Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 OCAK 1995 PA2ARTESİ 8 DUIVYADA GEÇEN HAFTA I VATtKAN (AA) - Hıristiyan dünyasının ruhani önderi Papa II. Jean Paul, yeni yıl dolayısıyla dünyaya banş çağnsında bulundu. San Pietro Katedrali'nde konuşan Papa, Çeçenistan ve Bosna'da "dramatik saatler" yaşandığına işaret çekerek "Yeni yılın bu ilk gününde, ıstırap ve sıkıntı çeken kardeşlerimizi unutamayız" dedi. Papa, Çeçenistan ve Bosna'daki "vahim durumun sorumlulanndan, bunun sonuçlan üzerinde düşüntnelerini" istedi ve "Daha ınsanı bır dünyayı, elimizde sılahla kuramayız. Durun, durun..." ifadesini kullandı. Gazze'de ilk yılbaşı • GAZZE(AA)- Filistinliler, Gazze Şeridi'nde yaklaşık 30 yıl aradan sonra önceki gece ilk kez yeni yıiı kutlamalarla karşıladılar. 1967'deki lsratl işgalinden bu yana yılbaşının gelişıni kutlayamayan Filistinliler, önceki gece, ilk kez lsrail askerlerinin müdahalesi olmaksızın kutlama yaptılar. Geçen yılbaşlannda hep lsrail askerlerinin silah seslerini duyan Gazzeliler, bu kez kendi silahlanyla sevinçten havaya ateş ettıler, havai fişekler fırlattılar. Çin'de 31 mahkûm, • PEKİN (AA) - Çin'de, 27 ve 28 aralık günlerinde toplam 31 mahkûmun idam edildiği bildırildi. Jilin gazetesinin haberine göre soygun ve cinayetten idama mahkûm edilen 21 kişi, kuzeydoğudaki Şangşun eyaletınde, 10 kışi de güneydeki Hainan Adası'nda idamedildi. Çin'de, idam cezalan, mahkûmlann enselerine birer kurşun sıkılarak infaz ediliyor. Kürtaj karşıtı saMrgan yakalandı • BOSTON(AA)- ABD'nin Massachusetts eyaleti Brookline kentinde cumartesi günü kürtaj yapılan iki kliniğe düzenlenen kanlı saldınyla ilgjli bir sanığın yakalandığı bildırildi. Amerikan Federal Soruşturma Bürosu FBI'dan yapılan açıklamada, Virginia eyaleti Norfolk kentinde yakalanan sanık John Salvi'nin (22) bir kuaforlük okulunda öğrenci olduğu kaydedildi. Oğrencinin, "Incil'e bağh dindar görünümlü bir melankolik yapı" sergilediği belirtiliyor. Yapılan silahlı saldında iki kadın ölmüş, 7 kişi de yaralanmıştı. Papandreu'dan pakiplepine af • ATtNA(AA)- Yunanistan'da Cumhurbaşkanı Konstantin Karamanlis, yeni yılda, tüm Yunanhlan hatalannı düzeltmeye çağınrken, Başbakan Papandreu, yargılanmak üzere Yüce Divan'a sevk edilen ve aralannda eski Başbakan Konstantin Mitsotakis'in de bulunduğu siyasi rakipleri için af isteyeceğini açıkladı. Karamanlis, yeni yıl mesajında, ülkenin millı ve ekonomik meselelerinin tehlikeli bir seyir izlediğini söyleyerek "Bu tehlikeli gidişattan millet ve devlet olarak hepimiz sorumluyuz. Hatalanmızın bilincine erme zamanı gelmiştir" dedi. Ingiliz misak-ı millisi tartışılıyor EDİPEMtLÖYMEN LONDRA - Geçen hafta tam da yıl biterken hızlı bir tartışma gündeme geldi. Lngıltere denılen, ama asıl ismi 'Birieşik Kralbk' olan bu ülke bir federasyona dönüşmeli mi? Yanı tskoçya, Galler, Kuzey Irlanda ve lngıltere olmak üzere dört bölgeli bir federasyona? Yani tngiliz misak-ı millisi tartışmaya açılmalı mı? Bu soru tabii Türk