Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 26NİSAN1994SAU Kemik yoğunluğunun azalması anlamına gelen osteoporoz, özellikle menopoz sonrasmdaki kadınlarda sorunlar yaratıyor Kemiklerinsigortası: Sütve güneşÇeviri Servisi - Kemik yoğun- luğunun azalması anlamına gelen "osteoporoz". yaşlılar ve özellikle menopoz sonrasmdaki kadınlarda bü\ ük bir sorun teşkil ediyor. Ke- miiderdekı kalsiyumun azalması ıle ortaya çıkan bu durum. kemiklerin kolayca kınlmaşına ve eğilmesine yol açabiliyor. Özellikle kadınlan tehdit eden osteoporozun tehlikele- rinden korunmak için bilgilenmek gerektiği belirtiliyor. Bu konudaki sorulara Johns Hopkins Hijyen ve Kamu Sağhğı Okulu'nun Kadın Sağhğı Araştır- ma ve Politikast Enstitüsü'nün ku- rucusu olan Dr. Genevieve Mata- noski yanıt venyor. Menopoza girip östrojen kay- naklanmız azalınca kemiklerimiz kalsiyum depolanndan kaybeder ve inçelir. İlk başlardaki önemli bir kayı- ptan sonra menopozdan yaklaşık 5 yıl sonra kalsiyum kaybı yavaşlar. Bu yaştan sonra yaşlanmaya bağlı ve yaklaşık yılda yüzde l oranında gerçekleşen bir kemik kaybı olur. Kalsiyum kaybı. ilk önce kemik- lerin trabeküler yapısında veya merkezinde görülür. Omurga kırıklan, omur- ganın kısalması ortaya çıkar Bunun sonucu olarak omurga kınklan. omurganın kısaiması ve eğrilmesi durumu ortaya çıkar ve yaşlı kadınlarda sık rastlanan şekil- de boy kısalır. Daha sonraki kayı- plar, kemiklerin dış bölgelerınde ve korteksinde oluşur ki bu durum düşmelerin kınklarla sonuçlanması- na yol açar. Östeoporozu engellemek için uy- gulanan östrojen tedavisinin rolü ne- dir? - Eğer menopoz sırasında ösiro- jen alınırsa. ilk başlardaki yıllık %2'lijk hızlı kemik kaybı önlenebi- lir.. Önemli olan östrojenin sürekli olarak alınmasıdır. Çünkü bu ± VJL enopoza girip östrojen kaynaklanmız azalınca kemiklerimiz kalsiyum depolanndan kaybeder ve incelir. İlk başlardaki önemli bir kayıptan sonra menopozdan yaklaşık 5 yıl sonra kalsiyum kaybı yavaşlar. Bu yaştan sonra yaşlanmaya bağlı ve yaklaşık yılda yüzde l oranında gerçekleşen bir kemik kaybı olur. Araştırmalar, sigaranın, içkinin ve hatta kafeinin kemik kaybını arttırdığını gösteriyor.^ hormonun kesilmesinden hemen sonra hızlı kemik kaybı başlaya- caktır. Bu yüzden bilim adamları bi- rincisi yaşlanmaya. diğeri ise östro- jen alımının kesilmesine bağlı ola- rak gelişcn iki çeşit kemik kaybı ol- duğunda birleşmektedirler. Eğer kadınlar yaşamlannın sonuna ka- dar östrojen kullanmayı garantiler- lerse, 80 yaşına geldiklerinde kemik kayıplan sadece %10'da kalacak, tedavi görmeycnlerde ise bu oran %3(Ta çıkacaktır. - Menopozdan sonra kalsiyum hapları almak kemik yoğunluğunu değiştirir mi? - Her ne kadar bütün kadınlarda yaşla birliklc kemik yoğunluğu aza- Uyor olsa da günlük diyetlerine y ük- sek oranda kalsiyum katan kadın- larda bu kaybın daha az olduğu bi- linmektedir. Kemikleri güçlendirmek için kalsiyum hapları almak gerekir. Güneşe az çıkmak. gerçek bir D vi- tamini dcposu olan sütü aziçmck ya da hiç içmemck vücuda giren kalsi- yumu iyice azaltabılir. Her ne kadar yaşlılara kalsiyum haplan vermek mantıklı bir çözüm gibi gözükse de bu takıiğin dc sakıncaları vardır. Öncelikle kalsiyum tabletleri mide sorunlanna yol açabilir. Büyük miktarlarda kalsiyum alrnalı " Daha da önemlısi gereken sonuca ulaşmak için her gün çok büyük bir miktarda kalsiyum almak gcrekli- dir. Yaşlandıkça