Katalog

CumhuriyeCtmtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yaym Yönetmeni- Orhan Erinç # Genel Vayın Koordınatörü. Hikmet Çetinkava# Yazıışlerı Müdürlerr fbrabim Vıldız. Dinç Tayançf Sorumlu) # Haber Merkezı Müdürü: Hakan Kara # Görsel Yönetmen: Fikret Eser I)ı; Haberler Ergun Balcı # Istıhbarat Yalçuı Çakır # Ekonomı. Büknt Kı/anlık C Radyo-TV: Lygar Eremek- tar • Kultur Handan Şenköken • Spor Abdülkıdir Yûcelman • Yurt Haberlen Mehmet Saraç 0 Makaleler Sami Karaören # Çe\ırr Seyfettin Turhan # Düzeltme. Abdullah Vazıcı # Foloğraf Erdogsn Köseoglu Y a y ı n K u r u l u İ l b a n S e l ç u k (Başkan), Orhan Erinç, Okta> Kurtböke. Özgen Acar, Hikmet Çetinkaya. Şükran Soner. Ergun Balcı. Dinç Tayanç. Ibrahim Yıldız, Orhan Bursaiı, Mustafa Balbav. Ankara Temsileisı: Mustafa Balbav • Haber Müdürtr Doğan Akın Atatürk Bulvan No. 125, Kat.4, Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020(7 hat), Faks: 4195027 • IzmirTemsileisı: Serdar Kızık, H. Zıya Blv. 1352 S 2 3 Tel. 4411220, Faks: 4419117 • Adana Temsileisı: Çetin Yiğenoğlu, Inönü Cd 119 S. No 1 Kat.l. Tel- 3522550,Faks 3522570 Müessese Müdûıü: Erol Erkut # Koordinatör Ahmet Korulsan # Muhasebe Bülent Yen- er#ldare Hüseyin Gürer • Iı,letme Önder Çetik • Bügı-lşlem Nail Inal • Bılgısayar Sistem Müriivet Çfler • Reklanr Reha I$rt- man # Halkla tlışkıler Nurten Berksoy \ lyiflfeıan \e Basaa. Venı Gûn Haber Ajansı. Basın ve Yayıncılık A Ş TürkocağıCad 39-41 Ggaloglu 34334 tst PK 246 lstanbul f d IO 212ı 512 05 05 (20 hat) Faks (0 212)513 85 95 28MART1995 Imsak: 5.22 Güneş:6.48 Ögle: 13.16 îkındi: 16.45 Akşam: 19.31 Yatsı:20.51 Mars'a gidilebilir' • ]\IOSKOYA(\A)- Uzajda 438 gün kalarak rekor kıran ve ge;ert hafta dünyaya dönen Rus kozmonot Valen Polyakov, uzun yolculuğunun, insanoğlunun Mars'a gidebileceğini kanıtladığını söyledi. Uzayda 300 gûnden fazla geçiren 5 kişiden biri olan Polyakov, 400 mılyon kilometre katetti. ÇYDD'nin toptantılan • Haber Merkezi - Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği tarafından Prof. Dr. Tank Zafer Tunaya anısına düzenlenen "Çarşamba Toplantılan"nda yann 'Atatürkçü düşünce üzerine iîk bilimsel araştırma' tartışılacak. Konuşmacı olarak Ord. Prof. Dr. Reşat Kaynar'ın katılacağı toplantı Tank Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde saat 17.30'da başlayacak. Sklyife dergisi • İstanbul Haber Servisi - Türk Hava Yollan tarafından aylık olarak yayımlanan "Skylife" dergisinin yeni sayısı çıktı. 13 yıldır yayımlanan derginin yönetim kurulu başkanlığını Erman Yerdelen üstlenirken, genel koordınatörlüğünü Umit Umar, genel yayın danışmanlığını ise Hilmi Yavuz yapıyor. TÜRSAB kusları • İSTANBUL (AA)- Türkiye Seyehat Acenteleri Birliği (TÜRSAB), Türk Hava Yollan ve Marmara Üniversitesi işbirliğiyle düzenlenen "Tur Operatörlügü ve Seyahat Acentelerine Giriş" kurslan 16. dönem eğitimlerine başladı. Söz konusu kurslar 8 hafta sürecek. Yeni bir gökdelen otel • İSTANBUL (AA)- tstanbul'un gökdelen otelleri arasına "The Plaza Otel İstanbul" da katıhyor. Cevahir Şirketler Grubu'na ait 21 katlı otel, kentin iş ve alışveriş merkezlerine çok yakın olan Balmumcu'da 22 Nisan'da faaliyete geçiyor. Otelin yönetimini ûstlenen Sheraton İstanbul