Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 AĞUSTOS1994 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Yaşasın dansçılar, yaşasın bale Bale, uygarlığın sımgesı, baleye karşı davranışımız, anlayış ve yorumumaz da dunyayı algılayışımızın bır göstergesı. Bale, genç msanlann beden turkulen, bızde sevgı ve coşku, ınsana saygı ve hayranlık duygulan y aratıyorsa ne mutlu Prof. Dr. TÜRKAN SAYLAN Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğı Genel Başkanı G eçmışte kuçuk kızkar- kızlar bacaklannı öyleayırmazlar, kız- deşım nereden gormuş- se gormuş "bale"\e vu- rulmuştu Çocuklu- ğumuzda TV voktu ol- sa olsa bır vazlık sıne- mada duşmuştu bu sevda vureğıne İ bd b k l l b lar uslu uslu büyuklerinin dizleri dibinde oturur bebeklemle ovnarlar, bır daha bu çirkın hareketkri japtığını gorme- ye>1m" dıye haykırmaya başladı He- pımız korkup bır koşeye sındık Bu laflann bırçoğu sanınm ortulu bıçım- İnce bedenı. upuzun bacaklanvla bu dekavnananıngelınınıazarlamasıydı.p ışe çok da uvgundu doğrusu Oğrendı- ğı bırkaç kol ve beden hareketını va- par uzun san saçlannı sav urarak do- ner doner, sonra bacaklannı ıkı vana ayırarak çok yeteneklı bır balenn gıbı yere otururdu Şımdılerde kuçucuk çocuklann gobek havasını duvunca sahneye fırlayıp devTne çengılere taş çı- kanrcasına gobek atmalannı gorduk- çe hep bu bale ovkusunu anımsı- yorum Annem kuçuk guzel kızının bu çağ- daş yeteneğını \e ısteğını buyuk bır se- vinç ve mutlulukla karşılar. donup do- nup sonunda bacaklannı ayırarak yere oturana dek onu havranlıkla ız- ler, gerçek bır balenne benzemesı ıçın eskılerden eteğı fırfırlı elbıseler dıker- dı ve kardeşım "ben balenn olacağım "b b l l ğ " d g "Sen kızını eğitemiyorsun, vanlış jolla- ra surukluvorsun" anlamındaydı Kuçuk balenn adayı. bu korkunç azardan sonra usulca yerden kalktı. venıden kollannı ıkı vana açtı, ortada dondu dondu dondu ve venıden baba- annemızın onune geldı bacaklannı ıkı vana açıp vere oturarak dansını ta- mamladı Babaannem azarlayıp "şıl- lık" dedıkçe. kızkardeşım dansına de- vamettı Buonundoğalsavunmasıve yanıtı oluyordu Bızlerse kızkarde- şımızın gerçekten \anlış bır şey yapıp yapmadığını bır türlu anlayamıyor- duk Annem hepımızın yeteneklennı ge- lıştırmesınden >ana olsa gerek kı bale- ve çok uygun ve gonullu olan kuçuk kızını buyuk bır cesaretle ve gızlı olarak k l k ' d k b l k"ben balenn olacağım" dı\e çın çın Taksım Halkevı'ndekı bale kursuna oterdı Çocuklann mutluluklan. buvukle- ' nn saçma sapan tutuculuklanvla nasıl soner gıder bılır mısınız0 Bızde de ov le oldu Aılenın en buv uğu masalcı babd- annemız bu ışe çok ama çok kızdı Salt kemıkten oluşan elının ışaret par- mağını. yerde dua edercesıne coşkulu oturan kızkarde^ımın burnuna doğ- rultarak "Kız şıllık. sen ne \apı\orsun. vazdırdı ve getınp goturmeye başladı Kardeşımız artık hav alara uçuyor, eve gelınce aynanın karşısına geçıp bır ye- re tutunuyor ve oğrendığı pozısyonlan gostenvor, nasıl unlu bır balenn ola- cağını, derstekı oğretmen \ e oğrencıle- nn kendısını ne denlı