Katalog

Cumhuriyettmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmem: Orhan Erinç # Genel'Yayın Koordmatörü: Hikmet Çefinkava • Yazıişleri Müdürieri. fbrahimYıldız(Sorurnlu). DinçTavanç # Haber Merkezı Müdüni: Hakan Rara # Görsel Yönetmen: Fikret Eser 9 DışHaberler Ergun Balcı• ktıhbarat YalçınÇakır • Ekonomı Bülent kı/anlık • Radyo-T\'. l'vgar Eremektar 9 Kultur Handan Şenköken 9 Spor: Abdülkadir Vücelman • Vun Haberler Mehmet Saraç • Makaleler Sami Karaören # Çevın: Sevfettin Turhan # Düzeltme Abdullah Yazıcı # Yayın Kurulu llhan Selçuk (Başkan), Orhan Erinç, Oktay Kurtböke, Özgen Acar, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner. Ergun Balcı, Dinç Tayanç, Ibrahim Yıldız, Orhan Bursalı, Mustafa Balbav. Ankara Temsılcı.sı Mustafa Balbay • Habcr Mudum Doğan Akın Atatûrk Bulvan No 125. Kat" 4, Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020(7 hat), Tcleks- 42344. Faks 4195027 • IzmırTemsılcısı Serdar Kızık, H. Zı>a BK. 1352 S. 2 3 Tcl. 4411220Teleks' 52359, Faks: 4419! 17 • Adana Tcmsılcisı Çetin Yiğenoglu, Inönü Cd. 119S. No:l Kat:l. Tel: 3522550, Teleks 62155. Faks. 3522570 • Müessese Müdüru Ercl Erkut 9 Koordınator Ahmet Korulsan # Muhasebe. Bülent Yener#ldare Hüseyin Gürer • Işletme Önder Çelik • Bıîgı- Işlenr Nail Inal # Bılgısayar Sıstem. Mürüvet Çiler 0 Reklam. Reha Işıtman Yatımlatan ve Bu>n: ^ enı Gun Haber Ajansı. Basm ve Yayıncıhk *ı Ş TiAocağıcad 39 41 Cagaloglu 34334 ist PK. 246 lstanbu! Tcl. (0-212) 512 05 05 (20 hat) Tcleks 22246. faks (0 2121 5 P 85 14EYLUL1994 İmsak 5 08 Güneş: 6.36 Öğle: 13.04 İkindı: 16.36 Akşam 19 23 Yatsı: 20.45 Karaköy Electronic Center • İstanbul Haber Servisi -19. yüzyıl başlannda yapılan, Fransa'dan ithal edilen mallann pazarlandığı. Türk-Fransızkültür zincırinin önemli bir halkasınıoluşturan Karaköy'deki "Fransız Geçidi' yakın gelecekte. "Karaköy Electronic Center 2000" olarak hizmet \ermeye hazırlanıyor. Türk yapı sanatının "Neoklasik dönem" anlayış ve larzı ile 1800'lüyıllarda Eski Galata Surlan üzerine ınşa edilen bina. yeniden restore edilerek. çağdaş mimari öğeler ile kaynaştınlarak, elektronık merkezi olmaya haarlanıyor. ABITIî Türkiye'yi seviyop •IW ASHINGTON (AA) - Türkiye'yi ziyaret eden Amenkab turist sayısında geçen yıla göre önemli artış kaydedildi. Turizm yetkililerinin verdiği bilgilere göre, bu yılın ilk yedi ayında 136bin Amerikalı, Türkiye'nin doğal güzellikleri ile sanatsal ve tarihi değerlerinı görmeyi, başka ülkelere gitmeye terah etti. Geçen yılın ilk yedi ayına göre, Amerikaîı turist sayısında bu yıl yüzde 7 oranında artış olduğuriu belirten yetkililer. yıl sonuna dek 137 bin Amerikaîı turistin daha Türkiye'yi ziyaret edeceğini tahmin ettıklenni bıldirdiler. Şekerlıastaları, dikkat • ANKARA-ERZURUM (AA) - Şeker hastalannın kullandığı 'Diamicron' adlı ilacın, "401001' serisi. Sağlık Bakanlığı emri ile toplatılıyor. Servier finnası tarafından üretilen ve şeker hastalannın kullandığı "Diamicron' adlı ilacın. 