Katalog

14MAYIS1994CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ODTÜ'de sanayîteşme ve • EkoDomi Seryisi- Ortadoğu Teknik Üniversitesi İktisat Bö- lûmü öğretim üyeleri Prof. Fik- ret Şenses ve Doç Erol Tayrnaz tarafından düzenlenen 'Tür kiye'de Sanayileşmenin Yeni Boyutlan ve KİTler" konulu toplanüda, ekonomi politikası tartışmalannın giderek daha kısa döneme kayması ve buna bağlı olarak sanayileşmenin gündemden düşmesi kaygı verici bir gelişme olarak nitelendirildi. Toplantıya katılan öğretim üyeleri, dünya piyasalannda şiddetlenen rekabet ortamında hızlı büyûme, yaptsal değişme, istihdam ve verimlilik sağlayabilmek için sanayileş- menin toplumsal gûndemde ön plana çıkanlması gerektiğini savundular. Erez.İşten çıkarma artabilir • ANKARA (AA) - Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Yalım Erez. "Ekonomideki bu durgunluk devam ettikçe işten çıkarmalar da artacak" derken, Ankara Sanayi Odası Başkanı (ASO) Sözer Özel de "Sanayi sektörü gcnel bir sıkınü içindedir'" diye konuştu. TOBB Başkanı Yalım Erez, ekonominin bu yıl içerisinde bir daralma göstereceğini ifadeederek bundan işçilerin deetkilendiğini kaydetti. Kredilerde daralma • ANKARA (ANKA) - Banka kredileri, 15-22 nisan günleri arasındaki haftada. bankalann büyük çoğunluğunun kredi açmaması nedeniyle 21.6 trilyorıa yakın azaldı. Banka kredileri 15-22 nisan günleri arasında 21.6 trilyona yakın azalarak 339 trilyon 454 milyaraindi. Emlak vergisi ödeme süresi • ANKARA (AA) - Maliye Bakanı İsmet Attila, emlak vergisi beyanname verme ve 1. taksidi ödeme ile çevre temizlik vergisinin 1994 yılı 1. takşidini ödeme süresinin 30 hazirana kadar uzatıldığıru açıkladı. Attila, Maliye Bakanlığı'na intikal eden bilgilerden, çok sayıda mükellefın halen beyanname vermediğinin ortaya çıktığının anlaşıldığını söyledi. Faize denetim • ANKARA (ANKA) - Halk Bankası Genel Müdürii Cihan Paçaa, devletin bankalardaki mevduatı güvence altına alması sonucu bankalardaki mevduatlarda olumlu gelişmeler sağlandığmı belirterek, faiz yanşının da devletin etkin denetimiyle önlenebileceğini bildirdi. İç borç ve maaşla birlikte oluşan rakamın ödenmesinin olanaksız olduğu belirtiliyor Dış borç ertelenmezse maaş yok ESRA YENER ANKARA - Mart ve nisan ayında toplanan 83 trilyon lira- yı mayıs ayında tüketecek olan Hazine'nin, önûmüzdeki ay borç ve maaş ödeyebilmek için, dış borçlan erteleme yoluna gi- debileceği bildirildi. Dış borçta ertelemeye gitmeden, para pi- yasalannda dengenin sağlana- mayacağı belirtiliyor. Gelir ve kurumlar vergisi be- yanamderinin man ve nisan ayında toplanan 83 trilyon lira- lık ilk taksitlerinin, mayıs ayın- daki iç-dış borç ve memur maaş ödemelerine gittiği öğrenildi. Türkiye'nin haziran ayında yaklaşık 33 trilyon lira (1 milyar dolar) dış borç ödemesi bulun- duğunu anlatan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı (HDTM) yetkilileri, iç borç ve maaş yü- kümlülükleriyle birlikte oluşan rakamın ödenmesinin olanak- sız olduğunu belirttiler. 