Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
5 MAYIS1995CUMA CUMHURİYET SAYFA
EKONOMÎ
KİT'ler gaypi
menkul satıyor
• AIVKARA (ANKA) -
KlT'ler, değeri trilyonlan
bulan gayrimenkulleri
satmak için yanşa girdi.
EBK'nin ardından TZDK
toplam tutarı 3 trilyonu
bulan taşınmazlannı,
TPAO, TMO ve Petkim de
çeşitli yerlerdeki bina ve
arsalannı satışa çıkardı.
TCDD yanm kalmış
fabrikasını, deniz nakJiyat
da inşa halındekı ıki
gemisini satmak için
harekete geçti.
Tanma destek
OECO gerisbide
• ANKARA (ANKA) -
Türkiye'de tanm sektörûnün
Türkiye dışındakı diğer
OECD ülkelerinin
ortalamasindan daha düşük
bır oranda destek gördügü
belirlendi. OECD "Tanm
Politikalan ve Ticareti
Türkiye Üike Raporu"nda
tanm kesimine yapılan
toplam transferlerin, iç
fıyatlarla ifade edilen
toplam üretim değerine
oranını gösteren 'Uretici
Destekleme Eşdeğeri'nde
(UDE) Türkiye, 1993
yılında yüzde 37 ıle, aynı
yıl yüzde 42 olan Türkiye
dışındakı OECD ülkeleri
ortalamasının önemli
. ölçüde gerisinde kaldı.
Sanayi üretimi
yüzde 3.5 gerüedi
• ANKARA (ANKA) -
Sanayi üretiminde geçen
yıla göre gerileme, martta
da sürdü. Toplam sanayi
üretimi ocak-mart
döneminde geçen yılın
aynı dönemindekinin
yüzde 3 5 altında kaldı.
Toplam sanayi üretimi
mart ayında geçen yılın
aynı ayına göre yüzde 1
geriledi. Mart aylan
itıbanyla, başlıca sanayi
kollanndan madencilik
üretiminde yüzde 7.5.
imalat sanaynnde yüzde
2.1 gerileme meydana
geldi, elektrik gaz ve su
sektörûnün üretimi ise
yüzde 5.4 arttı.
ŞİRKETLERDEN
• MICROSOFT
Wındows 95'in ön tanıtımı
için Conrad Otel'de bir
seminer düzenledı.
• NORDSTERN
Sigorta'nın teknık kân
1994 yıhnda yüzde 367
artarak 32.3 milyar TL
olarak gerçekleştı.
• FORD ESCORT
otomobilleri Boğaziçi
Üniversıtesi Kampüsü'nde
tanıtıldı.
• TURKCELL GSM
şebekesı abone sayısı
lOO.OOO'ı geçti.
• TÜTÜNHANK'ın otuz
kişiden oluşan yönetıci
adaylan, eğıümlerının ilk
gününde Genel Müdür
Yardımcılannın da
katıldığı bir kokteylle
bankanın üst yönetimi ile
tanıştı.
• RAKSEV kendi
ürünleriyle ılgili hizmet
veren yetkilı servıslerini
eğitime tabi turuyor.
• YUTAV Uluslararası
Tavukçuluk Fuan ve
Konferansı 24-27 Mayıs
tarihlen arasında
Mecidiyeköy'deki FM Fuar
Merkezinde yapılacak.
• KLM Hollanda
Kraliyet Hava Yollan'nın
75. Kuruluş Yıldönümü
nedenıyle düzenlenen ve
12Odeğışikülkeden 12
binden fazla kışinin
katıldığı "Dünyayı
Bırleştirme" Yanşmasında
uluslararası jün 12
katılımcıyı binncilik
ödülüne layık gördü.
• KAPİTAL BANK
Genel Müdür
Yardımcılığı'na Eşref
Taştop getirildi.
