Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29 EKİM 1995 PAZAR 10 DIŞ HABERLER Kanada'da aynhk korkıısu TARİHÇESİ • Quebec'te yann W yapılacak ' referanduma görebağımsızhk ile Kanada'nın bir parçası olarak kalmak arasında karar verilecek. Dış. Haberier Servisi - Qu- ebec halkı. tarihinde ikinci kez. yeni ve bağımsız bir dev- let oîmak ya da Kanada'nın bir parçası olarak kalmak ara- sında bir karar verebilmek için yann referanduma gidi- yor. Toplam nüfusu 7.3 milyon olan Quebec nüfusunun 4.8 milyon seçmeni 30 ekim pa- zartesi günü şu soruya "evet" ya da "nayır'" cevabı verecek: "Quebec'in geleeeğini önem- se>«nvel2Haziran 199S"teim- zâlanan anlaşmanın metnine sadık kalan kanunun dışına çıkmaksuın, Kanada'yayeni bir ekonomik ve politik işbir- liğiiçin resmibir başvuru yap- tıktan sonra. Quebec'in ba- ğıtnsız olmasını kabul ediyor musunuz?" Söz konusu anlaş- may112 Haziran"da üç bağım- sızlık taraftan parti imzala- mıştı. Dün açıklanan son kamuoyu yoklamaları, ba- Milli birliklerini korumak için Montreal sokaklannı dolduran binlerce insaru kanada \e Quebec bayraklannı sallıyor. ğimsızlık isteyenlcrin azbiroranlaöndeol- duğunu gösteriyor. Referandumun sonucunu kararsızîar belirleyecek. Araştırmacılar evet oylanndaki artıştn. Başbakan Jacques Pari- zeau'nun yerini alarak son 15 gündiir "Evet" kampanyasının liderliğıni yapan Lucien Bo- uehard'ın popülaritesine bağlıyorlar. Kanada Başbakanı Jean Chretien ise ül- kesinin bölünmesine karşı olan bir Quebec- lî. Chretien geçen hafta Quebeclilere hita- ben yaptıgı dokunaklı konuşmada. •'Kana- da. Quebec varken bir ülke.. Quebec olma- dan ne olacağını kimse bitemez. Dedeterimi- zin bize bıraktığı bu emanete sahip çıkalım ve çocuktanmıza bir bütün olarakteslim ede- tim"' dedi. Aynca yönetimin Quebec halkı- nın ihtıyaçlannı karşılamak için her türlü yasal düzenlemeyi yapacağma da söz ver- di. 'Lütfen avnlmavın'i s — Sayılan 40.000'e ulaşan Kanadalılar ise önceki gün Montreal'de yaptıklan gösteri- de,Quebecli"lere ülkeden aynlmamalan için duygusal baskı yaparak. "Lütfen avnlmavın", a Benim Kanada'mda Quebec de var", "Si- zi sevrvoruz" aibi sloganlar attılar. Eğer referandumda "evet" çıkarsa. Qu- ebec hûkümetinin Başbakanı Jacques Pari- zeau.Quebec ve Kanada'nın geri kalan eya- letleri arasındaki yeni ekonomik ve politik işbirliği için Ottawa ile görüşmeler başlat- mayı planlıyor. Toplam nüfusu 29 milyon olan Kanada 10 eyaiet ve iki de kuzey bölgesinden oluşuyor. İngilizce ve Fransızea olmak üzere toprak- lannda iki anadil konuşulan ülke, bu durum- da coğrafi olarak ikıye bolünecek. Böylece. Prens Edvvard Adalan, Nova Scotia. New Brunsvvıck ve New Foundland Orta ve Ba- tı Kanada"dan aynlmış olacak. Eyaiet nüfusunun yüzde 82'sini oluşturan Fransızea konuşan Quebecli çogunluk "evet" oyu venrken, İngilizce konuşanlar ile Ala- fonlar'ın (ana dil olarak ne ingilizce ne de Fransızcayı kullananlar) büyük çoğunluğu ise "hayır" oyu verecekler. Eyaletin kuzey. do|u ve merkezi kesin- likle bağımsızlığı desteklerken, başkent MontreaT ve çevresı aynlmamayı tercih edi- yor. ABD ise Quebec'te yann gerçekleşecek olan referandum sonucunda eğer Kanada Federasyonu bölünürse. ortaya çıkacak eko- nomik kaostan endişe duyuyor. Ouebec'in Kanada'daki yeri 1994te Nüfus ûuebec: 7.3 mityon Kanada: 28.7 milyon Gayri Safı Milli Hasıla (GSMH) Quebec:125 milyar ABD $ Kanada: 507 milyar ABD S } /o24.6 Yüzölçümu Ouebec: 1,667,926 km.2 Kanada: 9,970,610 km.2 Ilkinde 4 hayır' demişlerdi Dış Haberler Servisi - Yeni Fransa'nm kuru- luşundan. yeni ve bağımsız bir eyaiet kurup kurmamakla ilgili 30 Ekim'deki referanduma ka- dar Quebec tarihindeki en önemli olaylardan bazılan şunlardır. 