Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 10 HAZİRAN1994 CUMA
10 DIZIYAZI
-3-
Y-M- ıllardır
ıllardır Avrupa
Ekonomik Topluluğu'na tam
üye olacağız diye uğraşıp du-
ruyoruz.
Acaba, bu topluluğun bün-
yesi bizi almaya uygun mu? Bi-
zim ekonomik yapımız oraya
uygun mu? Avrupa, üye aldığı
ülkelerden ne bekhyor. onlara
ne venyor? Kendi iç sorunlan.
hedefleri, projeleri nelerdir?
Bunlan bilmeden, onlann açıl-
mayan kapıJannın önünde di-
renmenin ve daha üye olma-
dan, gümrük birliği ile pa-
zarlanmızı onlara açmanın bir
anlamı var mı?
. s i ! L \
T M Û B SooOâO
BEaBBBSBSBS!?*'
AAPnin iç sorunlan
Başlangıçta. hedef bır Avru-
pa ortak pazan kurmaktı.
Dünya sermayesi, büyüyüp
globalleştikçe; dev çokuluslu
şirketlenn, süper kapitalist
devletJerin rekabetinden ko-
runmak için Avrupa ekono-
misini güçlendirmek gereki-
yordu. Ne var ki kurulduğu
günden beri birtakım çelişkiler
içinde çalkalanan topluluğun.
bu hedeften çok uzak olduğu
görülmektedir.
Bir kere Avrupa'da or-
takhklan, kollan, merkezleri
bulunan dev çokuluslu şirket-
lerin mallannı A\ rupa pazan-
nda satmalannı önlemek olası
değildir. Toyota. 1BM. Mobil
ve daha pek çok dev kuruluş
baa engellemelere bakmaya-
rak Avrupa pazanna girmekte
ve hatta onu etkilemektedir.
Avrupa'nın demir-çelik ve
otomobil sanayıı dış rekabet
yüzünden darbeler yemekte,
bazı fabrikalar kapanmak-
tadır. Bu yetmiyormuş gibi.
"yeni sanayikşen ülketer" diye
adlandınlan ülkelerin tekstil.
elektronik, konfeksiyon ve di-
ğer hafıf sanayii. Avrupa Top-
luluğu ülkelerinde bu kollan
yıkıma götürmektedır. Bu ül-
keler arasmda Türkiye de
vardır. Türk tekstiline yasak-
lar, kotalar konduğu gibı
GATT. Türkiye') i defalarca
dampıngle suçlamıştır. Avru-
pa'da sanayının gerilemesinin.
işsizliğin nedenlennden bın de
bu dış rekabettir.
Avrupa, dışa karşı kendini
yeterince koruyamadığı gibi.
dünya pazarlanndaki rekabet-
te de başanlı olamıyor. Bunun
nedeni şöyle açıklanıyor: Av-
rupa'da ücretler üzerındeki
sosyal sigorta primleri yüksek.
Sendikalar güçlü, bu nedenle
enflasyon oranında ücret
artışlan önlenemiyor. TVA in-
dirilemiyor. Bunlar da maliye-
ti yükseltiyor. Bu nedenle
Fransız sosyalistlen; işsizliğe.
Avrupa'nın moral yıkımına
karşı "sosyal devlet" fıkriyle çı-
karken John Major ve Avrupa
yönetıcüennin bir kesimı bu-
nun tam tersinı, sosyal sigorta
primlennin ındirilmesini öne-
riyor.
vrupa Topluluğu'nun gelecekteki
biçimi konusunda süren tartışmalar,
AT'nin çelişkiler içinde olduğunu
gösteriyor. Kendi bunahmına çare arayan
Avrupa için Doğu Avrupa ve Rusya'ya
yönelmek daha cazip görünüyor.
Topluluğun genişlemesinde Türkiye en son
halka içinde değerlendiriliyor.
YeniAvrupa senaryolan
Türkiye'ye uzakbakıyor
Y
A. ıllardır "Avrupa
Ekonomik Topluluğu'na
tam üye olacağız" diye
uğraşıp duruyoruz.
