Katalog

SAYFA 22 NİSAN 1995 CUMARTESİ 14 KULTUR Birbirinin kopyası çalışmalarla tıkanmaya başlayan müzik dünyasına TRT'nin kayıtları yeni soluk getirebilir Arşiyleıi açma zaıııaııı geldi... M edyanın zorlamasıyla istemeye istemeye 'patiayan'pop müzikte beklenen oldu ve birbirinin kopyası çalışmalarla piyasa tıkanmaya başladı. Birçok yapımcı, eski çalışmalan yeniden yayımlayarak ya da yorumlatarak krizı aşmaya çalışıyor. Kaset fiyatlannın bu derece yükseldiği bir pazarda, nitelıkli yapım ara>an müzıksever ise yerli müzikte geniş bir yelpaze yaratılmasını isrıyor. Plak dünyası kaliteli müzik peşinde koşadursun, bir kısım yapımcı Batı'da olduğu gıbi TRT'nın arşıvlerini piyasaya açmasının zamanı geldiğini öne sürüyorlar. Son olarak Beatles'ın 6O'lı yıllarda BBC'de yayımlanan kayıtlannın iki CD halinde mûzikseverlere sunulmasını ve büyük ilgi görmesini ömek gösteriyor yapımcılar. Bu. işin ticari yanı. Plak sektörüyle işbirliğine gitmek köklü kararlar gerektiriyor. Ancak J J JİiJ JJ 1CUMHUR CANBAZOĞLU bir de kısa dönemde kendı ürünlerini pazarlayabılmek için atilım yapabilir TRT. Batı'da devlet yayın organlannın programlannı yayım tarihinden kjsa süre sonra müzik bandı ya da video kaset halinde halka ulaştırması çok yaygın bir uygulama. Bu yolla hem ikinci bir maddi kaynak yaratılıyor. hem de programlann daha geniş kitleye ulaşması sağlanıyor. Aynca çeşitli programlann. dizı fılmlerin kâğıda dökülmüş kopyalan. müzik yapıtlannın notalan giinü gününe pazarlanıyor, TRT'nin bu konudaki tek önemli çalışması video kasetler halinde piyasaya sürülen Kurtuluşdızisi. TRT'nin diskotekleri şu anda prodüktörleri dışında herkese kapalı. Ancak bir talep olduğunda genel müdürlüğe başvuruluyor, birçok işlemden sonra diskotekten bilgi almak amacıyla faydalanılabiliyor. Arada sırada da TRT. sanat dünyasına yardımcı olabilmek için sınırlı sayıda nota bastınp dağıtıyor. Ancak ticari anlamda TRT'nin birikiminden yararlanmak yasak. Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız TRT üst düzey yetkilıleri, kurumun yapısının ve bürokratik engellerin bu tip bir atılıma izin vermedığini, ancak kunılacak bir şirket yardınuyla TRT'nin kendi arşivindeki değerleri halka sunabileceğini belirtiyorlar. Şu anda TRT'nin elinde her bıri paha bıçilmez değerde canh kaydedilmış müzik bantlan bulunuyor. Çoğu mono sistemle banta alınmış ve zamanla oksitlenme tehlıkesiyle karşılaşmışbantlarbunlar. Birçok Batı radyosunda olduğu gibı TRT'nin bu bantlann tümünü DAT'lara aktanp saklaması ya da bir an önce raflarda yatan klasikleri kaset ve CD halinde insanlara aktarması gerekiyor. TRT yetkilılerine göre kurumdan kısa dönemde böyle bir atılım yapmasını beklemek hayalcilik. Ancak kültürümüzün nitelıkli örneklennı genç kuşaklara ulaştırabilmek. onlara poptan başka müzik türlenrun de bulunduğu mesajını verebilmek için TRT'nin yapacağı atılımdan başka gerçekçi