usulü, çok satışlı gazete ûslubuyla nal gıbi puntolarla ve sansasyonel bir şekilde yansımadı kamuoyuna. Sakin, sessiz ve kıbar kibar çıktı gündeme. Eskiden beri 'laf ola" anlamında tartışılan bir konuydu federasyon. Ama artık değil. Başbakan da kanştı. Ve "Federasyon fikri çok tehlikeHdir'" dedi yılın son günü... Nereden çıktı bu tartışma? Çünkü iktidara hazırlanan ana muhalefet tşçi Partisi, Iskoçya ve Galler için yerel parlamentoyu ciddi ciddi planlıyor. Iskoçya zaten öteden beri bağımsızlık ister. O olmazsa yerel parlamento ile de yetinmeye hazır. Ekonomik bakımdan kendine yetecek kadar varlıklı bir yer üstelik. INCILTERE Gaüer ise geri bölge. Para pul, üretım zayıf. Onlann bağımsızlık falan isteyecek hali yok. Olsa olsa sınırlı bir yerel parlamento da oraya. Iskoç Parlamentosu'nun, vergi toplama ve akçalı yasalar çıkartma hakkı olacak. Galler Parlamentosu'nun böyle bir hakkı olmayacak. Kuzey trlanda'dan söz edense yok. Orası zaten uzun vadede trlanda'ya katılacak. "Aman İrlanda ile birieşsek" dıyen Katolikler, kendilerini, bir anda Avrupa'nın yoksul ülkelerinden birinin vatandaşı olarak bulacaklar bir sabah... İşte Işçi Partisi'nin ülkenüv bölünür bütünlüğüne ilişkin görüşleri böyle... Başbakan John Major, sesini, TRT'de padışahlan seslendirenler gibi dramatik ve yapmacık bir şekilde kalınlaştırarak "Bu gidiş tehliketidir" dedi. Ve sordu: "Işçi Partisi, 16 yıkhr muhalefette. Söyledikleri ber şey yanlış çıkü. Şitndi de iktidara geldiklerindc ilk iş olarak ülkeyi parçalara ayırmak istiyor. Bu, ülkemiz için önceliği olan bir konu mudur?" Ve yine sordu: "İskoçya Parlamentosu De Londra arasında görüş aynhğı çıktı diyetim. Kimin dediği olacak?" Yılın son günlerinde bütün siyaset ve ekonomi durmuşken ortaya çıkan bu tartışmada Işçi Partisi hemen görüşlerinı savundu: "Biz, İskoçlann bir gün gelip aynlmak istemelerini önJemeyi amaçlıyoruz. Merkezi yönetimi küçültmek, bölgelere daha çok karar yetidsi vermek istiyoruz._" Işçi Partisi acaba neden böyle düşünüyor? Dünya,yeniyüı olaylı karşüadıPARİS (AA) - Dünya, yeni yıla biraz 'gürültülü patirtıh" girdi. Paris, Londra, New York, Madrid gibı birçok büyük kentte milyonlarca kışi, geleneksel bıçimde yeni yıl kutlamalanna katıhrken, Saraybosna'da ınsanlar sevinçten havaya ateş açtı, Asya'da deprem oldu, Belçika'da ise yangın dramı yaşandı. # Saraybosna'da gece yansı olurken, silahlannı alan yüzlerce kişi sevinçten havaya ateş açarken, silah seslerine zaman zaman top sesleri de kanştı. Bosnalılann sevinç atışlan, sadece yeni yıla girmekten kaynaklanmıyordu: 4 aylık ateşkes anlaşmasının imzalanması da bunda önemli etken oldu. • Paris'te 500 bin kişi ışıl ışıl aydınlatılmış Champs- Elysee'de toplanıp yeni yılın gelişini kutladı. Filıpinler'de, yeni yıl kutlamalan sırasında, her yıl olduğu gibi, havai fışek gösterilen ve havaya açılan ateşlerden 15 kişi öldü, 590 kişi deyaralandı. # Filipinler'de, geçen yılbaşında ise 8 kişi ölmüş, 350 kişi yaralanmıştı. • Japonlar, yeni yılın ilk sabahının erken saatlerinde depremle uyandılar. Tokyo, yılın ilk saatlerinde 4.6 derece şiddetinde depremle sarsıldı. 