Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
10AĞUSTOS1994CARSAMBA CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI
Antalya
Havalimanı
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) -Yap-işlet-devret
yöntemfile ihaleye çıkanlan
Antalya Havalimanı için
daha önce teknik komisyon
tarafından "en uygun teklif'
diyenitelenenNet
Holding-Alders
konsorsiyumu yerine
Bayındır Holding'le
sözleşme görüşmelerine
başlandı. Devlet Hava
Meydanlan lşletmesi
(DHMİ) Genel Müdürü
Ahmet Kıratlıoğlu, bu
durumu "alt komisyonun
hiçbir yetkisi yoktu" diye
nitelendirirken, "Net grubu 3
noktada şartnameye aykin
teklif vermişti, bunu tespit
ettik veyönetim kurulu
olarak Baymdır'la
görüşmelere başlanmasını
istedik" diye konuştu.
Çaykufdanyeni
upön
• RİZE(AA)-Çay
Işletmeleri Genel Müdürlüğü
(Çaykur) hediyelik yeni bir
çay çeşidini piyasaya sürmek
için çalışmalara başladı.
Çaykur Genel Müdürü
Tuncer Ergüven'in verdiği
bilgiye göre yeni hediyelik
turistik çay, üstün kaliteli
alüminyum ambalaj içinde.
gelecek ay piyasaya
sürülecek. Hediyelik turistik
çay, 250 gramhk paketler
halindesatılacak.
Teletaş Holding
• Ekonomi Servisi - Bir süre
önce içinde bulunduğu mali
kriz nedeniyle konkordato
ilan eden, ancak kısa bir süre
önce konkordato taJebinden
vazgecen Alcatel Teletaş
Telekomünikasyon Endüstri
Ticaret AŞ'nin hisseleri,
bugün borsada yeniden işlem
görmeye başladı. 21
nisandan bu yana geçen
yakiaşık 3.5 ay içinde
borsada işlem görmeyen
Teletaş hisseleri, dün ilk kez
işlem gördü ve birinci seansta
yüzde 48.15 orarunda prim
yapü.
EBKaUctsıkendi
• ANKARA (ANKA)-
özelJeştirme kapsamında
KOf tarafından saüşa
çıkanlan Et ve fialık
Kurumu'nun Gaziantep'teki
kombinasını satın alması,
DYP'li yöneticilereyakınlığı
olduğu gerekçesiyleçeşitli
söylentilere konu olan ve
sözleşmesi onaylanmadığı
için ahş işlemi yûrürlüğe
konulmayan Nurettin
Kunculu. "Gaziantep Et
Kurumu Sanayi ve Ticaret
AŞ" adında bir şirket kurdu.
ŞİRKETLERDEN
•ALTINYILDrZocak
ayından bu yana ekonomide
yaşanan zorlu döneme
rağmen, 1994'ün ilk alü ayını
birönceki yılaoranla % 30
kâr artışıyla kapattı. Haziran
1994 itibanyla net kân 105
milyara ulaşan Altınyıldız'ın
bu dönemdeki satışlan da
geçen yıla oranla yüzde 111
arttı.
•TOYOTASA
2Ağustos'94
tarihli Genel
Kurul
toplantısında
onaylanan kararla ödenmiş
sermayesini 2.5 trilyon
TL'den 3.3 trilyon TL'ye
yûkselterek Türkiye'nin en
yüksek sermayeli şirketi
oldu.
• EXPRESSKARGO
ûcretsiz bilgi hattı oluşturdu.
Tüketiciye daha iyi hizmet ve
kargo konusunda bilgi
vermek üzere faaliyete geçen
bilgi hattına 0800 2112036
no'lu ücretsiz hattan
ulaşılıyor.
• LtNK30
yıldır,
enformasyon
sektöriine pazar
araştırması ve
danışmanlık konusunda
hizmet veren dünyanın en
büyük pazar araştırma
kuruluşu IDC (InternationaL
Data Corporation)
tarafından, 1993 yıh lideri
ilan edildi.