• NESTEA'nin
şponsorluğunda Koç
Universitesı tarafından
organize edilen Bahar
Festivaii ünıversitenin
Istinye kampüsünde
gerçekJeşti.
• ECZACIBAŞIllkkez
Dünya Sağlık Örgütü'nce
ilaçlann üretım
standartlannı ve kalıte
güverülirliğıni sağlamak
amacıyla uygulamaya
konulan ve Sağlık
Bakanlığf nca 1984 yıhnda
Türkiye'de uygulamaya
başlanıp. bu yılın ocak
ayındakı yörtetmelikle
AvTupa Birliği'nin son
standartlanna göre
güncelleştinlen GMP "lyi
Uretim Teknıkleri" ni
sektörde uygulayan tek
kuruluş olma özelliğini
koruyor.
• VAKIFBANK'la
Hajzine arasında Dünya
Bankası kredileri devir
anlaşması imzalandı.
Krediler fiilen
kullandınltnaya başlandı.
Yıllık fiyat artışlan, tüketicide yüzde 94.3 ve toptan eşyada ise yüzde 91.2 oldu
Enflasyon üç hanenin altma düştü
• Tüketici fiyatlanndaki
yıllık enflasyon, nisan
ayında, bir önceki yılın aynı
ayına göre yüzde 94.3
oranında gerçekJeşti.
Fiyatlar, geçen ay yılbaşına
göre yüzde 25.1 oranında,
bir önceki aya göre de
yüzde 6.4 oranında arttı.
ANKARA (Cmnhuriyet Büro-
su) - 5 Nısan Kararlan'nın ardın-
dan geçen yıl nısan ayında yüzde
32.5 oranında artan aylık enflas-
yonun endeksten çıkmasına kar-
şın, toptan eşya fiyatlannda yıllık
enflasyon yüzde 91 2 düzeyinde
gerçekleştı. Toptan eşya fiyatla-
nndaki artış. özel sektörde yüzde
101.5 oranına ulaşırken. KÎT
ürün fiyatlan aynı dönemde yal-
nızca yüzde 68.9 oranında yük-
seldi. Toptan eşya fiyatlanndaki
enflasyon, nısan ayında. bır önce-
ki aya göre yüzde 3.9 oranında,
yılın ilk 4 aylık döneminde de
yüzde 27.9 oranında gerçekleşti.
Tüketici fiyatlan da, 1994 yılı
Nisan ayında gerçekleşen yüzde
24.7 oranındaki enflasyonun en-
deksten çıkmasına karşın, geçen
ay, yıllık bazda, bir önceki yılın
aynı ayına göre yüzde 94.3 ora-
nında yükseldi. Fıyatlardakı artış
geçen ay yılbaşına göre yüzde
Mart Nisan Mayıs Ha;'a AraMc Ocak Şubat Mart Nısan
25.1 oranında, bir önceki aya gö-
re de yüzde 6.4 oranında gerçek-
leştı.
Tüketici fiyatlannda yüzde
94.3 oranındaki artışla. hüküme-
tin memur maaşlanna, geçen yı-
lın kaybının giderildiği gerekçe-
siyle 1995'in tümü için verdiği
yüzde 91 düzeyindeki en yüksek
oranlı zam da eksiye düşmüş ol-
du. Hükümet, geçen yılın son 6
aylık dönemi için de memura 620
bin lıralık maaş artışı vermışti
Devlet Istatistik Enstitüsü'nün
(DİE) fiyat artışlanna ılışkin ni-
san ayı venlerine göre, toptan eş-
ya fiyatlan geçen ay KİT ürünle-
rinde yüzde 4. özel sektörde de
yüzde 3.9 oranında arttı. Yılbaşı-
na göre, toptan eşya fiyatlannda
enflasyon özel sektörde yüzde
30.1, kamu sektöründe de yüzde
22.7 oranında gerçekleşti.