nıtelıklı bulduk- lannı anlatıp dunı>or. doğrusu ya. bı- raz da bız obur çocuklann kafasını şı- şınvordu Hep gece yatarken bale pa- buçlannı yattığı yenn altına sakhyor ertesı gun erkenden kalkıp herkes uyurken egzersızlennı yapıyordu Aılemızdekı bu gızlı gelışme her za- man olduğu gıbı namus bekçımız ma- salcı babaannemızce, uvgun bır za- man kollanarak babamıza aktanldı Baba, kuşkusuz aılenın reısıdır, bıze ekmeğı o taşıyor. nafakamızı kazan- makıçınolesıyeçalışıvordu Hıçonun ıznı onayı olmadan. gızlı kapaklı ış va- pılır mıydı0 Ona danışmadan vapılan ışte mutlaka bır bıt venığı olmalıydı Kuçucuk kızı alıp haftanın bırkaç gu- nu bale male dıyerek evın genç kadını neden kente gıdıvordu, buna ne gerek vardı, gorenler ne derlerdı0 Işte vor- gun argın eve gelen aıle reısını. her şevı bılen. guçlu, sesı gur adamı çıleden çı- karmak ıçın fısıltıyla aktanlan bu bır- kaç cumlecık yettı de arttı aıle mahke- mesı kuruluverdı "Va> efendim va\, annem ne hakla kuçuk kızının kapris- leri uğruna yollara duşmor, gizli gizli bale kursuna gotünıvordu. Bale de ne oluyordu, kol bacak sallamakla adam olunur muydu? Onun kızı balenn ola- maz, olsa olsa ı\ ı bır sevirci olurdu. bü- yüyup iyi bır aiîe kurardı. Bir kez daha yineliyordu. kendi haben ve ızni ol- madan bu e\de hiçbır şey yapılamaya- caktı. \ oksa herkes ceza gorecekti." Babam aslında aılesını annemı ve çocuklannıçokseven aydın ıyıeğıtım gormuş bır adamdı ancak aılede oto- nter olması gerektığını. bunun ıçın de serl ve acımasız gorunmesının ana ko- şul olduğunu sanırdı Her ısteğı once "ha>ır"la vanıtlamak valvarttıktdn sonra "peki" demek huyuydu Bızlen kucağınaalır şapurşupuroper herıs- teğımıze "e\et" derse şımarabıleceğı- mızı v e bunun da 'İyi terbiye" olmava- cağını sanır bu nedenleçocuklannı "uy - kularında sever, okşardı" Yaşı ılcr- ledıkçe, bızler de daha polıtık olmavı oğrendıkçe bu baskılar yumuşadı. ama yıne babaannemın deyımıyle "iş işten geçtikten sonra." Kuçuk kızkardeşımın balenn olma sevdası ışteboylecenoktalandı O. yıl- lar yılı bacaklannı av ırarak dans etme- vı boylece babaannemı kızdırarak ağzından çıkacak "şıllık" sozcuğunu duymavıbırovun belkı de bır ıntıkam halıne getırdı ancak duşlennı gordu- ğu bale eğıtımını alamadı aradan çok çok uzun vıllar geçmesıne karşın nere- de bır bale gostensı varsa koşup gıde- rek bu gunlere ulaştı ve bu acıklı oyku gıderek hıç yaşanmamış bır masala dondu Guzel sanatlann her bın sıradan ın- sana gore olağanustu1 Sazıyla kale- mıyle. fırçasıyla, taşıyla, tahtasıyla, se- sıvle sozlenyle bızlenn beceremedı- ğını vapan bunun ıçın yıllarca gece gunduz înanılmaz bır dısıplın ıçınde çalışan sanatçılan ve onlann bınbır emekle yarattıklan yapıtlan saygıyla karşılamak baştacı etmek. kem goz- lerden esırgemek ınsan olma sorumlu- luğumuz kuşkusuz Çok gorkemlı çok zor. çok olağa- nustu sanatlardan bın olan balenın vanı dansın, bugun yervuzunde ve ul- kemızde ulaştığı noktayı duşunursek duvgulanmamak. heyecanlanmamak elde değıl Eskıden "balerin" ve "ba- let" dedığımız sanatçılar