• MİKRO YAZILEVtE Vİ
yazılım sektöründeen önemli
unsurun üısan faktörü
olduğu düşüncesiyle, bundan
böyle insana yatırım
yapmayı arttıracağını ve bu
amaçla bu yıldan itibaren
üniversite ve Anadolu
liselerinde okuyan
öğrencilere burs vereceğini
açıkladı. Mikro Yazıkmevi,
1986 yılından bu yana
yazılım sektöründe faaliyet
gösteriyor.
•HTKİMYAAmerikan
Indusco fırmasının
geliştirdiği, üstün yağ
temızleyici özelliklere sahip,
çevre ile ilgili tüm yasa ve
şartnamelere uyum sağlayan
Perfect Solution adlı ü/ünü
pazarlıyor.
4 yılda hazırlanan rapor Türkiye'de hayvancılık yatınmlanna karşı çıkıyor
BM: Yedîğinizet sizeyeter• Türk hayvancılık
sektörünün üzerinde
kara bulutlar dolaşıyor.
Yıllardır ihmal edilen
Türk hayvancılığı
üzerine BM tarafından
haarlanan 'Türkiye
Hayvancılık Geliştirme
Stratejisi' konulu
raporda,"Türkiye'ye az
protein yeter" deniliyor.
Ekonomi Servisi - Birleşmış
Milletler tarafından hazırlana-
rak Tanm Bakanlığı'na sunu-
lan 'Türk Hayvancılık Geliştir-
me Stratejisi' konulu rapor,
Türk hayvancıhk sektörünü
ölüm döşeğine yatınyor. BM
Örgütü tarafından 500 bin do-
lar harcanarak 4 yıida tamam-
lanan raporda 18 yabana uz-
marun yaru sıra 16 da Türk uz-
manın imzası bulunuyor. Bir-
leşmiş Milletler'e bağlı FAO,
GTZ, UNDF gibi kuruluşlar
tarafından hazırlanan ve Şubat
1994'te tamamlanarak Tanm
Bakanlığı'na sunulan rapor
Türk hayvancılığına hiçbir ge-
lişme şansı tanımıyor.
Türkiye'deki et tüketim mik-
tannın yeterli olduğunu ileri sü-
rülen raporda "Tüketim düzeyi-
nin arttjrılması için aynca bir
çaba harcanmasının yanlış okiu-
ğu" dile getirilmesi en çok dik-
kat çeken nokta. Ancak rakam-
lardan ortaya çıkan sonuçu bu-
nun tam tersi. Çünkü Türk in-
sanının günlük protein tüke-
timi Avrupahnın yansı kadar
bile değil. Türklere Avrupahla-
nn yansı kadar proteini layık
gören raponı bu ayki sayısında
ele alan Asomedya dergisi,
BM'nin raporla Türk insanının
Avrupalı'dan 10 yıl daha az ya-
şamaya mahkum edildiğini ileri
sürdü.
Raporda dikkati çeken nokta-
lardan bir başkası ise Türkiye'-
nin ihtiyaa olan hayvansal
ürünleri yetiştirecek ycm girdi-
sine sahip olmadığı ve olması-
nın da mümkün bulunmadığı
yönündeki değerlendirmeler.
Uzmanlar bunun tamamen
yanlış olduğunu belirten Tür-
kiye'de gerekli yemi sağlayabil-
mek için 5.5 milyon ton buğda-
yın siîaja çevrihnesinin yeterli
olduğunu ifade ediyorlar.
Yem yetersiz olduğu için
hayvan sayısınm sabit tutulma-
sı gerektiği iddia edilen rapor
bir başka çelişkiyi de beraberin-
degetiriyor.
Oysa rakamlar Türkiye'de
artan nüfusun ihtiyacını karşı-
layabilmek için mevcut hayvan
sayısının her yıl yakiaşık 500
bin ıslah edilmişbüyükbaş hay-
van miktannda artma gerekti-
ğini gösteriyor.
Raporlar rafta
Türk hayvanalık sektörü-
nün elirü kolunu bağlayan ra-
por ise şimdilik Tanm Ba-
kanlığı'nın raflannda bekliyor.
Tanm Bakanlığı'nın soğutma-
ya aldığı rapor sektör temsilci-
leri tarafından da şiddetle eleşti-
riliyor.