çözüm yok. Bu durumda çözüm yine kamuoyunun duyarlılığına kalıyor. Ş u anda, TRT'nin elinde her biri paha biçilmez değerde canlı kaydedilmiş müzik bantlan bulunuyor. Birçok Batı radyosunda olduğu gibi TRT'nin bu bantlann tümünü DAT'lara aktanp saklaması ya da bir an önce raflarda yatan klasikleri kaset ya da CD halinde insanlara aktarması gerekiyor. Müzeyyen Senar'ın canb kaydedilen birçok bandı TRT arşK krinde çüriiyor Caz fotoğraflan 1. Uhıslararası tstanbul Caz Festi- vaB bünyesinde geçen temmuz ayın- da Caz Fotoğraflan adlı bir sergi açan Levent Öget, sergide yer alan yapıtlarına eklcdiği yeni çalışmalan- nı ay sonundu piyasaya çıkacak bir kitapta topladı. Caz Fotoğraflan adlı kitapta (200 sayl'a) aralannda Cttar- He Haden. Garbarek, Laurie Ander- son. Joe Lovano, Marsalis, Hancock, VVayne Shorter gibi sanatçıların fo- toğrallannın bulunduğu 107 yapıt yer alıyor. Zappa'nın vasiyeti Kalifomiyalı grup ikinci albümü- nü yayımladı. Grubu tanımayanlar için bu haber sıradan olabilir, ama Z'yi oluşturan iki eleman Ahmet ve thvezfl ûnlü Frank Zappa'nın oğul- lan ve en verimli döneminde dünya- dan aynlan babalannın sound'unu sürdürebilmek amacıyla müzik yap- tıklannı söylüyorlar. Z'nin 24 parça- dan oluşan albümünün adı ise Music ForPets. Bu arada Zappa sonrası ünlü kom- pozitörün 20 yılhk çalışmalarını içe- ren projenin üçüncü bölûmü Civili- zation Phase III, ABD'de çift CD ha- linde yayımlandı. Piyasada peraken- de satılmayan çalışma, şu adresten istenebilıyor: Barking Pumpkin Re- cords, Box. 5265, N. HolMvood, CA 91616. Kasete bir zam daha Kaset ve CD'ye nisan başında ge- len zamdan sonra geçen hafta içinde bazı yerli kasetlere 20 bin TL zam yapıldı. Yeni fiyat artışından sonra büyük bir şirketin ürettiği kasetler- den bir bölümü. 150 bin TL etiketle safilmaya başlandı. Son zam, Avrupa'da örnekleri ol- duğu üzere tek fiyat yerine yerli ka- sette farklı fiyat uygulamasını getir- di. Örneğin bundan böyle geçen yıl piyasaya çıkmış yerli kaset 100 bin. popülaritesini yavaş yavaş yitirmeye başlayan kaset 130 bin. yeni çıkan iddialı bir kaset ise 150 bınden tüke- ticiye sunulacak... Nisan başındaki zammı bekleyen birçok kaset, geçen hafta içinde pi- yasaya sürüldü. Geçen hafta çıkan 50'ye yakın yeni kaset ve CD'yi 'Yeniler' köşesinde yerimiz el verdı- ğince bu hafta; geri kalanı haftaya yayımlayacağız. 'Taşplaklar leker leker temîzleıııneK' Taşplak temizletmek hayli masraflı bir iş aslında. Bir kampanyayla bazı büyük ticari işletmelerin sponsorluğunda çok önemli taşplaklar teker teker temizlenip mûzikseverlere sunulabilir. Son dönemde plakçı vitrinlerinde Batı'yı kıskandıracak ölçüde bol çeşide rastlanıyor. Bir yandan sayılan azalsa da yerli pop kasetleri, diğer yanda Batılı şirketlerle yapılan anlaşma gereği her türlü müzik türünden ömekler derken kataloglarda bir eanlanma yaşanıyor. Klasiklere büyük talep Bu