şımdılerde "dansçı" dıye anılmanın daha doğru olduğunu sovluyorlar Gerçekten ge- nış anlamıyla dans bale>ı de kapsa- yan bır butunluk oluşturuyor Klasık balenın vanında çağdaş-kuralsız- ozgun dans yapıtlannı da gormek, ız- lemek ınsanıcoşturuvor, başkalaştın- yor. geleceğe umutla bakmanın yolla- nnı açıyor Dans ya da bale. kadın-erkek bede- nının ne denlı kutsal. olağanustu var- lıklar olduğunu ve bu ıkı bedenın bır arava gelerek ne hankalar yaratabıle- ceğının bedenlennın bırbınne yaklaş- masının ve beden dılıyle konuşmalan- nın hem uygulanması hem de sev redıl- mesı msanı geçmışın mıtolojık tann- lannın dolanıp durduğu efsaneler dunyasından gunumuzun somut ger- çeklenne, kadın ve erkeğın kutsal gu- zellığıne ve butunluğune enştınvor 21 yuzyıla >aklaştığımız şu gunler- de, ne yazık kı baleyı. "cinsellik teşhi- ri" olarak algılayan seçılmış yonetıcı- lerle karşılaşmaktayız Buolguyupek çok kışının yaptığı gıbı kolaya kaça- rak "Ne yapalun halk bunları seçivor, bu da halkın kultur duzeyinı belirtiyor" deyıp geçemeyız Halkımız, ınsanlan- mız hepımız en ıyı, en guzel en ozgun sanat yapıtına, kultuıe, bılgıve ulaş- mak ıstenz, ıstemelıyız Bızlereıvı gu- zel şeyler venlırse onlan hemen alır ozumser benımsenz Yazının başında sıze anlattığım acıklı oykunun uzennden çok yıllar geçtı Şımdı anneler. kentte, gecekon- dularda oturan ınsanlanmız bıle, mı- nıcık çocuklannı ovunerek bale ders- lenne. obur kurslara taşıyor, her çocu- ğa kınp sanp bır muzık aletı alınıyor, "aman benim çocuğum geri kalmasın" dıye çırpınılıyor Eskı kafalı babaannelenn, despot babalann. çekıngen annelenn vennı çağdaş ınsanlanmız, çocuklannı ken- dılennden daha ıyı vetıştırmek ısteyen velılenmız aldılar Bale uygarlığın sımgesı, baleye kar- şı davranışımız. anlavış ve yorumu- muz da dunvavı algılayışımızın bır göstergesı Bale genç ınsanlann be- den turkulen bızde sev gı ve coşku. ın- sana saygı ve hayranlık duygulan ya- ratıyorsa ne mutlu Yok eğer olum- suz duyular çağnştınyorsa daha çok fınn ekmek yemek gerekıyor Onu- muzdekı yıl daha çok bale yapılmalı, daha çok ınsan dansçıların olağanustu gostenlennı ızlemelı Yaşasın dansçılar yaşasın bale TARTIŞMA 5 köşeli pırlanta H orozçoplukte bır ıncı bulur Sevınır once, sonra duşunur neyımeyarar dıye Yonelır bahçıvana, uzatır ınayı, 'Bunual, bırdanver O benım daha çok ışıme yarar ' Bu oykuy u Kaşıkçı Elması oykusuyle bağlayalım Nıce kaşıkçı elmaslan nıce ınsanlann ellenne gecmıştır Bızım elımızdekı de, Kaşıkçı Elması ndan daha değerh 5 koşelı bır pırlanta Altından kalkılamayacak kadarağır, usta bır kuyumcu tarafından ışlenmış bır pırlanta elmas duruyor onumuzde Bu değerh elmasın sev enlen, uzenne tıtreyenlen olduğu gıbı duşmanlan, ıstemeyenlen. çıkan bozulan aymazlan da olacağı doğaldır Bu beş koşelı, becenkh ellerle ışlenmış elması, 75 yıldan ben ellenmızın ustünde, vazgecılmez bır armağan olarak koruyoruz Bu elmasın her koşesı bır başka değerde ışlenmış, başka guzellıkler yaratılmış ustunluktedır Bu değere bır goz atüğımızda Bınncı koşesınde laiklik kavnunı'nın