80 trilyon ödenecek HDTM yetkilileri, mayısta 42 trilyon lira iç borç, 18 trilyon lira (450 milyon dolar) dış borç ve 20 trilyon lira memur maaş ödemesi yapılacağmı, toplam 80 trilyon liralık yükümlülü- ğün, nisan ve mart ayında top- lanan vergi gelirlerinden karşı- landığını bildirdiler. Gelir ve Kurumlar Vergisi beyanname- lerinin ilk taksitlerinden 83 tril- Çankaya ekonomide karamsar ( y ) ekonomisijîir! duruırm, Çankaya 'dan pariak görünmüyor. Cumhurbaşkaru StBeyman De- mireTe "güaögsiflüae" sunulanekonomik göstergelerde, imaiat sanayii üreiiminde geriieme olduğu, rfizervlenn erktiği, fiyat artışknnın da "çok ysfcsek seyrettiği'* ortaya Çikıyor. Gımhurbaşkaru Detnirel, bu dunımdan duyduğu endişeyi son günierde kendisini ak sık ziyaret eden DYFK mületvekilfcrine artlaürken, "Bozateıayı, öace sadece pskolojikg^yordum, an» şiındi açAcaaflfaçAteiretaDe kadar vansrvan bir kötûye ghKş var'" diye konuşuyor. Cumhurbaşkanı Demirerin, son günlerde ' Köşk'tekabul ettigi DYPmütetvekillerme önündeki dosyalardan örnekler vererek aniat- tığı ekonomik tablolara göre, durum şöyle: MtEZEMVLEM:$ Nisan ıtıbarıyia Merkez Bankaa rezervleri 3 milyar 39milyon dolara gerilemişdurumda. Yılbaşında isedöviz rezervi ömılyar 116 milyon dolar idi. AJtm rezervteriiseyıtbaş!ndadö%Tzdnsinden 1 mil- yar 494 mîlyon dolar olarak hesaplarurken, bugün bu rakam 1 milyar 488 milyon dolara geriiedi. Bankaalık kestmi dedahil edildigjnde ise, vılbaşında 15 milyar 253 mttyor 700 bin dolar oîan toplam rezervlerin bugün 13 milyar 269 milyon dolar olduğu görülüyor. Û U E Y û b & 63.1 trifyon Kra olan etnisyon hacmi bugün 70.6 trilyon Sraya ulaşmış durumda. Göster- geİer, hânkaiardaki tasarruf mevduat hesaplannda da önemli bau kaaaman oldu- ğunu ortaya koyuyor. Yılbaşmda bankaiardaki toplam döviz mevduaü 19 milyar 400 mıtyon doîar iken, bugün 4 milyar dolar gerifeyerek 16 milyar dolara inmiş durumda. Toplam Türk Urast mevduatlan da yıibaşına göre 1! trilyon lira gerilemiş. Yılbaşında 251.2 trilyoB iira olan toplam mevduat, bufÜB 240.7 trilyon lira gözüküyor. SAJVArİDEGERİIJEanEı* Ekonominin nabzBBB attıği yer" diye nitelcnen imaiat sanayii endeksleri de "karaaısar" tabio ortaya koyuyor. 1993 yıhndatopİam sanayi sektöründe yüzde 4.9 artışoimasına karşırt. bu yıl artış orara sadece binde 1. Madencilikte, imaiat sanayiinde, mensucatta, kağtt ve basım sanaytinde, kimya sanayiinde,metal, makina saıtavimdetaş-toprağa dayalı ürünlerdede yûzde 8*e varan oranlarda "Sretim döşmesr*' görürüyor. Demirei'e sunulan rakamlar arasuıda en ohımsuzu ise fiyat endeksleri ile ilgili olanı. Nisan ayındakî yüzde 32.8'Iik (toptan eşya) ve yüzde 24.Tlik (tüketici fiyatlan) artışlann ardından, ydük bazda fiyat artışfan yûzde 125.3 (toptan eşya) ve yüzde 107.4(tüketici) olmuşdurumda. İç borç stokunun 336 trilyon 451 miiyar