eanlanma içinde altı çızilmesi gereken en önemli çalışmalar ise Türk musikisinin klasiklerini içeren taşplaklann teker teker temizlenip CD'ler halinde piyasaya sunulması. Bu konuda öncülük yapan Kalan Mûzik'in sahibi Hasan Saltık. yeni yayımladıklan İstanbul 1925, Tamburi Cemil Bey ve Udi Hırant'ın yapıtlannı diğer taşplaklann izleyeceğini, son derece pahalı olan bu işlemin kültüre sahip çıkacak büyük şirketlerce de üstlenilmesinin şart olduğunu belirtiyor.. - Taşplaklan temizletme fikri nasıl doğdu? Bu teknik Türkiye'de var nu? - Türkiye'de klasiklere büyük bir talep doğuyor. Uzun yıllar bu talebi karşılayabilmek için güncel sanatçılara kasetler yaptırdılar, ama aynı tadı bulamadılar. Taşplaklarda ekol yaratmış sanatçılann yapıtlan, dinlerken müziğın tadını alabildiğiniz yorumlan var. Turistler ve meraklılardan bu özgün çalışmalann CD'lere ve kasetlere aktanlması konusunda talepler gelmeye başlayınca ABD'de daha önce temizlenmiş Hasan Salnk, Ldi Hırant'ın taşplaklardaki vapıtian CD ve kasetlere aktardıktan sonra sıramn Yorgo Bacanos ve Neyzen Tevfikgibi ustalara geleceğini belirtivor. bu yapıtlarla işe ginştik. Bundan sonra da devam edeceğiz. Taşplaklar, şu anda ABD ve Ingiltere'de temizlenebiliyor, ama makineleri Türkıye'ye getirmek için büyük bir plak şirketi hazırlık yapıyor. - Türkiye'de şu anda kaç çeşit taşplak bulunuyor arşivlerde? - Sayı tam olarak bılinmıyor, ama tahmınen 15 bine yakın çeşit var. Aynca otuz kadar insanda da hatın sayılacak kadar taşplak serisi bulunuyor. Bunlar 600 bin ile 5 milyon arasında satılıyor. Yurtdışında özellikle lngiltere ve ABD'de Ermenılerin götürdüğü zengin seriler varmış. Bir de 1%0-70'li yıllarda Yunanlılar gelip büyük sayıda rebetiko taşplağı götürmüşler. - Taşplaklann CD'lerde saklanmasını sağlayan öncülerden birisiniz. Unkapanı piyasası bu işe nasd yaklaşıyor? - Plakçılann şu andaki zihniyeti bir koy on al. Çabuk kazanmak istiyorlar. Oysa bu tür çalışmalar uzun vadede çok iyi kâr getiriyor. Bu klasikler yirmi yıl sonra da satacak ve para kazandıracak. Taşplak temizletmek hayli masraflı bir iş aslında. Bir kampanyayla bazı büyük ticari işletmelerin sponsorluğunda çok önemli taşplaklar teker teker temizlenip mûzikseverlere sunulabilir. - Sırada hangi taşplaklar var? - Önce Yorgo Bacanos, Kemani Nubar Tekyay ve Neyzen Tevfik'in çalışmalannı temizletiyoruz, Vecihe Daryal için araştırmalanmız sürüyor. Seyyan Hanun adlı Türkçe tangolar söyleyen sanatçının taşpalağı da sırada. Bir de halklardan ezgiler serisi başlatıyoruz. Ermenistan, Gürcistan, Âzerbaycan müzikJerini çıkanyoruz. Diğer komşu ülkelerin müziklerini de hazırlıyoruz. Cezayir'in bagımsızlık savaşında yer alan Türkler için yöre halkjnın söylediği şarkılar da var listemizde. Metheny'den 'otoyol müziği9 Müzik dünyasının yorulmaz isimlennden Pat Metheny, 18 yılda ürettiği 19 albüme bir yenisini daha ekledi: We Live Here. Bir yıl içinde önce John ScofîekTla I Can See Your House From Here'ı. ardından Zerro Toierance For Silence'i. yapan Metheny. yeni albümünde Leyie Mays, Steve Rodbj; Paul Wertico, DavkJ Blamires, Mark Leffbrd ve Luis Conte'den oluşan grubuyla bu kez gençlere yönelik bir çalışma yaptı. Albüm. 