ışlendığını gonıyoruz Ikına koşesı, bın yıllık bır ığretıhğı atıp yenı bır kultur aşamasına geçılen yazı ve dil devrimi ıle bezenmış Uçuncu koşede hukuk ve kadın devrimi ışlenmış BırKybele yontusu gorkemıy le gozlen kamaştınyor Yurttaşhk y asasının kulağa hoş gelen bolumlen sıralanmış Dorduncu koşesı. dunyanın sayılı eğıtımcılennden John Devviyn'e "Son y ıllarda, düşünduğum okullar Turkiye'de kunılmaktadır" dedırten dunya eğıtım tanhının bır koşe taşı olan Koy Enstitüleri kurumlan Beşına koşede, halkın kışıhğını kazanması, kendını bılmesı, eğıtım ve sosyal yaşamındakı çağdaşlığı hazırlayan Halkevleri... Işleyen kuyumcunun ellenne sağlık Yattığı yer ışıkla dolsun O kadar guzel ışlemış ve temellennı o kadar sağlam oturtmuş kı yıllar sonra bıle nıce aymazlann, bağnazlann, çıkarcılann çabası, hına hıç etkılemıyor Kuzeydekı buyuk sosyal devnm onden Lenin bıle bu sert ruzgarlar karşısında dayanamadı, ama bu elmas guzellığınden hıç yıtırmeden korumaktadır sağlamlığını, gorkemını 75 yıl sonra, uç kuşak ınsan ve çağdaş venlerle donanmasını tamamlamaya çalışan bır yaşam bıçımı ıçınde bazıçatlak seslerçıksa da, becenkh ellenyle ışleyen ustanın şafağını karartamazlar Zeki Büyüktanır PENCERE "Resmi Tarih' ve 'Destan'... Öncekı gun 26 ağustos ıdı Bugun 28 ağustos Yarın 29 Yarındansonra9 30 Ağustos1 Tarıhımızm donum noktalarından bın, belkı de bırıncıler arasında bın Öyle bın kı 1923 Devrimi nın çalkantılannda 14 yıl mapu- sanede yatan Nâzım Hikmet e şıırlerının en guzel dızelerı- nı yazdıracaktır Çunku 72 yıl once bugunlerde "Dağlarda tek tek ateşler yanıyordu ve Anadolu varoluşunun savaşı- mında yazgı gunu gelıp çatmıştı • Nâzım Hikmet 30 Ağustos a doğru, Mustafa Kemal'ı, za- mana ve uzama şu dızelerle yazdı O saatısordu Paşalar Uç dedıler Sarışın bır kurda benzıyordu Ve mavı gozlen çakmak çakmaktı Yurudu uçurumun başına kadar eğıldı durdu Bıraksalar ınce uzun bacaklan ustunde yaylanarak ve karanlıkta akan bır yıldız gıbı kayarak Kocatepe den Afyon ovasına atlayacaktı ' Hepımızın ezbere bıldığı bu yalın dızeler Homeros des- tanıyla ozdeş bır tıtreşımı yureklerımızde yaratıyor ve 30 Ağustos un vaktı yaklaşıyor • Abartıyor muyum? Mapusane duvarları arkasında Kurtuluş Savaşı Des- tanı nı yazan Nâzım abartmış mı9 Gelın yureğımızı kuşatacak coşkuların durulması ıçın benlığımızı serınkanlılığaçağıralım Bunagereksınmevar Çunku 30 Ağustos Zafer Haftası torenlerı ıster ıstemez, 'resmı damgasını ustunde taşır Son yıllarda '1923 Dev- rımı nın karşıtları da resmı tarıh ten soz açmıyorlar mı' Kımbılır belkı de 30 Ağustos resmı tarıh ın bır uydurması- dır Ne Kocatepe vardır ne Afyon ovası ne de Atatürk' Kurtuluş Savaşı 30 Ağustos ta meydan muharebesıne do- nuşup Buyuk Taarruz la 9 Eylul de izmır de noktalanmıştı Korfez de duşman gemılerı yoktu Gazi Kordonboyu nda rakı ıçmedı butun bunlar yalan • Evet resmı tarıh yalan Ama ortada bır destan var O ne olacak'' Troya Savaşı belkı yalan Akhileus hıç yaşamadı, Hek- tor ladovuşmedı Pekı Homeros ne olacak 7 Oda mı yalan? Kaç bın yıl sonra