Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24MAYIS1994SALI EKONOMI EIU yıl sonundaki notu tekrarladı Türkiye'ninkredi notudeğişmediANKARA (AA) - The Eco- nomist grubu bünyesinde yer alan uluslararası ekonomik araştırma kuruJuşu The Econo- mist Intelligence Unit (EIU), Türkiye ekonomisini yakından takip etmeye devam ediyor. Moody's ve Standard and Poor's gibi ülkelerin kredibilite derecelendirmelerini yapan, uluslararası alandaki üç önemli derecelendirme kuruluşundan biri olan ElU'nun "risk servisi" tarafından haarlanan "risk de- recelendirmeleri incelemesi" başükü raporunda yer alan ve- rilere göre Türkiye'nin "risk pu- şuıı" değişmedi. Bu puan, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın ekim- aralık döneminde olduğu gibi 100 üzerinden 55 olarak sap- tandı. ElU'nun değerlendirmele- rinde "100" puan en yüksek ris- ki, "0" puan ise en düşük riski gösteriyor. Ekonomik istikrar döneminin gereküliği Raporda, Türkiye'de uygu- lamaya konulan "ekonomik is- tikrar programı"nın kağıt üze- rinde iyi göründüğü, ancak so- runlann adliyetinin dikkate alı- nması ve bir ekonomik istikrar döneminin gerekliliginin ulusal bazda kavranması gereküğine işaret edıldi. ElU'nun raporunda, Türki- ye "kazananlar" ya da "kaybe- denler" grubuna dahil edilmedi, ancak "gözlem listesi"nde yer aldı. EIU, Türkiye'nin risk puanı- nı geçen yıl temmuz-eylül döne- minde 50 olarak belirlemiş, ekim-arahk döneminde ise 5 puan yükselterek 55"e çıkarmış ve Türkiye ekonomisini "göz- lem listesiM ne dahil etmişti. Bu arada Cezayir, Hindistan ve Venezüella da "risk puanı yüksekne ihtimali" bulunan ül- keler arasında gösterildi. Buna karşüık "gözlem lis- tesi"nde yer almakla birlikte, "risk puanı düsme ihtimali" bu- lunan ülkeler ise Malezya, Pe- ru, Polonya, Slovenya, Güney Afrika ve Zimbabvve olarak sı- ralandı. Türkiye, 78 ülke arasında 42'nci sırada Türkiye, ElU'nun raporun- da yer alan 78 riskli ülke arası- da risk puanı yüksekliği açısın- dan 42'nci sırada bulunuyor. Sıralamada Yugoslavya ve Irak 100 puanla en riskli ülkeler olarak ilk iki sırayı aürken, Tayvan 10, Singapur ise 5 pu- anla son sıralarda yer alıyor. "Batı Avrupa Grubu"nda Yunanistan'ın 45 risk puanıyla Türkiye'nin ardından yine " C " kategorisinde yer aldığı göriil- dü. Aynı grupta Kıbns Rum Kesimi 30 puanla " B " katego- risine, Porlekiz 20, İspanya ise 15 puanla "A" kategorisine da- hil edildiler. Kamudaaraç satışı başbyor • Maliye Bakanı İsmet Attila," 10 yaşını doldurmuş bin 51 araa, 26 mayıs-8 haziran tarihleri arasında satışa çıkanyoruz" dedi. ANKARA (AA) - Maliye Ba- kanı ısmet Attila, 10 yaşıru dol- durmuş bin 51 aracın, 26 ma- yıs-8 haziran tarihleri arasında satışa çıkanlacağıru kaydetti. Attila, AA muhabirine yaptı- ğı açıklamada, 16 Mayıs 1994 tarihi itibanyla Maliye Bakan- lığYna bağlı 10 işletme müdür- lüğündc bin 994 aracın teslim alındığmıanlattı. Bu araçlann, Genel Bütçe'ye dahil dairelerin 10 yılını doldur- muş araçlanndan oluştuğunu