401001 sensı.mıdedeerime süresı belırtilenden uzun olduğu gerekçesiyle yurt çapında toplatılmaya başlandı. Firma Genel Müdür Yardımcısı eczacı A. Neşe Önder Tezel, bakanhk aracılığıyla ilaçlann geri istendiğini ve hastalann kullanmaması gerektiğini belırtti. Bilgisayap stpes yapıyop • tSTANBL L (ANKA) - Uzun süreli bilgisayar kullananlann yoğun stresle karşı karşıya kaldıklan bildirildi. Bilgisayar ve elektrikli büro aletleri ile plastik ve sentetik büro malzemelerinin insan vücuduna statik elektrik yükleyerek. stres, bunalım, migren ve başağnsı rahatsızhklanna neden olduklan bıldınldı. Marmara Üniversitesi Iletişim Fakültesi öğretim üyesi Dr. Emin Doğan Aydın, çalışılan mekanın beşeri mühendislik kurallanna göre düzenlenmesi gerektiğini vurguladı. Hızlı nüfus artışı sorununa çözüm olarak uzmanlar 'etkin biraileplanlamasıprogramı' öneriyorlar Nefesalmaıııayacakdüııyayadoğrıı.. •Tümdünyada 195O'de631 milyontontahıl üretilirken bu miktar bugün 1.7 milyar tona ulaştı. Ancak hızlı nüfus artışı yüzünden 1980'de 321 kilogram olan kişi başına tahıl üretimi, 1990'da 316 kilograma kadar geriledi. GÜNDÜZ İMŞtR • Nüfus 2000yılına kadar 6.5 milyan aşacak. Nüfus •Jürkiye'de nüfus artış hızı 2.2ikenABD, Fransa, artışı 2025 yılında 8.5 milyara ve 2050'de İngiltere gibi ülkelerin ortalama nüfus artış hızı muhtemelen 11.6 milyara ulaşacak. Bu artışın yüzde 0.5'lerle ifade ediliyor. Türkiye, dünya yaklaşık yüzde 95'i bugünün gelişmekte olan nüfusunu en fazla arttıran 25 ülke arasında yer ülkelerinde meydana gelecek. alıyor. Hızlı nüfus artışı dünyadaki tüm canlılann geleceğini tehdit etmeye başladı. Uzmanlar, bu tehdidi "nefes almanın bile zor- laşacağı bir dünya" olarak ta- rumlıyor. Yıllık nüfus artışı 93 milyon olan dünyanın gelece- ğiyle ilgili çalışmalar yapan BM'nin hazırladığı raporlar, "acil önlem" alarmı veriyor. En ciddi tehlikeyi "açlık" oluştu- rurken tüm kalkınma hedeflerı de altüst oluyor. Uzmanlar so- runa çare olarak "etkin bir aile planlama progranu" öneriyor- lar. Dünya nüfusunu bilimsel olarak düzene koymaya yara- yan yöntemler, nüfus artışı kar- şısında bir bir eriyor. 1950'de 631 milyon ton tahıl üretilirken bu miktar bugün 1.7 milyar to- na ulaştı. Ancak hızlı nüfus ar- üşı yüzünden 1980'de 321 ki- logram olan kişi başına tahıl üretimi, 1990'da 316 kılograma kadar geriledi. Ekolojik dengeler altüst Hızlı nüfus artışı gün geçtikçe ekolojik dengeyi de ciddi bo- yutta tahrip etmeye başladı. Dünyanın doğal zenginlikleri bir bir kaybolurken "yağmur ormanlan" günümüzde aranan bir olgu haline dönüşmeye baş- ladı. Diğer yandan, dünyanın oluşumundan bu yana atmos- ferdeki zehirli gazlan temizle- yen bitki örtüsü de yıllar geçtik- çe çoğalan insanlann ihtiyaçla- nnı karşılama istekleri yüzün- den tahrip