1608 - Kuzey Amerika'daki ılk sürekli Fran- sız varlığıyla birlikte Quebec eyaleti kuruldu. 1763 - Ingıltere, Yeni Fransa'yı Paris Antlaş- ması'nadahil etti. 1791 - Yukan Kanada ve Aşağı Kanada adın- da, kendı aralanndan seçtikleri fakat fazla yet- kisi olmayan meclislere sahip iki Ingiliz kolo- nisi oluşturuldu. . - 1837-1838 - Amerika'ya bağli bir Fransız cumhuriyeti kurmak isteyen Fransızea konuşan çogunluk ayaklandı. 1839 - Kanada'nın tngiliz valisi Lord Dur- ham -KanadaUar"ın (Fransızea konuşan çoğun- luk) asimile olması için tngilizlerin kıtlesel ola- rak Kanada'ya göç etmesini tavsiye etti. 1840 - Nüfusun yüzde altmışı Fransızea ko- nuşan çogunluk olmasına rağmen. tngilizce tek resmi dil ilan edilerek Aşağı ve Yukan Kanada birleşti. 1867 - Westminster'da İngiliz Kuzey Ameri- ka Hareketi kabul edilerek Kanada Federasyo- nu kuruldu. 1918- Fransa kökenli Kanadalılar İngilizor- dusuna katılmayı reddederek Quebec'te kanlı ayaklanmalar başlattılar. 1948 - Quebec bayrağını seçti: Mavi zemin üzennde beyaz bir çiçek. 1960 - Sessiz Devrim'in gerçekleştirilmesiy- le bırçok eğitsel ve sosyal ıdare eyalete ait hü- kümetineline geçti. 1968 - Parti Quebecois (PQ) kuruldu. Ama- cı Ouebec'in Kanada'dan aynlarak bağımsızlı- eını kazanmasına önderlik etmekti. " 1970 - "Ekim Krİ2İ"-Quebec Kurtuluş Cep- hesi (FLQ) bir dizi terör eylemini başlattı. Bir Quebec Eyaiet Bakanı öldürüldü . 1974 - Fransızea Quebec'in resmi dili ilan edil- di. 1976 - İlk PQ hükümeti seçildi ve basbakan- lığa Rene Levesque getirildi. 1980 - Eyaiet genelinde yapılan bir referan- dum ile Quebecliler Levesque'nın "Egemenlik Biriiği'" planını yüzde 59'a yüzde 41 oranında reddettiler. Söz konusu plana göre Quebec ba- ğımsızlığını ilan edecek, fakat Kanada ile bag- lannı kopartmayacaktı. 1990 - -Meech Lake" amlaşması kabul edil- medi. Antlaş.ma. Quebec'ı "bağımsızbirtoplu- luk" olarak tanıyacaktı. 1992 - Kanada genelinde yapılan bir referan- dumda hem ingilizce hetn de Fransızea konu- şan büyük bir çogunluk anayasa için öngörülen değişıklikleri reddettı. 1994 - PQ, Jacques Parizeau önderliğinde dokuz senelik aradan sonra tekrar iktidara eel- dı. 1995 - Yann. 4.8 milyon Quebecli seçmen, eyaiet genelinde yapılacak olan referandum ile Jacques Panzeau'nun önderlik ettiği bağımsız- lık hareketini isteyip istemediklerine karar ve- recekler. îhanetmevsimi geldi, dikkatli olun MOSKOVA HAKAN AKSAY Şımdi ihanet zamanıdır. Içinde ihanet dürtüsü oynaşanlar kendilerini sıkmasınlar artık. Türlü dalkavukluklann yapıldıgı şu sıralarda. ilkeleri ve inançlan, dostluklan ve aşklan — — — • — — — — satmak son derece kotaylaştı. Ve para, mevki, prestij gibi çıkarlann önemi artarak neredeyse tam bir genel kabul gördü. İhanet mevsimi geldi. Koltuk pazarhklan ve basın-iktidar gizli uzlaşmalan