Fıyatlardakı artış geçen yılın
aynı ayına göre kamu sektöründe
yüzde 68.9 oranında kalırken,
özel sektörde yüzde 101.5 oranı-
na ulaştı. Toptan eşya fiyatlan 12
aylık ortalamalara göre, özel sek-
törde yüzde 135.1, kamu sektö-
ründe de yüzde 130.6 olmak üze-
re yüzde 133.7 oranında yükseldi.
Yıllıklar üç haneü
DİE verilenne göre, tüketici fi-
yatlan nisan ayında bır önceki
aya göre yüzde 6.4 oranında.
1994'ün aynı ayına göre de yüzde
94.3 oranında arttı. Tüketici fi-
yatlanndaki artış oranı yılbaşına
göre yüzde 25.1 "e ulaştı. 12 aylık
ortalamalara göre de tüketici fi-
yatlan yüzde 117 oranında yük-
seldi.
Tüketici fiyatlannda nisan
ayında bir önceki aya göre en
yüksek oranlı artış yüzde 7.1 ile
Konya'da gerçekleştı. Fiyatlar ge-
çen ay Samsun'da yüzde 7, Anka-
ra'da yüzde 6.9, lstanbul'da yüzde
5.9, Adana'da yüzde 5.9, Erzu-
rum'da yüzde 6.7, Diyarbakırüa
da yüzde 5.3 oranında arttı.
DİE verilenne göre, Türkiye
genelinde, nısan ayında bir önce-
ki aya göre. gıda fiyatlan yüzde
6.3. giyim ve ayakkabı fiyatlan
yüzde 12.7, ev eşyalannın fiyat-
lan yüzde 6, sağlık ve kişisel ba-
kım giderleri yüzde 6.1. ulaştır-
ma-haberleşme hizmetlennın fi-
yatlan yüzde 5.6, kültür hizmet-
lennın fiyatlan yüzde 2 ve konut
fiyatlan yüzde 3.2 oranında arttı.
YORUM
ÖZTİN AKGÜÇ
PTPnin T'si idari yargı yolunda
• Türk Telekomünikasyon'un satışını öngören yasa için Anayasa Mahkemesi'ne gidemeyen
milletvekilleri, anayasaya aykın uygulamalan idari yargı yoluyla önlemeye çalışacaklar.
TÜREY KÖSE / ESRA YENER
ANKARA'- TBMM'de önceki gün
onaylanan Türk Telekomünikasyon
A.Ş.'nın özelleştınlmesını öngören yasa
için Anayasa Mahkemesi'ne gidemeyen
milletvekilleri. anayasaya aykın uygulama-
lan idari yargı yoluyla önlemeye çalışa-
caklar.
CHP Ankara Milletvekıli Prof. Dr.
Mümtaz Soysal, ANAP'ın yasaya destek
vermesınden dolayı Anayasa Mahkeme-
si'ne gidilmesı için gereken 90 ımzanın
toplanamayacağını belırterek, "İlk uygula-
mada idari yargıya başvurarak yasanın
anayasaya aykınkğını ortaya çıkaracağız"
dedi. DSP fstanbul Milletvekıli Prof. Dr.
Nami Çağan da, yasayla telekomünikas-
yon hızmetlennın lisans ve işletim hakkını
kiralayacik şirketlere kamulaştırma yetkisi
venldiğıne dıkkat çekerek, "Anayasaya ay-
lun uygulamalan idari yargı yoluyla önle-
riz" açıklamasmı yaptı. RP Genel Başkan
Yardımcısı ve Sıvas Mıllervekili Musa De-
mircL PTT'nın T'sinın satışına ılışkin ya-
T, satışa bakansız çıktı
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Ulaştırma Bakanı JVlebmet Köstepen'ın
istifasına neden olan PTT'nın T'sinın
özelleştınlmesıne ılışkin vasa,
TBMM'den, "ugfli bakan"
olmadan çıktı. Ulaştırma Bakanı
Köstepen. yaklaşık I ay önce
istifasını verdiği için
bakanlığıyla ılgısını keserken, Başbakan
Tansu Ç&İer, istifayı işleme koyarak yeni
atama yapmak yenne, ilgılı bakan
olmadan yasayı Meclıs'ten geçirdı.