da ihtiyacımız artar. Bir diğer önemli sorun da mevcut kalsiyum haplanyla ilgilidir. Bu tab- letlerin çoğu ve en ucuza satılanlan kalsiyum karbonattan yapılırlar ve bu maddenin vücut tarafından emi- limi çok zordur. Daha kolay kabul edilen bir madde ise kalsiyum sit- rattır ve a>nı etkiye ulaşmak için daha az miktarda ahnabilir. - Başka hangi faktörler kemik kaybını arttırır? - Araştırmalar. sigaranın. içkinin ve hatta kafeinin kemik kaybını arttırdığını göstermektedir. Bu üç alışkanlık bclli bir yaşam tarzının ürünü olduğu için asıl önemli olanın sigara içmek olduğu vurgulanmak- tadır. - Kırılmalar açrsından her kemik aynı risk faktörlerini taşır mı? - Hayır. her kemiğin aynı riski yoktur. Yine de kemik kaybı yaşlı- İarda rasllanan sorunlann başlıca nedenıdir. Osteoporoz sakatlıklan- na engel olmak. mevcut ve olası te- davilerin daha mükemmel bir bile- şım ıçinde uygulanabilmesı için çalışmalann sünmesi gerekecektir. Beden alıştırmalan zorlayıa olmamalı Çeviri Servisi - Yılın başında dü- zenli beden alıştırmalan yapmak yolunda aldığınız karardan çok- tan vazgeçen yalnız siz değilsiniz. Yapılan araşıırmalar, Amerikan nüfusunun yaklaşık % 60'ının sağlıklı bir beden için yeterince alıştırma yapmadığını ortaya ko- yuyor. Önenlere kulak asmayıp uyuşuk bir yaşam sürdürenlerin bedeni giderek biçimsizleşiyor. kalp ve öteki yaşamsal organlara binen yük artıyor. Beden alıştırmalannın yararlı olabilmesi için, insanı kan ter içinde bırakması gerekmiyor. Yürümek gibi ılımlı • bir sporla bile insanlann zindeliklerini koruyabileceği belirtiliyor. Oysa ki bcdcn alıştırmalannın yararlı olabilmesi için. insanı kan ter içinde bırakması gerekmiyor. Yürümek gibi ılımlı bir sporla bile insanlann zindeliklerini koruyabi- leceği belirtiliyor. Araştırma bul- gulan. devinimsiz bir yaşamın. et- kin yaşama kıyasla koroner has- talık riskini ıki kat arttırdığını gös- teriyor. Uyuşuk bir yaşamın riski. en az sigara. yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol kadar yüksek. Buna karşın. birçok kişi. sağlıklı kalabilmek için yapılması gere- kenleri daha duyar duymaz düş kınklığına uğrayıp bu işten clini eteğini çekme eğilimi gösteriyor. Uzmanlar. haftada 3-5 kez 20 dakika ile 1 saat arasında alıştırma yapılmasını öneriyor. Ancak nüfusun yalnızca % 8'- inin bu düzeyde alıştırma yaptığı bildiriliyor. Bu nedenle. bireye daha ılımlı bir program önerilerek günde yanm saat yürüyüşün ya- rarlı olacağı anlatılmaya çalışıh- yor. Günde 30 dakikalık bu program bölünerek bile uygulanabiliyor. Sağlık açısından önemli olan. ka- lorinin yakılma hızından çok. yakılan kalori oranı. Bu konuda başanlı olabilmek için. öncelikle bireyin kendisine karşı dürüst olup akılcı hedefler saptaması gereki- yor. Bu aşamadan sonra ise aşağı- daki önerilerin yararlı olacağı ileri sürülüyor: - Beden alıştırmalanna günlük yaşatnınızda öncelik tanıyın. - Birdostunuzla birlikte uygula- maya geçin. - Tatil ya da rahatsızlık gibi ne- denlerin programınızı aksatması- na izin vermeyin. - Kendinizi zorlayacak bir prog- ramdan kaçının. Keyifle yapacağı- nız bir şey seçin ve buna bağlı kalın. - Alıştırmanın yoğunluğu sizi yıldırmastn. Rahatınızı bozmaya- cak bir düzeyde alıştırma yapın. - Ahşlırmalannızı her gün aynı yer ve saatte yapma>a özcn göste- rin. Yaşamımızı kurtarmak için ke- merleri baelamak zorundayız. Ama bunu, bedeni yorarak yap- maktan