu Bulganstan ve Gürcistan ile iliş- kileri iyi yönde ilerleme kaydediyor. Gür- cistan Türkiye için Orta Asya'ya önemli bir çıkış kapısı konumunda. Dağılan Varşova Paktı'nın eski üyesi Bulganstan ile askeri ve siyasi ilişkiler de olumlu gelışmeler kaydediliyor. Türki- ye'nin Avrupa'ya çıkış kapısı olan Bulga- ristan'm Balkanlar'da diğer bazı ülkelere oranla daha dengeli ve tarafsız bir politika uygulaması Türkiye açısmdan önem taşı- yor. Türkiye PKK teröristlerinin Bulgaris- tan'ı geçiş noktası olarak kullanmalanna karşı Sofya ile sürekli temas halinde bulu- nuyor. Türkiye'nin doğnıdan komşusu olmadı- ğı ve dağılan SSCB'nın mirasına konan Rusya Federasyonu, Ankara'nın dış politi- kasında önemli yer tutan ve bazı komşula- nyla ilişkilerini zaman zaman önemli ölçü- de etkileyen bir ülke. Türkiye'nin önemli bir doğalgaz kaynağı olan Rusya ile ikili ti- cari ilişkileri, dış politikadaki petrol bonı hatlan gibi konulardaki çekişmelere rağ- men çok yoğun seyrediyor. YUNANİSTAN En tehlikeli komşumuzAynı ittifak içinde bulunduğu Türkiye'ye yönelik düşmanlığını bir ölçüde devlet politikası haline getirdiği belirtilen Yunanistan'ın, son zamanlarda PKK terör örgütü ile Yunanlı mılletvekilleri düzeyınde temas içine girmesi köklü sorunlan bulunan ıki ülke arasındaki gerginliği tırmandırma noktasına getırdi. Bazı Avrupa ülkeleri gibi PKK'nin sözde siyasi kanadı ERNK'nin ülkesinde büro açmasına ızin veren Yunanistan daha da ileri gidcrek PKK teröristlerine toprakiannda eğitim imkanı vermeye başladı. Yunanistan bır süre önce toprakiannda Kürt Kızılayı'mn büro açmasına da izin verdi. Yunanistan, 1980'li yıllarda ülkesine sığınan ve siyasi mültecı statüsü verdiğı PKK teröristlenne Lavrion mülteci kampında bannma olanağı tanıdı Yunanistan "Düşmanımın düşmanı dosrumdur" yaklaşımıyla son olarak Sunye ile yakınlaşma ıçıne girerken bir grup Yunanlı milletvekili geçen haziran ayında Suriye de PKK terör örgütünün lideri Abdullah Öcaian ile buluştu. Yunanistan sözde Kürt Parlamentosu'nun Başkanı Yaşar Kaya'yı da ülkesinde ağırladı. Türkiye ile Yunanistan arasında, Arina'nın Ege'yi Yunan gölü haline getirmeyi amaçlayan karasulan ve Kıbns sorunu ile Balkanlar'da çekışme diğer önemli sorunlan oluşturuyor. ABDgirişimleri askıda Türkiye ve Yunanistan arasındaki köklü sorunlann çözümü yolunda ABD ve NATO'nun girişimleri ise Ankara ve Atina arasında ilişkilerin gerginleşmesi nedeniyle şimdilık askıda. ABD'nin hazırladığı Güven Artıncı Önlemler (GAÖ) çerçevesinde iki ülke arasında alt düzeyde devam eden görüşmeler de kesilmiş durumda. SURİYE ilişkiler buzdolabında 8.Cumhurbaşkam Turgut ÖzaL Suriye'ye yapüğı ziyaret sırasuıda Hafiz Esat Oe görüşmüş ve bir su protokolu imzalanacağıru açıklamışn. İRAN Ankara, Tahran'a uyarı dozunu arttırdıBölgesel bir güç olma çabası ıçindeki Iran'ın kitle imha silahlanna sahip