Acaba, bu topluluğun
bünyesi bizi almaya
uygun mu? Avrupa. üye
aldığı ülkelerden ne
bekliyor, onlara ne
veriyor?
Serbest dolaşım sorunu
Avrupa Topluluğu'na gıren
devletlere tanınan haklardan
biri de 'serbest dolaşon'dır.
Topluluğun çekırdeğini
oluşturan 12 devlet arasında
bu gerçekleşmiştir. Buna karşın. top-
luluk dışında işçi ihraç eden ülkelere
karşı sınırlar hemen kapatılmıştır.
Türkiye'nin topluluğa tam üye olması
lafı açılınca. özellıkle Almanlar. "Cen-
giz Han" diyerek bir Türk istilasından
korktuklannı belirtmektedirler. Her
ne kadar Türkive. "Ben bu haktan
vazgeçerek tam üye olmak isriyorum"
dese de bu korku yüreklerde yatmak-
tadır. Böyle olduğu için de Chengelle
toplantısında alınmış olan karara bak-
mayarak, 12 Avrupa ülkesinin dışında
pek çok ülke için bu karar henüz askı-
dadır. Avrupa Topluluğu, işsizlığine
çare olarak Doğu Avrupa pazarlanna
yönelirken oradan gelen göçrnenler bir
sorun haline gelmiş, engelleyici önlem-
ler hızlandınlmıştır.
Bütün bunlar, Avrupa Topluluğu'-
nun ne kadar büyük sorunlar ve çeliş-
kiler içinde olduğunu göstermektedir.
Orta,k Pazar kurulduğundan ben, ulu-
sal çıkarlarla topluluğun çıkarları
(daha doğrusu topluluğa egemen olan
iş çevrelennin çıkarlan) birbirleriyle
çelişmektedir.(7/- "Büyük dünya te-
kelleri, pazar içinde de mallannı kendi
fîyatlanyla satıyor. korunamayan miUi
sanayi yıkıma gidiyor. Topluiuk, pazar
suurian içinde bazı gıda maddelerinin
unlan bilmeden,
onlann açılmayan
kapılannın önünde
direnmenin ve daha üye
olmadan, gümrük birliği
ile pazarlanmızı onlara
açmanın anlamı var mı?
T
A. ürkiye'nin tam
üyeliği 2000 yılından
önce gündeme
gelmeyecek. İnsan
haklan sorunu sürekli
engel olarak ortaya
atılacak. Avrupa bizi
kendi çıkarlanna uygun
görürse kabul edecek.
Avrupa Topluluğu'nun Brüksel'deki merkezinde Avrupa'da yaşanan bunaluna çare arayışları
sürüyor. Ancak çıkarlan farklı üyeler arasında görüş birliğine vanlması oldukça zor görünüyor.
Avrupalı sanayiciler de kapita-
lizmin küreleştiği, zenginliğin
zenginlik getirdiği bir ortamda
kendi nüfusunun azaldığını gö-
recek. Avrupa pahalı üretim ya-
pan bir bölge olacak. İç pazan.
korunmazsa para dalgalanma-
lanyla parçalanacak, işsizlik
patlaması olacak. Liberal hükü-
metler. ücretleri azaltacaklar. bu
da otomatizasyonu geciktire-
cek. Attali'ye göre Avrupa dün-
va ekonomisı ıçindekı verini
kaybedecek; geleceği. cesareti.
ahlaki kurallan olmayan bır
coğrafı varlık haline gelecek.
Avrupa önderlerinin böyle bir
projeyi kabul etmelen zordur.
Git gide Pasifık'e dönen Ame-
rıka'nın da böyle bir projeyi ıs-
teyeceği kuşkuludur. O, yanında
güçlü bir Avrupa görmek.
onunla geltşmekte olan ülkele-
rın. çevre. esrar gibi sorunlann
yükünü paylaşmak ister. Ame-
rika bir 'kıta birliği'ne taraftar
olmalıdır.