Oteli'nin eski genel müdürlerinden Ferit Volkan, The Plaza Otel Istanbul'un 4 yıldızlı olduğunu, ancak odalan, salonlan, restoranlan, saunası, masaj bölümleri, berberi ve dükkânlanyla 5 yıldızlı hizmet verebilecek tstanburdaki ender otellerden biri olacağını söyledi. Gemi kazası • İSTANBUL (AA)- tstanbul Boğazı'ndan transit geçiş yaptıktan sonra Barbaros Oktay adh kuru yük gemisi ile çarpışarak Moda açıklannda karaya oruran Çin bandıralı Ouxuan-Hai adlı demir yükJü geminin kurtarılması için, Türkiye Denizcilik Işletmeleri ile görüşmelerin devam ettiği belirtildi. Erzupınn'da içme suyu temiz • ERZURUM(AA)- Erzurum'da içme suyuna zehir atıldığı şüphesi üzerine Ankara'ya tahlil için gönderilen sulann temiz çıktıgı bildirildi. Erzurum Valisi Oğuz Berberoğlu, açıklamada 25 mart cumartesi günü su deposu yanında görevlilerce şüpheli bir şahıs görülmesi üzerine, "Sulara zehir atıldı" şüphesi ile belediye tarafindan halka duyuru yapılarak panik yaratıldığını, olayın "biraz da acemilikten" kaynaklandığını söyledi. ADS'li kocalar • İSTANBUL (ANKA) - Almanya'da yaşayan ve HIV virüsü taşıyan Türk kadınlannın, virüsü, uyuşturucu yoluyia ve parayla, kondom kullanmadan seks yaparken kapan kocalanndan aldıklan bildirildi. 1992 Rio Zirvesi'nde ele alman "îklim Değişimi Sözleşmesi" yeniden görüşülüyor Çevrecîler w Ildiııı ZirvesTnde buhışuyorYAŞAR ÖZTÜRK 7 nisana dek sürecek'İklim Zirvesi'' bugün Almanya'nın Berlin kentinde başlıyor. Zirveye katılması için uluslararası çevre kuruluşlan tarafından dünyanın önde gelen liderlerine çağn yapıldı. Iklim değişikliği konusunda uzmanlann. yeşil ve çevrecilerin yaptığı uyanlann geçen yıllarda kendini göstermesi üzenne hükümetler, "1992 Rio Zirvesrnde ele aldıklan ve kimi sanayıleşmiş ülkelerin çekimser kaldıklan "Iklim Değişimi Sözleşmesi"ni yeniden görüşüyorlar. Berlin'de bugün başlayacak "İklim Zirvesi"ne Türkiye'den "Arkadaş Çevre Grubu" katılacak. Çeşitli çevre örgütleri dünyadaki iklim değişikliğinin etkileri konusunda çözümier önerirken. Greenpeace de sera etkisi ve Türkiye konusunda bir rapor hazırladı. Raporda Türk hükümetine iklim sözleşmesini bir an önce onaylaması için çağn yaptı. Çağn metni Cumhurbaşkanı Süleyman DemireL, TBMM Başkam Hüsamettin Cindonık, Başbakan Tansu ÇiDer ve Çevre Bakanı Rıza Akçalı'ya fakslandı. Çevrecilerin geçen ocak ayında yitirdiği James P. Grand'ın başardığı "Dünya üderierini diinya çocuklan için (1990) bir araya getirme güişimi"nden sonra 1992'de de Rio Zirvesi sırasında yine dünya liderleri çe\Te sorunlan için toplanmışlardı. Türkiye'yi de o dönemde Başbakan Süleyman Demirel başkanlığında birekip temsil etmişti. Zirvede ele alınan "fklim Değişimi Sözleşmesrne, "sera etkisi yapan" etkenlerden sorumlu ülkelerden tepkı gelmişti. Dönemin ABD Başkanı George Bush sözleşmeyi imzalamamıştı. Sera etkisi nedir? tlk olarak Isveçli Kimyacı Stevente Arrhenlus tarafından 1896 yılında dile getinlen "sera etkisi", atmosferdeki CFC, CO2. 