lira olründüğü tablolara göre, dış borçter ise 67 milyar 772 milyon dofara ulaştı. yon lira toplanabildiğini anla- tan yetkililer. vergi gelirlerinin hemen tümünün mayıs ödeme- lerine gittiğını, Hazine'nin yeni- den büvük kavnak sıkıntısına düştüğünü açıkladılar. Ekonomide. ocak ayında dö- viz kurlannın hızla yükselme- siyle başlayan bunalım nede- niyle piyasadan Türk Lirası çe- kebilmek için Hazine'nin kısa vadeli borçlandığına dikkat çe- ken üst düzey bir HDTM yetki- lisi, "Bu ve önûmüzdeki aylarda iç borç yükünılülüğümüz çok arttı. Resmen aylık yaşanıyor, ilk vergi hasılatı ancak mayıs ayı ödemelerine yetti. Önûmüzdeki a\ larda ödeme yapmak için borç bulmamız şart" açıklamasını yaptı. Türkiye'nin haziran ayı- nda 1 milyar dolar dış borç öde- mesi yapması gerektiğini belir- ten Hazine yetkilileri, Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinin çok azaldığına dikkat çekerek, acil dış borç bulunması gerekti- ğini dile getirdiler. Güven tazeiemek zor Yetkililer, son ekonomik ge- lişmelerin ardından uluslara- rası piyasalardan kredi abna- madığını. IMF ile stand-by an- laşması imzalanmadan da bu piyasalarda güven tazelemenin olanaksız olduğuna dikkat çek- tiler. HDTM üst düzey bir yet- kili konuyla ilgili olarak şu açı- klamayı yaptı: "IMF ile yapılan anJaşma sonucunda, dış piyasa- lardan borç bulabiliriz. Ancak, borç ödemek için borç almak, is- tikrar pakeninin ve stand-by kredisinin amacına ulaşmasını önler. Önemli olan, bütçe açığının kapatılması. IMPnin güven vermesi durumunda. dış borçlarda ertelemeye gidUmesi tartışıiıyor. Ancak, sonuç ne olur bilinmez. Ancak dış borç yanlızca Hazine'nin sorunu de- ğil, bankalann da sorunu. Özel kesimin dış borçlaruıın da erte- lenmesi gündeme gelebilir" Alışverişte gramlı günler Ekonomik paketin açıklanmastnm ardından hareketlenen piyasalara tüketicinin talebi azaldı. Alım gücü iyice sınırlanan sabit ve dargelirlilerzorunlu ihtiyaç maddelerinde de tasarrufa başladılar. Üretim maliyeti yüksek olan turfanda sebze meyveler mutfaklara giremezken mevsimlik yiyeceklerde de gramlı günler başladı. Böylece bu yılın başındaki fiyatlarla zam sonrası fiyatlar arasındaki uçurum da arttı. YENİÜRÜN Günesten korunmak icin O rrflame Kozmetik, "New Sun Defence FaceCream 10" adında, günesten koruyucuyüzkremim piyasaya sürdü. Açık renkli vehassas ciltleriçinönerilen kremin içeriğinde E vitaminivebitkisel yağlarbulunuyor. Bu maddelercildin nem dengesini veesnekliğini korurken, nem kaybını ve erken kırışıklık olmasını engelliyor. Güneşe önceden çıkmış veya çok çabuk bronzlaşan ciltler içinSuncare4, hafif bronzluksağlamakve güneşe çıkılan ilk birkaç gün kullanmak üzere Suncare 8, açık renkli ve hassas ciltlere sahip olanlar ile çocuklar için yüksek koruma sağlayan Suncare 15öneriliyor. Burun, kulak, dudak vegöz kapakları gibi hassas bölgelerın korunması için Suncblock stick, çabuk bronzlaşmayı sağlayan