olma çabalan, PKK'nin bu ülkeden faaliyet göstenne gınşimlen kadar Türkiye açısından önemli bir tehdit olarak ortaya çıkıyor. Ankara, son zamanlarda İran topraklanndan Türkiye'ye yönelik tehdidi arttıran PKK teröristleri konusunda Tahran'a dıplomatik kanallan kullanarak askeri caydıncılığını göstenne eğilımi içıne girdi. Türkiye, anayasası topraklanna yabancı güçlerin girmesine izin vermeyen Irana, "Teröristieri ya sen yok edersin > a da ben bu işi senin toprakiannda yaptnak zorunda olurum" gibısinden bir uyanyı geçen ay içinde Tahran'a bir temsilci aracılığıyla iletti. Türkiye'nin artık teröristlere karşı somut önlemler alması yolundaki ısteğine lran'dan yanıt cabuk geldi. Geçen ay Türkiye'yi ziyaret eden İran Içışleri Bakan yardımcısının hemen ardından, Devlet Başkanı Haşimi Rafsancani Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e mesajını taşıyan Dışişlen Bakan Yardımcısı Alaaddin Brucerdiyi Türkiye'ye gönderdi. Türkiye ile her iki ülkenin de kendi topraklan içinde PKK teröristlerine karşı bir koordinasyon içinde eş zamanlı harekat yapılması önerisini getiren Iran'ın bundan sonra nasıl bir uygulama içine gireceği önem taşıyor. Diplomatik kaynaklar, Iran'ın Brucerdi'nin ziyareti ile ilk kez PKK terörist varlığını tanıdığına da dikkat çektiler. ABD'nin son yayımladığı global terör raponında Iran'ın PKK için bir "Serbest alan" olduğu da belirtiliyor. Vazgeçemeyeceğimiz komşumuz İran İran ile terör konusundaki sıkıntılara rağmen Türkiye'nin, "Rejimini beğense de beğenmese de vazgeçemeyeceği'' bir komşusu olduğuna dikkat çeken diplomatik kaynaklar şu yorumu yapıyoriar: "tran ile 528 kflometrelik bir sırunmız var. En eski suurlanmızdan biri Nisbi olarak bakıldığında sınırlanmızdaki en sorunlu komşulanmızdan biri değü." İran Türkiye'nin dış politika çıkarlan açısından önem taşıyan bir ülke. Bır diplomatik kaynak, "Daha da önemlisi İran Orta \sya CumhurrveÜerine Türkiye'nin uzanış yolu üzerinde. Bu ülkeler İran ile uzun sınırlar paylaşı>oıiar. Yani İran'daki rejimi beğenelim, beğenmeyelûn bunlan yok farzedip arkamızı dönemeyiz." İran Türkiye açısından önemli bir doğalgaz kaynağı konumunda. Ortadoğu'nun tsrail ile birlikte Arap olmayan iki ülkesinden biri olan Şii mezhebıne bağlı İran, çoğunluğu Şii olan zengin petrol kaynaklanna sahip Körfez ülkeleri üzerinde de büyük etkinliğe sahip. Türkiye ve Suriye arasında ön önemli sorunlar, Ortadoğu ülkelerinin hemen hemen hepsini ilgilendıren sınıraşan Fırat ve Dıcle sulan, PKK terör örgütünün liden Abdullah Ocalan'ın bu ülkede bannması ve Şam'ın ' Hatay üzenndeki hak iddialannı sürdürüyor olması. Iran'ın tersine Türkiye ve Suriye arasında bu yıl içinde önemli bir temas da olmadı. Turgut Ozal 1987'de bu ülkeye yaptığı ziyaret sırasında Şam ile bir su protokolu imzalanacağını açıklamıştı. Bu açıklamadan cesaret alan Suriye, Türkiye