Katalog

10HAZİRAN1994CUMA CUMHURİYET SAYFA ISTANBUL 9-10/6/1994 DIŞ HABERLER NATO'danRusya'ya: îşbirliğine evet,özelstatüyehayır• NATO Genel Sekreter Vekili Sergio Balanzino, "Rusya ile ikinci bir Yalta anlaşması yapmayacagız" dedi. Hikmet Çetin NATO'nun daha kararlı olmasını istedi. GÜNSELİ KARTAY Kuzey Atlanük Konseyi Dışişleri ba- kanlannın dün İstanbul'da Çırağan Sa- rayı'nda yapılan toplantısının sonunda yayımlanan bildiride. NATO'nun Rus>a ile ilişkıleri geliştirmek istediği belirtildi. Ancak NATO Rusya'ya özel statü tanımayı kabul etmedi. NATO, bövlece Rusya'run büyük giiçolduğunu ve bu iilke ile ilişkileri geliştirmek istediğini belirtir- ken, Moskova'ya NATO kararlannı \eto etme hakkmı tanımadı. Kuzey Atlantik Konseyi Dışişleri Ba- kanları toplantısı dün İstanbul'da Çırağan Sarayı'ndayapıldı. Toplantının açış konuşmasını yapan Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, NATO'- nun uluslararası bunalımlarda daha ka- rarlı bir irade sergilemesi gerektiğini belir- tirken Çetin'den sonra konuşan NATO Genel Sekreter Vekili Sergio Balanzino, it- tifakın Rusya ile "ikinci bir Yalta" olarak adlandınlabilecek bir işbirliği yapmaya- cağını söyledi. Balanzino konuşmasında Rusya'ya ay- ncalıklı statü tanınmaması yolunda itti- fakta sağlanan görüş birliğini dile eetirdi. "Rusya ile NATO'nun Yalta-2' olarak adlandınlabilecek bir yapı içerisinde işbirli- ği yapmasından ya da Avrupa1 )! yeniden çizgilerte bölmekten vana değiliz" diven Balanzino, hem Rusya'nın hem de NA- TO'nun birbirleri dışında bağımsız karar almayı koruyacaklannı söyledi. Balanzino. Rusya'nın güçlii bir iilke ol- duğunu ve Moskova'nın ycni Avrupa gü- venliğinin inşasına etkin katılımının çok önemli olduğunu sözlenne ekledi. Dışişleri Bakanı Hikmet Çelin toplanlıyı açış konuşmasında Avrupa'da yeni güven- lik yapısı kurulurken yaşanan "trajik" olaylar karşısında NATO'nun kendi ye- tersizliğinin farkına vardığını ve bunlar- dan en önemlisinin "siyasi irade" olduğu- nu söyledi. Hikmet Çetin. konuşmasını şöyle sür- dürdü: "Siyasi irade sorumı hala sürmektedir. Bu, sivasi liderliğin kamuovunun tercihleri- ne uymak durunıunda olduğu demokratik toplumlar için kabul edilcbilir bir durunıdur. Ancak kamuoyu tercihlerini doğru ölçnıek- te ne kadar başanln ız? Yönetimler olarak ülkelerimizdeki kamuoyunun duygularını biçimlendirip vönlendirmekte yeterli çaba dıklarıdır. NATO'nun bütün ilke >e dc- ğerlerinin ihlal edildiği bu dunımlarda yüzü- müzü başka yöne çevirmek ve çatışmanın kendi kendine ortadan kalkmasını bekle- mek imkansız olabilir. O zaman hep birlikte harekete geçelim." Avrıcalıklı statü yok NATO'lu bakanlar aynca Bosna-Her- KAİK ve BİO gibi formüllerle genel ışbir- sek ve kitle imha silahlannın denetlenmesi harcıyor muyuz? NÂTO'dan yalmzca kendi detamlılığını sağlamanın çok ötesinde şeyler beklenmek- tedir. İttifak, çevrelendiği siyasi ve stratejik ortamın gereklerine cevap termeli ve gü- venilir olmalıdır." Konuşmasını "Bu Lstikrarı