bildıren Attila, şu bilgileri verdi: "İşletme miidürlükJerinden Adana'da 266, Ankara'da 715, Diyarbakır'da 211, Edime'de 65, Erenköy'de 52, Gebze'de 57, Istanbul'da 69, İzmir'de 248, Er- zurum'da 183, Bursa'da 128 ol- mak üzere bin 994 araç teslim alındı. Adana'da 164, Ankara'da 171, Divarbakır'da 175, Edir- ne'de 64, Erenköy'de 50. Geb- ze'de 57, İstanbul'da 68, İzmir'- de 122, Erzunım'da 180 olmak Maliye Bakanı İsmet Attila üzere bin 51 araç satışa çıkarıldı." Bakan Attila, işletme müdür- lükleri tarafından Adana'da araçlann 2-3 haziran, Ankara'- da 1-2 haziran, Diyarbakır'da 26-27 mayıs. Edirnede 1 hazi- ran, İstanbul ve Erenköy'de 3 haziran, Gebze'de 2 haziran, İz- mir'de 31 mayıs, Erzurum'da 7-8 haziran tarihleri arasında satılacağını söyledi. MBIREZ BANKAS1KURLARI 23 MAYIS 1994 CM lABDDolan lAlmanMarta 1 AvustralyaDoian lAvusturyaŞilini 1 BetçikaFrangı IDantmarkaKroou IFinMarkkas 1 Franstz Frangı IHotlandaFlorint ilsveçKronu ilsviçreFrangı IKanadaDolan 1 Norveç Kroou IStertin iSjArabtstanRiyali •Mz 33343.18 20025.94 24357.20 2847.17 97324 5116.34 6144.85 5848.66 17841.06 4320.07 23564.09 24209.09 4624.89 5019a 16 8891-28 «n? 33410.00 20066.07 24406.01 2852.87 975.19 5126.59 6157.16 586038 1787683 4328.73 23611.31 24257.61 4634.16 5029876 8909.10 EHHİF «L* 33309.84 20005.91 23991.84 2844.32 963.51 506518 608340 584281 1782324 427687 23540.53 23845.95 457864 5014796 875791 unf 33510.23 20126.27 24479.23 286143 97812 5141.97 6175.63 587796 1793046 434172 2368214 24330.38 464806 50449.66 8935.83 ÇAPMZKURUUt 1.6650 I 1.3689 11.7110 6.5170 5 4262 5.7010 1.8689 137.55 7.7182 1.4150 1592.50 103.77 1.3773 7.2095 3.7501 isnrflc 1 E C * SMt SMt HMLJUH MM IfHtniyıIttan IratapyafM tmtmrtatrmm itMVttMI nHBrrHp MafeFMri mçlrwi MyaUntt JVNTHİ ÜMİiMVI LAraktotMnyal 1.5055 JKMİVI 1.1593u m t n 1.4131 M S M H 1 47211.40TL LİSAN ÇÖZÜM Bizimle ingilizce sorununuzu çok kısa zamanda çözebilirsiniz. Lütfen bizi arayın. Tel:3495938 Bahariye Cad. 62/3 SENtYEFENMEN ATÖLYESERGİSİ Hergün 10.00-18.00 arası Izzetpaşa. Çiçekkümesi Sk. 15, Kağıthane (Florence NightingaJe Hastanesi arkası) Tel: 22441 49 DÖVİZ CANL1 YAYJN 09009911104 Romanlannızı ve Ansiklopedileriniz yerinizden alınır. Tel: 554 08 04 Nüfus cüzdanımı ve sağlık karnemi kaybettim. Hükümsüzdür. YÜKSELEROL Devlet, yüklenicilere 8 trilyon borç takbJİca CDW •Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), Cumhur- L M . • Yükleniciler/'Birim fıvat avarlanmazsa. borclar ÖZGEN ACAR Yüklenicilerin devletten alacaklan 250 milyon dolan (yaklaşık 8 trilyon lirayı) aştı. Türkiye Müte- ahhitler Birliği (TMB) Başkanı Kadir Sever'e göre hükümet. yüklenicilere "STolur nefes almayın, n'- olur ölmeyin" diyor. TMB: Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Türkiye Odalar BirliğTne (TOBB) 5 Nisan Kararlan'nın et- kileri ve sektörün sorunlan ile ilgili olarak bir muhtıra verdi. Hükümete "moratoryum" anlamı- na gelen "ya tasfiye. ya iflas" önerildi. Sever. "Hükümetin