Çiller'ın bu tavn. "Başbakan,T
özelfeştinnesini kendisine mal etmek
istiyor, bu başanyı kimseyle
paylaşmak istemiyor" yorumlanna
neden oldu.
Köstepen, TBMM'den kendısi
olmadan geçen yasayı. "Hayıriı olsun "
sözlenyle değerlendırdı.
sanın amacının "doğrudan sabşla birikrini
zengin etmek" olduğunu savundu.
PTT'nin T'sı olarak adlandınlan teleko-
münikasyon hızmetlerinin hisse senetlen-
nin satılması ve lisans ile işletme haklan-
nın kiralanması yöntemiyle özelleştirilme-
sini öngören yasa, önceki gün TBMM'de
onaylanarak kabul edildi.
Yasa, Türk Telekomünikasyon A.Ş.'nin
en fazla yüzde 49 oranındaki hissesinin sa-
tılmasını öngörüyor. Buna göre, Türk Tele-
kom'un yüzde 10 oranındaki hissesi Posta
Işletmesi Genel Müdürlüğü'ne bedelsiz
olarak devredilecek. Şirketin geri kalan
yüzde 5 oranındaki hissesi çalışanlar ve
küçük tasarrufçuya, yüzde 34 oranındaki
hissesi de gerçek ve tüzelkışilere satılacak.
Yasaya göre; telekomünikasyon hizmet-
lerinin işletme ruhsatlan ve lisanslan 49
yıllığına, sadece işletme lisans ve ruhsatı-
na ihşkin hizmet vermek üzere kurulmuş
sermaye şırketlenne kıralanabılecek. Yasa,
şırketlenn haberleşmenın gizlıiığine. mıllı
güvenlık ve kamu düzenine aykın davra-
nışta bununamayacaklannı da öngörüyor
Yasaya göre, Türk Telekomünikasyon
AŞ'nın hısselennın satışı \e hızmetlenn li-
sans ve ruhsatlannın kıralanmasına yönelik
düzenlemeler Özelleştirme ldaresi Başkan-
hğı'nca yürütülecek. Yürütulecek düzenle-
melerde uygulanacak yöntemler Ulaştırma
Bakanlığı'nca belırlenecek.
Yasaya göre, lisans ve ruhsat alan serma-
ye şirketlerının uygulayacakları projeler
için, bedelı şırket tarafından karşılanmak
üzere kamulaştırma yapılabilecek.
Hisse senedı satışlanndan elde edılecek
gelirlerin yüzde 20'ye kadar olan bölümü
posta hizmetlerinin, yüzde 20'ye kadar
olan bölümü de telekomünikasyon hizmet-
lerinin geliştınlmesi için kullanılacak. Hız-
metlenn kiralanmasından elde edilecek ge-
lirlerin de yüzde 2'si telekomünikasyon
hizmetlerine aynlacak. Gelirlerin geri kala-
nı, Hazine'ye devredilecek
Duygusal Solculuk
Yaşamı boyunca maddi sıkıntı çekmemiş, gelir ve
servet düzeyi Türkiye genelıne göre oldukça yüksek
bir grup arkadaş tartışıyorduk. Bızlerde ılımlı da olsa
sol düşünceler, sola eğilim nasıl yeşerdi dıye. Genç-
liğımizde belki de çocukluktan tam çıkmadan oku-
duğumuz bazı romanlar, özellikle Emile Zola'nın,
John Steinbeck'in, Panait Istrati'nin romanları,
bunda etkılı oldu. Kömür işçılenyle, göçmen işçilerle,
onlann yaşamlan ile, somürü duzeni ile romanlarda
tanıştık. Acımak, haksızlığa, sömürüye duygusal
başkaldın, insanlann büyük bölümünün hangi koşul-
larda olursa olsun değer olduğu düşüncesi, daya-
nışmanın gereklilığıne inanç, sol düşünceleri yeşertti.