dızelerını okurken urperdığımız şıırlerı de yalan mı 9 Resmı tarıh yalan Mıllı Kurtuluş Savaşı destanı da yalan mO Kımbılır 9 • Destan kolay yazılmaz ınsanlık tarıhı çok uzun ama, destan çok az Her destan bır gerçeğe dayanır, tarıhçıden daha çok ger- çekçıdır destancı çunku yasananın ozunu benlığınde duy- masa ortaya çıkacak yapıtyapayolur Resmı tarıh ın destanı olur mu 9 Destan tarıhten kaynaklanır Ve tarıhten daha gerçektır 30 Ağustos Zafer Haftası nda Anadolu nun her yanında Nâzım ın destanı okunmalı Türkiye'de şimdi dddi ve güvenilir bir sağlık ansiklopedisi var: MEDICANA İSİGENEL SAĞLIK ANSİKLOPEDİSİ Herhangı bır ansıklopedı değıl Insan sağlığı konusunda bılınmesı gereken her şeyı evınıze, elınızın altına getıren bır genel sağlık ansiklopedisi var şımdı MEDİCANA AnaBritannica'yı, Britannica COMPTON'S'ı ve Temel Britannica'yı Turk okurlanna kazandıran, Turkıye'nın en büyuk, en guvenılır bılgı kaynağı yayıncısı Ana Yayıncılık, şımdı ulkemızdekı onemlı bır boşluğu daha dolduruyor Cıddı, guvenıhr, anlaşılır bır sağlık ansiklopedisi sunuyor MEDICANA, ınsan sağlığı konusunda Avrupa'nın ve ABD'nın 1993'te ulaştığı duzeyı ve anlayışı yansıtan en ıyı ve en yenı ansıklopedı. MEDICANA'da, belırtılerden hastalıklara ve tedavı yontemlenne, koruyucu onlemlerden sağlıklı yaşam bılgılenne, fizıksel sorunlardan ruhsal sorunlara, çocukluktan yaşlıhğa kadar her konuda en temel bılgıler yer alıyor MEDICANA'da ele alınan konular, aradığınız bılgıye kolayca ulaşabılmenızı sağlayan ozel bır sıstematıkle ve kolay anlaşılan, yalın bır dılle sunuluyor MEDICANA, aılenızın tum uyelennın sağlıkla ılgılı sorunlannı aydınlatan, çozum bulmak ıçın onenler sunan bır başvuru kaynağı olacak * < z < y 5 z a* f < z < u 5 1 * < z < u 5 w < z < y 5 • < z < y S < z < 5UÜ % = f < z < u 5 S ••• * < z< y 5 İ i n# S\ < z < u S tü Q Sağlığına onem veren her çağdaş ınsan gıbı sız de kutıiphanenızde mutlaka guvenılır, cıddı bır sağlık ansiklopedisi bulundurun Dılersenız peşın, dılersenız taksıtle ama mutlaka sız de MEDICANA'ya sahıp olun. • Tamamı 12 cilt, 2700 sayfa • 1 Cılt Behrtıler, 2, 3 ve 4 Cıltler- Hastalıklar, 5 Cilt îlkyardım, 6 Cılt. Tanıya Yardımcı Testler, 7 Cılt Sağlıklı Yaşam, 8 Cılt Çocuk Sağlığı, 9 Cılt Tedavı Onerılerı, 10. Cılt Psıkolojı, 11 Cılt. Yaşlılık •12 Cılt: 5000'ı aşkın maddeden oluşan Tıp Sozluğu • Ozel kağıda tamamı renklı, ofset baskı • Açıklayıcıfotoğraf, resım, tablo, şema ve çmmler • Ozel tasarlanmış, selofan kaplı, şık ve sağlam cıltler MEDICANAS u ; ı ANAYAYINCILIK 9AYTAKSİT 1 120 000x9 MEDICANA Genel Sağlık Ansiklopedisi îstek Kuponu i—i PEŞÎN i—i 6AYTAKSÎT 1 —' 7 500000 ' — ' 1 5 0 0 000x6 Seçtığınız odeme bıçımının yanındakı kutuyu ışaretleyın TL'lık odeıreyı D VISA karömla • MastetCard/Eurocard ımla yapıyorum KaıtNo I Son kullanma tanhı Ana Yayıncüık A Ş 66813 No lu Posta Çekı Hesabı'na yaiırdım Fotokopısı ılışıktedır Adı. soyadı Adresı TL Posta Kodu Tel Imza ANAYAYINCILIKA^ Buyukdere Cad Uçyol Mevkıı No 57 Kat 2 Maslak 80725 laanbul Tel (0-212) 276 95 80 (4 ha()