kaçınmalıyız. Çalışıyor bile olsak bedeni zinde kılmanın bir yolu buiunabilir; örneğin. asansöre binmek yerine merdiven çıkmayı deneyebilirsiniz. Konya ftırizminin eksikliği: Tanıtım KONYA (Cumhuriyet) - Turis- tik ve tarihi yerlen. bunlann da ötesinde Mevİana Celaleddin Ru- mi'nin müzcsinin bulunduğu Kon- ya. turistlerin en çok uğradığı kentlerin başında gelmekte. Ama turistlerin konaklamaması en bü- yük sorun. Konya turizminin ele alındığı "Turizm" konulu toplantıda yapı- lan konuşmalarda. Konya'da tu- rizmin en büyük sorununun tanıtım eksikliği ve eğlence mer- kezlerinin bulunmaması olduğu görüşü ağırlık kazandı. Antalya ile Kapadokya arasıridaki geçit Konya merkez ve ilçelennde bu- lunan turistik ve tarihi yerlerin slayt göstenlerinin yapıldığı top- lantıya başkanhk yapan Vali Mu- avini Mehmet FahriCa^ı,Konya- nın Antalya ile Kapadökya arası- nda bir geçit yeri olduğunu belinti. Amaçlannın Konya"da turizmin canlandırılması olduğunu vurgu- ladı. Turizm ve turistik otel işletme- cilerinin katıldığı toplantıda. daha çok Konya'da turistlerin konak- lamamalannın nedenleri ve bun- lann çözüm v ollan üzerinde durul- du. Konya'da çok tarihi eser bulun- duğunu ve turistik yerlerinin gö- rülmeye değer olduğunu bildiren Valı Muavini Can. asıl önemli olanın tanıtım olduğunu belirtti ve sözlerine şöyle devam etti: "Turistler Konya'ya etli ekmek yemek ve Mevİana Mflzesi'ni riya- ret etmek için uğnunakta. Konya'- Denizinkızardığı an Kent sakinleri arabalarına doluşmuş, temiz denizlere doğru kon\ o> oluşturmuşlar. Ne kadar uzağa »iderlcrsc kirlilikten o denli uzaklaşacaklar. Kıv ı bo> unca daha lacivert düşler kurulurken sanki bir > anılsama > aşanıyor; deniz "kızanyor." Kilometreler tükcnivor. kırmızılık bitmi\or. Araçlar kenara park cdili\or. Kızıllığın ne\ in nesi olduğu araştırılıyor. Bir balıkçı. "\ ine sintine" di> or. İzmir Körfezi'ndcn çıkmakta olan bir şilep ne kadar kirli atığı > arsa denize bırakıp, çekip gitmiş. Kentliler düşlerinden arınıv or. İzmir Körfezi'nin de ba/ı giinler kent atıklarıvla bu renge dönüştviğünü anımsı>orlar. Tekrar \ola ko\ulu\or kentliler. kırmızıdan kurtulup. ma\iye kavuşuncay a dek epeyce >olah>örlar...(Fotoğraf: LMİTOTAN) da en çok. iki-ûç saat kalan turistler daha sonra ayrılmakta. Dahası. Konya bir geçit olarak kullanı- lmakta. Turistlerin Konya'da ko- naklaması için en büyük göret tu- rizm işletmecilerine düşmektedir. Oturduğumuz yerde turist bekle- mek yanlış. Konya etli ekmek ye- mek için uğranılacak bir yer değil. Turist gelirse ahlak bozulur diye düşünenler veya turiste karşı se>gili ve saygılı da\ranmanın karşısında olan İdşiler var. Bunlar çok yanlış. Bir yerde ahlak bozuksa o zaman turistin gelmesine gerek yok. Ora- da ahlak kendiliğiııden bozulur. Turistlerin, Konya'da en az bir gece konaklamasını sağiamalıyız. Bunun için de turistik \e tarihi yer- lerin tanıtımını sağiamalıyız. Tanıtım bir yarıştır. Bu y arışta geç kalmamak için çaba sarf etmeliyiz. Konya'yı tanıtacağız." Tarihi eserler yeterince tanıtılmalı Turizm tl Müdürü Mehmet Mutlu, turistik yerlerin vc tarihi eserlerin yeterince tanıtılması için çalışmalar yaptıklannı belirtti. Mutlu. Seydişehir Tınaztepe Ma- ğarası'nın ışıklandınlacağını. Yer- köprü Şelalesi'nin turizme açıla- cağını. Gökyurt veya eski adı Glis- ta antik kentinin tanıtımı için tüm çekimlerin yapıldığını ve Turizm Bakanlığı'na gönderildiğini