Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtivaz sahibi: Berin Nadi
Genel Yav ın Yönetmeni:Özgen Acar • Genel Yay ın
Koordinatörü: Hikmet Çetinkaya • Genel Yayın
Daruşmanı: Orhan Erinc • Yazıişleri Müdürlcri:
tbrahim Yıkiız. Dinç Tayanç (Sorumlu),# Haber
Merkezi Müdürii: Jpek Çalışlar
• Görsel Yönetmen: Ali Acar • Dış Haberler: Er-
gun Balcı • Ekonomı: Abdurrahman Yıldırım •
Isıihbarat: Yalçın Çakır • Yurl Haberleri: Mehmet
Saraç • Makaleler: Sami Karaören • Spor: Abdül-
kadir Yücelman • Düzeltme: Abdullah Yazıcı
Ankara Temsilcisi: Mustafa Balba> • Haber Müdürü Doğan Akın AtatürkBuI-
van No:!25. Kat: 4. Bakanlıklar-Ankara Tel. 4195020(7 Hat). Tele.x: 42344. Fax:
44195027 • İzmir Temsilcisi: Serdar Kızık. H Ziya BK. 1352 S.2 3 Tel.4411220
Tele.v 52359. Fax. 4419117 »Adana Temsilcisi: Çetin Yiğenoğlu İnönü Cd. 119 S.
No: 1 Kat: 1. Tel: 3522550-3522601-3522492. Telex: 62155. Fav 3522570
Müessese Müdürü. Erol F.rkut • Koordinatör:
Ahmet Kondsan • Muhasebe: Bülent Vener
• Idare: Hüst> in Gürer • Işletme. önder Çelik
• Bilgı-lşlem: Nail Inal • Bilgisavar Sistem:
Mürihet ÇUer • Reklam. Reha Işıtman
Ya}nnla)aıı ve Basân: Yenı Gün Haber Ajansı. BdMn \e Yavıncıhk A Ş
Tûrkoca'gı Çjd 39 41 Cağaloğlu 34334 Ist PK. 246IstanbûlTel-lO 212)51205051^1 hjt>Tele< :2M . F J X «0 2 1 2 i ' l
26ŞUBATI994 Imsak:5.12 Güneş:6.37 Öele: 12.24 İkindi: 15.26 Akşam: 17.58 Yatsı: 19.17
TBMM üyelerine
tatbikatlı brifing
•ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Genelkurmay Özel
Kuvvetler Komutanbğı.
TBMM Milli Savunma
Komisyonu üyelerine
tatbikatlı brifing verdi ve
"kontrgerilla"
yakıştırmasından duyduğu
rahatsızlığı iletti. Komisyon
Başkanı DYP'li Baki Tuğ'un
girişimi ve Genelkurmay 2.
Başkanı Orgeneral Ahmet
Çörekçi'nindaveti üzerine
gerçekleşen tatbikatlı
brifingin.TBMM'deki
olağanüstü hal
görüşmelerinin hemen
öncesine rastlaması dikkat
çekti. Tatbikatta. eski adı
Ozel Harp Dairesi olan
ÖKK elemanlan. uçak
kurtarma dahil çeşitli
operasyonlar
gerçekleştirdiler. Tatbikat
öncesinde. Özel Kuvvetler
Komutanı Tümgeneral
Kenan Yıimaz ve diğer
yetkililer. milletvekillerine
verdikleri brifingde,
komutanlığjn yapısı ve
çalışmalan hakkında bilgi
verdiler. Bnfingde, yetkililer,
kontrgerilla tartışma ve
yakıştırmalanndan
duyduklan rahatsızlığı dile
getirdiler •
Alibeyköy'de
liseli eylemi
• İstanbul Haber Servisi -
Alibeyköy Lısesindedün bir
grup öğrenci. okuldan
atıimalan protesto etmek için
gösteri yaptılar. Üç
öğrencinin. paralı eğitimle
ilgili anket yaptıklan için
okuldan atıimalan üzerine,
Bahçelievler İşçi Partisi
binasında lOgündüraçlık
grevi yapan öğrenciler dün
yaptıklan gösteriyle
eylemlerini bitirdiler.