oluyor. Ekolojik yapının üstüne kurulu denge- nin diğer dehşet verici yaru da azalan su kaynaklan ve çölleş- me... Dünyada nüfus dunımu Dünyada nüfus artışlanna yönelik hesaplamalar, ilerleyen süreçte şöyle ifade ediliyor: • Dünya nüfusu 2000 yılına kadar 6.5 milyan aşacak. • Nüfus artışı 2025 yılında 8.5 milyara ve 2050 yılında da muhtemelen 11.6 milyara ula- şacak. • Bu artışın yaklaşık yüzde 95'i bugünün gelişmekte olan ülkelerinde meydana gelecek. • Mutlak insan sayısındaki en büyük artış Güneydoğu As- ya'da görülecek ve bu bolgede nüfus yüzyılın sonuna dek 1.2'- den 1.46 milyara ulaşacak. • Bütün zamanlann en bü- yük nüfus artışı Afrika'da gö- rülecek. Gelecek 10 yıl içinde nüfus 681 milyondan 856 mil- yona ulaşacak. • Latin Amerika ve Kara- yipler'de artışın 458 milyondan 523 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor. • Batı Asya'daki 12 ülke 1990'dan 2000 yılına kadar nü- fuslannı 140 milyondan 170 milyona cıkaracak. Türkiye'de dunım Ülkemizde ise son yıllar için- de nüfus planlamasında görü- len anlamlı çalışmalara karşın nüfus artış hızı yine dünya orta- lamalannın üstünde görülüyor. 1985-90 sonuçlanndan yapılan kesin değerlendirmelere göre Dünya nüfusu 20 yılda sınırlanacak Vatikan'dan, kürtaj ve evlilik dışı ilişkiye tavırKAHİRE(AA)- Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenen Dünya Nüfus ve Kalkınma Konferansı dün sona erdi. Konferansta gelecek 20 yıl içinde nüfus artışının sınırlandınlmasına yönelik hedefleri belirleyen eylem planı kabul edildi. Vatikan ise bildirgenin kürtaj vecinsellikle ilgili bölümlerini reddettiğini bildirdı. Sonuç bildirgesinde kürtajla ilgili maddelerçok yumuşatılmış bir biçimde yer aldı. Mısır Sağlık Bakanı ve Konferans Başkanı Mahir Mahran, 113 sayfalık eylem planı olarak adlandınlan belgenin itirazsız kabul edildiğini bildirdi. Mahir Mahran, 24 ülkenin, konferansın son günlerinde yaptıklan konuşmalarda, bu plana olan çekincelerini dile getirdiklerini, ancak 180 ülke tarafından oybirliğiyle kabul edildiğini söyledi. Planın bazı bölümleri. aralannda Iran, Libya. Yemen. Arjantin, Malezya, Peru. Hondras ve Malta'nın da bulunduğu 24 ülke, özellikle kürtajla ilgili maddelere itirazettiler. Itirazlar üzenne, sonuç bildirgesinde kürtajla ilgili maddelenn oldukça yumuşatıldığı gözlendi. Bildirgede, kürtajin "birdoğum kontrol yöntemi olarak benimsenmeyeceği" belirtıldi. Bazı maddelere de "evlilik dışı ilişkilere ve homoseksüeüiğe" sıcak bakıldığı gerekçeleri) le itirazlarda bulunuldu.. • Dünya nüfusunu 20yıl içinde sınırlandırmayı öngören Dünya Nüfus Kongresi sonuç bildirgesi, 180 ülke tarafından oybirliğiyle kabul edildi. 