tasfiyeye yanaşmadığı an- laştlıyor. Bu durum, önce inşaat ve sonra imalat sek- töründe zincirieme iflaslara yol açacak ve bu olum- suz gelişmeler ise ekonomiyi felce uğratacaktır. Sek- törümüzde bugünkü kadar bir tahribat hiçbir zaman göriilınemişti" uyansını yaptı. Sever, "Hükümette sonınlanmızla ilgilenecek bir muhatapbulamıyoruz, Ne genel müdürler ne de müs- teşariar sonılarunızı yanıtiayabiliyor. Bakanlar da- hil herkes, yanıtların 'artık polıtık' olduğunu sövlü- yor. Bu dunımda tek muhatap kalıvor. O da Baş- bakan. Ne çare ki pek çok kurum gibi biz de Sayuı Başbakan'a ulaşamıyonız" diyor. TMB'nin muhtırasını Sever, Cumhuriyet'e şöyle değerlendirdi: "Hükümet önce ayağını yorganuıa göre uzatacak bir düzenlemeyi yapmalıdır. Bunun icûı de bu soruların yanıtları olan önceükleri sapta- mak zorundadır. Sonra tam yetkili kılacağı kişiyi de • Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), Cumhur- başkanf na, Başbakan'a ve Odalar Birliği'ne muh- tıra verdi. Birlik Başkanı Sever: "Müteahhitler 41 yılın en büyük tahribatını yaşıyor." bize muhatap olarak göstermeüdir. Muhatabunız da bizimle açık seçik konuşmaltdır. Bu konuda hükii- metle işbirliğine hazırız. Bu sonınlara çözüm bu- lamadığımız ve tstihkaklarunızı alamadığımu her geçen gün bu sektörde ve aynca bize iş yapan imalat sektöründe yeni ve zincirieme iflaslar kaçınıunaz olacaktır." " Birim fiyat artışı Sever, yüklenicilerin bugün içinde yaşadıklan bunalımı şöyle açıkladı: "1994 inşaat birim fıyatı, son zamlarla ikiye kat- landı, bazı sektörlerde 2.5 katına çıktı. İnşaat mevsi- mi nisan-eylül arasındadır. Y'uklenici kıştan bunun hazırlığını vapar, stokunu tanıamlar. Ancak son ka- rarlarla müteahhit, daha inşaata başlamadan yüzde 30 kayba uğradı." Sever. "Bu koşuüar altında ve bu birim fivata göre müteahhit işinhi sürdüreme/. Sürdümıeye kalkarsa iflas eder. Devletin işi >arım kalır. Yanm kalan bir rşin de>lete farurasının ne kadar büyük olduğunu an- cak becerikli vöneticiler çok i\i biür" dedı. TMB Başkanı, sektörün bir yan sorunu olarak "geçici işçflik" konusunu da dile getrrdi. Sever, devletin kendi kadrolanndaki geçici işçiler için 1.5 trilyon lirayı serbest bırakmasma karşılık, yükleni- cilere aynı olanağı sağlamadığını ve kendilerini ka- derleri ile başbaşa bırakuğjru söyledi. Sever, sektörün temel sorunlanndan birinin "do- Camialtı Tersanesi işçileri deniz yollannı nasıl set çekildiğini açıkladılar Türkiye'de gemi saııayii yok ediliyor 7CT ^J • Yükleniciler,"Birim fiyat ayarlanmazsa, borçlar ödenmezse inşaat sektöründe başlayan iflaslan imalat sektöründeki iflaslar izleyecek ve ekonomi felç olacak." diye uyanda bulunuyorlar. yorum. Bu uygulamaya altşjğız. Ancak, ne var ki, sektörümüzde bugünkü kadar bir tahribatı da hiçbir zaman görmedim. 