20 yıldır Miles Davis, Weather Report ve Mahavishnu Orvhestra'nın sırtladığı "'jazz roek" türünün bir örneğı sayılabilır. Uzun yıllar fusion tadı taşıyan çalışmalara imza atan Metheny ise albümü yine bu türe sokuyor ve açık açak 'We Live Here' için koİay dinlenebilir. 'otoyol miiziği' diyor. Ancak caz hayranlan ondan Jim HalL BillPrisel, Ornetta Coleman ve Joe Anderson gibi müzikçilerle yanyana I çalacağı yapıtlar bekliyor. Berklee ., CollegeOf -" Musk'de dersler veren Metheny'nin bu yeni albümünde Here ToStay adlı 'beat'. bluesa kaçan The Girl Next Door, şinn bir balad Something To Remind You ve Stranger In Town dikkat çekiyor. Jagger'dan Elvis filmi Mkk Jagger bir müzikalle sinema dünyasına adım atıyor. Forrest Gump'ın yapımcısı Steve Tish'le bir şirket kuran Jagger ilk olarak Ehis Presley'nin hayatıyla bir filmin prodüktörlüğünü üstlenecek. Yakın tarihte piyasaya çıkan Peter Guralnik'in Elvis Presley biyografisinden sinemaya aktanlacak filmin adı Memphis'e Son Tren olacak. Başrolde Keanu Reeves'in oynayacağı fılmde Mick Jagger ve David Bovtie de ikincil roller yüklenecekler. Country müzik kadınlann tekelinde Country \e folkun son on yıldakı yıldızlanna ba- kın. yüzde 70'inin kadın olduğunu göreceksiniz. Yüzyılın başından bu ya- na country ve folk türleri kadınlann tekelinde. Tınılann narinliği, aile- ye yönelik romantik ko- nular, geleneksel balad- lardan gelen şarkı yapısı, kadınlara daha yönelik özellıkler...Country müzi- ). Lang ğın çok kralıçesi oldu. ama kralı ol- madı. Ancak ilgınçtir ki en fazla sa- tan country plağı da erkeklerden oluşan Alabama'nın yapıtı olarak tarihe geçtı. Müzik eleştir- menleriyle yapılan çe- şıtli söyleşilerde söz bu konuya geldığinde hepsi yakın tarihte ka- dınlann bu rekora da sahip olacaklarına inandıklarını söylü- yorlar. Emmylou Harris, 70'li yıllarda basın tara- fmdan desteklenmese de bugün co- untry "nin kraliçesi. Tabii birçok ra- kibesı var. Yeni sound'uyla \Vynon- Klasik müzikte cinsellik tartışması On altı yaşındaki kemancı Vanessa- Mae'nin yeni çalışması The Vıolin Pla- yer, dünya müzik piyasasında içeriğın- den çok kapağındaki fotoğrafla ilgi uyandırdı. Vanessa-Mae'nin vücuduna yapış- mış bir elbiseyle denizin içinde çektir- diği fotoğrafın kaset kapağına basıl- ması. klasik mÜ2İk camiasını ayağa kaldırdı. Vanessa-Mae'nin sound'una tam klasik müzik denemezdi, parçaların çoğu modernize edilip altyapılarına güm güm vaıran davul eklenmişti, ama asıl sorun klasik müzik pazannın bu tür fotoğraflarla başka adreslere çekil- mesinin getirdiğı sıkıntıydı. Ingiliz