Havaş'taki atama
YDK'dan döndü
• Haber Merkezi-Havaşta
dört kademe birden
yükseltilen ve memurken
lşletme Daire Başkanı
yapılan Mehmet Güler.
Başbakanlık Yüksek
Denetleme Kurulu'nun
(YDK) raporu sonucu
görevinden alındı. YDK'nun
Havaş raporunda Mehmet
Güler için. "16.02 1990
tarihinde yolcu hizmet
memuru olarak çalışmakta
iken, dört önemli kademe
birden yükseltilerek emrinde
çalıştığı kademelerin üzerine
amir olarak getirilmesi
hiyerarşik denge ve
işverimini olumsuz \ önde
etkilcmektedir"denildi.
Dev-Solcu'ya 15
yıl hapis
• İstanbul Haber Servisi -
Dev-Sol üyesi olduğu ve baza
bombalama eylemlerine
katıldığı iddiasıv la
yargılanan Şengül Mert, 15
yıl hapiscezasınaçarptınldı.
istanbul 2 numaralı
DGM'de dün yapılan karar
duruşmasında mahkeme. 24
yaşındaki sanık Şengül
Mert'i 15 yıl hapis cezasına
mahkum etti. Şengül Mert,
karan protesto etmek için
sloganattı.
Camlıca'da arıza
fVŞervisi-TRT 1 yayınlan
dün İstanbul'da yanm saat
süreyle kesintiye uğradı.
Çamlıca ana vericisinde
meydana gelen teknik arıza
nedeniyle tüm İstanbul'da
meydana gelen kesinti sırasında
"Bir Başka Gece" adlı müzik ve
eğlence programı
yayımlanıyordu. Anza yanm
saat icerisinde giderildi. Gerek
TRT gerekse Çamlıca verici
istasyonundaki yetkililer, yayın
kesintisinin yalnızca teknik
arıza nedeniyle gerçekleştiğini,
başkaca bir neden olmadığını
bildirdiler.
Yaşkgözler,Meclis'igözlüyortstanbıü Bankası emeklüerinin tek umudu, TBMM'de bekleyen tasanda
BÜLENTKIZANLIK
Kastamonu Valiliği Şenpazar Kaymakam-
lığı'nın 7 Şubat 1994 tarihli yazısı.
Konu, Hüseyio Çelik adlı vatandaş.
Resmi yazı, istanbul Bankası Personeli Sos-
yal Sigorta Sandığı Vakfı Başkanüğı'na yazıl-
mış. Kaymakam Sabri Başköy, şöyle diyor:
"flçemiz sâkinlerinden Ibrahim oğlu 1331
doğumlu (daktilo hatası, doğnısu 1931 olmalı)
Hüseyin Çelik İstanbul Bankası Tahtakale şu-
besinde çalışırken emekli olmuştur.
Emekliliğinden bu zamana kadar maaşı dü-
zenli bir şekiMe ödenmiş, ancak son birkaç a\-
dır maaşı ödeıunetnektedir. İlgilinin maaşı
ödenmediğinden mağdur >e perişan bir dunım-
da kalmtştır. Aynca bir sosyal güvencesi var
oMuğundan yardun da yapılamamaktadır."
Şenpazar Kaymakamı, vazısının son bölü-
münde, mağdur vatandaş için ne gibi bir işlem
yapıldığını, emekli maaşı ödenmesine devam
edilip edilemeyeceğini vakıftan soruvor.
62 yaşındaki Hüseyin Çelik. İstanbul Ban-
kası'nın 356 çaresiz emeklisinden yalnızca bi-
ri. Bu yaşlı insanlar. bu bankadan emekli
olduktan sonra, tek güvenceleri haline gelen
emekli maaşlannı 7a\dıralamı_vorlar.