9 Belçika'da, yeni yıl kutlamalan drama dönüştü. Anvers kentinde, lüks bir otelde tam gece yansı, kutlamalar sırasında bilinmeyen bir nedenle yangın çıktı. Bilanço: 5 ölü, 120 yaralı. • Madrid'de, Puerta Del Sol'de yapılan geleneksel gösteriler sırasında fazla ciddi olmamakla beraber, bazı olaylar oldu, bir Alman turist bıçakla hafıf yaralandı. # Rusya'nın doğu kesimindeki Fokino'da, subay orduevine yılbaşı kutlamalan sırasında bomba atıldı. Patlamada 12 kişi yaralandı. # Islamcı terörün kol gezdiği Cezayir'ın başkenti Cezayir'de, iki yıldır sokağa çıkma yasağıyla birlikte yaşayan ınsanlar. Islamcı teröristlerin misıllemesinden korktuklan kadar, ülkeyı kan gölüne çeviren şıddet olaylannda ölenlenn anısına saygılı olmak düşüncesiyle de yılbaşını evlerinde sessiz sedasız karşıladılar. % Tayland'da kimliği belirlenemeyen silahlı kişiler, yılbaşı partisi verilen bir eve ateş açtı. Saldında 5 kişi öldü, 11 kişi yaralandı. • Çin'de yaklaşık 100 bin kişi yeni yılı. Tiananmen Meydanı'nda düzenlenen bayrak merasimi ile lcutladı. Devlet Başkanı ve Komünist Partı lideri Jiang Zemin, radyoda yayımlanan yeni yıl mesajında 1995'in 'dünyanın faşizme karşı zaferinin' 50. yıldönümü olduğunu söyledi. Yeni yüı eğlenerek karşdayanlar da vardı. Paris'in iinlü Champs-ENsse Caddesi'nde toplanan 500 bin Fransız, şampanyalar parJatarak yeni yıb kutladı. New York'taki Tımes Square'de de yüzbinlerce kişi neşeyle yeni yıla girdi. Tokyo'daki Zojoji Tapınağı ise binierce Japonu ağırladı. Fransızlann da artık CNN'i var MİŞEL PERLMAN PARİS - Geçen cumartesi gece yansı uğurlanan 1994 yılının en son saniyelerine dek, Noel bayramı sırasında Cezayir'de başlayan terör eyleminin şokunu üstünden tam olarak daha atamamıştı Fransa. Evet, Cezayirli terönstlerin hakkından gelinmiştı. Evet, jandarma güçlerinin 'müdahale gnıbu'na bağlı komandolar başarmıştı görevlenni. Fakat hangi koşullar altında... Yürütülen kurtarma operasyonunu canlı olarak küçük ekranlan karşısında izlemiş olanlann diken diken oldu saçlan. Hava kararmaya başlarken 'Islamcı' teröristlerin, Paris'e doğru kalkmasını bekledıkleri, Air France Hava Yollan'nın Airbus uçağina çeşitli yönlerden yaklaşan siyah gıysili jandarma komandolannın saldınsı, silah seslen, pılot kabinindeki çatışma, göz kamaştınci -evet göz kamaştıncı- el bombalan! Durahm burada. Bütün bu gelişmeler, TV ekranlannda bır kameraman gazeteci sayesinde izlenebildi. Korkuyla. kaygıyla, heyecanla... 'LCTin kameraman gazetecisi, güvenlik sorumlulannın tahliye talimatına karşın, Marsilya Havalimanı'nda, bulunduğu binadaki yerinde gizlenerek meslektaşlannı atlattı ve büyük bir gazetecilik olayı gerçekleştirdi. Jandarma vurucu timi 'GIGN'in başansını da TV muhabiri vurgulamış oldu. Tahmin edebileceğiniz gibi. dünyanın 4 köşesındeki küçük ekranlara dağıtılan görüntüler, henüz 6 aydır faaliyette bulunan 'LCT kanahna olumlu bır durum sağlarken, uzun süredır, hırsla FRANSA beklediği dev boyutlara ulaşan bir de 'atiarma' sunmaktaydı. 