Bu tür bir solculuğa, duygusal solculuk, romantik
solculuk denilebilir.
Eğrtim, yurtiçi, yurtdışı gözlemler, genelleştirrneye-
yim ama, en azından bana, ekonomik liberalizmin,
serbest pazar ekonomisinin, tam rekabet piyasası-
nın, nasıl ifade ederseniz ediniz, kuramsal, varsa-
yımsal, gerçek yaşamın dışında düzenler olduğunu
oğrettı. Gerçek dunyada, tekelci güçler var, büyük
firmaların egemen oldugu düopal, oligopal piyasalar
var. Dunya pazarlan, yurtiçi pazarfar dahıl, büyük
ekonomik güçler veya taşeronlan tarafından yönlen-
diriliyor. Bazı gerçekler çeşitli sloganlann ardına sak-
lanarak, ınsanlığa hür düzen olarak yutturulmaya ça-
Itşılryor. Gürtümüzde de 19. yüzyıl emperyalizmi,- de-
ğişik bir kılıkla, yenı dünya düzeni, globalleşme, kü-
reselleşme yaftası altında dunyaya sunuluyor.
lyi bir ekonomi eğitimı görmüş kişinin, dünyanın
gerçeklenni görmemesı olanaksız. Bu nedenle eko-
nomik liberalizmden, serbest pazar ekonomisinden,
bunlann erdemlerinden söz eden bazı yazılar, zoraki,
içtenlikten yoksun yazılar izlenımini uyandınyor. Bu
tür yazılarda, adeta bir misyonu, bir görevi yerine
getirme, kaba bir yutturmacaya katkıda bulunma
havası var.
Duygusal solcular, Manc'ın bazı görüşlerini, tanıla-
nnı paylaşmakla beraber Marksişt değıllerdir. Bu ne-
denle Marksistler tarafından küçümsenırler, hatta
horlanırlar. Duygusal solcular, dağılan SSCB'yi de
gerçek bır sosyalist düzen olarak görmemişlerdir.
SSCB'nın dağılışını, sosyalizmin önündekı bır enge-
lin kalkışı, sosyalizm için yeni ufuklann açılışı olarak
yorumlamışlardır. Gerçekten, dağılan SSCB, ınsancıl
btr düzen oluşturamamış, işçi sınıfı adına üst duzey
bürokratlann, parti üyelerinin, sıyasal güce sahip ol-
duğu otoriter (zorgunlu) oligarşık bır düzenın tıpik ör-
neğını vermiştır. Bu nedenle de dağılmış, çökmüştür.
Bu çöküşle birlıkte sosyalizmin önündeki cıddi bır
engel de kalkmıştır. Ne SSCB gibi özgürlüklerin yal-
nız bir grup için söz konusu olduğu zorgunlu bir dü-
zen, ne de ABD gibi şözde lıberal, sözde demokrat,
gerçekte örtülü faşist bir düzen, geleceğin 21.
yuzyıhnın düzeni olmayacaktır. Insanlar daha özgur,
daha katılımcı, dayanışmanın daha yüksek olduğu
bır duzeni gerçekleştireceklerdir.
Duygusal solculukta, kuşkusuz paylaşım, dengeli
paylaşım, sömürünün önlenmesi, öncelıklidir. Bu-
nunla birlikte, kaynaklann daha etkin kullanılarak,
verimin arttınlarak, mal ve hizmet üretiminin insanla-
rın gereksinimıni daha iyi karşılayacak düzeylere
yükseltılmesi de aynı ölçüde önern taşır. Solcular da
üretmeden paylaşmanın mumkün olamayacağı bi-
lincindedırler. insanlann eğitilmesı, insanlardaki yara-
tıcılığı gelıştirebileceğı gibi, onlann daha sağlıklı de-
ğer yargılanna, dâha sağlıklı davranış biçimlerine sa-
hıp olmalannı da sağlar.