4- Bu dördüncü senaryova
göre. İrlanda'dan Türkiye'ye
kadar uzanan bir ortak pazar
kurulacak. Ortak savunma ger-
çekleştirilecek. Rusya. bu birlı-
ğın itici güçlerinden biri olacak
ve Afnka'vı arkasına alarak
Amerikan imparatorluğuna
karşı bir denge kuracak. (s. 197).
Ne v ar kı henüz bu projeye sahip
çıkan yoktur. Anglo-Saksonlar
ve Doğu Avrupalılar "Avrupa
AtlantizmP'nı. Almanlar "Avru-
pa Alanı" projesıni. Fransa ise
"Federal Birliği" istiyor.
fîyatlarını bütünleştirdi, böyjece süt
ühinlerinin fiyatJan yükseldi. Öte jan-
dan Avnjpalılann daha fazla süt içtikle-
ri, yağ ve peynir tükettikleri söylenerek
tüketim azaltıldı, nıallar depclarda stok
edildi. Tarım dalında serbest rekabet ise
değişik Avrupa ülkeleri arasında sa> aşa
yol açmıştır. Fransız tarımcıları İngilte-
re'den gelen koyun vagonlannı yakmış,
İspanvoi balıkçılan Fransız sulanndan
kovulmuş: gıda maddelerinin rekabetle
ucuzlaması da hemen hemen imkansız
hale gelmişrir. Bunun da sıkıntısuiı Av-
rupa halklan çekmektedir. V'üzde 4-5
gibi enflasyon oranları her ne kadar bize
gülünç görünüy orsa da 19 milyon işsizin
bulunduğu. vergilerin yüksek olduğu
AvTupa Topluluğu ülkelerinde önemli-
dir."
Avrupa'nın geleceği belirsiz
Avrupa Bankası'nın BaşkanlığT-
ndan son zamanlarda istifa etmiş olan
J. Attali, "A\Tupaülar"(2y başlıkh ki-
tabında. Avrupa'nın önünde 4 seçenek
olduğunu belirtiyor:
1- Avrupa Federal Birliği: Bu birlik
sadece 12 Batı Avrupa ülkesini içere-
cek. Hedef. topluiuk büyümeden. Ma-
astricht Antlaşması'nı gerçekleştir-
mektir. Yani tek para sistemine geçile-
cek. faiz oranlan düşürülecek. bu saye-
de gerçek bir istıhdam programı yapı-
lacak. Avrupa ölçüsünde büyük mes-
ken. telefon-iletişim programlan ger-
çekleştınlecek. Üretimde sosyal prim-
ler azaltılacak. maliyetler düşürülecek.
Avrupa Komısyonu'nun 2 yıl içinde
hazırlamış olduğu bu programla Av-
rupa'nın ekonomik politıkası belirlen-
miş olacak. Topluiuk. ancak bu prog-
ram gerçekleştikten sonra başka üye
alabilecek.
2- Konfederal Avrupa Alanı: Bu se-
naryoya göre Avrupa Topluluğu
yakın komşulanna doğru büyüyecek.
Burada sadece bır büyük Avrupa pa-
zan ve güvenlık sistemi kurulacak.
Başlangıçta topluiuk. sadece kuzeye
doğru büyüyecek. Yüzyılın sonunda,
22 ülkeyı içine alan bu geniş ve muğlak
'zon\ Rusya ile Türkiye'nin 'asosiye'
veya tam üye olup olamavacaklannı
kararlaştıracak. Bu tanhte. 500 mil-
yon nüfusu içeren bir pazar açılmış
olacak. demokrasi Doğu'va yayılmış
olacak. Amerikan nüfuzuna karşı bir
denge kurulmuş olacak." (s. 186). Batı
Avrupa'da. yatınmcılar. Doğu'dakı
yetenekli ve ucuz el em,eğinden fayda-
lanacak. Yabancı sermaye yatınmlan
ve ihracat Doğu'da paranın reel değe-
rini ve yaşam düzeyini yükseltecek.