gazeteleri, "rockstar'a ben- zeyen 'Back-star'ların cinselükleri ön plana çıkanlarak genç dinleyicinin he- deflendiğini, ancak bu promosyonun klasiğin ruhuna aykın olduğunu yazı- yorlar. Klasik Batı müziği yayımlayan radyolar da The Violin Player'i çabnı- yorlar. Klasik müzik dünyası bu konuda çok katı davranıyor. Yıllar önce İngiliz soprano Lesley Garett, English Nati- onal Opera'da dekolte giysilerle şarkı söyledikten sonra bir albümünün ka- pağında piyanonun üzerine yayılıp uzun bacaklannı gösterince yer yerin- den oytıamıştı. Birkaç sanatçı daha bu yolu izleyince tutucu gazeteler, "Oda müziği yatak odası müziğine döndü" türünde başlıklaratmıştı... Taylandlı anne, Singapurlu babadan doğma Vanessa Mae'nin albümünde şu parçalar bulunuyor: Toccata and Fugue in D minor, Contra-danza, Clas- sical Gas, Theme from 'Caravans', Warm Air, Jazz Will Eat, Itself, Wi- descrecn, Tequila Mockingbird, Ciry Theme, Red Hot. na Judd çok iddialı. Onunla bırlikte Patty Loveiess, Kathy Mattea, HoHy Dunn, Tunn, Trisha Yean\ood gibi isimler Dolly Parton, Loretta Lynn, Patsy Clive'm önüne geçmeye çalı- şıyorlar. Sıkı bir kadın haklan savunucusu, sosyaî yanı kuvvetli bir sanatçı olan K.D. Lang da bu türün önemli isim- leri arasında yer alıyor. Bir de co- untry, folk ve rock arasında gidip gelen müzik yapanlar var. Politik olarak hayli aktif topluluk Indigo Girls, ozan Nanci Griffith, tath Shawn Colvin, çok yetenekli Micheüe Shocked ve Mary Chapin Carpenter güçlü ses- ler olarak zirveyi zorluyorlar. SÜRECEK Nanci Griffith Other Voices. Other Rooms (1993) Önemli şarkıcılarla yapılan düetlerle Nanci GrifFitta çok kaliteli elektroakustik bir müzik ortaya koyuyor. Emmvlou Harris & The Nash Ramblers Live Ât The Ryman (1992) Sam Bush'un yönettiği akustik bir grup eşliğinde canlı çahnmış hoş bir albüm. V\y nonna Judd Wynonna(1992) Bonnie Raitt'e benzeyen sesiyle Wynonna, blues ko- kan ilk albümüyle iyi yorumcu olduğunu kanıtlamıştı. K. D. Lang Ingenue(1992) K. D. Lang'ı tanıtan, Grammy'li yıldıza zirvede yer açan albüm. Ylichelle Shocked Arkansas Traveler (1992) Gelenekselle moderni bir arada veren Shocked'ın bu albümde birçok ünlü konuğu vardı. ADINLARJ SELMI ANDAK MSM ögrenci konsepinden Dünyada her şeyde olduğu gi- bi, müzik dünyasında da bazı önem taşıyan, değerli olaylar, bir bakarsınız ki sessiz sedasız geçer gider ve aksıne bazı değersiz ve üzerinde durulması bile gerekme- yen olaylar için abartılı yayınlar, sanat dışı yankılar ve taraflı övgü- ler yayılır. Her şeyin bir dayanağı, bir çıkan vardır mutlaka! Ama, bir de "kültürel ve sanatsal" ağırlıklı, kendi sağlam, çıkarsız yapılan ve kişilikleri üzerinde duran, sanat dünyasına yetenekler kazandıran kuruluşlar, kurumlar ve emek ve- renler vardır. Müvdat Gezen Sanat Merkezi (MSM) ülkemizin sanat, kültür ve eğitim hizmetinde olmak üzere ti- yatro, müzik (klasik Türk müziği, çoksesli-evrensel