Multi-Protective Self Tan ve güneşlenme sonrası normalin üstünde ısınan cildi serinletmek için After Suncare Mousturiser kullanılıyor. • O cak ayından bu yana meyve, sebze ve kuru gıda maddelerine olan talep yüzde 30 oranında azaldı. Ekonomik kriz nedeniyle durgunluğa giren piyasalar, tüketicinin zorunlu ihtiyaç maddelerinde bile tasarrufa gıtmesi üzerineçözümarayışlarınagirdi. Yağve temizlik maddeleri üreten firmalar, fiyatların indirilmesi yönündeçalışmalarınahızverirken, cola fiyatlarına yüzde 25 oranında indirim yapıldı. Dolann 40 bin lirayafırladığı günlerde yerli gıda maddelerine yüzde 40-70 arasında, ithal ürünlere yüzde 100 oranında zam yapılırken, pirinç ve kuru fasulye dövize endekslenmişti. Petrol ve petrol ürünlerinede zam gelmesi, arz ve talep dengesine bağlı olan meyve sebze fiyatlarını olumsuz yönde etkilemişti. Ocak başında kilosu 600 liradan taşınan meyve ve sebzeler, ekonomik paket sonrasında 1.200 liradan taşınmaya başlandı. Üretim maliyeti daha yüksek olan turfanda sebze ve meyveler dargelirliailelerinmutfağınagirmezken, mevsimlik yiyeceklerde de "gram dönemi" başladı. Havaların iyi gitmesi ve ürün rekoltesinin yüksek olması halinde yaz aylarında meyve ve sebze fiyatlarının fazla artmaması bekleniyor. Ekonomik paket öncesinde döviz hareketlerinden etkilenen bakliyat piyasında fiyatlar yeni yeni dengeye oturmaya başladı. Türk halkının milli yemeği olarak bilinen kuru fasulye üretiminin 125 bin tondan 85 bin tona düşürülmesi, kuru fasulyenin fiyatının 50 bıne fırlamasına neden oldu. Pirinçte de aynı durum yaşandı.B Neydi ne oldu? * BAKLİYAT BakJopirinç hhal pirinç K.mercimek Y. mercimek Nohut Barbunya Fasulye Bulgur MEYVE Ayva Muz Portakal Armut Elma Çilek SEBZE Domates S.biber Patlıcan Ispanak Havuç Kıvırcık sal. Salatalrk 21.1.94 binTL 14 10 9 9 13 16 20 6 6-8-10 20-23-25 4-5-6 6-7-8 7-8-10 35-40-50 8-10-12 13-14-15 14-15-18 1.5-2-2.5 2.5-3-3.5 5-8-10 9-10-11 4.4.94 blnTL 25 25 14 15 20 20 35 9 10-13-18 25-26-27 7-8-10 15-16-18 10-11-12 15-20-25 7-10-13 25-30-35 30-33-35 1-1.5-2.5 2.5-3.5-4.5 1.5-2-2.5 5-6-7 13.5.94 binTL 30 30 17 17 26 26 50 10 8-10-12 48-49-50 8-10-12 28-30-35 10-12-16 20-25-30 10-12-14 12-13-14 10-15-18 5-7-8 6-7-8 2.5-3-3.5 4-5-6 IŞÇİMNEVRENINDEN ŞÜKRAN KETEIVCİ ANAYOL KafasıDYP ve ANAP içinde bırleşme yanlısı olanlann ANAYOL for- mülünü gerçekleştirmek üzere birtakım eylemler içinde olma- ları çok doğal. Bu amaca yönelık taktikler uygulamalarına, böy- le bir oluşumda kişisel iktidarları son bulabilecek ÇIBer ve Yılmaz'ı oldu-bittiye getirmek üzere her yolu denemelerine, SHP'yi koalisyonu bozmaya zorlamalanna, hoşgörü ile olma- sa da doğal bakılabilir. Ancak ANAYOL arayışlannda, arayan- larında, geçerli olan bir kafa yapısı var ki, ondan korkmamak, Türkiye'nin, insan haklarımızın, demokrasinin geleceği açıst- ndan kaygılanmamak olanaksız. Memurlann sendikal haklarına ilişkin Bakanlar Kurulu'ndan