Zamanla Doğu'dan Batı'ya göçler
durduğu gıbı. bu ülkelerde Batı'ya iş
alanlan açılacak. Attali ye göre bu
konfederasyon. Almanva'nın egemen-
liğıne girecek. Alman Markı tek para
olacak. Almanlar. Rusya'nın. Fran-
sa'nın ve Büyük Bntanva'nın buna
karşı olduklannı bıliyorlar. Ne var kı
1989'dan berı Avrupa Bırlığı. Alman-
ya için önemını kavbettı. Almanya git
gıde kendi hesabına hareket etmeye
başladı. İngılizler başka bır senaryo
ortaya atıyorlar.
3- Avnıpa-Atlantik Birliği: Bu bırlı-
ğe. Amerika ve NATO katılacak. Du-
vann yıkılmasından sonra. kurulları
zayıflayan Avrupa. bövlegüçlendirile-
cek. Attali'ye göre bu düzen bir im-
tiyazlı zümrenin elınde olacak. Bun-
ların sermayeleri. mallan ve ıletışıın
sıstemleri sınır tanımayacak: "Bu imti-
yazlılar; sınırlann. hükümetlerin, ka-
nuniann tanınmadığı ve nihayet bir
küreleşme hayalinin egemen olduğu
bir ortamda yaşayacaklar... Politik
açıdan, A\rupa-Atlantizmi, Avrupa
üzerinde Amerikan egeraenliği için bir
kanıuflajdır." Avrupa Bırliği'ni iste-
yen ülkeler. bu seçeneğe karşıdır. Bazı
Bunalıma çare arayışı
Bütün bunlardan çıkanlacak
sonuçlar şunlardır:
1. Avrupa Topluluğu çelişki-
ler içerisindedir. Gelecekte ala-
cağı biçim henü/ belli değildir.
2. Avrupa kendi bunahmına
çare aramaktadır. Üve alacağı
ülkeler. kendi sanayısıne pazar
açabıleceği. tabii kaynaklann-
dun faydalanabileceği ölçüde
onu ilgılendirir. Bu açıdan Doğu
Avrupa ve Rusya ön planda gel-
mektedir.
3. Dünya güçleri arasında,
Avrupa'nın lehine bir denge ku-
rulması öngöriilmektedir. Bu
açıdan da harp sanayii, petrol ve
doğalgazıyla Rusya en ilginç ülkedir.
4. Bu pazarların Batı Avrupa mal-
lanna açıldığı. ancak sağlık. kalitesız-
lik vs. gibi bahanelerle Doğu Avrupa
mallarının Batı pazanna sokulmadığı
görülmektedir. Türkiye'nin de aynı
akıbete uğraması olasıdır.
Daha şimdıden. karşılığında hiçbir
söz almadan. gümrük birliğiyle pazar-
lanmızı Avrupa Topluluğu'na açmavı
kabul ettik. Batı rekabetiyle bazı sana-
yi dallanmızın yıkılmasını da göze ala-
rak. Ama ne ıçın? Türkiye'nin tam
üyeliği 2000 yılından önce gündeme
gelmeyecek. İnsan haklan sorunu dai-
ma engel olarak ortaya atılacak. Av-
rupa. bızı kendi çıkarlanna uVgun gör-
düğü takdirde kabul edecek. Acaba
biz. uyanıp kendi çıkarlanmızı düşü-
nebilecek miyiz?
Kaynaklar
1. Lc Momk Dıploımıtiyııc. Mcıri
2. Jucqııes
Favar. 1994
Attuli. "Avrupalılar",
Yarın: Pazar
ekonomisi ve
Türkiye
Milli Piyango
düncekildi
ANKARA (AA) - Millı Pi-
yango'nun 9 Haziran 1994 çekilişı
dün yapıldı.