03, HCF gibi gazlann yapay artımının etkisi ile yeryüzünün ısısmın artması ve iklimin değişimi olarak tanımlanıyor. Greenpeace nedir? Greenpeace (Yeşil Banş) 1970 yılında kuruldu ve merkezi Hollanda'da. Greenpeace, adını, Fransa'nın nükleer denemelerine karşı yürüttüğü eylemlerde duyurdu. Earth Action Nedir? Merkezi Newyork"ta bulunan kuruluş 127 ülkede bine yakjn çevreci grup ile bağlantılı bir şekilde çalışmalar yürütüyor. Örgütün Asya, Avrupa ve Latin Amerika'da komiteleri bulunuyor. A Seed nedir? Dayanışma Eşitlik ve Çevre için Eylem adlı kuruluş Rio zirvesine tepki olarak kuruldu. Ekolojik çalışmalar yüriitüyor. Iklim değişikliği, zaman ayarlı bombaİklim değişimi konusunda "Hükfi- mederArası PanePde bir araya gelen, dünyanın önde gelen 300'den fazla ik- lim uzmanı açık bir dılle iklim değişi- minin güvenliğimizeyönelik birtehli- ke oluşturduğunu v urguladılar. Alman Devlet Araştırmasf nda da resmen dünya çapmdaki ısı artışı ka- bul edilerek 1980 yılından beri en sı- cak 8 yıl geçirildiği uyansında bulu- nuldu. Earth Action grubu, sera etkisi ve iklim değişiminin kendini göster- meye başladığını örnekleriyle açıklı- yor. İklim değişikliği sert ve şiddetli fırtına, tayfun ve kasırgalan da berabe- rinde getiriyor. Karayib ve Pasifik kı- yılannı yakıp yıkan son olayda 23 ki- şi öldü ve 250.000 kişi evsiz kaldı. Si- gorta şirketlen de iklim değişikliğin- den etkileniyor. Amerikan Sigorta Bir- liği Başkanı Franklin Nutler artan afetlerin birçok sigorta şirketini zor duruma soktuğunu, bazılannın iflas et- tiğini, bu yüzden doğal afetlere karşı sigortacılığın durduğunu belirtiyor. BM raporlanna göre küresel ısınma kuraklığı arttınyor. Çölleşme erozyon ile el ele vererek yayılıyor. Gıda üreti- minde belirsizlik, ekonomik ve top- lumsal sıkıntılara yol açıyor. Avrupa da 150 yıldan beri ilk kez yoğun bir ku- raklıkla karşı karşıya. Yunanistan'da dın adamlan ülkeyı yağmur duasına çağınyor. Kuraklık ve çölleşme yanın- da seller can alıyor. Kuzey Avrupa'da seller Almanya. Belçika, Fransa'yı et- kilerken, Hollanda'yı olaganüstü hal i- lan etmesine karşılık çok büyük zara- ra uğrattı. ABD, Mississippi taşkınla- n karşısında çaresiz kalıyor. ÇevTe ve Kalkmma İçin Uluslararası Enstitü (II- ED) East Anglia Üniversitesi içinde Global Warming Tiempo dergisinde iklim değişikliği konusunu adım adım izleyerek dünya kamuoyuna sunuyor. BBC tarafından hazırlanan "Yeryû- zünde Nereye Doğru Gidiyonız" adlı çalışmada Jonathon Porritt 1.5-5 de- recelik bir ısı artışının deniz seviyesi- ni 1.65 metre yükseltebileceği uyan- sında buhınurken, iklimbilimci Step- han Schneider 2 derecelik bir artışm bile dünya iklimini olağan durumunun 10 katı bir biçimde etkileneceğini be- lirtiyor. Eger atmosferdeki ısı artışı bu hızla sürerse, 2050 yılında deniz sevi- yesi 25 cm ile 1.65 metre oranında yükselecek. Bu yükselmeyle Bangla- deş"in büyük bir kısmı sular altında kalacak. lngiliz hükümetinin gizli ra- poruna göre deniz seviyesindeki artış Ingiltere'nin bir kesimini, başta ve en çok Hollanda olmak üzere birçok Av- rupa ülkesinin karalannı denizler ele Karbon dioksit emisyonu çevremizi nasıl değiştiriyor: Bitkiler üzerindeki tahmini etkiler Bugünkü tahribat Tundralar I % 0 Dünyadaki kara parçalamm yûzdesı olarak Göller genişteyecek, ormanlık alaniar azalacak ve tundratar yofc otacafc CO2 emîsyonu ikiye katlanırsa geçirecek. Aynı tehlike, ABD'de özel- likle zenginlerin yazlık ve dinlenme tesislerinin olduğu kıyılan da sular al- tına gömecek. Greepeace'in "Kryamet", "İklim: Zaman Ayart Bomba" adı altında açıkladığı rapora göre ısı artışı süre- cek. Isı artışlanyla birlikte "insanla- nnateşledansı" başlayacak. Geçen yıl Türkiye, Yunanistan ve Italya'da gö- rülen büyük orman yangmlan yeniden görülecek. 