sa- vundu ve Kulu Belcdiye Başkanı"- nın verdiği bilgiler doğrultusunda Kulu'nun altında yer alan ve üç Kulu büyüklüğünde yeraltı şehri- nin varlığının araştınldığını sözle- rine ekledi. Kuşadası'nda sürdürülen eski Anadolu geleneği, turistlerin de ilgisini çekiyor Şark köşesinin süsü: Yamalı bohça Komşulardan, akrabalardan toplanan artık kumaş parçaları biriktiriliyor. Sonra bu parçalar özenle bir araya getirilerek pike, örtü ya da yorgana dönüştürülüyor. L\TİFS\NSLR KL'ŞADASI - Kimi gelenekler her geçen gün \ok olurken kimileri veni- den \asamunıza katılnor. Anadolu'- nun eski bir geleneği de "\ amalı boh- ça kırkpare". Eskıden kızçcşızınm en önemli ı<ynntısı olan \ amalı boh- ça. bugünlerde de bırçok cvın şark köşelenni süslüyor... Komşulardan. akrabalardan top- lanan artık kumaş parçalan uzun bir süre biriktiriliyor. Sonra bu bez parçalan özenle bir araya getırilcrck pike. örtü ya da şorgana dönüştürü- lüyor. Konfeksıyonun gelişmcsisle genlcyen "Hanım dilendi, bey beğen- di" geleneği bugünlerde yine \ aşam- la buluştu Anadolu köylüleri kırk- pare \ amalı bohçayı. yapımında herkesten bir parça kumaş bulun- duğu için "kem gözlere karşı nazar- lık" olarak da kullanıyorlar. Kuşadasf nda yamalı bohça kırk- pare ile ilgıli bir kurs düzenlendi. Belma Özgün'ün öncülüğünde ger- çekleştirilcn kursa 70 e \akın hanım katıldı. Kursiyerlcr etraftan artık kumaş bulmakta zorluk çekıncc. ye- ni kumaşlar alıp kendi aralarında paylaşma >oluna gittiler. Geleneği günümüze taşımaşı buşaran hanım- lar. kırkpare vamalı bohçayı elek. yclc-k. çanta. yastık gibi eşyalarda da kullanmaya başladılar. Her motit'e Macellan'ın Küpleri, Ada Giineşi, Carmen Etek. Gökku- şağı gibi değişik isımler takılmış. Carmen EtelT'i kurs öğretmeni Bel- ma Özgün anlaiıvor: "136 kare parçadan oluşan «e 21 çeşit renkli desenli kumaş hazırlam- yor. Aralara konan Fransız danteli, Carmen Etek'i tamamlıvor. Ben, bövle bir eteği, tamamı e\de bulunan eski giyilmeyen ipek bluz ve elbiseler- den bozarak vaptım." Kırkpare yamalı bohça geleneğini yeniden günümüze taşıyan ve çağ- daş eklemeler de yapan hanımlar. yapıtlannı. Kuşadası Kütüpha- nesı'nde sergiliyor; turistlerden de büyük ilgi görüyorlar... Sarmısak, bulaşıa hastalık riskini azaltıyor KON^A (AA) - Biiny esındc. A. Bl ve B2 olmak üzere birçok vitamıni banndıran ve uzmanlarca 'doğal hekim* olarak nitclendırilcn s;ırmıs;ığın. bulaşicı hastalıklara şakalanma riskini azalıtığı bildirildi. Selçuk Üniversitcsi Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prot". Ahmet Güncan, sarmısağın ayn bir özelliğinin de bağırsaklardaki zararh bakterilcri baskı altında tutarak gelişmelerini önlemesi olduğunu söyledi. Prof. Dr. Güncan. "Ki bir kan tcmizleyici olan sarmısak: kolera. dizanteri. tifüs gibi bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskini en aza indirdiği gibi av nca: kabızhk. ishal. sancı \e bulantılan da ortadan kaldırmaktadır" dedi. Sarmısağın zehirlenmelere karşı iyibirpanzehiroluşturduğunuda v urgula> an Prof. Dr. Güncan. şövle devam etti: "Sarmsak, yetersiz karaciğer ve safra akıntılannı normale dönüştürmekte. önemli ölçüdeki kanamaları durdurmakta, akut vey a kronik ince >e kalın bağırsak nezlesinin bütün arazlannı ortadan kaldırmaktadır. Aynı zamanda kanın içerisinde indol, fedol gibi kanı zehirleyen >e sirkülasyonu bozan maddeleri yok ederek tansivonu da düzeltmektedir.."