Çekilişe göre ikramiye kazanan
numaralar şöyle:
İOMİLYARLÎRA
436781 lstanbul
2MİLYARLİRA
358054 Ankara. İstanbul, Ankara,
Ankara
500MİLYONLİRA
084526 Buharkem (Nanlli)
297209 İstanbul. İstanbul, Ankara,
İzmır
419368 İzmir.Bor
422952 Kuşadası, İstanbul. Anka-
ra, İzmir
662662 İstanbul
200 MİLYON LlRA
094899 161134 165023 283709
304905 412834 468170 543715
717321 755000
100 MİLYON LlRA
034527 072990 081373 103609
124871 164097 166708 246398
250801 259779 288522
343545 345680 363812
409628 417532 418744
507117 533717 569484
704034 713634 761035
791120 791895
50MtLYONLİRA
026702 042075
065351 090641
151141 173150
217567 223753
255039 295238
337119 367108
439108 439332
516258 523297
596792 622550
667438 672661
703412 707421
748048 752594
767502 784727
045504
101053
174355
225662
311237
387312
477810
555432
628859
679026
733608
757048
20 MtLYON LlRA
019949 021133 065221
100709 106154 142760
166293 183394 185278
198408 211610 229045
259721 276309 278979
297942
384636
503699
631203
788120
049510
139728
205231
251566
328634
433946
490415
577580
658481
679141
744205
759807
098958
161861
185577
244782
349177
Büyük ikramiye IstaıünıTa çıktı351378 3668 3 4 9 1
y351378 366844 370663 392612 496787 50">929 50''963 S09->
66 3 4 9 3 7 9
-1 5 0 2 8 0 3 5 0 4 7 5 3 5 7 6 1
' "l 9 4
-3 7 2 2 O Ü 2 7 2
- w l 7 2 7 0 5 5
399554 401634 406861 412332 513334 517070 5[70->6 <P804S 359158 360094 360516 360919 7
29407 740139 741539 742852
432287 439145 440961 475503 3 6 3 0 2 1 3 6 3 7 4 X
364300 372024 751068 756698 762111 764340
79201
12332 513334
432287 439145 440961 475503 53014-» stOMg ;ssftS7 Wdl(v.
479062 483405 508088 510949 5 9 % ^ 619765 64X671 Xlnnxs
3 7 4 0 5 7 3 7 6 7 9 3 3 7 7 6 6
° 378681 768190 770308 "774695 7792
524870 544093 553107 558457 665135 6 7 W 674^57 675468
3 7
"
2 5 3 8 4 1 6 1 3 8 4 7 n 3 9 2 9 X I 7
«5188 792994 794739 799463
591183 592965 603383 604363 688038 690868 693019 698H7 3 9 3 2 4 6 3 9 7 9 4 9
4 0 0 4 2 8 4O0479
2 MİLYON LİRA
618959 626066 628101 645736 700779 7096^6 718178 734779 4 0 2 0 8 8 4 0 4 5 2
° 4 0 7 0 2 8 407042
08496 08912 09917 13565 16834
652972 660400 674716 682049 738 ^0 739448 745^93 747899
4 0 9 0 3 2 4 2 0 6 9 4 4 2 0 7 2 1 4 2 1 6 1 6
17708 18535 19048 23131 24226
692538 697802 721221 724534 7746Si77S8« 7 0 ^ 7 0 7 7 ^
4 2 4 9
=5 425900 429122 432993 ->~" -."•«- -..«" " « » " . «
76O4 " w o ^ / o i o s / w w ^ m / 4 ö
35244 791855
10 MİLYON LİRA
5 MİLYON LİRA
441214 442629 443761 447251
450179 454031 457276 458334 4"> 165
4 5 8 9 5 6 1 6 6 1 8 7 4 7 1 5 4 8 4 7 3 8 7
^
25566 29144 31997 32008 32165
36251 37633 39968 4O079 40780
48031 49389 50360
U5I9?