geçmiş, aslında haklar anlamında kuşa dönmüş yasa tasarısı Meclis komisyonlarında topa tutuldu. DYP'li ve ANAP'lı parla- menterler, SHP'yi kızdırmak adına Anayasa'ya aykırılık iddiast ile tasarıyı önce Anayasa Komisyonu'na havale ettirdiler. Son- ra yazılı boyle bir belgeyi vermeyi göze alamadıkları için, biraz da zaman kazanmak üzere alt komisyon oluşturdular. ûncelik- le haklar anlamında Bakanlar Kurulu'nda ve DYP'liler sayesirv de kuşa dönmüş yasa tasarısı zaten SHP'nin malı olmaktan çıkmış bir hükümet tasarısı. Çiller'i kızdırmak için dahi bunu geçirmemek, DYP'liler açısından akılcı, mantıklı bir iş degil, kendi partilerine zarar. Vahim olanı ise DYP, ANAP ve Refah'h parlamenterlerin yasa tasarısına bakış açıları ve memurun sendika hakkına iliş- kin söyledikleri. Memura sendika hakkının Anayasa'ya aykın olduğu tezi savunulurken, ILO sözleşmelerinde memur için toplu pazarlık ve grev hakkına yer olmadığı öne sürületMİiyor, aksini kanıtlayan bilim adamları "hezeyan" içinde olmakla suçlanabıliyor. Üstelik bu suçlamayı, bugüne kadar asgari öt- çülerde demokrat çağdaş geçinmiş parlamenterler yapabili- yor. Memuru, rejiminın adı demokrası olan hiçbir ülkede örne- ğı olmayan bugünkü kapıkulu düzeninden çıkaracak bir yasal düzenlemeye büyük, akıl almaz ılkel birtepki, öfke, gerçek he- zeyan dikkat çekıyor. Bu kafa sağ liberal, asgari ölçülerde de- mokrat bir kafa bile değıl. Bu kafa, çağdışı, batı demokrasileri hak götüre, dıktatörluklerde ancak geçerli olabılecek ilkel bir kafa. Radyo Televizyon Üst Kurulu üyeliklerinde SHP'nin tasfiye- si, sadece DYP ve ANAP'lıların bırakılması işine ne demeli? Bu oyunları ile ANAYOL'cular akıllarınca Çiller ve SHP'ye mi kazık attılar? iktidar ve muhalefetin temsil edilmesi gereken bir or- ganı, başından, oluşum aşamasında, amacına aykın, hukuk dışı bir konuma soktular. SHP ayrılsa, koalisyon bozulsa, ANA- YOL kurulsa, bu kez daha da vahim, sadece hükümetin içinde olduğu bir üst kurul ortaya çıkacak. Bu kafaya, sağ liberal ittifak yapmaya çalışan kafa denemez. Dense dense, bağnaz, dikta- tör kafa denebiiır ancak. ANAYOL kafası uzun bir zamandan beri, terörle mücadele adına yapılmak istenen insan haklan, demokrasiye aykırı yasal düzenlemede, Kürtçülük ve şeriata karşı çıfte mantık işletiyor. Kurtçülüğün yolunu kapatma adına insan haklan, demokrasi çızgisinin gerısıne geçilmek istenıyor. Ancak burada da çifte standart uygulanıyor. Kürtçü düşünceye konan yasağın, şeri- atçı düşünceye konmasına yanaşılmıyor. Dahası SHP şeriatçı düşünce değil, eylemin sadece suç kapsamında olmasını isö- yor. Ona da "hayır" deniyor. Kürtlere düşünce suçunu yasak- layıp, şeriatçılara eylem suçunu kabul etmeyen kafaya, sağ li- beral kafa denebilir mi? Bu kafa ile Türkiye'nin geleceği için, çağdaş, Batı demokrasilerınin sağ liberal düzeni değil, getiril- se getınlse, demokrasi ile ilgîsi olmayan, şeriatçı, totaliter, az- gelişmiş ülke