1960 >e 1980'deki benzeri dunımlarda devletforce major-zorunlu neden ilkesinden hareketle projeleri bir tasnif ve tasfıyeye tabi tuttu. Hangi işler tamam- lanacak, hangileri tasfiye edilecek, yeni hangi işlere başlanacak... Şûndi devlet aynı uyguiamayı yapmak zorundadır. Zincirieme yeni iflaslar İflas eden müteahhidin işi bırakması. sadece inşa- at sektörümi değil. imalat sektörünü de felce uğrata- caktır. İnşaat sektöriine malzetne veren imalat sek- törii de her duran işten dolayı zarara uğrayacak, böylece iflasiar zincirieme yayılacakhr. Bayındırhk ve tskan Bakanlığı'na borçlaruı ödenmesi için baş- vurduğumuzda Tnüteahhit ödemelerine baslandığı" yanıtını aldık. Daha sonra kendiJerine 'bu yanıtın doğnı oimadjğını ve ödemenin hala yapdmadığını' bildirdik. Bakanlık, durumu araştırdı ve ödeneklerin gerçekten serbest bırakılmadığını saptadı. Devlet Bakanı Aykon Doğan'uı, kendilerine "Müteahhitle- rin istihkaklannı ödemeye başladık1 dediği için böyle sandıkları anlaşıldı." Sever, istihkakiann ödenmemesi üzerine TMB': nin bayrak açmaya hazırlandığı bir sırada KOİ Başkanı Tezcan Yaramancfnın devreye girerek borçlann bir bölümünü ödediğini söyledi.Sever, devletin yüklenicilere yine de 1993'ten 150 milyon ve 1994'ün başından bu yana ise 100 milyon olmak üzere toplam 250 milyon dolar (yaklaşık 8 trilyon lira) borç taktığmı açıkladı. lar" ve "lira" bağlantılı yüklenim işleri olduğunu söyledi. Sever, bunlann birbirinden farklı sorunlar içerdiğıni. ancak hükümetin her iki uyguiamayı aynı kefeye koyarak hata yaptığını ve bu durumun TL ile iş yapan yüklenicileri iflasa ittiğini şu örnek- lerle anlattı: "Birinci örnek: Otoyol yapımlarında iş dolara endekslenmiş olduğu için yüklenicinin fazla bir zararı düşünülemez. Çünkü yüklenici, doların bir gün önceki TL değeri üzerinden istihkakmı tahsil eder. Gecikmenin yarattığı zarar, bağıtlama dolar temelinde olduğu için. ancak yüzde 2-3 düzeyindedir. İkinci örnek: TL ile bağlantı yapüan işkrde müte- ahhidin kaybı fiyat arttşından dolayı en a/ından bire birdir. En büyük güçlügü TL ile iş yapan yükienicüer >aşamaktadır. İşi duran ya da isrihkakını geç alan yüklenici, ne yapacağını bilememektedir. Bir yandan devietin yanm kalan işinin yarattığı olumsuzluk, öte yandan yüklenicinin sorunları ile birleşince ortaya ekonomide giderilmesi güç bir *kaos-kargaşa' ÇH kmaktadır. Y üklenkiler, geçen yıl devletk dolara bağlı 750 milyon ve TL bağlantılı 50-70 milyon ol- mak üzere toplam 800 milyon dolaruk (yaklaşık 25.6 trilyon lirâlık) iş almışlardı." Sever, "istikrar paketi" uygulamasından sonra yüklenicilerin içinde bulunduğu bunalımı şöyle Özetledi: " l ygulamada, tahakkuku izfeyen 30. günden sonra müteahhitin istihkakmı devletten alması gere- kir. 41 yüdır meslek yaşamında bir müteahhit olarak hiçbir zaman istihkakımı 31. gün aMiğmıı anunsamı- • Alternatifleri olmayan Haliç, Camialtı, Alaybey tersanelerinin kapatılması ile milyonlarca dolarlık döviz gemi almak için yurtdışına akacak. ŞÜKRAN KETENCİ 5 Nisan kararlan içinde ka- patılacağı ılan edılen Haliç, Ca- mialtı ve İzmir Alaybey tersane- lerinde çalışan yaklaşık iki bin işçi işten atılma tehdidi ile karşı