Bu raporun uygulamaya ko-
nulması ile zaten kaderine terk
edilen hayvanalık sektörünün
tamamen çökeceği ileri sürüle-
rek bu rapora 'ölünı fermanı'
olarak bakılıyor.
BM'nin Türk hayvancılığı tespitleri:
•Türkiye ihtiyacı olan hayvansal ürünleri yetiştirecek yem
girdisine sahip değildirveolmasıda mümkün değildir. Bu
alanda çabşmaya gerek yoktur.
• Yem yetersiz olduğu için hayvan sayısı sabit tutulmalıdır.
•Türkiye'deki şimdiki tüketim miktan beslenme düzeyi için
yeterlidir.
•Tüketim düzeyini artürmak için kamunun aynca birçaba
göstermesi gereksizdir.
Ve Türkiye gercekleri.
• Türkiye'de gerekli yemi sağlayabilmek için 5.5 milyon ton
buğdayın siîaja aynlması yem sorunun çözümü için yeterli.
Bunun değcri dünya fiyatalan ile sadece 800 milyon dolar.
•Türkiye'de artan nüfusun ihtiyacını karşılayabilmek için
mevcut hayvan sayısının her yıl yakiaşık 500 bin ıslah edilmiş
hayvan miktannda artması gerekiyor.
• Avrupa insanı günde 40 gr protein tüketirken, Türkiye'de
kişi başına 20 gr. protin düşüyor. Yani her Türk insanı bir
Avrupalının yansı kadar et yiyebiliyor.
SETBİR Baskanı vardarlı kızgın:
İthalatamahkûm ediyorlar
Ekonomi Servisi-
Birleşmış Milletier
tarafından hazırla-
nan hayvancılık
raporuna SETBİ R
ateşpüskürüyor.
Türkiye Süt,Et,Gıda
SanayiciJeri ve
Üreticüeri Bırliği
(SETBİR)Başkanı
Doğan Vardaru bu
raporun Türki>e'yi ithalatçı
konumuna getirmek amacını
taşıdığını söyledi. Ha>"vancılık
sektöründe bugüne kadar
uygulanan politıkalan
"yaniışuklarfa dolu" olarak
değerlendıren Vardarlı.
"Sağoisun devletin ne pianında,
ne teşviğinde, ne mevzuatında
hayvancılık sektörii ver aiıyor.
Hayvancılık sektörii Allah
selamet versin ne tarafından
tutarsanız elini/dc kahyor.
Hayvancılığın neresine parmak
bassanız orası ağnyor. Artık
Güneydoğu'da mezra da
bitti, üretici de bitti,
köyde de bitti. Bu rapor
ise geride hiçbir şey
bırakmak istemiyor"
diye konuştu. Son 10
yılda Türk hayvancılık
sektöründe ithalatın
300katarttığınada
dikkat çeken Vardarlı,
böyle giderse 10 yıl
sonra bu rakamın 4 milvar
dolara çıkacağını hatırlatarak
sözlerine şöyle devam etti:" Işte
Avrupa'nın bizi görmek istediği
nokta bu. Hayvancılığunızın
gelişmesi ülkeler seviyesine
ulaşmasım değil, ithalatçı
dunımuna geimesini istiyorlar.
Raporunda amacı da bu. Araa
Tanm Bakanlığı, bunu tatbik
etmiyor.
Raporun gerçek yüzıi ortada.
Bu tip raporlara bizim yetişen
tekniğimi/ var. Yabancı uznıana
gerek yok."
SPK Başkanlığı'na başkasının atanması önerisi Başbakan Çiller tarafından reddedildi
Asıko&hı'nuntedavisitarbsılıvor
NURSUNEREL
Tedavi gördüğü Texas'ta bir açıklama yapan Aşıkoğlu, "Şu
anda eleştirilere yamt vermem doğru olmaz" dedi.