24 ülke, kürtajla ilgili maddelere itirazettiler. îtirazlar üzerine, kürtajla ilgili maddeler yumuşatıldı. Bildirgede. kürtajin 'birdoğum kontrol yöntemi olarak benimsenemeyeceği' belirtıldi. " 1994 Deklarasyonu" olarak tanımlanacak bu konferans belgesinin BM Genel Kurulu'nda onaylanacağı da kaydedildi. Planda. önümüzdeki 50 yıl ıçerisinde dünya nüfusunun iki katınaçıkmasının önlenmesi öngörülüyor. Vatikan temsilcisi Rrenato Martino, konferansın son gününde yaptığı konuşmada, "N atikan. burada sağlanan uzlaşmaya şöyle y a da bö> le katılmak isrivor, ancak kürtaj >e e\ lilik dışı ilişki gibi konuları içeren bölümleri kabul etmeviz" dedi. Vatikan, İ974ve 1984 yıllanndakı konferanslarda ise sonuç bıldırgelerine tamamen karşı çıkmıştı. Öte yandan Mısır polisi. güvenlik güçlerinın Kahire'de suikast girişiminde bulunmak üzere olduğu ortaya çıkanlan bir radikal İslamcı militanın öldürüldüğünü, bırmilıtanınvaralı olarak ele geçırildiğinı açıkladı ABD Başkan Yardımcısı Al Gore da konferansın oldukça başanlı geçtiğini söyledi. Al Gore, konferansın sona ermesı nedenıyle > ayımladığı bildiride. "Kahire'de nüfus planlaması konusunda. ortak bir eylem planının kabul edilmesi biiv ük bir başandır. Bu, hem konferansa katılan heyetler açısından. hem de dün\ anın geleceği açısından müthiş bir başarı olarak kabul edilmelidir" dedı. Dünya Nüfus Konferansı sırasında. tüm dünvada toplam 3 milyon 56 bin bebek doğ- du. Bu rakam. ortalama her sanıyede dört bebeğin dünya\a geldiğine işaret ediyor. Sabun, spermi azaltıyor Çeviri Servisi - Uzmanlar, evlerde kullanılan sabun ve öteki temizlik malzemelerirın sperm sayısını düşüren kimyasallar arasında olduğunu belirtiyor. EdinburgTıbbi Araştırma Merkezi Ürme Biyolojısi Birimi Başkanı Dennis Lincoln, sperm sayısındaki düşuşün bu \ üzyılın sonunda çocuksuz çift sayısında büyük bir artışa neden olacağını ileri sürüyor. 20 yıllık bir süreyi içine alan ıki araştırma sperm sayısının yılda %2 oranında birdüşüş gösterdiğini ortaya koyuyor. Sperm sayısındaki düşüşhenüzdoğurganlığı etkileyici bir düzeye ulaşmamakla bırlikte, önlem alınmazsa 2005 yılında erkeklerde kısırlık olayının ciddi boyutlara ulaşması kaçınılmaz görülüyor. Böylece 1993 yılında Danimarka'da bu konuda öne sürülen sav geçen ay içinde doğrulanmış oluyor. Erkeklerher 1 mililitremeniiçin yaklaşık 100 milyon sperm üretebiliy or. Erkeğin kısır savılabilmesi için bu sayının 20 milyonun altına düşmesi gerekiyor. Türkiye'de nüfus artış hızı 2.2. Dünya ortalaması ise yine Tür- kiye'den az: 1.7... Gelişmiş ül- kelere bakılacak olursa çok daha düşük oranlar karşımıza çıkjyor. ABD, Fransa, İngiltere gibi ülkelerin ortalama nüfus artış hızı ise yüzde 0.5'lerle ifade ediliyor. Bu rakamlar biraz da- ha aynntılı olarak incelendiğin- de ise Türkiye'nin, dünyada nü- fusunu en fazla arttıran 25 ülke arasında olduğu görülüyor. İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı tarafından hazırlanan ra- porda, Türkiye'de nüfus sorun- lan ve karşılaşılacak gerçekler şöyle sıralanıyor: - Geçen yülardaki eğilim ay- nen sûrecek olursa Türkiye 2025 yılında, yani 