İslanbul Bankası malı açmaza girdiği için
Bakanlar Kurulu'nun 27ekim 1983 tarihli ka-
ranyla Ziraat Bankasfna devredildi. Banka.
son altı avına kadar Başbakan Tansu Çiller'ın
eşi Özer Çiller tarafından yönetilıyor olmasıy-
la da ünlendi. O dönem. İstanbul Bankası'nın
batışında Kastelli ile olan ılişkilerinin rol oy-
nadığı iddialan da kamuoyundaki ününü art-
tırdı. Ancak korkudan ne Özer Çiller'in ne de
Kastelli'nin adını ağızlanna alan bu yaşlı in-
sanlar. tek isteklerinin. emekli maaşlannı ye-
niden almak olduğunu vurguluyorlar. Çünkü
Başbakan'ın kendilerine kızıp kendılerini kur-
taracak tasarıyı engellemesini istemiyorlar.
Bir dönem İstanbul Bankası'nda da görev
yaptığı belirtilen Ziraat Bankası Genel Müdü-
rü Coşkun llusoy, kendisinden fon isteyen
emeklilere. bunun için Hazme'nin talimatı oi-
ması gerektiğini bildirmış. Bunlann tümünün
vazılı belgelen bulunuyor.
İstanbul Bankası cmeklileri, kasadaki para-
lan bıttıği için aylık ortalama 3-3.5 milyon li-
ralık emekli maaşlannı temmuz ayından bu
yana alamıyorlar. Bankalan devredildikten
sonra üç kayyıma bırakılan \akıf yönetimi de.
bir kayyımın ölmesi. diğerinın de istifa etmesi
nedeniyle yeniden emeklilere geçmiş.
Emekliler adına kayyımlığa tayin edilen
Münevver Pekin ve PoIIy Moshorahi, yetkililer
nezdinde yaptıklan girişimler sonucu Çalışma
ve Sosval Güvenlik Bakanı Mehmet Moğul-
tay'dan destck gördüklerini, yasa tasansının
Meclis'e geldiğini söv lüyorlar.
Ancak komisvondan geçen yasa tasansının
Meclis Genel Kuruiu'nun gündemine gelerek
yasalaşması. oldukça zaman alacak gibi gözü-
küyor. Çünkü emeklilere verilen bilgiye göre,
Meclis gündeminde bu tasandan önce tam
164 vasa tasansı bulunuvor.
İstanbul Bankası emcklileri, korkudan ne Özer
Çiller'in ne Kastelli'nin adını anıvor.
A
\ustralya"da, altı cyalct \e iki
özerk bölgedcn oluşan bir fe-
derasyon var. İşçi Partisi
1983"ten beri iktidarda. Ama
yerel düzeyde. sadece bir eyale-
tin \e bir özerk bölgenin yö-
netimi İşçi Partisı'nde.
Sı\as'ta 37\urttaşın-saatlersüren birola-
yın sonunda- \e gü\enlik güçlennin gözleri
önünde yakılmasının ardından hükümetin
toptan istifa etmemiş oluşunu "ilginç" bulu-
yorlar. Hele hele İçişleri Bakanfnıngörevini
paşa paşa sürdürmesini anlamakta çok zor-
lanıyorlar. Ama biz de onlardaki çok şevi
anlayamıyoruz.
Örneğın Avustralya'da koalisyon. iktidar-
da değıl muhalefelte var.. Buyurun anlayın!
Liberal Partı ile L'lusal Partı koalisyonu
"ana muhalefet"i oluşturuyor Libera! Parti
kentlerde. Llusal Parti de taşrada güçlü.
Seçimlerde 147 milletvekili ile 76 senatör
seçiliyor. Seçim sistemi ise oldukça değişik.