ANKARA- Sermaye Piyasası
Kurulu'nun (SPK) başkanlığını
sürdüren, ancak "raporiu" ola-
rak 2 yıldır Houston'da lenf
kanseri tedavisi gören Yaman
Aşıkoğlu nun durumu tartışma-
Iara yol açıyor. SPK'de yaşanan
yönetim boşluğunun, Aşıkoğ-
lu'nun ABD'de görev-
li olarak gösterilmesi
ve SPK başkanlığına
başkasının atanması
formülüyle aşılması
yolundaki önerilerin
Başbakan Tansu Çil-
ler'e ulaştınldığı, an-
cak başbakanm "Bu
konuyu bana bir daha
getiraıeyin" dediğı öğ-
renildi.
Aşıkoğlu'nun teda-
visine bugüne değin
200 bin dolara yaklaşan har-
cama yapıldı. Maaşını "kesiıı-
tisiz" alan ve ABD'de harcırah
da verilen Aşıkoğlu'nun. Gazi-
osmanpaşa'da "boş tutulan loj-
manı" için de yılda 24 bin dolar
ödeniyor.
Başbakan Tansu Çiller'in
ABD gezilerini izleyebilmesi için
SPK Başkanı'na, ABD'deki'Se-
yahat masraflan"nın ödenmesi
amacıyla kuruldan
çıkanldığı da öğrenildi
da. "Başkanuı iyileşmesi herke-
sin dileği, ama yasalann, yönet-
meükierin fazlasıyla zorlanarak
böylesine ayncalıklar yaratı-
lması büyük bir çifte standarttır"
yorumlan yapılıyor.
Aşıkoğlu ise "Ben şu anda
başka bir mücadclenin içindeyim,
7
(
ıueı'na
Görevsüresidoldu
SPK'de. Başkan Aşıkoğlu ile kurul üyelennın
görev süreleri sona erdi. Hükümetin yapacağı yeni
atamalara değin SPK yönetimi, 2 ay daha görevde
kalabilecek. SPK Kanunu uyannca biri başkan,
yedisi kurul üyesı olan SPK yöneücilerinin 3 yıllık
görev süreleri 6 ağustosta doldu. Başkan
Aşıkoğlu'nun ABD'de tedavide otaıaa nedeniyle
Başbakan Çiller, henüz yeni atama yapmadı.
tarafım. Bu eleştirilere yamt ver-
mem doğru olmaz" dedi.
Başbakan Tansu Çiller'in Bo-
ğaziçi Üniversitesi'nden "öğren-
cisi" olan Yaman Aşıkoğlu, Çil-
ler'le devlet bakanlığı sırasında
çok yakın çalışmıştı. L'Dİ-
DEM'in haarlanmasına da
katkıda bulunan ve Çiller'in
"sağ kolum" diye tanımladığı
Aşıkoğlu, Sermaye Piyasası Ku-
5
karar rulu Başkanlîğı'na getirildikten
Kurul- kısa bir süre sonra lenf kanserine
yakalandı ve Texas eyaletindeki
Anderson Kanser Merkezı'ne
tedavıye gönderildi. SPK yönet-
meliği uyannca yurtdışmdaki
tedaviler ancak 1.5 yıl sürebili-
yor. Aşıkoğiu'nun 2 yıla yakla-
şan rahatsızlığı nedeniyle teda-
visinin ilk 4 ayında ABD'de "gö-
revÛ" gösterilmesi ile
bu sınırlama aşıldı.
Kaynaklar. daha
önce birkaç kez konu-
nun Başbakan Tansu
Çiller'e "Aşıkoğlu'nun
tedavisi sürsün, ancak
yurtdışına atamış ola-
lım, yerine bu görevi fii-
len yüriitecek birisi ge-
ririlsin" önerisiyle gö-
türüldüğünü, ancak
başbakanın, "Bu be-
nim için bir vicdaıt bor-
cudur, Yaman görevinde kala-
cak" diyerek önenyı reddettiğini
anımsatıyorlar.
Kaynaklar, kurumda büyük
bir başıboşluk yaşandığına dik-
kati çekerek "Örneğin bir AOG
olayı ile 100 bin dolayında vatan-
daş mağdur edilmiştir. Devlet yö-
netiminde duygusal yaklaşnn
olur mu?" eleştırısini gündeme
getiriyorlar.