1994 yılında Avustralya'da 150 orman yangını çıkmış, denerim al- tına alınamayan yangın Sidney kenti- ni çember altına almıştı. 1937-1987 döneminde buzullardaki ısı, son 12.000 yılın en sıcak 50 yılı. NASA'nın 1990 yılında yaptığı An- tarktika"daki büyük buzul erimesi uya- nsınaaldınş etmeyen sanayileşmiş ül- keler, geçen günlerde Antarktika'daki bir buzul dağının kopması üzerine te- laşa düştüler. Buzullann erimesi deniz seviyesini arrtııma yanında ısı artışı ile şok olan okyanus ve denizleri ısı kay- bına neden olarak ikinci bir şoka uğ- ratacak. Aynca okyanus ve denizlerde buzul kütleleri deniz trafiğini bozacak mayın tehlikesi yaratacaklar. Su sevi- yesindeki artış ister istemez su hareket- İerini gelgitleri bozarakaltüstedebile- cek. Oxford Üniversitesi'nden Peter Kihvorth bu konudaki uyanlannı sür- dürüyor. 1991 yılında ilk kez beliren mercanlarda beyazlaşma Avustralya. Çin, Japonya, Panama. Tayland, Ma- lezya. Filipinler, Kenya, Hindistan, Endonezya, Portorico, Jamaika, Baha- ma kıyılannı etkisi altına aldı. Yayılı- mı sürüyor. Isı artışı hamamböcekleri, güve. siv- risinek... gibi türlerin nüfuslanndapat- lamaya yol açacak. 1992-1993 yılla- nnda Avusturya ve Almanya'da or- manlar ve meralar böcek istilasına uğ- radı. Daha önceki yıllarda Türkiye'de de çekirge istilası olmuştu. Bu istila lngiltere ve Iskoçya'yı tehdit etmeyi sürdürüyor. TÜBITAK Bilim Teknik dergisinin küresel ısınmaya ilişkin sayısında, Türkiye'ye olabilecek etkileri değer- lendiren Meteoroloji Genel Müdürü Murat Türkeş, IPCC (Uluslararası İk- lim Değişikliği Paneli) bilim grubu- nun değerlendirmelerine dayanarak şunlan söylüyor: "Orman yangmlan- nın sıklığL etki alanı ve süresi artabilir. Tanmsal ürerim potansheli değisebi- lir. Iklim kuşaklarmda kavma olabile- cek ve bu kaymava uyum gösteremeyen fauna \e flora >ok olacak. Doğal kara- sal ekosistemler ve tanmsal ürerim sis- temleri, zarariılardaki ve hastalıklar- daki artışlardan zarar görebUecekler. Du> arlı dağ ve >adi-kanyon ekosistem- leri üzerindeki insan baskısı artacaktır. Özellikle kentlerdeki su ka\naklan so- runlanna \enileri eklenecek. Kuraklık riskindeki olumsuz bir değisiklik, iklim değişikliğinin tarun üstündeki etkisini şiddetlendirebilir. Kurak ve yan kurak alanların genişlemesine ek olarak yaz kuraklığmın süresinde ve şiddetindeki artışlar çölleşme süreçlerini, tuzlanma \« erozyonu destekleyecektir.' 1 Kültür Bakanlığı'nın gözü çeyiz sandığında Bırakın, çocuk yemeğini kendi yesin Çeviri Servisi - Anne, elinde kaşıkla çocuğun ağzına bir lokma sokmak için çırpınır. Çocuksa yememek için başını sürekli sağa sola çevirir. Sonuçta ise yemek saatleri öfke, stres ve bıkkınhk saatlerine dönüşür. Ve insanı bitkin bir hale getiren bu senaryo her gün pek çok ailede tekrarlanır. Halk dilinde 'iştahsıznk' diye tanımlanan 'anoreria'nın çocuklarda görülen şekli. 