karşıya. Tek dertlerinin işten atıbp milyonlarca işsizler ordusu- na katılmak olmadığınj. ülke açısından çok önemli bir sektör- den, gemi yapım sanayiinden, tersanealikten vazgeçilmekte ol- masından kaygılandıklannı söy- lüyorlar. Kapatılması gündemde olan kamu tersanelerinin altema- tifi özel sektör yok. Türkiye bu tersanelerin üretim yaptığı alan- larda büyük gemi açığı olduğu halde, gemi yapımından vazgeçi- yor. Türkıye'de deniz tıcaret ve ulaşım fılolan ömrünü tamam- lamış bulunuyor. Camialtı Tersanesi çalışanla- nnın, DPT uzman verilerine da- yalı hazırladıklan rapor. Türki- ye'nin bir yandan hurda eski ge- miler mezarlığı haline geldiğini, deniz işletmeciliğinde çok daha geri bir düzeye süıüklendiğini gösteriyor. Raporda sonuç ola- rak şu vurgulamalar yapıbyor: "Tersaneierin kapatılmasıyla birlikte milyonlarca dolarlık dö- vizjmiz gemi almak için y urt dışına akacak. Bunun yanında yabancı gemilere milyonlarca dolar navlun ödeyeceğiz. Milli ekonomi diye elle turulur bir şey kalmayacak. Bugüne kadar tek yanlı bir bilgi- lendirmeyle kamuoyunun yanlış yönlendirildiğini düşünüyoruz. Halka gerçeklerin yansıhlmasını bekliyonız." * Camialtı Tersanesi çalışan- Cemi in$a sektörünün verilerinin karşılastırılması Resmi Sübvansiyon Gizli Teşvik Uzun Vadeli Kredi Enflasyon Döviz-Hakiki değer farkı Teminat Bankacılık sistemi Dış Ülkelerde (%) 13-25 Var Var 2-4 Yok Proje bazında Var Türkive'de (%) * 12 Yok Yok 60 Var Bina-arsa Yok lannın hazırladıklan \e halka du- yurulmasını istedikleri gerçekler arasında. DPT'nin İzmir İktisat Kongresi'ne sunduğu rapor.var. Buna göre, şehir içi yolcu gemile- rinin yüzde 36'sının, şehir içi ara- ba vapurlannm yüzde 39'unun, iç ve dış hat yolcu gemilerinin yüzde 75'inin, iç ve dış hat feri- botlannın yuzde 40'ının ekono- mik ömüfleri biüniş. * OECD ülkelerinin aldığı ka- rara göre 15 yaşından büyük ge- miler uluslararası limanlarda yükleme-boşaltma yapamaya- caklar. Türkiye deniz ticaret fi- losunun yaş ortalaması ise 20.5. Ticaret filomuz bu durumda • OECD ülkelerinin aldığı karara göre 15 yaşından büyük gemiler uluslararası limanlarda yükleme-boşaltma, yapamayacaklar. Türkiye deniz ticaret filosunun yaş ortalaması ise 20.5. Üç tarafı denizle çevrili Türkiye, hurda gemilerle iş yaparken, ihracata dönük gemi üretiminden vazgeçiyor. OECD limanlarına giremeyecek. * Tersanelerimizde çalışan per- sonelin yüzde 60'ı meslek lisesi çıkışlıdır. Diğer personelin orta- lama kıdemi 15 yılı aşan kalifiye elemanlardır. Bunun yanında iş- çilik maliyeü Avrupa'da 25, Ja- ponya'da 50 dolarken, Türkiye'- de 6-7 dolar civanndadır. Türki- ye uluslararası gemi ınşa piya- sasuda pay sahibi olabilir. * Rusya şu anda 600 gemiyi de- niz ticaret filosuna katma karan almıştır. 300 gemiyi kendi ola- naklan ile yapacak, 300 gemiyi dış ülkelere yaptıracaktır. Rus- ya'nın dış ülkelere yaptıracağı 300 geminin 30'unu tersaneleri- mizaldığında lOyılhkişgarantisi olacaktır. 