Ülke 147 seçim bölgesine aynlmış. Yani
her seçim bölgesinden bir kişinin seçildiği bir
"dar bölge" sistemi söz konusu. Ama siste-
min sakıncalannı oldukça azalıan bir yol
bulmuşlar: Seçmen, o\ unu \erirken üç ter-
dh kullanıyor. İlk tercih
ettıği partinin yanına (I).
ikinci tercih ettiği partinin
yanına (2). üçüncü tercih
ettiğinin yanına da (3) yazı-
yor. Eğer ilk tercihferde
yandan çok oy alan \arsa.
o seçilmiş oluyor. Eğer hiç-
bir aday yeterli oyu topla-
yamamış ise. en az oy alan
partiye oy vermiş olan seçmenlerin ikinci ter-
cihlenne bakılıyor. O da yetmezse. bir üsttc-
ki partinin ikinci tercihleri hesaba katılıyor.
Böylece. küçük partilere verilmiş olan oylar
boşa gitmemiş oluyor. Onlann 2. hatta ba-
zen 3. tercihleri. büyük partilerden hangisi-
nin kazanacağını beJirliyor.
Şuanda 147milletvekilinden 80"i İşçi Par-
tili, 49'u Liberal Partili. 16"sı L'lusal Partili.
2'si de bağımsız. "Göcmen" kökenli millet-
vekili ve bakanlar da var. Ama onlar arasın-
da tek Türk yok.
Zengin bir tarım ülkesi
Biz orada iken Avustralyalılar ışsi/lik
yükseldiği için endişeli. ama enflasyon düş-
tüğü için memnundular. Enflasvonu biryıl-
da binde 4 kadar indirmışler.
"Enflasyonu bir yılda binde 4 a/altmanın
önem.senecek ne yanı \ar?" dıve gülme\in.
Geçen vılki enflasyon oranı yüzde 2.3. bu
yılki ise y üzde 1.9
Avustralya öncelikle bir tanm ve hay\an-
cılık ülkesi. Dışsatımın dörtte üçünü tanm
\e hayvancılık ürünleri oluşturuyor. 70 mil-
yonu merinos olmak üzere. 125 milyon ko-
yuna sahip olan Avustralya. bu alan'da dün-
yada ilk sırayı alıyor.
Dışsatımın yüzde 30'u yün. yüzde 20'den
fazlası da et ve buğday. Bu alanlarda çalışan
nüfus ise. sadece vüzde 17.
Sosyal devlet
A\ustral>a'da sadece çalışan insanın de-
ğil. çalışmayanlann da yeterli geliri \e gü-
vencesi var. "Yarın" endişesi yok
Ülkeye geleli altı ay geçtiği halde iş buia-
mamış bir yabancı mısınız? Yurttaş falan ol-
manıza gerek yok. Merak etmeyin. İnsanca
yaşamanıza yetecek kadar gelir devletten.
60 yaşını geçmiş bir kadın. >a da 65'ini ge-
ride bırakmış bir erkek misiniz? Emeklıîik
hakkınız olmasa bile üzülmeyin. Devletin
vereceği yaşlılık ayiığı ile ölünceye dck rahat
yaşayabilirsiniz.
Peki emekliyseniz? O zaman işiniz iş de-
mektir. Elektrik. su. telefon ise daha ucuz.
Özelyadakamuya
ait tiyatro. sinema,
müze. hayvanat
bahçesi. konser.
sergi. maç. hatta
Sidney'i panora-
mik görmek için
çıktığınız döner
kule... Hemen hep-
sinde. ödeyeceğiniz
ücret normalin an-
cak yansı kadar...
Bir Avustralya do-
larlık (yaklaşık 12
bin TL) bilet alın:
bütün gün boyun-
ca. istediğiniz ka-
dar otobüse. trene
bedava inip binin.
Yaev?Yakira°
Ev kredisi ile ev
alıp. kira öder gibi
ödemek zaten ko-
lay. Ama ekono-
mik sıkıntı içinde
iseniz, işsizseniz.
terkedilmiş bir yaş-
lıysanız.. Kamuya
ait özel konutlar-
da, normalin 7'de
biri kadar bir kira
ödeyerek kalabilir-
siniz. Hem su pa-
Avustralya'da koalisyon, iktidarda değil
muhalefette var... Liberal Parti ile Ulusal Parti
koalisyonu "ana muhalefet^i oluşturuyor.