99655 wV
'444İİ
5^ 97 ^ 56493 61806 62380
^'74 6 $ 7 67015 70534 74009
798P 8066' 843 4 85580 86-55
865^88344 90609 9166 ^
^9598598696 99^0
50179 454031 457276
°°
3938
°°
7880010292
°
14938458956
-
166187471548
O l 6 2 5 3 O l 8 1 4 3
° 2 1 6 0 5
° 3 0 6 8 7 4 7 5 5 7 2 4 8 2 3 5
' 4 8 8
«)6 488937
°
4 9 8 1 3 0 5 6 6 C
"
0 6 4 8 6 3
°
6 6 3 0 7 4 9 7 5 1 5 5 0 1 2 3 9
509303 510953
0 6 7 I M O 6 7 2 I
° O 7 4 I 6
° ° 7 9 5
" 5 I 2 7
67 521769 525426 526424
° 8 5 5 9 4
° 8 8 1 0 2 0 8 8 9 9 8
O 9 0 9 5 3 5 2 8 7 0 2
532277 534840 539597
° 9 1 4 2 1
° 9 1 7 0 2
° 9 6 1 1 8
O 9 8 3 1 5
543198 547573 548990 5493351 0 0 9 4
°
1 0 9 5 3 4
"
i 7 2 7
"5123 554914 555335 557651 558969
" 6 1 6 5 1 2 4 1 5 8 1 3 9 7 9 7 1 4 Ü 4 6 7
561113 573255 574558 578000l46275 l 4 6 4 0 1 l 4 6 6 8 9
'52504 580973 587141 587718 5906061 6 5 1 7 5 I 6 7 4 8 6 1 6 8 2 6 7 1 7 0 5 9 1
5
9 1
»
4
' 592322 592358 594443l 7 4 9 9 0 1 8 2 4 5 5 l 8 3 5 8 2 1 8 8 6 8 3
594448 600499 603786 6054921 9 1 9 9 4 1 9 3 8 6 8 1 9 4 5
°5
1 9 6 6 9 7
616029 617302 620774 63125> 273 490 613 703 729 747 836
1 9 9 8 0 8 2 4 0 6 5 3 2 4 4 5 2 4 2 5 1 4 6 8
631894 633568 634008 637522 240BİNLİR*
l^ l^i S İSŞS gS?S S5S S 6İ6İÎ4 0^52709^
SSg JŞgS SSS JSS ^ ™ ™
3
'^
323
"
33
SÎS «™ SSS « S S UOBİNLİRA.AnKTH)
477066 477870 488014 494378 314288 333482 342080 345167 686801 715794 718974 719046 3ve5
303009 3^8095
3326^ S
163810
3788M
419164 471946 4778in
43568^ tlllt 41X711
SSS %% Sgg 4^
360BIN LİRA
ANKARA ANKA
MÜŞERREF HEKİMOĞLU
Orhan Eralp'i Düşünörken...
Nerden başlamalı; hang yıldan, hangi anıdan? Orhan
Eralp'i 1940li yıllardan tanyorum. O genç bir diplomat,
ben bir üniversite öğrenosiyim. Şiirler söyleniyor bir
akşam. Galatasaray kökerliler Fransızca şiirler okuyor;
Verlaine'ler Baudelaire'ler... Robert Kolej kökenli,
Londra Hukuk Fakültesi'nöen doktoralı Orhan Eralp de
Shelley'in şiirini okuyor gaiiba. Uzun bir şiir, ama durak-
lamadan okuyor bir solukta. Hayran, dinliyoruz. ingiliz-
cesinin güzelliğini düşünûyoruz. O Ingilizceye herkes
hayran kuşkusuz. Cumhuroaşkanı Bayar'ın ABD'ye gi-
dişinde tüm konuşmalarım Orhan Eralp aktardı Ingiliz-
ce'ye, gazeteler de "Bayar'ın dili" diye söz etti ondan.
Dışişleri'nin parlak diplomatlarından biri. VVashington'-
da Münir Ertegön ile çalışıyor. Başkan Roosevelfin
yakın dostu olan bir Türk diplomatı Ertegün. Şimdi ma-
sal türü anlatıhyor o yıllar Elçiliğimizin alt katında bir
odada biri saat onarıyor, öteki takılar yapıyor. Münir Er-
tegün türü bir büyükelçi, genç bir diplomat için iyi bir ör-
nek, neredeyse bir okul. OrHan Eralp de örneklerden biri
Dışişleri'nde. Her düzeyde başanlı bir görevli, deneyli,
bırikimli bir büyükelçi; uluslararası kuruluşlarda Türki-
ye'den yürekli bir ses, yürekli bir selam... Gazeteciliği-
rfiin ilk yıllarında, o, ikinci Daire Genel Müdürü. Dış poli-
tikada Fatin Rüştü'lü yıllar, sonra elçi atanıyor Stock-
holm'e, oradan Belgrad'a. 1961 yılında Yugoslayya'nın
bağımsızlığa kavuşmasının 10. yılı nedeniyle düzenle-
nen törenlere katıldığım zaman güzel günlerimiz var.