5 yaşın altındakilerin gelişimini etkiliyor. Bath Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma sonrasında her 20 çocuktan birinin, tıbbi bir nedene bağlı olmadan sadece yemek probleminden dolayı sağlıklı gelişemediği ortaya çıkmış. Gönüllü bir çocuk kuruluşunun yayımladığı rapor ise lngiltere'de yemeği reddettiği için yetersiz beslenen 185 bin çocuk olduğunu saptamış. Bath Üniversitesi'nden sosyal görevli Jane Batchelor da iştahsızlık ve buna bağlı olarak gelişimdeki aksama ile ailelerin çocuğun yemek yemesine ilişkin tutumlan arasında çok yakın bir bağ olduğunu ileri sürüyor. "Yemeği reddetmek, duygulaıia i^ili" diyen Batchelor, bunun bürün ailenin problemi olduğunu belirtiyor ve tedavi edildiği takdirde başanlacağını söylüyor. Çocukla beraber yemek, mama sandalyesini kaldınp bir büyük gibi oturtmak, çocuğun sağa sola dökse de kendisinin yemesine izin vermek ise ilk aşamada yararlı olabilecek küçük değişiklilder. Eğirdir Gölü kuruyor GÜLÇtVİLCİ EĞİRDİR-Türkiye"nin dördüncü büyük gölü olan Eğirdir Gölü, kuruma tehlikesi ile karşı karşıya. Ülkemizin önemli tath su re- zervuarlanndan biri olan gölün programsız açılan pompajlarla büyük su kaybına ugra- dığı bildirildi. Eğirdir Gölü ve Çevresini Konırna, Kültürünü Yaşatma Derneği yöne- ticileri, içme ve sulama suyu kaynağı ola- rak kullanılan Eğirdir Gölü'nden su alımı- nm acilen durdurulmasını ve Demireller'in kavaklığının sulanmasından vazgeçilmesi- ni istediler. Seyahat acentelerinin Orta Anadolu tur- lannda önemli duraklardan birini oluşturan Eğirdir Gölü, bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Pek çok kuş türünün kuluçka- ya yattığı ve kışladığı önemli sulak alanlar- dan biri olan Eğirdir Gölü'nü. su kaybının giderek artması tehdit ediyor. Gölde su seviyesinin son 15 yılda 4.20 metre düştüğünü belirten Eğirdir Gölü ve Çevresini Korurna, Kültürünü Yaşatma Derneği Başkanı Özten Gülay. bu süre için- de göl alanının 578 kilometre kareden 480 kilometre karaye indiğini kaydetti. 'Mavi bayrak' almaya hazırlanan gölün giderek küçüldüğünü ve güzelliğini yitirdiğini be- iirten Gülay, "Çekilmenin nedeni sulama. GelendostO\ası'nda 100(1, İsiamköy ve Ata- bey'de5000 hektariıkalan: Barla, Senirkent, Yalvaç, Keçiborlu ve Isparta'nın büyük bir kısmı ile gölün çevresinde bulunan köyler Eğirdir Gölü'nden sulanıyor. Aynca Ispar- ta'ya içme suyu veriliyor. Bu yû Gelendost ovasına ikinci pompajın kurulması için 88 müyaruk bir ihale yapıldı ve 1000 hektariık bir alan daha sulanacak" dedi. Yeni bir sulama kanalı Atabey'e 33 kilometre uzunluğunda ye- ni bir sulama kanalı açıldığını, Isparta'ya ikinci içme suyu projesi ile Şarkikaraağaç Içmesuyu Projesi'nin sürdürüldüğünü belir- ten Gülay, "Eğirdir Gölü'nden yılda 200 milyon metre küp su çekiliyor. Eğirdirli ola- rak, çekilen suyun belld onda birini alryoruz. Önemli bir turizm alanı olan gölümüzden Demireller'in ka\aklığı sulanıyor. Kavaklık deyip geçmeyin. Korkunç büyüklükte." di- ye konuştu. 