AD AIVA'DA DA MORAL DAĞITTI
AvkoııDoğan'dan
\iiiepembetablo
ADANA (Cum-
huriyet Güney Üleri
Bürosu) - Ekonomi-
den sorumlu Devlet
Bakanı Aykon Do-
ğan, 5 Nisan Eko-
nomik İsükrar Pa-
keti'nin memleke-
tin şartlanndan
kaynaklandığıru sa-
vunarak. "5 Nisan
için 'IMFnin reçe-
tesıdır' dendi. Ha-
yır, memleketimizln
şartlan bizi mecbur
bırakmıştır. Kararlar IMFnin
de ötesindc oünuştur" dedi.
Çeşitli illerden gelen işa-
darnlan, biu'm adamlan vega-
zetecilere 5 Nisan Kararlan ve
sonuçlan hakkında bilgiler ve-
ren Devlet Bakanı Aykon Do-
ğan; döviz, ihracat, enflasyon,
kamu açıklan, turizm ve işçi
dövizi ile Merkez Bankası re-
zervleri konusunda "pembe bir
tablo" çızdi.
thracatın ocak ayından bu
yana düzenli bir artışa girdiği-
ni ve ithalatı karşılama
orarunın yûzde 71'e çıktığını,
Merkez Bankası döviz rezervi-
nin altın ve Körfez Krizi fo-
nundan gelecek paralarla bir-
likte 8.5 milyar dolara çıkmak
üzere olduğunu, enflasyonda
ciddi düşmeler olduğunu, dö-
\ızin ise yıl sonun-
da en çok 38 bin
lira olacağının an-
laşıldığmı anlatan .
Devlet Bakanı
Aykon Doğan.
ihracat hedefinin
17 milyar dolar,
ithalatın ise 24
milyar dolar ol-
duğunu belirtti.
5 Nisan Karar-
lan için "Şimdiye
kadar alınan ka-
rarlarm en kapsamiısı, en cesu-
rudur" yorumunu yapan Ba-
kan Doğan şöyle konuştu:
"Kamuoyunda '5 Nisan Ka-
rarlan eksiktir' deniyor, hayır
değildir. 'Yanlıştır' deniyor,
hayır yanlış olmadığı göriil-
müştür. 'Ardında siyasal güç
yoktur' deniyor. Hayır, 60 mil-
yon vardır. Müli birlik ve bera-
berlik içindedir. '5 Nisan Ka-
rarlan'nı Dünya Başkanı ile
IMF empoze etti' deniyor, ha-
yır. 5 Nisan, Dünya Bankasr-
mn düşündüğünün de ötesinde
oünuştur. 5 Nisan başarütdır.
Çünkü 3 ay içinde45 trilyonluk
açık 10 trilyona inecekti, 10
trilyon fazla var. thracat sürek-
li artıyor, rezerv yükseliyor.
Dövizdeki dalgalanma dur-
moştur, turizm gelirleri 93'ü
geçecektir, oteller doludur."
Kim ne kadar pay aldı? (TL)
Kuruluşadı
TRTtoplaın
İnterstar
SM>WTV
Kanal 6
atv
TGRT
HBB
Kanal D
Basın
TRT Radyo
ToplaiB
Haziran
25.892.115
2.067.602.409
2.085.318.461
1.098.665.117
3.Ö37.63&160
424.220.111
325.157.353
445.288.258
Îj066.g39.26O
4.124.915
10.580.744.161
Temmıız
33.915.306
2.465.349.778
2.032.156.348
1.132.289.281
716.126.340
768.637.764
401.962.928
429.942.335
834.319.792
4.488.709
8.819.188.585
Değişim
(%)
31.0
19.2
-2.5
3.1
-76.4
81.2
23.6
-3.4
-21.8
8.8
-İ6.6
Reklampastası
küçülmeyisürdürüyor
.ANKARA (AA) - Bu yılın ha-
ziran ayında toplam 10 trilyon
580 milyar 744.1 milyon liralık
reklam geliri elde eden medya.
temmuz ayında yüzde 16.6 ora-
runda azalma ile 8 trilyon 819
milyar 188.5 milyon liralık gelir
sağladı.
Bileşim Piyasa Araştırma
Merkezi'nin açıklamasına göre,
medyada temrnuzda en çok rek-
lam gelirini 2 trilyon 466 milyar
349.7 milyon lira ile İnterstar te-
levizyonunu 2 trilyon 32 milyar
166.3 milyon lira ile Show TV iz-
ledi.