yalnızca Türkiye'ye özgü değil. Rusya'da da bu kirİi hava genzimizi kurutuyor. Kara görüşmelerin bedelleri parayı-pulu aşıyor; insan canlan pazarlık masalanna yatınlıyor. Bir yıl önce Moskova'da kalleş bir bombayla gencecik bir gazeteciyi paramparça ettiler. Gazeteci, savunma bakanlıgının bulaştığı rüşvetlerden birkısmmı kanıtlamayı başarmıştı: yeni yolsuzluklarla ilgili dosyalar açıklayacaktı bırkaç gün daha yaşasaydı. Olay: o zamana kadar iktidan genel olarak savunan. yalnızca bazı bakanlan eleştiren Moskovskiy Komsomolets (MK) gazetesine bomba gibi düştü. O günden sonra en muhalif yayınlar arasına girdi bu gazete. Savunma Bakanı PavelGraçov'un rüşvet aldığıni belgelerle ortaya koyan ve başlığında onu açıkça 'hırsız' olarak nitelendiren MK hakkında dava açıldı. Önceki gün sonuçlanan davanın karannı şöyle özetleyebiliriz: "Bir bakan hırsız olabilir;o ayn konu; ama ona 'hırsız' dentek terbivesuliktir ve hakarettir." Gazeteciye önce ceza \enp sonra af çıkarmaya çalıştılar. O kabullenmedi. (Btzdeki HalukGerger olayını anımsatmıyor mu bu iş?) Ancak daha önemli bir s,ey oldu birkaç gün önce. Bilinmeyen nedenlerle MK gazetesı Genel Yayın Yönetmeni Pavel Gusev, bir televizyon programında PavelGraçov'dan özür diledi. Fazla ilen gittiklerini. aslında orduya karşı olmadıklannı falan söyleyerek ona elini uzattı. Graçov. önce bakışını tavana dikerek "Pckâlâ, özriinüzü kabul ediyonım~dedi: sonra o da uzattı etini. Tokalaştılar... Olay MK gazetesi için yeni bir bomba oldu sanki. Gözlerinin önünde arkadaşlannın kanlı anısı. ellerinde kanıtlar varken... Bazı gazeteciler -ve bu arada Rusya'nın en iyi kalemi olarak bilinen Aleksandr Minkin- MK'den istifa edeceklerini açıkladılar. Ama herkes daha çok şunu dü^ündü: Neden? Bu ihanetin gerekçesi neydi? Para mı? Kremlin'le gizli pazarlıklar mı? Tehdit mi? Ne olursa olsun... Birkaç hafta önce bir ilginç gelişme daha vardı. Ünü dünyaya yayılmış ve ödüllerle perçinlenmiş rejisör Nikita Mihalkov. Başbakan Yiktor Çernomirdin'in seçim blokunda ikinci sıraya yerleşiverdi. Oysa eskiden beri muhalifti. Hatta kimileri onu devlet başkanı seçimlerinde aday yapmak istiyordu. Kendisiyle görüştüğümüzde bana bu iktidardan nefret ettigini söylemistt. Öyleyse neden? Nasıl7 Yine bilinmıyordu. Kimileri Mihalkov'un çok önemsediği ve büyük para gerektirecek bir film için basbakanın kesin destek verdigini fısıldadı. Değer miydi böylesi bir siyasal- ahlaksal intihara kalkışmaya?... Daha başka örnekler de oldu ve oluyor şu sıralarda. Bazı insanlar birdenbire "akhn w mantığın sesini" duyuveriyorlar ve kendilerini bataklığa bırakıyorlar. "Zaman" böyle çünkü. "Herkes" böyle çünkü. Geldikleri yere savunduklan duşüncelerle yûkselmiş olan bu sözümona saygıdeger kişiler de böyle yaparsa. kime güvenmeli? Hırsızlığa ve fahişeliâe ba^lamanın içinde öfkeyle aranan ihanet kıvılcımlan. böylesi alçak yangınlann yanında epeyce hafif kalmıyor mu'.' Şakacı radvocu. İngittere KraBçea'nintablosırvla birlikte. Quebecli DJ Kraliçe'yi aldattı • Kanada Başbakanfmn sesini taklit eden bir radyocu H.Elisabeth'le telefonda sohbet etti. Dt$Haberter Servisi-Tele- fondakendisini Kanada Baş- bakanı Jean Chretien olarak tarutanQuebecli bir radyoya- yıncısı, Ingıltere Kraliçesi EB- sabeth