15 yıl önce 4,5 milyar metreküp olan göl- deki su miktannın en az 1 milyar metreküp azaldığım belirten Gülay, turizm broşürle- rinde 'Uyuy'an Güzel' adıyla yer alan Eğir- dir Gölü'nün güzelliğini ve değerini koru- yabilmesi için gölden su çekilmesinin he- men durdurulması gerektiğinı söyledi. Uzmanlar da kodu 4 metre düşen Eğirdir Gölü'nün bu gidişle kuruyacağı görüşünde. Su seviyesi düştükçe güneş ışınlannın taba- na ulaşması sonucu buharlaşmanın çok ça- buk olacağını vurguluyorlar. BDŞBMOff YAMMCJS! pışışımSAKUU OZGEN ACAR Eski eser kaçakçılığının "kalaşnikof"lan sayılan "metal dedektörieri" yasaklama be- cerisini gösteremeyen Kültür Bakanlığı. an- neannenizin çeyiz sandığına göz dıkti. Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan yönetmeliğe göre sadece koleksi- yoncular değil, milyonlarca insan, evlerinde aileden kalma eserİeri altı ay içinde bildirip "kirnlik belgesi" aimazlarsa cezaiandınlacak. Örneğın anneannesinin çeyizinden kendi- sine kalmış tuğralı gümüş ayna, tombak kan- dil, el yazması Kuran ya da altın sim işleme- li bir çeyreğe sahip olan kişiler -koleksiyon- cu dahı olmasalar- bunlan en yakın müzeye bildirecekler. Koleksiyoncu Ayşegül Nadir ile işadamı Halil Bezrtıen'in kanştıklan eski eserkaçak- çılığı olaylan üzerine, Anıtlar ve Müzeler Ge- nel Müdürlüğü. "Komnması gerekli taşınır kültürve tabiat varhklan koleksnonculuğu ve denetimi hakkında bir yönetmeük'' hazırla- dı. İlk tepki Rahmi Koç'tan Şu ana kadar gizli tutulan yönetmelik öne- risine ilk tepki ünlü işadamı ve koleksiyoncu Rahmi Koç'tan geldi. Koç. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Kültür Bakanı'na mektup gön- dererek eleştirdiği yönetmeliğin yeniden göz- den geçirilmesini önerdi. 1984 tarihli koleksiyoncu] uk yönetmeliği- ni değiştiren yeni taslak şu uygulamalan ge- tiriyor: 1. Koleksiyoncular "üç ay", koleksiyoncu olmayıp evinde aileden kalma eski eser bu- lunanlar altı ay içinde en yakın müzeye gide- rek her parça için birer kimlik belgesi alacak. Bu işlemi öngörülen süre içinde yaptırma- yanlar, 2-5 yıl arası hapis ve yanm milyar li- raya kadar da para cezası istemi ile yargıç önüne çıkanlacak. 2. Bu belgeyi alabilmek için serbest mes- lek sahiplen, bağlı olduklan vergi dairesin- den, başvurduklan tarihten beş yıl geriye dö- nük vergi borcu \e sigorta primi borçlan ol- madığını kanıtlayacaklar. Kamu kurum ve kuruluşlan ile özel sektöre bağlı olarak çalı- şan memur ve işçiler ise bağlı olduklan ku- rum ve kuruluşlardan maaşlannda haciz bu- lunmadığını gösteren bir yazıyı da getirmek zorundalar. 3. Her türlü arkeolojik ve ernografık ese- rin satış ve değişimi noterde yapılacak ve no- terden alınacak satış mukavele örneği müze- ye verilecek. Bu dunımda bitpazarlannda, miizayedelerde satılacak bazı eserler. önce müzelere gösterilecek. Müze takdir edeceği değer üzerinden bunu öncelik hakkına sahip olarak satın almazsa, bu eser ancak 0 zaman bitpazannda ya da müzayedede satılabilecek. Satış işlemi de yine noterde yapılacak. 4. Öneride bazı kavram karmaşalan da dik- kati çekiyor. Yürürlükteki yönetmelik, ko- leksiyon için tek ikamet öngörmüşken, yeni tasanrıın 6. maddesı faridı mekâna izin veri- yor. Örneğin adı çeşitli eski eser kaçakçılığı- na kanştığı ileri sürülen Dilson Oteli sahip- lerindenNihatKolaşın'ayıllardırkoleksiyon- culuk belgesi verilmiyor. Ancak koleksiyon yapma hakkı eşine tanınmış bulunuyor. Eşi- nin koleksiyonunda bulunan, ikametinde gü- venlik altında olması gereken Roma dönemi- ne ait başsız bir imparator heykeli. ticari bir yer olan kocasının otelınin girişinde ve gü- vensiz bir ortamda sergileniyor. Genel mü- dürlüğün, yünirlükte olan yönetmeliğe göre buna nasıl izin verdiği anlaşılamıyor. Yeni yönetmeliğin 6. maddesi faridı mekâna izin verirken, 8. maddesi garip bir çelişki ile ya- saklıyor; 9. maddesi de sigortalama halinde bir başka yerde sergilenmesine izin veriyor. 