kurmak için gerekeni yapıyor muyuz" sorusuyla sürdü- ren Çetin, NATO'nun bir yol olarak liği sağlayabıleceğini, ancak ikinci yolun "dpğrudan yaklaşım" olduğunu vurguladı. İstikrann bozulduğu bölgelcrdc daha çok çaba harcanması gerektiğini belirten Çetin. şunlan söyledi: "Bu önerinin, siyasi olarak zor ve fiziki olarak masraflı bir öneri oiduğunnu farkın- day ım. Ancak son yıllardaki bazı gelişmeier bi/e bazı dersler vermiş olnıalı. Bu ders, 21. \ü/vılın eşiğinde bile bazı toplumların kendi dar göriişlû çıkarlan gerektirdiğinde bar- barca yöntemlere başvurmaktan kaçınma- konulannı da tartıştılar. NATO üyesi 16 ülke dışişleri bakanlan- nın katılımıyla dün Çırağan Sarayı'nda gerçekleştınlen toplantının öncelıkli konu- sunu Rusya ile ittifak arasındaki ilişkiler oluşturdu. Rusya ile NATO arasında sıkı işbirliği kurulmasının Batı için yaşamsal öncm taşıdığını vurgula>an bakanlar. Moskova'ya "İşbirliğine e\et, ayrıcalıklı statüye hayır" mcsajını vcrdilcr. Toplantıda Rusya'nın NATO ile işbirli- ği yapmak için öne sürdüğü 'ayncalıklı statö'nün ittifak tarafından kabul edileme- ycceeı görüşü bakanlarca doğrulandı. An- cak NATO ile eski Doğu Bloku ülkeleri arasında askeri ışbırliği yapılmasını öngö- ren Barış İçin Ortaklık (BİO) anlaş- masının Moskova tarafından en kısa za- manda imzalanmasının ittifak için yaşam- sal önem taşıdığı da vurgulandı. NATO dışişleri bakanlan. Moskova'- nın Avrupa güvenlik sisteminin değiştiril- mesi yolundaki önerilerinın ittifak çıkar- larına ters düştüğü konusunda da görüş birliğinc vardılar. Bakanlar. NATO'nun Avrupa güvenlik sistemindeki öncelıkli ve etkin rolünün süreccğini bir kez daha vur- guladılar İstihbarat bürosu NATO'nun Moskova'da bir istihbarat bürosu açacağı öğrenildı. Örgüt a>rıca as- ken tatbikatlar için de bir başka kcntte as- keri karargah kuracak. ABD DIŞİŞLERİ BAKANI AÇIKLADI AKKA'yı "ırmeyiz z\ ABD Dışişleri Bakanı VVarren uluslararası kurallar ile Christopher,ABD'ninAKKA bağdaşmayanbir rol ovnama anlaşmasının bütünlüğünün bozulmamasında kararlı olduğunu söyledi. Christopher.KAK toplantısının dün sabahki oturumunda yaptığı konuşmada. Avrupa'nm istikrannın. eski SSCB'den aynlan ülkclerin egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesine ve AKKA'ya bağlı olduğunu belirtti. Bu iki konunun Rusya'nın NATO ile ilişkileri ve Avrupa güvenlığinın genel gıdişi üzerinde önemli etkileri olduğunu vurgulayan ABD Dışişleri Bakanı. şöyle konuştu: hakkına hiçbir ülkenin sahip olmadığını açıkça belirttik. A> rupa gü> enliği ve istikran için ikinci kilitöğe, AKKA anlaşmasıdır. ABD, anlaşmanın biitünlüğünü uzun dönemde koruma > ükümliilüğündedir. AKKA imzacılan arasında uygulama konusundaki sorgularuı V'i> ana Ortak Grubu içinde tartışılnıasından yanayız. Bosna çatışmasının. ancak görüşmeler y oluyla çözülebileceğinı ve NATO'nun çözüm empoze edemeyceğıni kaydeden Christopher. önceki günkü ateşkes anlaşmasının ileri atılmış bir adım olduğunu, AB- BM. Rusya ve ABD'nin ortaklaşa