'LCI', derhal belirtelim ki, sürekJi haber yayını yapan bir kanal. 'Arkası' da bir hayli güçlü. Fransız özel sektör kanalı olup en fazla izleyîcisi bulunan 'TF-2'nin bir yan kuruluşu. Bütün bunlar iyi de 'CNN* özentisi içinde canla başla çalışmış *LCT, şimdi "Biz de vanz" diyerek ABD'li ünlü meslektaşıyla bazı alanlara ilişkin bır işbirliği anlaşması bile imzalayıverdi. Bu arada, gazetecilikte 'atlatma' olgusunun önemini bılenler 'LCI'ın basansını konuşuyor şimdılerde. Fakat, sadece alkış tutulduğunu öne sürmek, gerçeği saptırmak olacağı için, bir başka hususa da dikkat çekelim. Ne desek acaba, nasıl anlatsak olayı? Haydı, fazla uzatmadan. vurgulayalım durumu. Bir başka deyişle herhalde, 'LCI' Televızyonu'nu 'kıskaıınuş' olsa gerek kamu sektörünün 'France 2' kanalı. Durum şu: TV görüntülennı bir tür 'borsa'dan satın alan ilgili kuruluşlar, bunlann ûzerinde röportajlan gerçekleşriren kuruluşlann rumuzunu da belirtmek zorunda. Yani, bir tür imza. Oysa nasıl olduysa oldu, Fransız TV'si 2. kanalı bu koşula uymadı. Şöyle ki, ızleyicileri de röportajı 'LCl'in gerçekleştirdiğinden haberdar olamadı. Şimdi ne olacak? 'France 2', kasıtlı davranmadığını, o andaki hayhuy yüzünden böyle bir durumun meydana geldiğini iddia ediyor. 'LCI' ise olayı mahkemeye götüreceğini öne sürüyor Bütün bunlar bir yana "Bizinı de artık bir CNN'imiz var" diye böbürlenenler de türedi şu sıralar Kübalı akını İsveç'i bunalttı GÜRHANUÇKAN STOÇKHOLM - 1 Ocak 1995'ten ıtibaren Isveç. Küba vatandaşlanna vize koyacak. Noel tatili sırasında yüzlerce Kübalı aile, Stockholm'e geldi ve politik nedenlerle sığmma başvurusunda bulundu. Buraya yasal yollarla gelen ailelerin, Küba toplumunun üst tabakasından olduklan sanılıyor. Küba'dan yurtdışına gitmek ısteyenlerin en az 18 yaşında olmalan gerektiği için, gelen ailelerin çoğu, küçük çocuklannı geride bırakmış durumdalar. Devlet Göçmen Dairesi, elinde 850 dosya olduğunu, bunlara 200'ünün daha eklendiğini açıkladı ve hükümete, "tipik iki dosyayı" yönlendirici kann* alması için devretti. Öte yandan, Kolombiya'da gerillalar tarafından rehine alınan iki Isveçli teknisyen için fıdye istendiği öğrenildi. Başkent Bogota'nın 420 km yakımndaki bir şantiyeye giderken kaçınlan Isveçli teknisyenler için istenilen fıdyenin tutan açıklanmadı. tsveç'in en ünlü yapı şirketlerinden Skanska, bu tür durumlarda hiçbir zorba ile pazarhk masasına oturulmayacağını açıklamışti. Miami Üniversitesi'nde "Latin Amerikah gerillalar uzmanı'" profesor Bruce İSVEC Bagley, Isveç şırketine fıdyeyi ödemelennı önerdi ve aksi takdirde, mühendislerini geri alamayacağını söyledi. Isveç'te yılın son haftasının temel konulanndan binsı de 1 ocaktan itibaren Avrupa Bırliği'ne üye olmanın, günlük yaşam ûzerinde ne gibı etkileri olacağıydı. Avrupa Birliği dışından alınan pırinç, şeker gibi gıdalann pahalanacağı