31 yıl sonra 110 milyonluk bir nüfusa ulaşacak. - O günlere gelindiğinde PTT'nin Tsi meselesinin halle- dilerek tüm kıymetli KİT'leri- mizin de satılmış olacağı varsa- yılırsa, yılda 70 milyar dolar ek borç aranacağı düşünülüyor. Nüfus artış hızı korunsaydı.. - Türkiye'de 1940-45 yıllan arasındaki nüfus artış hızı konı- nabilseydi bugün Türkiye'nin nüfusu sadece 30 milyon alacak- tı. - 1990 nüfus sayım sonuçla- nnda kabaca bölgelerarası farklılaşmaya bakıldığında. Doğu Anadolu'da bazı şehirle- rin nüfusunda net bir azalma olduğu görülüyor. Nüfus artış hızı Türkiye ortalamasından yüksek olan iller ise genellikle Güneydoğu Anadolu. Akde- niz, kısmen Ege bölgelerinde ve İstanbul. İzmit. Bursa illerinde ortaya çıkıyor. - îvonya ve Güneydoğu Ana- dolu bölgesinde görülen çarpıcı nüfus artışında tek neden olarak •Ç g<>ç gösterilemiyor. - 1927 yılında yapılan sayım sonuçlanna göre nüfusumuzun sadece 2.2 milyonu kentsel alanlarda yaşıyordu. Bu da toplam nüfusun sadece 16.4"- üydü. Yıl^r geçtikçe bu oran yükseldi ve 1983'te yüzde 50 düzeyine ulaştı. 80'li yıllarda ise kentleşme oranı yılda yüzde 6 idi. Bugün ise nüfus artışının iki katının üstünde ve yüzde 5 dü- zeyinde. Hane başına düşen kişi sayısı - İç göç olgusundan bağımsız olarak nüfus artış hızının yüksek olduğu bölgelerde farklı demog- rafik özellikler de saptanmakta. Örneğin Güneydoğu Anadolu'- da ortalama hane halkı büyüklü- ğü 6.35, oysa hane başına düşen kişi sayısı Ege ve Marmara'da 4. - Bağımlı nüfus. yani 15 ya- şından küçük nüfus ve aileleri- nin bakımına muhtaç olan 60 yaş üzeri nüfus, örneğin Mar- mara ve Ege'de yüzde 50 iken, nüfus artış hızının yüksek oldu- ğu bölgelerden Güneydoğu Anadolu'da yüzde 90.9 olarak saptanıyor. - 0-14 yaş grubunun Türkiye'- deki tüm nüfusa oranı. 1990 yılı iribarıyla yüzde 32.5 olarak he- saplanıyor. Bu bir başka deyişle toplam nüfusumuzun üçte biri- nin hem dogurganlık hem de ekonomik açıdan üretken olma- yan genç bir nüfustan oiuştuğu gerçeğini ortaya çıkanyor. - Türkiye'de bugün meydana gelen 100 gebeliğin sadece 48'i isteyerek oluyor. Geri kalanla- nn yüzde 28'i istenmeyen ya da kötü zamanlama ile doğan bir çocuk, yüzde 24'ü ise kürtaj ve düşük olarak istatistiklere giri- yor. - Türkiye'de canlı doğan be- beklerin yüzde 12.6'sı 2 yaşına geuneden ölüyor. Bütün bu gös- tergelerden de ortaya çıkacağı gibi 2000'li yıllarda yaşam az nüfusla kolaylaşacak. çok nü- fusla zorlaşacak. Yapılan tah- minlere göre nüfus artış hızına bağlı olarakTürkiye'nin nüfusu 87-110 milyona arasında değişe- cek. Nüftıs kıiziııiııen önemli belirtisi, açlık İstanbul Haber Servisi - Mısır'ın Ka- hire kentinde düzenlenen Dünya Nü- fus ve Kalkınma Konferansı'nda 'kür- taj' olgusu 'bir bardak suda kopardan futına* örneği taraflan karşı karşıya getirmeye yetti de arttı bile. Vatikan ve radikal Müslümanlar kürtaja ve do- ğum kontrolüne