hazırladığı "toprak I 111 İ 1 k ili Jİ • İW Rusya'ylaiyi ilişkilerönemli Rusya'nın bu bölgedeki meşnı önerisinin" de taraflarca kabul kaygılarını tanıv oruz. Ancak, edilmesini dilediklerini söyledi. Çırağan Sarayı'ndaki açılış oturumunda, üye ülkclerin dışişleri bakanlan biraraya geldi. (Fotoğraflar: İBRAHİM GÜNEL) Kuzey Atlantik Konseyi (KAK) Bakanlar Toplantısı sonunda yayımlanan bildiride. ittifakın Rusya Federasyonu ile karşılıklı saygı. fayd'a ve dostluğa dayalı yapıcı ilişkiler geliştirme arzusunda olduğu vurgulandı. Bıldinde, "Rusya ile ilişki- lerimizi. Doğu Avrupa'daki bü- tün yeni demokratik ülkeler ile me\cut olan ilişkilerimi/i ta- mamlayacak >e güçlendirecek bir şekilde daha da geliştirme yolunda olacağız" denildı. Bildiride. NATOnun Rus- ya için öngördüğü "Bireysel Ortaklık Programf'nı geliş'tır- me çabalanna bu ülkenin katı- lması ümidi dilc getirildi. Programın. NATO -Rusya ilişkilennde bu ûlkenın büyük- lüğü. önemi. velenekleri ve or- tak hedeflere katkıda bulunma iradesine uygun düşen. kap- Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin ile Yunanlı meslektaşı Papulyas arasındaki görüşme olumlu geçti ÇUler-Papandreuzirvesiiçinlıazırlık BARAN GÜNGÖRDÜ Yunanistan Dışişleri Bakanı Karolos Pa- pulyas Cumhurivet'e "Tiirk meslektaşım Çetin ile Tûrk-Yunan ilişkilennde güven arttıncı değişik bir iklim yarafmayı »e bunun sonucunda da Çiller-Papandreu zirvesini ger- çekleştinneyi amaçlı>oruz" dedi. ABD Dışişlen Bakanı VVarren Christop- her. dün görüştüğü Papulyas'a "Altı ay önce Türklerin başlattığı gibi savaş uçak- larınız EgeDenizi'ndesilahsız ve füzesiz uç- sun. Bu iki müttcfik arasındaki ilişkiler için yapıcı bir adım olacaktır." dediğini açıkladı. Yunan bakan basın toplantısında. öneri- yi doğruladıktan sonra bu konuda şöyle ko- nuştu: "Bu konunun Türk-Yunan ilişkilerini yakından ilgilendirdiğini Amerikalı bakana sövledim. Türk uçakları Yunan ha\a sahası- na girmediği sürece, bir sürfuşme yaşanma- >acaktır." Türk ve Yunan bakanlar dün saat 15.00'te yaptıklan görüşmede şu konulan ele aldı- lar. 1) Taraflar tahrik edici konuşma ve de- meçlerden kaçınacaklardır.Papulyas."Kişi- sel düşünccme göre bu iyi bir görüşmeydi. Bundan iyi sonuçlar çıkmasını bekliyorum" dedi. Basın toplantısındaki bu sözlere ek olarak Yunan bakan. Cumhurivet'e şu açı- klamayı yaptı: "Türk meslektaşım Çetin ile Tûrk-Yunan ilişkilennde güven arttıncı değişik bir iklim yaratmayı >e bunun sonucunda da Çiller- Papandreu zirvesini gerçekleştirmeyi amaçlıvoruz." 2) Papulyas. Çıller'in bir Türk gazetesin- de karasulannın 12 mile çıkmasına ilişkin demecinc karşılık olarak Çetin'in yaptığı açıklamadan tatmın olduğunu sövledi. Pa- pulyas kasım ayında karasulannın 12 mile çıkartılmasını Atina'nın düşünüp düşün- mediğine vönelık bir soruya yanıt olarak •'Hayır. Karasularımızuı 12 mile çıkartı- Iması V unanistan'a tanınan uluslararası bir haktır. Çıkartıp çıkartmamaya ancak Yuna- nistan karar verir" dedi. 3) Taraflar uyuşturucu madde kaçakçı- lanna karşı işbirliği yapma karannı lekrar- ladılar. Bu aradaPapulvas. "Yunanistan'ın terörizmi desteklediğine" ilişkin haberlerin iki ülke arasındaki olumlu gemişmeleri en- gelleyici nitelıkte olduğunu Çetin'e ak- tardığınısö>ledi. İki komşu bakan. kaçak göçmenler ile il- gili olarak ortak tutum belirlenmesi nok- tasında da görüş birliğine vardılar. 