Temmuzda, TRT toplam 33
milyar 916.3 milyon lira, Kanal
6 bir trilyon 132 milyar 289.2
milyon lira, atv 716 milyar 126.3
milyon lira, TGRT 768 milyar
637.7 milyon lira, HBB 401 mil-
yar 962.9 milyon lira, Kanal D
429 milyar 942.3 milyon lira,
yazılı basın toplam 834 milyar
319.7 milyon lira ve TRT Radyo
da 4 milyar 488.7 milyon lira tu-
tannda rekJam aldı. Reklam ge-
liri dağılımında TRT binde 4,
înterstar yüzde 28, Show TV
yüzde 23, Kanal 6 yüzde 12.8,
atv yüzde 8.1, TGRT yüzde 8.7,
HHB yüzde 4.6, Kanal D yüzde
4.9, basın yüzde 9.5 ve TRT
Radyo da yüzde 1 oranında pay
aldılar.
Yeni
petrol krizi
endişesi
LONDRA
(AA)-Petroleta-
lebin giderek
artıp yedek üre-
tim kapasıtesinin
sınırlı olduğu bir
ortamda. Nijer-
ya örneğinde ol-
duğu gibi kendini gösteren jeo-
politik riskler. petrol piya-
sasında istikran tehdit ediyor.
Nijerya, iç savaştan zarar
görüp petrol borsacılannın
dikkatini çeken ülkelerin so-
nuncusu. Geçen birkaç ayda.
Cezayır. Yemen. Rusya. Vene-
züella ve Angola'da patlak ve-
ren iç kanşıklıklar. bu ülkeler-
den petrol ihracatını tehlikeye
attı.
OPEC'in. petrol üretimini
yıl sonuna kadar arttırmaya-
cağını bildirdiği ortamda, pet-
rol arzında birbiri ardına pat-
lak veren kesintiler, fıyatların
son beş aydır sürekli yükselip,
geçen 15 ayın en yüksek düze-
yine çıkmasına neden oldu.
Petrol fıyatlannın geçen beş
yılın en düşük düzeyine indiği
mart ayında OPEC, üretimi
kısmayı reddetmişti. O zaman
uzmanlar. OPEC petrolünün
varil fıyatının 10 dolara dü-
şeceğini tahmin ediyorlardı.
Petrol tüketicisi önde gelen
sanayileşmiş üike ekonomileri-
nin büyüme hızının yü&elme-
siyk talebin artması ve arzın
da azalması sonucu, fıyatlar
yükseldi.
EKONOMIYE BAKIŞ
TANER BERKSOY
Faiz ve Kriz
Ekonomide birkaç ay öncesinin kargaşa ve kriz ko-
şulları giderildi. En azından görüntü kurtarıldı. Sanki
geçen yılın bugünlerine döndük. O zaman da görüntü
düzgündü. Ama tencerede kriz pişiyordu. Şimdi de gö-
rüntü düzgün. Henüz tencere boş. içine ne koyarsak o
pişecek.Dikkatli izleyicilerin görüntü düzelmesindeku-
rum olarak Hazine'nin, enstrüman olarak da faiz
oranının başrolleri oynadığını saptamış olmaları gere-
kir. Hazine'nin yüksek faizle yeniden borçlanmaya
başlaması olayın dönüm noktasını oluşturdu. Bu saye-
de hem Hazine hem de Merkez Bankası, piyasaları de-
netleme olanağına kavuştular.
Ancak aynı izleyiciler kargaşa ve kriz koşullarının
başlangıç noktasında da yine Hazine ve faiz oranının
olduğunu hatırlıyorfardır. Geçen yıl bu sıralarda Hazi-
ne'nin bu kez faiz oranını düşürmek için başlattığı sü-
recin, krizin tetiğini çektiği biliniyor.