ile yürüttüğü ve su kaynaklannın akılcı kullanımı yollannın arandığı teknik görüşmeleri tek yanh olarak 1993'tekesti.O tarihten bu yana ise Türkiye ile Suriye arasında bir su anlaşması imzalanmadı .Türkiye, suya karşı terör bağlanttsı kurduğunu yalanlıyor ancak Suriye ile Fırat ve Dicle sulanndan Şam'a verilecek su miktan konusunda yapılacak bir anlaşma öncesi, Suriye'nın terör konusunda Türk kamuoyunu tatmın edecek bir ortamı henüz hazırlamadığını belirtiyor. Hatay ve terör kozu Türkiye, Sunye'nin su konusunda suni olarak varattığını belirttiği sorunun aşılması için bir paket çözüm istiyor. Buna göre Sunye ile yapılacak bir su anlaşması, Şam'ın PKK ve Hatay kozunu cebine atması ve ileride bu kozlan kullanmasını önlemeye yönelik olmalı. Su konusunda Türkıye genelde yalnız kalmış durumda. Ortadoğu ülkeleri Suriye yanlısı bir politika izlerken tsrail de çeşitli kanallardan, "Türkiye Suriye ve Irak'a daha fazla su versin biz de kendi çevremizdeki ülkelere daha fazla su vereBm" yolunda Ankara üzerinde bir baskı uyguluyor.Suriye ile en son temas Turizm Bakanı lrfan Cürpınar'ın bu yıl 5-10 nisan tarihleri arasında yaptığı ziyaret ile oldu. Suriye ile temaslar 1994'te dönemin Dışişleri Bakanı Mümtaz Soysal'm, Kuzey Irak konusunda iran ve Suriye ile yapılan üçlü toplantı çerçevesinde oldu. Içişleri Bakanı Nahk Menteşe de yine geçen yıl Suriye'yi ziyaret etti. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirelise 1993'te Başbakan iken bu ülkeyi ziyaret etti.Suriye'nin Türkiye'ye tepki olarak halen gün vermemesi yüzünden, Irak'm bölge ülkeleri tarafından bağımsızhğımn doğrulândığı ve bu kez Iran'da yapılması planlanan üçlü toplantı da henüz gerçekJeştirilemedi. Suriye'nin toprakiannda banndığını inkar ettiği terör örgütünün lideri Abdullah Ocalan'ın geçen ay bır grup Yunanlı milletvekili ile Şam'da el sıkışırken fotoğraflannın yayımlanması Türkiye'nin eline bir başka somut kanıt vermiş oldu. Türkıye, ABD'nin arabuluculuğunda tarihsel düşmanlar Suriye ile tsrail arasında Ortadoğu banş görüşmeleri çerçevesinde ortaya çıkan yakınlaşma pohtikasmın Şam'ın terör bakış açısını ister istemez değiştirmek zorunda bırakacağı ve bu bağlamda bu ülke kaynaklı PKK terörü sorununun da çözülmesi olasıhğına dikkat çekiyor. IRAK ERMENISTAN Otorite boşluğu terör yarattı Erivan esnek tutum içinde Koalisyon güçlerince sona erdirilen Kuveyt'i işgali nedeniyle Irak'a 5 yıldır uygulanan Birleşmiş Milletler ambargosu Türkiye açısından ciddi bir ticari ve terör sorunu doğurdu. lncirlik'te konuşlu Çekiç Güç'ün. Saddam Hüseyin kuvvetlerinin olası saldınlanna karşı korumak için K.Irak'ı bir koruma şemsiyesi altma alması Irak'ın bölgedeki fıili egemenliğini sona erdirirken bır otorite boşluğu da yarattı. Türkiye'nin, Irak'ın uluslararası topluluğa katılması yönünde yaptığı diplomatik girişimler "Saddam gttmeden