H'yi kandırarak ken- disiyle 17 dakikalıkbir ko- nuşma yaptı ve bunu da rad- yodan yayımladı. Montreal CKO1FM radyosunda çalışan PierreBrassardadlı diskjokey. Kraliçe Elisabeth ile yaptığı telefonkonuşmasındakendi- sinden. Kanada'dan ayrılıp ayrılmama konusunda Ou- ebec'te yann yapılacak refe- randumda. birliğin sürmesi doğrultusundayardım ıstedı. Buckingham Sarayfndan yapılan açıklamada, Kraliçe ve saray yetkililerinin Jean Chretıen'in sesmı iyi tanıdık- larını. ancak sesin "mükem- mel bir şekilde taklit edihne- si" nedeniyle farkma varama- dıklannı belirtti. Telefonda Quebecli disk- jokey ile Kraliçe Elisabeth arasında geçenkonuşma şöy- le gerçekleşti: - Majesteleri. bugünlerde çok meşgulüm. - Evet, bunu büyük bir il- gi ile izledik. - Son kamuoyu yoklamala- nmızaynhkçılann Ouebec'in bağımsızlığına ilişkin refe- raııdumu kazanacaklannı gös- teriyor. - Evet referandumun kötü yönde gidebileceği gözükü- yor. - Majestelennin kamuoyu- na yönelik bir konuşma lut- fetmesınin. Qüebec vatandaş- lanna. birleşik bir ulusun üye- si olma gururunu vereceğine içten inanıyoruz. - Kanada'da iken aynı me- sajı vermeye çalıştım. - O halde bunu televizyo- numuzda söyleyebıleceğıni- zi düşünüyor musunuz? -Bakalım. Birdakikabek- ler misiniz. (Başkabirine yö- nelerek) Robert. tam sizın dü- şündüğünüzü yapmamı istı- yor. Kanada televizyonuna gitmemı. Ne diyeyim? (Kra- fiçe'nin özel sekreten Sir Ro- bert Fellovves ile görüştüğü sanılıyor). (Tekrar telefona dönerek) Banabir metin faks- layabılir misiniz. Sizin için bir şey yapabilinm. - Teşekkür ederim Majes- teleri - Sorun değil, bunu yapa- bilinm. Basmda yeralan konuşma metnine göre diskjokey daha sonra Kraliçe'nin hal hatm- nı sorarak sohbetine devam ediyor. Ölay. Buckingham Sarayı yetkililerinin. Kraliçe'ye gön- denlecek metnin ayrınttları konusunda Chretien' in bûro- su ile temasa geçmeleri ile anlaşıldı. Chirac artık hiç popüler değil PARİS MtŞEL PERLMAN Bir kamuoyu araştırmasına göre Fransızlann sadece yüzde 14'ünün görevinden "tatmin" olduklan ortaya çıkan Cumhurbaşkanı Jacques Chirac. önceki akşam "Popüler olmak için seçilmedim" diye konuştu. Gerek devlet başkanının. gerekse Başbakan Alain Juppe'nin. 5. Cumhuriyet döneminde görülmemiş şekilde popülarkelerini yitirmeleri üzerine. Jacques Chirac, önceki akşam. "France 2" televizyon kanalında yaptığı yaklaşık 45 dakikalık bir konuşmada, çeşitli alanlarda ülkenin içinde bulunduğu durumu. adeta bir "ögretmeıT gibi, Fransızlara izah etti. Chirac'ın söz konusu "izahat" söyleşisi sırasında, yurttaşlannı bilgilendirirken, genel durumun düzeltilmesi için yaklaşık 2 yıl beklemelerinin gerektiği ögrenildi. Böylesi bir durumun halk arasında neden oldugıı karamsarlık konusunda sorulan bir soruya ise Jacques Chirac, "Bunu görmemek için kör olmak gerekir" karşılığını verdi. Bunun yanı sıra cumhurbaşkanı seçilmeden önce, ilgili problemlerle görevini "bdki azımsadığınt" ifade etti. Önceki aksamki TV söyleşisinde özellikle ekonomik problemler ve kamu açıklan üstünde duruldu. Cumhurbaşkanı, ülkedeki zorluklan kamu açıklanna bağlarken. kalkınmanm bu problemin çözümüyle mümkün olacağı görüşünü vurguladt. Öte yan/lan aralannda görüş aynhklan bulunduğu savlanan başbakan Alain Juppe hakkında