Hazine, hatasından dönünce görüntü düzeldi. önü-
müzdeki birkaç ay yeniden vahim hatalar yapılmazsa
bugünkü koşulların süreceği anlaşılıyor. Bunu
abartmamak gerekiyor. Bugünkü koşulların olumlu
yönleri de var olumsuz yönleri de. örneğin henüz ka-
rarsız da olsa istikrar işaretlerinin ortaya çıkmış ol-
ması olumlu bir gelişme. Bunun bedeli olan reel daral-
ma yani durgunluk da bugünkü koşulların olumsuz
yanı.
Karmaşık iktisatçözümlemelerini koyun bir yana. En
basit bir akıl yürütme dahi bundan sonraki aşamada
olumluyu yitirmeden olumsuzun giderilmesi gerektiği-
ni söylüyor. Yani önümüzdeki dönemde istikran yeni-
den bozmadan üretim duraklamasının önüne geçilme-
si, ekonominin yeniden canlandırılması sorunu gün-
demde.
Ekonominin, istikrar içinde büyüyebilmesi için yapı-
sal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi gerekli. Bunlar
orta ve uzun döneme dönük önlemler olacak kuşku-
suz. Ama hazırlıkların şimdiden başlaması zorunlu.
Yani, tencerenin içine koyacaklarımızı bugünden hazı-
rlamamız gerekiyor.
Bugünün ekonomi gündemine bakın. Böyle bir niye-
tin ve hazırlığın ızleri var mı? Yok kuşkusuz. Tersine,
bizi yeniden geçen seneye, kriz tetiğini çektiğimiz nok-
taya döndürme tehlikesi içeren girişimlerin kokusu
sardı ortalığı. Başrollerde de yine Hazine ve faiz oranı
var.
TEFEfaizinden bahsediyorum. Biliyorsunuz, Hazine
önce bankalara Toptan Eşya Fiyatları Endeksine
(TEFE) bağlı ve bir yıl vadeli kağıtsatmayı denedi. Bu,
biçim açısından olmasa bile niyet açısından iç borç-
ların konsolidasyonunu andıran bir girişimdi. Hazin©
bir yandan iç borç stokunun vade yapısını uzatmaya,
bir yandan da bunun maliyetini piyasa koşullarından
kopartıp, enffasyona endekslemeye soyunuyordu.
Hazine'nin vade uzatıp maliyeti endeksleyerek fi-
nansman yükünü tek taraflı olarak bankalara aktar-
ması olacak iş değildi. Olmadı da. Bankalar, piyasa ko-
şullarına göre ve daha kısa vadeler için topladıkları
mevduatı endeksli faizle ve daha uzun vade için Hazi-
ne ye satmaya yanaşmadılar. Hazine'nin TEFE faizi ilk
adımda tutmadı.
Hazine bir adım daha atmak, banka faizlerini de enf-
lasyona endekslemek zorunda kaldı. Hazine ve banka-
ların, faiz ve vade yapıları ancak bu durumda eşleşe-
biliyordu.
Bankalara da TEFE üstüne belli bir puan eklemesiy-
le bir yıllık mevduat toplama olanağı sağlandı. Bundan
sonraki adım, TEFE üstüne Hazine'nin vereceği pu-
anın bankaların verdiği puanın üstüne çıkması ve Ha-
zine'nin saadet zincirinin yeniden kurulmasıdır. Daha
sonra endeksli faizin kısa vadelere de yayıldığına tanık
olacağız.
Sonuçta faiz oranı bütünüyle enflasyona endekslen-
miş olacak. Böylece mali sistemdeki en önemli sabit
getiri aracı da elimizden çıkacak.
Faizin endekslenmesı tartışmaya açık bir konu. Biz-
de de tartışılacak kuşkusuz. Ama tartışılması öncelik
taşıyan nokta Hazine'nin değişmeyen tavrı. iç borçlan-
ma sorununun çözümünün hâlâ faiz müdahaleierinde
aranıyor olmasıdır bu tavır.
Hazine, borçlanmanın boyutunu daraltıp (kamu
açığı), ödemelerin reel kaynaklarda (vergi) aramak ye-
rine, bir kez daha borçlanmanın maliyeti (faiz) ve vade
yapısını zorlayarak düze çıkma çabasında görünüyor.
Geçen yıl krizin tetiğini çeken tavra benzer bir tavırdır
bu. Mutlaka tartışılması gerekir. Sakın tencerenin içine
bir kez daha kriz koyuyor olmayalım?