belli olunca aşın ölçülere kaçılmasa da belirli bir stoklama yaşandı. Isveç'te yenilen deniz ürûnlerinin yüzde 90'ını sağlayan Norveç'in AB'ye hayır demesiyle. bu ülkeden yapılacak dışalım, yeni yılda en az yüzde 21 artacak. Ne var ki işin bu yönü, yılın son haftasında fazla gündemde değildı. Yılın son açıklamalanndan birisi de Isveç'tekı "trafik canavannın" gerilemeyı sürdüğü şeklindeydi. Belkı de bu konuda dünyanın tek ülkesi olan Isveç'te trafık kurbanlannın sayısı, azalmayı sürdürüyor. 1994'te (8.5 milyon nüfuslu) Isveç'te 580 kişi trafik kazasında öldü. Bu sayı, bir yıl öncekinden tam 50 kişi daha az. Konuk Yazar Kafkasya'da çatışma, Türkiye'nin başını ağntır Doç. Dr. YILDIZ SERTEL Sizi ilk defa Kızıl Meydan'da gördüm. Bır 1 Mayıs töreninde. Toplannız, füzeleriniz, zırhlılannızla haşmetlıydiniz. Beni otelime götüren taksi şoförü soruyordu: - Nasıl bizûn tekniğimiz? - Harika!.. Kendi kendime düşünüyordum, bu yüksek tekniğın sorumsuz ellerde bulunması ne kadar büyük bir tehlike! 1956'da, Budapeşte'ye yürüdüler Rus tanklan. Mukavemet de görmediler. Onlara karşı bir direnme olamayacağını biliyordu Macarlar. Rus tanklan Prag'a girdikleri gün ben Moskova'daydım; bir Azen yazan, "Bu adamlar korkunç. Tanklan uçaklaria götürüp paraşütleıie indirmişler. Çekler vandu Ruslar bir defa girdikr mi bir daha çıkmazlar" diyordu. Azerbaycan'da öyle olmamış mıydı? Bolşevik de\Tİminden sonra, Lenin, "bütün halklara özgûrlük" verileceğıni vaat etmiş, ama 1920'de Kızıl Ordu Kafkaslar'a inmiş, bu bölgede Moskova'ya bağlı So%yet cumhuriyetleri kurmuştu. 1963-68 arasında Azerbaycan'da yaşadığım yıllarda Rus egemenliği altında eziîen bir halkın şikâyetlerini duymuştum: Bızı Ruslaştınyorlar. milli kültürümüz gidiyor. Petrolümüz. bütün kaynaklanmız onlann elinde, bütün emirler Moskova'dan geliyor!.. Vazgeçmediler Ruslann Çarlık zamanında kurulmuş olan imparatorluktan vazgeçmediklen açıktı. Bir gün Moskova'nın dışında. Pendelkıno'da bulunan Yazarlar Birliği'nin yaratıcılar evınde, Azeri ve Tatar yazarlanyla konuşuyordum. Yanımızdan geçen bir Rus yazan bize yaklaştı, "Sizler; bir Türk, bir Azeri ve bir Tatar, Türkçe konuşuyorsunuz ve anlaşrvorsunuz. Biz Ruslar yandık!" dedi. Çarlık döneminden ben Ruslann en büyük korkusu, egemenlıkleri altıhdaki Türklerin bırliğıydi. Bunu engellemek için, ayn ayn cumhunyetler kurmuşlar, ayn ayn kültürler geliştirmişler, bütün cumhuriyetlere bol mıktarda Rus göndermişler. Idari açıdan Moskova'ya bağlı bu cumhunyetler ûzerinde baskıyı hiç elden bırakmamışlardı. Televizyonda Rus tanklannın Çeçenistan'a girişlerini seyrederken bütün bunlan düşünmemek mümkün mü? Zaten Gorbaçov dahi. Sovyetler Birliği'nin bölünmesinı istememışti. Sonunda 'Bağımsız Devleder Topluluğu' formülü bulundu. Ancak, tam bağımsızlığa ne Yeltsin ne çevTesindeki eski dönemden kalma milliyetçi bürokratlar ne de ordu göz yummak ister. Yeltsin, parlamentoyu yaktınp diktatörlüğe yöneldiği günlerde, Rusya'nın faşizme gittiğini; Batı