Irak için çözüm ohnaz" diyen ABD engeline takılmaya devam etti K.Irak'taki rakip gruplar arasındaki çatışmalar ile dâha da güçlenen PKK'ye karşı TSK'nın martta gerçekleştirdiği harekatın ardından ise sınır güvenliği konusunda henüz ciddi bir adım atılmadı. K.Irak'ta devam eden otorite boşluğu ve Türkiye'nin başlıca iç tehdit unsuru PKK'nin burada üslenme olanağı bulması nedeniyle K.Irak Ankara için başlıca tehdit bölgelerinden biri olmaya devam ediyor. Türkiye son iki yıldır K.Irak'a insani yardım yaparak bölge halkını elinde tutma politikası da izliyor. SSCB'nin dağılmasından sonra1991 yılında bağımsızhğını ilan eden Ermenistan Türkiye'nin yeni başağnsı olarak ortaya çıktı. Türkiye üzerinde toprak talebinden resmen vazgeçmemiş olan Ermenistan PKK teröristlerini de topraklannda banndırarak terör örgütünü Ankara'ya karşı koz olarak kullanmayı yeğliyor. Ancak Ermeni yönetimi son bir yıllık dönem içinde varlık nedenini Türk düşmanlığı temeline oturtan muhalefetteki Taşnak partisinı kapatma gibi önlemlerle Türkiye ile yakınlaşma çabası içine girdi. Azerbaycan'ı işgali nedeniyle Türkiye'nin ekonomik abluka altına aldığı Ermenistan, Ankara için Orta Asya'ya önemli bir çıkış kapısı konumunda. Türkiye Erivan'a karşılıksız bir jest yaparak ablukanın etkilerini bir ölçüde rahatlatacak bir girişim ile kapalı tuttuğu hava koridorunu açtı. Banş gelmesi halınde Azeri petrollerinin boru hatlanyla Ceyhan'a ulaşması öncesindeki güzergahlardan biri olabilecek Ermenistan ile Azerbaycan arasında banşın yakında sağlanacağı işaretleri de veriliyor. Türk-Yunan Dostluk Derneği Başkanı'nın demeci: Türk-Yuııaıı haUdarı dost YUSUFÖZKAN ANKARA - Türk-Yunan Dostluk Derneği Başkanı mımar Cengiz Bektaş. Yunan siyasetçilerinin, kendi ıç polıti- kalannda zayıf duruma düştükleri an- da düşmanlıkJara sanldıklannı belırte- rek Yunanistan'ın son dönemde PKK ile yakınlaşmasında da bu durumun önemli bir etken olduğunu savundu. Yunan halkında "Türkdüşmarüığı" ol- madığını. politikacılar tarafından ya- ratılmış bir "Türk korkusu" bulundu- ğunu belirten Bektaş, "Yunanistan'ın PKK'yeyardım ve yataklık etmesi, Yu- nan halkının bir polrtikası değil. Yuna- nistan hükümetinin bugünkü politki- kasuıda bu yufkalık ve zayıflık var" de- di. Bektaş, Kıbns sorunu, 12 mil konu- su ve Yunanistan'ın PKK ile ilişkileri nedeniyle son günlerde yeniden buna- lım boyutuna ulaşan Türk-Yunan iliş- kılen ve Başbakan Tansu ÇUfcr'in Ati- na'yı "onursuzluk"la suçlamasına iliş- kın gelişmeler konusunda Cumhuri- yet'in sorulannı yanıtladı Kendi iç polirikalannda zayıf duru- ma düşen siyasetçilenn düşmanlıkJara sanldığını belirten Türk-Yunan Dost- luk Derneği Başkanı Bektaş. "Politi- kacılar, dışanda bir öcü, bir düşman göstererek kendi halkları gö/ünde pu- an toplamaya çalışı>oriar. Ozellikle Yu- nanlı politikacılar, başta Andreas