Yeni dünya düzeni, emperyalizmin bir uzantısı de-
ğil, sosyalizmden esinlenen bir düzen olacaktır. Duy-
gusal solculuk, belkı bu düzene, daha insancıl öğe-
ler getirerek katkıda bulunacaktır.
ÖYLE DEĞİL BÖYLE
Kİ1ÂM111E-
Elektrik ne zaman çarpar?...
T
ürkıye'de 1997 yılından ıtıbaren bir
elektrik enerjisı açığı doğacak mı,
doğmayacak mı?
Devtetin bu konudakı resmı gorüşü:
Doğacak.
O zaman ne yapmak lazım?
Gökova Termik Santralı, doğayı yok
etmek, insan sağlığını hıçe saymak
pahas/na mutlaka devreye sokulmalı.
Yoksa?...Yoksa karanlıkta kalınz.
Başka ne yapmak lazım?
özelleştırelim. Çünkü devlet bu işı de
beceremiyor. Ihtiyaca cevap verecek
kadar elektrik üretemiyor, enerj'i hatlannı
modemıze etmek için gereklı yatınmlan
yapamıyor. Onun için özel sektöre
verelım. Onlar yapartar.
Sadece Istanbul'un Anadolu yakasında
elektrik dağıtım ışını Aktaş'a verdiler, hem
TEK alacağını alamadı zarar etti, hem
borsadakı küçük ortaklar zarar gordü,
hem de tüketici bu kuruluşun ınsafına
terk edildi.
Çukurova Elektrik ve onun uzantısı
Kepez'de de küçük yatınmcı Uzanlar'ın
baskısını yaşadı. Bölgenin güçlu
sermaye grubu Sabancılar bile bu
baskıdan paylannı fazlasıyla aldılar.
Türkiye'deki büyük sanayi
kuruluşlan arasında, "kendi enerjini
kendin üret" modeli şimdı sessizce
yayılmaya başladı. Şirketler artık
sanayi tesıslennın ıhtıyacı olan
enerjiyi üretecek ünıtelen de
projelendırmeye ve yatınrn
programlanna almaya başladılar.
Şişe Cam buyuk bir yatınm ve
büyume hızı hedefterken, enerji
yatınmlannı da bundan bağımsız
düşünmüyor.
Uluslararası pıyasadakı potansiyeli
değerlendirmek çabası ıçınde olan Ege
Seramik'ın planladığı eneqi yatınmının
maliyeti ise 3.5 milyon dolara ulaşıyor.
Birçok özel sektör kuruluşunun, kendi
bağımsız enerji ünitelerini oluşturmak için
özellikle finans ve teknolojı desteğini
daha kolay elde etmek amacıyla
Türkiye'deki yabancı sermayeli
bankalara başvurduklan belirtiliyor.
Sanayiciler arasında, enerji üreimek
seydası nereden ortaya çıktı?
Görünürdekı nedene bakarsanız, 1997
yılından ıtıbaren beklenen enerji açığı
öze( sektörun gözünü korkuttu. Bu,
hükümetin 1993 yılı sonundan bu yana
olan söylemlenne uyuyor. Ancak çevreye
duyarlı kesimlenn büyük tepkısiyte
karşılaşan Gökova Termik Santralı'nın
iştetilmesinin gündeme geldıği bu
tarihten itibaren, halkın karşısına çıkanlan
"elektriksiz kalırs/nız" tehdıdinı, uzman
bazı kişı ve kuruluşlar geçersız sayıyor.