karşı. Uzmanlar 'Konferanstan hangi karar çıkarsa çık- sın, nüfus artışı ciddi bir şekılde kontrol altına alınamadığı sürece 20001i vıllar dünya için çok zor olacak' görüşünde- ler. 2000'li yıllarda karşılaşacağımız tehditler şöyle sıralanıyor: Nüfus ve kalkınma: Hızlı nüfus artışı ve nüfusun düzensiz dağılımı, kalkı- nma üzerinde dengeyi bozan bir etki yaratmakta ve genellikle de yaygın yoksulluğu beraberinde getirmekte- dir. Hızlı nüfus artışı nedeniyle birçok ülke yeterli gıda maddesi temini veya sağlık ve egitim gibi hızmetlere ilişkin talebı karşılamakta bugün bile zorluk çekmekte. geleceğe yönelik ekonomik ve sosyal yatınm isteklerinı karşılaya- bilme de ise çaresiz kalmaktadır. Gıda: Nüfus krizinin ilk belirtisi açlıktır. Son yıllarda gelişmekte olan ülkelenn çoğu gıda temininde yeterli- lik konusunda çok ciddi bir sorunla karşı karşıya kalmıştır. 1969-71 yıllan- nda gelişmekte olan ülkeler 20 milyon ton hububat ithal etmiştir. 1983 -1985 döneminde bu miktar 69 milyon tona yükselmiştir. Egitim: Nüfus içinde çocuk sayısının yüksek olması. eğıtime olan talebin daha fazla olacağını gösterir. Daha şimdiden gelişmekte olan ülke- lerde 6-11 yaşlan arasındaki 105 mil- yon çocuk okuldan yararlanamamak- tadır. Eğer bugünkü durum devam ederse 2000 yılında okul dışı çocuk sayısının yaklaşık 200 milyona ulaşması beklenmektedir. Türkiye'de ise son yı- llarda dogurganlık düzeyinde görülen azalma, okul çağı nüfusta etkisini an- cak 21. yüzyılda gösterecek ye bu yaş grubundaki artış duracaktır. İlk ve or- taokulçağındaki(6-14yaş)çocuklann sayısı 1990-200 yıllan arasında yak- laşık 11 milyon 500 bınden 13 mıİyon 500 bine yükselecektir. Bu da 10 yılda 2 milyon çocuğa daha ilk ve orta okul sağlanması demektir. îş: Çalışma yaşına giren nüfus 1990'da 1.3 milyarlık bir artışla, 2.4 milyardan 2010 yılında 3.7 milyara ulaşacaktır. Gelişmekte olan ülkeler gerekli iş sahalannı açacak ve ekono- miyi hareketlendirecek yatınmlar için ihtiyaç duyulan yatınm sermayesine sahipdeğildirler. GÖç: Yoksulluk. politik baskı. çevre dengesizliği \e savaş aileleri \e kişileri. daha iyi yaşam koşullannı. ülkelerinin dışında aramaya yöneltmektedir. Ge- lişmekte olan ülİcelerde nüfus artışı mevcut baskılan arttırmaktadır. Yak- laşık 75 milyon insan kendi ülkesinin dışında çalışmaktadır. En az 17 mil- yon kişi de ülkelerinin dışında yeni bir yaşam kurmak için savaş vermektedir. Göçmen sayılan artmaya devam eder- ken gelişmiş ülkelerde Vasıfsız ve yan vasıflı işçiye olan talep azalmaktadır. Şehirleşme: Gelişmekte olan ülke- ierde şehırler. endüstnleşmiş ülkelere oranla 5 kat daha hızlı büyümektedir. 85'ten fazla ülkede şehir nüfuslan 10 yıl önceye göre ıki kat artmıştır. Şehir- îerin büyümesi temel ihtiyaçlann temi- ni için büyük baskılar doğurur. Mega şehırler çok yüksek seviyede atık mad- de üretirler ve çevre kirlenmesine ne- den olurlar.