güvenini yineleyen Jacques Chirac. böylece. son zamanlarda bir hükümet değişikliği konusundaki spekülasyonlan da şimdilik yalanlamış oldu. Bu arada Le Point dergisinde yayımlanan ankette. Cumhurbaşkanı Chirac gibi. Başbakan Juppe de bir hayli puan yitirmiş bulunuyor. Kendisinden tatminkâr olanlann oranı ancak yüzde 12. Jacques Chirac, TV kameralan karşısında "ders" verirken, durumun düzeltilmesi için, "Cesarete ve zamana ihtiyaç var ve ben ikisine de sahibim" dedı Bu aşkın sonu nereye varacak? LONDRA EDİP EMİL ÖYMEN TARAFTAR HER YERDE AYNI -Sponın evrenselHğidenilen buolsagerek. Dün- yanın neresinden olursan oL hangi takımı tutuyor olursan ol, bu işe gönül verdiy- sen, bir taraftann görevi, i>i günde kötü giinde. güneşte, yağmurda, çamurda ta- kımının yanında olmaktır. Sadece Türkiye değil. dünyanın dört bir tarafi. takımı- nın renkkrini kendine baştacı etmiş, "damanmı kessem „. akar" diyen fanatikta- raftarlarla dolu. Amerikalı Chelsea Eiarman, Cleveland Indians bevzbol takımı- na Atlanta Braves'e karşı oynadığı Dünya Şampiyonası maçında destek vermek için yağmura aldınş etmeden gelmiş, heyecanla tnaçın sonucunu bekliyor. Kızımız Avrupa ile oğlumuz Türkiye evlenecek mi? Yann oğlan tarafı. kızı isteyecek. Oğlan tarafı Türkiye. kız tarafı Avrupa. Daha şimdiden nikâh günü bile belli. Ama bu evlilik epey çetrefil. Evet, oğlanın babası da istiyor, anası da. Ama ailenin gerisi? Onlar karşı... Oğlanın babası sanayici. Kızın babası da. tki sanayici, çocuklannı evlendirip işlerini de evlendirmenin hesabında. Oğlanın anası ise çalışan, ev bütçesine katkısı büyük, özgür ve modern bir kadın. O da oğlunıın iyi bir kızla evlenmesini istemez mi? lster elbet. Ama sadece ana-baba desteğı yetmez. Ailenin diğer büyükleri de onaylamalı. Amcasının, halasının, dayısının, eltisinin, dünürünün yüzüne nasıl bakacak? Türkiye ile Avrupa bir evlendi mi, bunlar ele ele verip dedikoduyu bir işletirler. kızın kuyusunu kazarlar vallahi... Dertli olan yalnızca oğlan tarafı değil. Kız tarafının da derdi büyük. Onun fabrikatör babası, kızı Avrupa'nın. Türkiye'ye varmasına can atıyor. Ama anasının Türkiye izlenimleri hoş değil. Gittiği her seferinde poposuna çimdik atmışlar. ellemişler. bıytk burmuşlar karşısında ve son kez gittiginde de kendisine o demişler. Eh bu kadan da fazla. Kızın anası. bu evltliğe teşne değil. Ya onun ailesi? Hiç değil. Onlar hatta diş biliyorlar. Türkiye. onlann arka bahçesinde oynarmış bir zamanlar. Onu oradan söküp atana kadar aile. kaç yüzyıl uğraşmış. Unutmamışlar o korkulu günlerini. Şimdi kalk sen bu Türkiye'yi damat olarak evine sok. Kızm ana tarafı, böyle bir damat ıstemiyor kısacası... Avrupa. anası ile babası arasında kalmış durumda. Kızla oğlan birbirlerini istiyorlar. Ve az kalsın geçen yıl aralık ayında evleniyorlardı. Ama kızirf anası. ailesini de arkasına alıp öyle bir bastırdı ki evlilik yattı. Kızın babası. kansını ikna edene kadar mart oldu. Ve evlilik işlemleri sonbahara kaldı. Şimdi yann, oğlan tarafı. kızı isteyecek ... Bakalım, bu yılan hikâyesi 15 aralıkta nikâh masasında bitecek mi? Yoksa kızın ailesi yine su mu koyuverecek? Tabii. evİenirlerse, btr de sonrası var? Mutlu olacaklar mı? Yoksa bin pişman olup aynlmanın yollannı mı aravacaklar?