5. Eski yönetmelik, Türkiye'ye yerleşmiş yabancı uyruklu kişilereyurtdışına çıkarma- ma koşulu ile özel koleksiyonculuk yapma iz- nini verirken, yertisi bunu kaldınyor. 6. Müzeler, koleksiyoncunun, kültür varlı- ğını korumada ekonomik ve güvenlik bakı- mından yeterli bulunup bulunmadığını irde- leyecek, aynca ihtisas elemanlanna da ko- leksiyonun bulunduğu yerin sağlıklı bir şekil- de muhafazasına uygun olup olmadığını ve her türlü güvenlik tedbirlerini alıp almadığı hususlannı ınceletecek. 7. Satıcı, istediği alıcıya eseri satmadan önce bunu müzeye gösterecek. Müze, bu ese- ri takdir komisyonunun belirleyeceği fiyattan öncelikle alabilecek. Bugüne kadar müzeler kendilerine eser getiren vatandaşlara, değe- rinin altında fiyat belirlemelerine karşın, yi- ne de vatandaşa birkaç milyar lira borç tak- mışlardı. Bakanhk bu borçlan birkaç yıldır ödeyemiyor. Bu yönermelikle birden ortaya çıkacak eserleri müzelerin hangi bütçe ve hangi ödenekle ne kadar süre içinde satın ala- caklan sorusu ise yanıtsız kalıyor. Bir müze yetkilısi, tarlasında eski eser bu- lan köylülerin bunlan müzeye getirmekten korkup kırdıklanna ilişkin yüzlerce örnek ol- duğuna da dikkatı çekti. Devlet yetkililerine gönderdiği mektupla- nn birer kopyasını basına da dağitan Koç, özetle şu eleştirilerde bulunuyor Evlerinde etnografik eser bulunduranlar 6 ay içinde bunlan müzelere bildirip belge aimazlarsa 2-5 yıl hapis, yanm milyar liraya kadar para cezası istemiyle yargılanacaklar. 1. Getirilmek istenen hükümler etnografik eserier açısından anayasaya, mülkiyet hakla- nna ve evrensel insan haklan beyannamesi- ne aykındır. 2. Etnografik eserlerin de fişlenmesinin öngörülmesi, esnaf ve müzayede evlerinin sadece belgeli eser sarmalanna yol açacak, aynca yurtdışından eski eser getirilmesini im- kânsızlaştıracak, tam tersine kaçakçıhk teş- vik edilmiş olacaktır. Yönetmelikle ilgili olarak çeşitli özel ko- leksiyoncu, müze yetkilisi, müzayede yöne- ticisi, emniyet yetkilisi ile yönetmelik konu- sunda yaptığım göriişmelerden edindiğim de- ğerlendirmeler özetle şöyle: 1. Yönetmelikle pıre için yorgan yakılıyor. Bakanlığın Nadir-Bezmen olaylan ile tüm özel koleksiyonculan kaçakcı gözüyle göre- rek bu taslağı hazırladıklan anlaşılıyor. 2. Büyük boşluklar olan 2863 ve bunu de- ğiştiren 3386 sayılı yasalar, günün koşullan- na göre yeniden düzenlenmeden, sadece ye- ni bir yönetmelikle sorunu çözmeye çalış- mak, işleri toptan kanştıracaktır. 3. Dünyanın her yöresinde özel koleksi- yonculuk, kaçakçılığı önlediği için teşvik edilmektedir. Müzelerin maddi olanaksızhk- lar nedeniyle satın alamadıklan eserleri özel koleksiyoncular satın almakta, tarihsel, kül- türel ve doğasal mirasın yurtdışına kaçınlma- sı önlenmektedir. 4. Şu anda önemli ölçüde personel sıkıntı- sı çeken müzelere ek olanaklar ve önlemler sağlanmadıgı için müzeler de bürokratik açı- dan felce uğrayacaktır.