Türk-Iş'ten hiikümete
vade formülü
• Türk-İş Genel Başkanı Meral, Devlet Bakanı
Daçe"ye, enflasyon oranında ücret zammının yansının
yapılması, geri İcalanının ise 6 ayhk vadeye bölünmesi
önerisiniiletti.
ANKARA (Cumhuriyet Büro-
su) - Türk-tş yönetimi, kamu işçi-
lerinin ücretlerine, bağıtlanan
toplu iş sözleşmeleri gereği enf-
lasyon oranında zam yapma-
makta direnen hükümetle uzlaş-
ma noktası anyor. Türk-İşGenel
Başkanı Bayram Meral. Devlet
Bakanı Bekir Satni Daçe'ye, enf-
lasyon oranında ücret zammının
yansının yapılması, geri kalanı-
nın ise 6 aylık vadeye bölünmesi
önerisini iletti. Daçe, önerinin in-
celemeye alındığını söyledi.
Kamu işçilerinin ücretlerine
1993 yılında bağıtlanan toplu iş
sözleşmeleri gereği 3 ay önce ve-
nlmeye başlanması gereken enf-
lasyon oranında zammı uygula-
mamakta direnen hükümetin
"İlk üç ayhk ücret zammından
vazgecinw
önerisine karşı, Türk-
İş yönetimi "vade formülii" öner-
di.
Türk-İş Başkanlar Kurulu'-
nun önceki günkü toplantısına
katılan Devlet Bakanlan Bekir
Sami Daçe ve Necmettin Cevberi.
"zamdan vazgeçin" önerisini yi-
nelediler. Başkan Meral, dün tek-
rar Daçe ile görüşerek. "enflas-
yon oranındaki zanunuı yansınuı
verilmesi, geri kalanının ise 6 ay
vadeye bölünmesi, asgari ücretin
ağustostan itibaren gecerü kılın-
ması için yönetmeük değişikliği
yapılması" önerisinde bulundu.
Daçe, öneriye iüşkin İHceleme-
lerin başlauldığını belirtirken
Cevheri, yüzde 100 vadelerle olsa
bile sorunun çözülemeyeceğini
söyledi.
Cumburiyet'in konuya iüşkin
sorulannı yanıtlayan Necmettin
Cevhen, sendikalardan devlete
kolaylık sağlamalannı istedikfc-
rini belirterek, "Bu iş uzlaşmayla
çözıilür. Devlet bu parayı ödeye-
miyor falan değil. Fakat bir prog-
ram uyguluyoruz. Bu program,
devletin gelirim gjderini, ekonomi-
nin içûıdeki sirkülasyonu dengede
tutma prograını" dedi.
Cevheri. imzalanan toplusöz-
leşmelerdc açık hüküm bulunma-
sına karşın. devletin kamu işçile-
rinin ücret zammıru vermemesi-
nin hukuka aykın olduğu eleştiri-
sinin anımsaulması üzerine,
uzlaşma aradıklannı, "sözleşme
hüktknkrinin yerine getirilmeme-
sinin hukuki tarafım açıklayama-
cağını" söyledi. Necmettin Cev-
heri, şöyle konuştu:
"Biz bu kunımlann pek çogunu,
sadece içinde çalışanlar için ayak-
ta hıtuyoruz. Sayın Başbakan'ın
Antaly a'da söylediği rakaoı yanlış
bir rakam değildir. KİTTer için
ödenen faiz, 4 günde 1 trilyondJuı
da fazladır. 4 günde 1 trilyon faizi,
berkesin vergisiııden ödüyoruz. Bu
sene ikramiye vermekte sıkıntı çe-
ken müesseseler, gelecek sene
maaş vermekte stkuıtı çekecek-
tir."
Cevheri, yürürlük tarihi eylül
ayına ertelenen asgari ücretin, 1
ağustostan itibaren geçerli kılına-
bilmesi için yönetmelik değişikli-
ği yapabileceklerini söyledi. Ça-
lışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Nihad Matkap da asgari ücretin
yürürlük tarihinin ağustoşa alın-
masına sıcak bakuğını belirtti.