demokrasılerinin onu desteklemekle tehlikeli bir oyun oynadıklannı yazmıştım. Çarlık dönemınde kîırulmuş olan imparatorluk, Sovyet döneminde de değişik bir biçimde devam ettinldı. O günlerde Rus egemenliği, SSCB içerisinde kalıyordu. Dışan taşmasını, NATO gibi kuruluşlanyla Batı önlüyordu. Çünkü. SSCB dünya komünizmınin merkeziydı, bu ideolojinin bütün dünyaya yayılması olasılığı vardı. Bugün ise Batı. böyle bir tehlike görmüyor. Ostelik Rusya Federasyonu. serbest pıyasa ekonomismi kabul etmiş, pazarlannı Batı mallanna açmış, sanayisine Batı sermayesinin yatınlmasına müsaade etmiş, önemli kaynaklan olan bir ülke. Bu durumda bütün Kafkaslar'ı tehlike içinde görmek gerekir. CNN'in bildirdiğine göre Çeçenler büyük bir güçle direndikleri gibi Gürcüler ve Dağıstanlılar da çetejer kurarak onlann yardımına koşuyor. Öte yandan gene haber ajanslannın bildirdiğine göre Kafkaslar'a saldınyı. demokrat görüşlü Rusya'da istenmiyor. harta ordudan generaller istifa ediyor, subaylar azlediliyor. Ama bu iç direnmenin Yeltsin'i durduracağı şüphelidir. Çünkü, pazar ekonomisi sefaleti arttınyor. Kafkasya'da yeniden egemenlik kurmak, Batı'ya borçlu ve ezgin düşen Rus milletinin gururunu okşayıp iç huzursuzluğu teskin edebilir. Bölgenin ekonomik kaynaklannı yeniden ele geçinnek Rusya'ya büyük faydalar sağlar. Çeçenistan'a uzun vadeli bir iç savaşa da dönüşebihr. Bu savaş, bütün Kafkaslar'a da yayılabilir. Bundan silah satıcılan da bol bol faydalanabilır. Ister Kafkaslar'da uzun vadeli bir iç savaş, isterse bölgede Rus egemenliğinin silahla yeniden kurulması olsun, tehlike kapımızdadır. Ruslann elinde dünyanın en önemli askeri güçlerinden birinin bulunduğu herkesçe biliniyor. Bu ülkenin tarihini, SSCB'de mılli sorunun nasıl geliştiğini; Ermenilerin Azerilere, Türklere ve Gürcülere düşmanlığını, bütün bölge halkının Rus düşmanlığını, Rus milliyetçiliğinin ürkütücülüğünü bilip de knşkulanmamak olası değil. Kafkaslar kanşıyor demek, bizım başimıza bela açılıyor demek. Ikinci Dünya Savaşf nın sonunda, Kars ile Ardahan'ın Sovyet topraklanna katılmasını önce Ermeni ve Gürcü gazeteleri yazmış, bu isteği Moskova desteklemişti. Ermenistan'da idarede olan Daşnaklann düşmanlığı belki Azerilerden de daha çok Türklere karşıdır. Onlarca sorun sadece Karabağ değil, bir de büyük Ermenistan sorunu var. Sevr'in gerçekleşmesi var, bundan hiçbir zaman vazgeçmediler. Ellerine firsat geçerse hiç kaçırmazlar. Unutmayalım. 'Turan' (Pantürkizm), çarlık döneminde Asya ve Kafkas Türkleri tarafından, Panslavizme karşı bir tepki olarak üretilmiştir Hedef, Anadolu Türklerinin başkanlığında bir büyük Türkiye kurarak Rus egemenliğinden kurtulmaktı. Bugün de Rus tehdidi karşısında bize dönüyorlar. Büyük Türkiye hülyası, Enver Paşa'yla beraber onbinlerce Türkün başını yemiş, bize çok pahalıya mal olmuştu. Mustafa Kemal, "Bız bütün güçterimizi Anadolu'da toplamak, her şeyden önce Türk vatanmı konunak zorundayız 7 * demiştı 1. Dünya Savaşı'nın arifesınde.