1 milyar 800 milyon dolar döviz sağlanacaktır. * Gemi inşaat sektörünün ta- mamında istihdam edilen sayısı ocak istatistiğine göre 9434 kişi- dir. Bunlann yansından fazlası işsizdir. Çünkü özel sektör ter- şaneleri kapısına kilit vurmuştur. Üç tarafı denizle çevrili ülkemiz- de cahşan sayısı ne yaak ki kivi üreticilerinin sayısından azdır. * Çalışmakta olduğumuz Ca- mialtı Tersanesi'nin 1993 yüı za- ran 65 milyar liradır. bunun 19 milyar lirası geçmiş yıllarda emekb' olan arkadaşlanmız için ödenen sosyal yardım zamlandır. Alacaklann düşülmesi Sever, devletin borçlannı za- manında ödemeyişine karşüık yüklenicilerden KDV, vergi ve SSK gibi alacaklannı borcundan düşmeyi kabul etmediğini ve bunlan peşin olarak tahsil ettiğini söyledi. TM B Başkanı, bankalann kre- dileri durdurmalan nedeniyle, yüklenicilerin devlete KDV, ver- gi ve SSK borçlannı ödemek amacıyla piyasadan yüksek faizle kredi bulmakta zorlandıklanru öne sürdü. TMB'nin Cumhurbaşkanı'na, Başbakan'a ve TOBB'ye verdiği muhtırada, sektörün teşviki ile il- gili olarak aynca şu öneriler de yer alıyor: "1. Genel ve katma bütçeler, KİTIer ve yerel yönetimleri kap- sayan ve aylık fiyat değişimlerini içeren 'fivat farkı kararnamesi' ivedi olarak çıkanlmalıdır. 2. İşierin yapıldığı tarih yerine, ödemenin yapıldığı tarihlerdeld bi- rim fiyat uygulamasına geçecek yasal düzenlemeye gidibneiıdir. 3. Geciktirilen her rürlü ödeme için aylık yüzde 12 yasal faiz uy- gulamnalıdır. 4. Başta Irak olmak üzere, Tür- ki cumhuriyetler ve Rusya'da yatınmlaruı proje hizmeflerinin Türk damşman, miibendis ve mi- marlarca yapımını yüzde 100'e kadar 'sübvanse' ederek siyasaJ ve ekonomik girişimde bulunmaudır. Türki cumhuriyetlerde başıboşluk Özetlikle Rusya'da ve Türki cumhuriyetlerde planlanan hiçbir yatırımın genellikle proje, şartna- me, keşif ve hiçbir hazırhğı yoktur. 5. Yurtdışı işler siyasal tehli- kelere karşı sigorta edUmelidir. 6. İş almada en büyük eksikli- ğimiz finaas desteğidir. Az da olsa yüzde 5^ kadar başlangtç. yüzde 5'e kadar da imdat kredisine ola- nak veren ve Exünbank'ın öncülü- ğünde oluşturulacak sendikasyon kredi olanağı ve desteği sağlan- mahdu-." Kısa vadeli avans tükenince kâğıt satışına yüklendi Haziııe Merkez Baııkasfııııısırbnda • Merkez Bankası'nın kamuya açtığı krediler 208 trilyon liraya ulaştı. Merkez Bankası. kamu kesimine nakit kredi açmayı sürdürüyor. Nakit krediler, kısa vadeli avansı neredeyse biten Hazine'ye. daha çok kağıt karşılığı veriliyor. ANKARA (ANKA) - Merkez Bankası kamu kesimine nakit kredi açmayı sürdürüyor. Na- kit krediler, kısa vadeli avansı neredeyse son noktaya gelen Hazine'ye, daha çok kağıt kar- şılığı veriliyor. Bu yüzden Mer- kez Bankası son aylarda tam bir devlet iç borçlanma senetle- ri deposu haline geldi. Merkez Bankası'nın kamu kesimine açtığı nakit krediler 13 mayısta 208 trilyon 575 mil- yar liraya kadar yükseldi. Bu rakam. yıl başında 108.4 tril- yon lira, bu yıl nisan ayı sonun- da ise 200.3 trilyon lira düzeyin- de bulunuyordu. Merkez Bankası'ın kamu ke- simine kullandırdığj nakit kre- dilerin 119.3 trilyon liralık bö- lümünü Hazine'ye verilen kısa vadeli avans oluşturuyor. 