modelleri ancak getirılebilir. Türkiye'nin kurtuluşunu ANAYOL formülünde görenlerin, ya yeni hükümet arayışlannda ürettikleri formüllere, ekonomik, siyasal krizden çıkış reçetelerine ne demeli? Partılerüstü hükü- met modelleri, sıvil darbe nitelığınde, demokrasiyi, insan hak- larını ortadan kaldıran içerikte. Krizin yoksul halk, çalışanlar sırtına yüklenmış olması ile yetinmeyen, asgari liberal ekono- mi ilkelerıni tümü ile ortadan kaldıran bir model. Serbest piya- sa ekonomisine aykırı her şey, vurguncuların çıkarlarını sağla- ma. kollamada uygulamaya sokulacak, haksız rant gelirleri, kazançlar, vurgunlar devlet kesesınden, bizim sırtımızdan kur- tarılacak. Alternatifi olmayan, özel sektörün yerini doldura- madığı, Türkiye'nin temel direği kamu üretımleri, madenier, tersaneler, çelık işletmeleri, orman ışletmelerı kapatılacak. Halka ucuz ve kamu hizmeti nıteliğınde ürün veren KİTler yok edilecek. özel sektör tekelleri yaratılacak. Türkiye üretimsiz, açık pazar, kaçak, sendikasız, ucuz işçi cenneti yapılacak... Bunların hangısı liberal ekonomi kurallarına ginyor? Bu kafaya sağ-liberal kafa denebilir mi? Bu olsa olsa, Türkiye'yi gelişme sürecinden geriye almak, ucuz pazar, sömürge ülkesi yapmak için, Osmanlı'nın çöküş sürecinde olduğu üzere, "gaflet, dala- let ve hıyanet içinde" olan kafalarla özdeşleşmek olabilir. Bu yolu, bu kafayı bilinçle secenlerle sonuna kadar savaşmak, ül- kesıni seven yurtsever herkesin asgari insan hakkı ve sorum- luluğu olmalı. Bilmeyerek, küçük hesaplar, çıkarlar uğruna bu kafanın peşinden sürüklenenlere ne yazık? F A İ Z O R A N I 1.6.1994'ten itibaren aylık ortalamalan 5.000.000 71 'ntn üstû hesaplara her ay ödenir. Devlet giivencesine bir güvence daha TURKISH BAIUK • II TURKISH BANK A.Ş. Genel Müdüriülc Valikonağı Cad. No: 7 Nışantaşı Tel: (212) 225 03 30 Merkez Şube: Valıkonağı Cad. No: 7 Nişantaşı Tel: (212) 225 03 30 Bakırköy Şubesi: Fahrı Koruturk Cad. No: 20 Tel: (212) 543 33 67 - 543 10 08 Ankara Şubesü Necatıbey Cad. No: 23/B Sıhhiye Tel: (312) 230 62 93 Izmir Şubesi: Cumhunyet Buivarı No: 132 Tel: (232) 483 00 42 - 489 07 81 Mersin Şubesi: Istıkla! Cad. No: 19 Tel: (324) 233 50 91 - 232 07 12 Bursa Şubesi: Haştm Işcan Cad. No: 75 Tel: (224) 220 91 91 - 223 32 94 Turkish Bank; Türkiye, Kıbrıs ve Ingiltere'de 3 bankası olan ve 21 şubeyle faaliyet gösteren, 100 yıllık geçmişe sahip bankalar grubu içinde yer almaktadır. Turkish Bank'ın kur riski oranı % 110'dur. Bu oran döviz fazlalığını göstermektedir. Türk bankacılığında %8 olarak belirlenen sermaye yeterliliği rasyosu, TurkishBank'ta %24'tür. Turkish Bank, elektronik hizmet hattıyla, grubun Londra'daki bankasında hesap açılması, havale çıkanlması, özel çek karnesi- verilmesi gibi işlemleri en hızlı şekilde gerçekleştirmektedir. Tasarruflarınız için bir güvence daha anyorsanız... Turkish Bank var! - I I — ı " i 21•- ı - 1 1 - ı . 1 - I « i -,- 1 .-İ İ