4) Gerek Çetin ve gerek Christopher ile yaptığı görüşmelerde Palulyas. İstanbul Fe- ner Patrikhanesi'ne>önelik terörist eylem- lerden duvduğu kaygıyı dile getirdi. ABD yardımı Öte vandan, Christopher basın toplantısı- nda Temsilciler Meclisinin Türkiye'ye yapı- lan askeri yardım kredisinde yüzde 25"lik bir bölümü koşula bağlanmasına karşı ol- duğunu açıladı. Amerikan bakan, kongrenin isteği üzenne bakanlığının bir rapor vermek durumunda olduğunu. az önce belirttiğı çerçevede ve vardımın bu biçmine karşı çıkan bir soru- nun raporda ver alacağını söyledi. Papandreu memnun Öteyandan Yunanistan Başbakanı And- reas Papandreu. Cumhurbaşkanı Sfileyman Demirel ve Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin'in son açıklamalanndan memnun oiduğunu açıkladı. Papandreu. önceki geee katıldığı bir da\ctten sonra gazetecilerin Türk- Yunan ilişkileri ile ilgili sorulannı cevaplar- ken iki ülke ilişkilennde bir yumuşama gö- rüldüğünü ve bu gelişmcyi memnunıyetle karşıladığını söyledi. samlı vc geniş zamana uzanan birçerçeve olduğu kaydedildı. Kafkasya'dakı durumun ittifak ıçın özel bir endişe kay- nağı olmaya de\ am ettiği bclir- tılen bıldinde. "Toprak ka- zanımı için güç kullanımını kınıyoruz. Ermenistan, Azer- baycan \e Gürcistan'ın egemen- lik, bağımsızlık >e toprak bü- tünlüğüne saygı. bölgede barış, isfikrar ve işbirliğinin sağlan- ması için esastır. Bölgede de- vam eden çatışmalara barışçı >e adil çözümlere, ancak B\İ ve AGİK çerçe*esinde yürütülen çabalarla ulaşılabilir" ıfadesinc \er verildi. İttifakın mevcut sı- İahsızlanma anlaşmalaşnın zamanında ve tam olarak uy- guUımasına iliş^un uıahhüdü- nün hatırlatıldıcı bildiride. NATO'nun AKKA'nın bü- tünlüğü ve bu anlaşmanın tüm hükümlenne aynen uvulması- na özel önem verdiği vurgu- landı. Bugünün gündemi 09.00 ABD-Rus Bakanlan kahvaltıda aörüşüyor 09.15 Türk-ABD Dışişleri Bakanlan eörüşmesı 10.00 KÂİK toplanıvor 13.00 Başbakan Çıller Şale Köşkü'ndc vemek '.eriyor 14.15 Çıller-Chnstopher gö- rüşmesine Karayalçın da katı- labilir 14.30 KAİK'm öğleden son- ra oturumu 15.45 Rus-ABD ortak basın toplantısı 17.00 KAİK toplantısı biti- yor 18.00 NATO Genel Sekreter Vekilinin basın toplantısı 21.00 Türk Dışişleri Bakanı Bevlerbevi Sarayı'nda akşam vemeâi verivor NATOtoplanti5indan notlar istanbulpolisikuşuçurtmadı NATO üyesi 41 ülkenin dışişleri bakanınaev sahipliği yapan İstanbul'un birçok yerinde yaşam, trafik aksaması dışında olağan akışıru izlerken Çırağan Sarayı'nı Swiss Otel ve Conrad Oteli'ne bağlayan üçgende yoeun bir koşuşturma vardı. Dünsabah09.00'da başla> an NATO Dışişleri • Bakanlan toplantısını izleyen