70.6 trilyon liralık bölüm devlet iç borçlanma senetleri ahnarak kullandınlan krediler. geri ka- lan bölüm de başta TMO ol- mak üzere iktisadi devlet teşek- 50milyardolaryastık altında İZMİR (AA) - Türkiye'deki yastık alü varlığı ile kayıt dışı ekonomi değerinin toplam 50 milvar dolar olduğu bildirildi. Dokuz Eyşlül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bi- limler Fakültesi öğretim üyesi ve izmir Ticaret Odası Genel Sekreteri Prof. Dr. İlter Akat, ge- nelde küçük tasarrufçu- nun, daha güvenceli olduğu gerekçesiyle ta- sarruflannı yastık altı- nda sakladığını belirtti. Yatınm ve sermaye ola- rak kuilanılmaması ne- deniyle ekonomiye bü- yük oranda kayıp verdi- ren yastık altı varlığmın, günümüzde bü>ük miktarlara ulaştığmı ifade eden Prof. Dr. Akat. şunlan söyledi: "Türkiye'de en az 20 milyar dolar civarında evlerde, sandıklarda ve yastık altında bekleti- len, herhangi bir biçimde kullanılmay an meb- lağ vardır. Bu oran, Türkiye'nin dış borç- lannın ücte biri kadardır. Son alınan önlemler, özellikle haftalık mevduat uygulaması, bu alı- şkanlığuı çözülmesine neden oldu. Bu pa- ralann büvük kitleler halinde bankalara ve rof. Dr. İlterAkat'a göre haftahk mevduatileyastık aîtı varlığı çozülmeye yüz tuttu. mali aracı kurumlara aktarddığını görüyoruz. Yüksek getiri sağlayan uygulama cazip geldi ve yastık altı varlığı çozülmeye yüz tuttu." Prof. Dr. Akat. Türkıye'de kayıt dışı ekono- minin (KDE) 30 mılyar dolar tutannda ve GSMH'nin yüzde 40"ı oranında olduğunu da kaydederken. gelişmiş ülkelerde bu oranın yüz- de 3-4'ü geçmediğini vurguladı. Prof. Dr. Akat. Türkive'de KDE'nin kayıt içine alı- nması halinde elde edile- cek vergi gelirinin ise 300-400 trilyon lirayı bu- lacağını bıldirdi. Prof. Dr. Akat. büyük oranda enflasyonun da sebebi olan KDE'nin önlenememesi halin- de enflasyondaki artışm durmayacağına da dikkati çekti. Prof.Dr. İlter Akat, Türkiye'deki döviz tev- diat hesaplannın da 25 milyar dolar civannda bulunduğuna işaret ederek. "Yastık altı varlığı ve KDE ile döviz tevdiat hesaplannın toplanu 75 milyar dolar ediyor. Türkiye bugün zengin bir ülke" diye konuştu. küllerine verilen kredilerden meydana geliyor. Hazine, kısa vadeli avans olanağını, neredeyse tümüyle kullandığı için Merkez Ban- kası'ndan nakit kredi almak zorunda kaldığında, bu banka- ya devlet iç borçlanma senetleri vererek sağlıyor. Hazine, Mer- kez Bankası'na bir yandan Ha- zine'den olan tahkime tabi ala- caklan için uzun vadeli kağıt verirken, bir yandan da daha kısa vadeh' kağıtlarla kredi kul- lanmak zorunda kalıyor. Bu nedenle Merkez Ban- kası'nın elindeki devlet iç borç- lanma kağıtlannm tutan he- men her hafta belli ölçülerde artışlar gösteriyor. Bu yıl başın- da 24 trilyon Üra olan Merkez Bankası'nın elindeki devlet iç borçlanma senetlerinin tutan, 13 mayısta 70.6 triyon