Ujise dağlarının eteklerinde kurulan uzun sofradaki ko-
nukları tanıtıyor bana. Elçiliğimizde bir akşam yemeğin-
de de Mareşal Tito'yu, Cilas'ı, Rankoviç'i anlatıyor,
Üçüncü Dünya'da dolaştırıyor bizi. Kitaplıgını kıskana-
rak seyrediyor, Üçüncü Dünya üzerine ne çok anı,
araştırma okumuş diye şaşırıyorum. Yeni görevinin Bir-
leşmiş Milletler olacağını düşünüyorum Çok geçmedi,
New York'a gitti Orhan Eralp. Birleşmiş Milletler kürsü-
sünü parlatan bir Türk diplomatı. Yunan sözcülere ver-
yansın ediyor, tepki gösterdikleri zaman da soruyor:
"Size çiçek demeti sunmamı bekleyebilir misiniz!" O
gergin oturumlar sağlığını da etkiledi, ama görevini sür-
dürdü. Sonra genel sekreterliği var Çağlayangil'in çağ-
rısına katılıyor, ama bir koşulla. Yalnız siyasal konularla
uğraşacak, bakanlık içi yönetimsel konularla ilgilenme-
yecek. Eleştiriler oldu, ama akıllıca bir yaklaşım bence.
Iki yılda neler yapılır neler yapılmaz, iyi biliyor. Ankara'-
dan Brüksel'e, NATO'ya gitti Orhan Eralp, sonra da Pa-
ris Elçiliği'ne ve yeniden Birleşmiş Milletlere. New
York'ta, Brüksel'de güzel anılanmız var. Dostluğumuz
sürüyor, uzun ayrılıklara karşın bıraktığımız yerden baş-
lıyoruz. Kişiliğini koruyan bir insan Orhan Eralp, sade
bir insan. Zeki, sevecen, sıcak bir insan. Herkesle sıcak
diyaloglar kurar, herkesle konuşacak bir şey bulur. Ne-
şesi, yaşama sevinciyle etkiler herkesi. Yoğun çalışma-
lar arasında da golf oynamaktan geri kalmaz. Briç oy-
nar, ava gider Avcılığı Belgrad elçiliği döneminde baş-
ladı, Mareşal Tito'nun av partilerine katılmayı da rnesle-
ğinin bir gereği saydı. istanbulda bir akşam kuvvet ile
tüfeklerden söz etti saatlerce. Ankara'da da balık damı-
na ördek avına gittiler birlikte. Artık iyi bir avcıydı. Mare-
şal Tito'nun av partileriyle ilgili anıları da çok hoş. Ancak
anılarını yazmayı düşünmedi hiç. Yaşamayı seviyor Or-
han Eralp; yaşadıklarından, görevlerinden söz etmeyi
sevmiyor. Görevinin gereğini yaptığını söylemekle yeti-
niyor. Bu tür insanlara az rastlanıyor artık. Belli bir çizgi-
yi çarpıtmadan yaşıyor, yaşam biçimlerini sonuna kadar
koruyorlar.
Son yıllarda az buluştuk. Hastalığını yakından izledim,
ama görmeye gitmedim. Belki bencillikten; hasta yata-
ğında görmek istemedim onu. O da hoşlanmaz sanırım.
Yaşamına son vermesine de saygı duyuyorum doğrusu.