müzik, opera ve şan, Türk halk müziği, gitar, keman ve hafif müzik bölümleri), plastik sanatlar, fotoğraf, sinema ve diğer sanat kollarında, özellikle yeni yetenekler ve geleceğin güç- lü sanatçılarını yetiştirmek ama- cıyla çalışmaktadır. Başta Miijdat Gezen'in ve diğer tüm öğretmen- ler, yönetim ve personel kadrosu- nun sadece özverisi ve fedakâriığı sayesinde karşılıksız öğretim sis- temiyle uğraş verilmektedir. Hafif müzikte aşama Türkiye'de ilk kez. konservatu- varlarımızda bile olmayan hafif müzik (bugünkü pop birtikte) bö- lümünü gerçekleştiren Müjdat Gezen Sanat Merkezi'nin "Hafif Müzik Öğrencileh Konseri" bu alanda gerçek ve olumlu bir mü- zik şöleni olarak övgüye değer. Yazımın başında "Sessiz sedasız geçen ve medyada gereken kar- şılığı nedense buiamayan önemli etkinlikler olduğuna" değinmiş- tim. Işte bu genç yetenekleri kapsa- yan MSM konseri, bugünkü deyi- miyle pop müziğimizın çoğunlukla "kalitesiz, birbinne benzer ve ko- layca üretilen yapıtlara ve kısacık süre içinde adım yorumcu olarak yazdıranlara" karşılık, bilinçli ve kendilerini müziğe içtenlikle ve özveriyle vermiş öğrencilerin olumlu bir yanıtı idi. Bu öğrencile- rin adlarını ise, onları izleyen ve Altunizade Capitol'deki MSM Gösteri Salonu'rnj dolduran mü- zikseverler, programın akışına gö- re mutlaka anımsayacaklar ve de- ğerlendireceklerdir. Bu konserde sadece solistler değil, orkestra elemanları ve sunucular tümüyle. alkışı hakettiler. Müzik ve gençlik işte bu... J numapa Türk pop müziğinde Izel, Adak'la geçen hafta 1 numaraydı. Kayahan, Benim Penceremden'le, Banş Man- ço, Müsaadenizle Çocuklar'la Izel'i izliyorlar. Türk sanat müziğinde Bülent Er- soy, Alaturka 1995'le diğer sanatçı- lann çok önünde gidiyor. Ebru Gündeş, Ben Daha Büyümedim'le ikinci. Muazzez Ersoy, Sensizlik Bu'yla üçüncü. Türk halk müziğinde piyasa hare- ketlenmeyince zirve de değişmiyor: 1. Burhan Çaçan (Neden Geldim Istanbul'a), 2. Nuray Hafiftas (Şim- di Oldu), 3.Songül Kariı (Oralıyam Ben). Yabancı popta Annie Lennos, Me- dusa ile lider; ikinci sırada Yaki-da, Pride adlı albümüyle yer alıyor. Üçüncü sırada ise No Need To Ar- gue ile The Cranberries var. Klasik Batı müziğinde ise The 3 Tenors in Concert 1994 (Domingo - Carreras - Pavorotti) yine zirveye döndü. - The Best Of The Velvet Underg- round - Disdosure- Org. Mot. Pict. S. - Wild Frontier - Gary Moore - The Violin Player - Vanessa- Mae - Good News From The Next \Vorld - Simple Minds - We Live Here - Pat Metheny Group ', - The Bends - Radiohead ', - Smoke On The Water - Deep Purple - Vicious Circle - L.A. Guns ; - Twisted - Del Amitri ı - BaJance - Van Halen İ -Grace-JeffBuckley } -Umut-ArifSağ « -AşkHaklı-llhanŞeşen - Açıyorsun Ya - Cem Bezeyiş - Seni Seviyonım Türkiye - Ray- ner : - Işıgın Sesi - Yıldız tbrahimova ! - Tutunamadım - Gökhan Kırdar' - İstanbul 1925 - Udi Hrant Kenkulian - Tanburi Cemil Bey