liraya kadar tırmandı. Bu rakam bu yılın nisan ayı sonunda 61.9 trilyon lira düzeyinde bulunu- yordu. Hazine, mayıs ayırun ilk iki haftasında Merkez Ban- kası'na net 8.7 trilyon lira tu- tannda kağıt verdi. Bu gelişme de piyasadaki likidite fazlasının gittikçe artmasına yol açıyor. İZTOraporu: Sıfır atmakyetmez uzlaşmapaktılazımİZMİR (Cumhuriyet Ege Bü- rosu) - Türk Lirası'ndan sıfır atı- Iması operasyonunun tek başı- na bir başan sağlamayacağı bil- dirildi. İzmir Ticaret Odası ra- poruna göre, paketin başanya ulaşabilmesi için toplumun her katmanını içine alan bir ekono- mik uzlaşma paktırun oluşturul- ması gerekiyor. İzmir Ticaret Odası Araştır- ma Grubu'nda haarlanan ra- porda. son günlerde sık sık tar- üşılanTürk Lirası'ndan sıfırau- lması irdelendi. "Brezilya, İsrail, Arjantin ve Fransa'da uygulanan bu yöntem, Türkiye'de başan sağlar mı?" Bu konuda başlatı- lan araştırmada ilginç sonuçlar ortaya çıkü. Raporda İsrail'in izlediği pa- ra polilikasından örnekler veril- di. Raporda, 1978-1985 yıllan arasında İsrail'de enflasyonun yüzde 1000 olduğu, 1985'e ge- lindiğinde ise aylık enflasyon oranının yüzde 20'ler seviyesine düştüğu vurgulandı. Raporda diğer ülkelerden de çeşitli ör- nekler verildikten sonra Türki- ye gerçeği irdelenerek 1994 yıh- nın başından itibaren başlayan ekonomik krizin, döviz piyasa- lannda yaşanan bunahmla "pat- lama noktasına" geldiğı belirtil- di. Raporda 27 Mart seçimleri- ne doğru hükümetin secim eko- nomisi uygulamaya başladığı, piyasada görülmeyen istikrar beklentisinin üretim ve tüketim kesiminde "karamsarhğa" yol açtığına dikkat çekildı ve şöyle denildi: "Bu koşullar altında Türk Lirası'ndan stfırlann ah- bnasuun, sonınlara bir çözüm getirmeyeceği açıktır. Bu ope- rasyonda başan sağlanabilmesi için tüm piyasalarda istikrann yaratılması, enflasyonun en azt- ndan yüzde 40 düzeyine indiril- mesi. ekonomik karar birimleri- nin hükümet uygulamalanna gü- venlerinin sağlanması şarttır. Aynca paradan sıfuiann atı- Iması operasyonu, bir istikrar programımn parçası olarak ger- çekleşririlmelidir. Sıfırlar atıldı- ktan sonra sıkı para politikası ödünsüz olarak uygulan- mahdv." Paradan sıfır atılmasının ar- dından, talep canlanması ve enflasyonist baskılann olum- suzluk ortaya çıkarabileceği ra- porda belirtilirken "olumsuz et- kilerin de yok edilmesi için ope- rasyonun bazı politikalarla des- tekİenmesi gerektiği" bildirildi. Raporda paradan sıfir aül- masırun ekonomik açıdan ken- di başına bir anlamı olmayaca- ğına dikkat çekildi ve "Ortaya çıkacak sonuçlar sosyo-psikoİo- jiktir. Ancak tutariı politikalarla ya da orta vadeh' bir istikrar pa- ketiyle birlikte bu operasyon gerçekleştirilirse başanlı olaca- ğını düşünüyoruz. Başansız ope- rasyon ülke ekononûsinden çok şey ler götürür. Sınırların hızla kapandığı, ricari ufuklann hızla açüdığı yoğun bir şekilde global- leşmenin yaşandığı günümüzde başarınm. ancak tutariı politika- larla gerçekleşebileceği kanısın- dayız" denıldı.