gazeteciler. sabah 07.30"da basın karargahı Svviss Otel'in lobisınde birikmeye başladılar. Büyük güvenlik önlemlerinin alındığı toplantılann izlenmesi ancak "uygun yaka kartı"nın bulunmasıvlaolanaklı. Büyük bir kart karnıaşasınjn yaşandığı otelde, mavi ve kahverengi karta sahip sınırlı sayıda foto muhabiri saat 08.10'da otobüslerle toplantının vapılacağı Çırağan Sarayı'na götürüldü. Kartsız gazetecilerin otobüse binmesini ya da otobüsün ardından özel arabalarla Çırağan'a gelmelerini engellemek için polisleryol boyunca sıkı bir denetim mekanizması kurdular. İstanbul polisi ilk gün gerçekten kuş uçurtmuyordu. Saray önünde demir atmış muhriplerin ve üç sahil koruma botunun yanı sıra havada polis helikopterlerinin de sürekli olarak devriye görevi yaptığı gözleniyordu. NATOSözcü Yardıması "Doğnısu Türk polisi, büy üleyici bir görev yapı>or"dedi. 16 ülke bakanlannın gelmesiv le birlikte açılış konuşmasına başlayan İngiltere Dışişleri Bakanı Douglas Hurd, toplantının yapılmakta olduğ: İstanbul'un tarihi önemini vurguladı. Hurd.eskinin ve yeninin kucaklaştığını belirttiği kent üzerine ünlü İrlandalı şair \'aets'in Bizansın geçmişı. bugünü ve geleceğjnden söz ettiği "Bizans'a Yolculuk" şiirine atfen dünyamızda Soğuk Savaş'ın sona erdiğini. Soğuk Savaş'ın arkasında iz olarak bıraktığı korku vegüvensizliğin ise geçmekte olduğunu söyledi. Kıbrıs'ta çözüme Yunan engeli Büyükelci önümüzdeki hafta Bağdat'ta görüşmeler yapacak SanberkpetroliçinIrak'agidiyor ÖZLEM YÜZAK Dışişleri Bakanhğı Müsteşan Büyükelci özdem Sanberk'ın Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattı içinde yaklaşık 3.5yıldır bekleyen petrolün boşaltılması için son görüşmeler yapma amacıyla önümüzdeki hafta Irak'a gitmesi bekleniyor. Irak Dışişleri Bakanhğı Müsteşan Saad El Faysal'ın bu ay sonunda öngörülen ziyareti öncesinde Sanberk'in Bağdat'a gidecek olması sürpnz olarak nitelendirildi.Sanberk'in boru hattındaki 12 milyon varil petrolün Türkiye'ye ait olan vaklaşık 3.8 milyon varilinin boşaltılması konusunda BM Güvenlik Konseyi'nden yeşil ışık almasmdan sonra şimdi de Irak yönetimini ikna turuçerçevesinde Bağdat'a gideceğı öğrenildi.Cumhuriyet'e bilgi veren diplomatik kaynaklar. boru hatındaki petrolün çıkartılması konusunda ortaya atılan yeni formüle Irak'ın sıcak bakabileceğinı belirtiyorlar. Boru hatlından çıkartılacak petrolden elde edilecek gelirin bir bölümünün yine BM tazminat fonuna yatınlması gerekiyor. Irak ise egemenlik haklannın çiğnendığı gerekçesiyle tazminat fonuna bir miktarparayatınlmasına karşı çıkıyor. Polis, Çırağan Sarayı içinde sıkı güvenlik önlenıleri alırken dışanda da muhripler devreve girdi Almanya, İngiltere ve Türkiye'ye Fransa da katılıyor Türkiyeiçin41üdanışma Avrupa Birliği'ne tam üyeolmayanTürkiye ile İngiltere ve Almany a'nın başlattığı üç ülke dışişleri bakanlan arasındaki danışma toplantılanna Fransa da katılıvor. Türkiye. İngiltere vc Almanya Dışişleri Bakanlan arasında birincisi bu yıl şubat ayında yapılan