Pa- pandreu'nun bu tür davranışlan oldu- ğunu örnekleriyle biliyoruz. Bunu bi- razcık da kışkutmak amacıyia y-apıyor- lar. Yunanistan'ın PKK ile ilişldsinde, bu önemli bir ağırhk" dedi. Şu anda Türk halkını en çok etkile- yecek şeyin, Yunanistan'ın PKK'ye yardım ve yataklık etmesi olduğunu vurgulayan Bektaş, "Ama bunun Yu- nan halkının bir politikası olmadığına yüzde yüz inanryorum. Ancak Yunan hükümetinin bugünkü politikasında ne ) azık ki,bu yufkahk ve zavıfhk var" de- dı. Türk-Yunan Dostluk Derneği Baş- kanı Bektaş, Çiller'in, önceki günkü açıklaması konusunda da "Sayın Baş- bakan'ın sözlerini, yüzünü Yunan hal- kına çevirip söylemesini, halkta düş- manlık olmadt^nı sezinleyip iyi bir de- ğeriendirme yaptığı şekünde algılryo- rum" dedı. Çiller, Atina'yı telaşlandırdı ÇtLLER-Sert çıktı. ATtNA (AA) - Başbakan Tansu Çiller'in, bölücü ör- güt ve yandaşlannın hımaye ve destek gördükleri Yuna- nistan'a yaptığı uyan, Ati- na'da telaş yarattı. Hükümet Sözcüsü Evan- getos Venizelos'un yanı sıra ana muhalefet lideri Milti- adis Evert ve Yunan basını, Türkiye'nin gerginlik yarat- mak istediğini iddia ederek, Çiller'in bu uyansını mak- satlı olarak saptırdı. Venize- los, Çiller'in Parti Meclis Grubunda yaptığı uyanyı, Yunanistan aleyhınde bir if- tira imiş gibi gösterip, iki ül- ke arasında kasten gerginlik yaratmayı amaçladığını ile- ri sürdükten sonra, "Budav- ranışın Türkiye'yi Avru- pa'dan uzaklaştırdığını*' id- dia etti. Sözcü, terörve bö- lücü örgüt konusunda Tür- kiye'ye arka çıkan batılılan da suçlamaya kalkıştı. Venizelos, BM ve AB başta olmak üzere, tüm ulus- lararası kuruluşlara ve ya- bancı ülke hükümetlerine Türkiye'yi şikayet edecekle- rini açıkladı. Anamuhalefet Partisi Ye- ni Demokrasi'nin (ND) lide- ri Mirtiadis Evert de, Çil- ler'in Güneydoğu Anadolu meselesini çözemediğini ve dikkatleri başka yöne çek- mek için bu tür bahanelere başvurduğunu öne sürdü. Evert, Türkiye'nin, bu ne- denle Avrupa'dan ve geliş- miş dünyadan uzaklaştığını iddıa etti. Evert, aynca, Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'nın Tür- kiye'^ protesto etmesini ve uluslararası kuruluşlan uyarmasını ıstedi. Yunan basını Bu arada, Yunan radyo ve televizyonlan Çiller'in uya- nsını bir "savas, haarhğT ha- vası içinde verırlerken, ga- zeteler, bu konudaki haber- lenni, Hükümetın ve muha- lcfctin iddialanna paralel olarak, çarpıcı başlıklar ai- tında geniş şekilde yayımla- dılar. Ankara temaslan Yunanistan'ın Anka- ra'daki Büyükelçisi Dimit- rios Nezeritis, gerginleşen Türk-Yunan ilişkilerini yu- muşatma olarak da nite- lendirilebilecek "nezaket ziyaretlerinde" bulunu- yor. Nezeritis daha önce Dışişleri Bakanlığı'ndan aldığı randevular çerçeve- sinde dün de Siyasi Planla- ma Dairesi Genel Müdürü Nabi Şensoy ve Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyü- kelçi Ömer Akbel ile gö- rüştü.