Elektrik Muhendisleri Odalan başta
olmak üzere yetkilı kuruluşlann ve
üniversrte çevrelennın ortak göruşüne
göre, hükümet, kamuoyunun Gökova
direncinı kırmak için bir yıldırma politikası
uyguluyor. Oysa Türkıye'nın kurulu
elektrik gücünün yansından bıraz
fazlasını kullandığı, hıdroelektnk
kaynaklannın ise sadece yüzde 26'sının
değerlendırildiği uzman kuruluşlarca dile
getiriliyor. Türkıye'de bır enerji sorunu
varsa, bunun enerji hatlanndakı kayıp ve
kaçaklardan kaynaklandığı, aslında Enerji
Bakanlığı'nca da bılınıyor. Yüzde 30'lara
ulaşan enerji kaybının faturasını da
tüketene çıkaran TEK, bu yönüyle büyük
tüketım rakamlanna ulaşan sanayi
tesislerinı kendi lokal ünitelerini kurmaya
zoriamış oluyor. Bu anlamda özellikle
gümrük birliği sonrası kızışacak
uluslararası rekabetı hesaplayan özel
sektör, yabancı rakipterinden daha
pahalıya satın aldığı enerjinın maliyetini
düşürmek için büyük yatınmlara girmeyi
goze alıyor.
Görünürdeki bu ıkı nedenın ardında
saklanan, hatta pek de yüksek sesle
söylenmeyen bir başka önemli gerekçe
ise, yaşanan tecrübeler ışığında
özelleştirmeye duyulan kuşku. KlTleri ne
pahasına olursa olsun satmaya çalışan
hükümet, yıllarca kamuda oluşturulan
tekellerin özel sektöre devriyle
yaratılacak monopollerl özel sektör kadar
önemsemiyor. Özelleştirme çalışmalanyla
paralel olarak çeşrtlı sektörlerde, üretim
ve pazarlamadaki devlet tekellennin
kaldınlmaması, KİT sattşlannı büyük
bir ımtiyaz devrine dönüştürüyor.
Elektnk enerjisinde de üretim
yetkisini tekelınde tutar gözükerek,
dağıtım yetkısı dağıtan devlet,
önemli bır stratejık gücü, sayılı özel
sektör kuruluşuna devretmiş oluyor.
Türkiye'deki özelleştirrnenin
sağlıksız yapısı ve belli sermaye
gruplannın güdümünde yürütülmesi de,
sektörlerinde dev yatınm yapmış
kuruluşlan ürkütüyor.
Bellı bir bölgede elektriğın sadece
dağıtımını üstlenmiş de olsa, grubu
içindeki fırmalara avantaj sağlamak için
rakip firmalara karşı haksız rekabet
yaratacak anlayıştaki şırketlenn variığı ve
Turkiye'de günden güne büyümeteri,
özel sektör enerji yatınmlannın nedenini
açıklryor.
Bu gibi kuruluşlarla Sermaye Piyasası
Kurulu Başkanvekilliği görevinden
yakından tantnan Ege Seramik Finans
Koordinatöru Caner Ertuna, sözkonusu
endışeyi gızlemiyor. Ertuna, enerji
sektöründekı özelleştirmelerde devtetin
mutlaka yasal kontrol noktalannı
sözteşmeye dahil etmesi gerektiğini
savunuyor.
Sanayi tesıslennın kendi enerji
ihtiyaçlannı karşılamak üzere giriştiği
yatınmlar, kamu değerienni aşındırrnadan
da özelleştirme yapılabıleceğinin güzel
bir ömeği. Böylece devletin
gerçekleştiremediğı eneni altyapı
yatınmlannı özel sektör üstleniyor, hem
de maliyetlerini aşağıya çekıp rekabet
gücü kazanıyor. Eğer devlet bu gınşımlen
desteklemezse, Istanbul'un Anadolu
yakasındakı tüketicılen olduğu gıbı, önce
sanayicilen, sonra ülke ekonomısinı de
elektrik çarpar. •