üçlüsiyasi danışma toplantılanna Fransa'nın da katılması kararlaştınldı. Cumhuriyet'e bilgi veren Dışişleri bakanhğı yetkilileri, Fransa'nıfı da katıhmıy la gerçeklcşecck dörtlü toplantının temmuz-ağustosta Almanya ya da Türkiye'de yapılmasının beklendiğini söylediler. Siyasi danışma toplantılarının Fransa'nın da katılımıyla dörtlü yapılması konusundaki siyasi danışma görüşmeleri dc İstanbul'da dün başlayan NATO Dışıişleri Bakanlan toplantısı için Türkiye'ye gelen ilgili ülkedışişleri bakanlannın üst düzey yöneticileri arasında gerçekleşti. Dışişleri Bakanı Klaus Kinkel ile önceki gece aynı uçakla Almanya'dan İstanbul'a gelen Fransız Dışişleri Bakanı Alain Juppeadına bir Fransı?diplomat "görüş birliğini" doğruladı. Buna karşılık bir İngilız diplomat "Dört bakanın bir araya gelebilmesinde zaman zaman sorunlar olabileceğini. ancak Fransa'nın katılunına karşı çıkmadıklarım" sö> lemckle vetindi. LALE SAR1İBRAHİMOĞLU Türkive. Kıbnsaçmazından çekilmcsi için yeni arav ışlarda bulunurken. Yunanistan. Gü- ven Arttıncı Önlemler'in (GAÖ) öldüğünü öne sürdü. Yunan Dışişlen Bakanı Kara- los Papulyas'ın "GAÖ öldü. GAÖ'yü Denktaş öldürdü. Şimdi yeni bir döneme girili- yor" sözlerine karşılık Ameri- kan meslektaşı VVarren Chris- topher "Aynı kanıda değilim" dedi. İngiltere Dışişleri Bakanı Douglas Hurd da GAÖ süreci konusunda Türk tarafına des- tek verdi. Hurd. "GAÖ süreci ölmedi. Bu ölü bir anlaşma de- ğildir" dedi. Papulias. BM Genel Sek- reteri Butros Gali'nin Türk ta- rafında olumlu gelişmeier göz- lendiği yolundaki bir soruya yanıt olarak bu sözlen söylc- dikten sonra "Suçlu Rum ta- rafı değildir. GAÖ'nün öldüğü- nü ABD Dışişleri Bakanı Christophtr'a da bugün an- lattım"dedi. Öle vandan. Türk tarafı. Kıbns konusunda Viyana bel- gesinde vanlan uzlaşma noktalan temel alınarak ycni bir belgenin hazırhk çalışma- lanna başlandığını söylemişti. Türk tarafı. bu gelişmeleri ncl Sckrcteri'nden beklendiği- ni de belirtmişti. Vivana'da elde edilen so- nuçlann da ver alacağı yeni bir belge oluşturulması çaba- lannın başlatılmak istendiği bir anda Papulyas'ın böyle bir açıklama ile rahatsızlık içinde olması dıkkali çekti. KKTC'den bir heyet ile ABD yetkililen arasında BM'- nin adadaki temsilcileri arasında geçen a) ortasında Viyana'da yapılan görüşmede daha önce Rumlar lehine deli- nen GAÖ paketinde Türkler lehine bazı iyileştirmeler yapılmıştı. Papulvas'ın Kıbns sorunu- nu aktardığı Christopher. bu sabah Türk Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin ile de bir görüş- me yapacak. Christopher. dün basın top- lantısında görüşmelerin ölüp ölmediğine ilişkin bir soruya karşıhk olarak "Bana gelen bilgilere göre taraflar arasında valnızca teknik ayrıntılar ko- nusunda anlaşmazlık bulun- maktadır. \unanistan Dışişleri Bakam'nın GAÖ sürecinin öl- düğüne ilişkin açıklamasına katılmıyorum" dedi. Sorunu ayrıca Türk \c Yu- nan dışişlen bakanlannın İngıliz meslektaşlan Douglas Hurd ile de gözden geçirmekle JJ..U,,- ki'Mlnln ^r