Onurlu kişiliğine yaraşır bir seçim yapıyor Orhan Eralp,
değişmeyecek sonuca bir an önce varmak istiyor. Umut-
suzluğa da son veriyor. Güç, ama yürekli bir karar ben-
ce. Onu saygıyla uğurluyor, artık daha rahat uyuyordiye
düşünüyorum. Kimbilir rüyasında neler görüyor! Çok
sevdiği Bebek'te, evinde eşi ve oğullarıyla mutlu günle-
rini görüyor belki. Ya da neşeyle dans ediyor, Süreyya
gecelerini az parlatmadı! Belki Birleşmiş Milletler kür-
süsünde dünyaya sesleniyor; o kürsü öyle bir konuşma-
cı az gördü, ayrıldığı zaman ABD basınında "BM iyi bir
oratör kaybetti" diye yazılar yayımlandı. Sevgili köpeği
Orsi'yi de görebilir düşünde. O da kanserden öldü, kül-
leri duruyor hala; Jale ve Orhan Eralp de hala sevgiyle
anlatıyor Orsi'yi. Belki de yeşil bir alanda golf oynuyor
rüyasında. öğrencilik yıllarında Londra'da başlayan bir
tutkuyla bir topu deliğine atmaya hazırlanıyor; ardından
yürüyenleri, ağlayanları, belleklerinde anılarla sesle-
nenleri de görüyor bence...
Cenaze töreni ilginç bir güne rastladı. NATO toplantısı
nedeniyle yüzlerce diplomat geldi istanbul'a. Türk diplo-
matları da var aralarında. Orhan Eralp'i uğurlamaya da
geldiler, başta Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, görevli,
emekli büyükelçilerle Dışişleri ailesı saygıyla selamladı
Orhan Eralp'i. O da nasıl gülümsedi kimbilir? Elbetsev-
diklerini, dostlarını ardında görmenin sevinciyle, ama
biraz da düş kırıklığıyla. NATO'ya ya da Birleşmiş Millet-
ler'e umutla gülümsemek kolay değil bugün. Barış yo-
lunda ilerleme değil gerileme var. Kan ve gözyaşı din-
miyor, silahlar konuşuyor her yerde.
Oysa Orhan Eralp, umutsuzluğu noktalayan bir diplo-
mat!
BULMACA
SOLDAN SAĞA:
1/ Bir yasanın. bir yönet- ..
meliğin uygulanmasını
sağlamak için öngörülen 2
ceza. 2/ Hatay ilinde bir o
ırmak... Salak. arjtal. 3/
Bir Güney Amerika ülke- 4
sinin başkenti... Zayıf. cı- c
lız. 4/ Peygamberleri
Hud'u dinlemedikleri
için Tann tarafından yok
cdüen kavim... Bir nota...
Boyun eğen. 5/ Çeşitli
renkte çiçekler açan, ko-
kulu bir süs bitkisi. 6/
Kat kat çakıl ve kumdan oluşmuş
yer kıvnmı... Hazır, mevcut. 7/ Pe-
linle kokulandınlmış sert bir içki...
Eski Mısır'da güneş tannsı. 8/ Ge-
nellikle eski kahvelerde ve evlerde
bulunan, duvara bitişik tahta se-
dir... Evre. 9/ Olumsuzluk belinen
bir önek... Soluk borusu.
YUKARIDAN AŞAĞIYA:
1/ Baştan savma, üstünkörü. 2/
Un. et ve bamya ile yapılan bir ye-
mek... Dünya edebiyatçılanru bir
araya getirmeyi amaçlayan kurulıışun simgesi. 3/ Metal sapla-
ma... Kastamonu'nun bir ilçesi. 4/ Bezekçilikte kullarulan yeşil
ve pembe dalgalı bir çeşit sedef. 5/ Sahip... Hayvanlara vurulan
damga... Bütün çizgileri belırgin olarak görünen. 6/ Bedenin
yaşama gücü... Kalkan vezırh gibi konınma araa. 7/ Teknede-
kı hamuru kazımaya yarayan araç... Bir nota. 8/ Güney Ame-
rika'nın çöl bölgelerinde yaşayan ve Patagonya tavşanı da
denilen bir hayvan... Asya'da bir ülke. 9/ II. Dünya Savaşı son-
lannda Japonlar tarafından kullarulan intihar uçaklanna veri-
len ad.