Liberal Parti kentlerde, Ulusal Parti de taşrada
güçlü... Uygarlık adasmda dar gelirli
sayılanların her türlü olanağı var da, zenginlerin
özgürlükleri kısıtlı...
Ahmet Taner Kışlalı
iyasalyaşam
renkü, sosyaladalet tamrası da ödemeden.
Dahası var:
Yemek yapamaya-
cak. evinizc baka-
mayacak kadar yaşlı
ya da hasta mısınız?
Yemeği bcledıye
hazırlatıyor. gönüllü-
ler de evinize kadar ge-
tiriyorlar. Gezici
hcm^irelcr sizi bclirli
aralıklarla ziyaret edi-
yorlar. Belediycye
bağlı bir kuruluşun
elemanlan gelip c\ini-
zı temi/lıyorlar.
Kendi başınıza
çarşıva gidıp alışveriş
yapamayacak durum-
da mısını?''
Eyaleı hükümeiinin
finanse ettiği bir ku-
ruluşa telefon etmeniz
yeterli. Sizi gelip evden
alıyor. alışverişe götü-
rüyor. veniden eve ge-
tiriyorlar.
Kımsesız kadın ve
erkeklerin gidip ka-
labilecckleri evler ise
zaten var.
Bir Türk arkadaş
anlattı.
Eşi doğum vapmış.
Sıra annevı ve bebeğı
doğumevinden çıkar-
maya gelince. sorun
başlamış.
- Anneyi ve bebeği
eve nasıl eötüreceksı-
niz?
- Arabamla.
- Arabanızda özel
bebek koltuğu var mı?
- Hayır. yok.
- Övleyse götüre-
mezsiniz!
"N ahu bu benim ço-
cuğum değil mi? Size
ne?" demek hakkınız
yok.. Çaresiz. koşup
enyakınyerden bir be-
bek koltuğu almış vc
doğumevi vetkililerine
gösterdikten sonra
evin volunu tutabilmış.
Eve seldıkten sonra huzur var mı? Ne ge-
zer. Yanm saat sonra bir telefon:
-Burası mahallenizin çocuk bakım merke-
zi. Bebek Nâzım nasıl? Ne zaman getirecek-
siniz? Annenin evde yardımcısı var mı? Ele-
manlanmız gelip anneyc yardımcı olabilir-
ler!..
Avustralya'da hastaneler federal hükü-
mete değil eyalet vönetimlerine bağlı. Emek-
lilere verilen sağlık hizmeti de tamamen pa-
rasız. Yıllık geliri 5200 Avustralya Dolan'nı
geçen ücretlilerin, bu gelirlerinin ydzde 1.4'ü
mali yıl sonunda -sağlık sigortası karşılığı
olarak- kesiliyor. Bu sisteme dahil olanlar.
kamu kuruluşlannda parasız tedavi görü-
vorlar.
Rahatsızlığı olan. önce bir prutisven heki-
me başvuruvor. Ogerekli görürse bir uzman
hekime yolluyor. Eğer praüsyen hekimin
tavsiyesi olmadan uzman hekime gidilirse.
kamu resmı tarifenin ancak yüzde 85'ini
ödüyor.
İlaç paralan konusunda farklı bir uygula-
ına var. Ona devlet kanşmıyor. Ama vıllık
ilaç ödemeleri bın dolan geçenler. aşan kıs-
mını yıl sonunda vergisinden düşebiliyorlar..
İşte Avustralya böyle bir ülke.
Melboume, doğa ile çağdaş mimarlığın çok ivi bürünleştiği bir kent. Yemyeşil, düzenli >e güzel.
A
raştırmalara göre dil sorunu nedeni\ leTürkler. Lübnanlı ve
Vietnamlılarla birlikte "ikinci sınıf topluluk"konumundalar.
Çalışma yaşındaki her üç Türkten biri işsiz. Dil sorunu
nedeniyle iyi işlerde çalışmalan ya da işlerinde yükselmeleri
zorlaşabiliyor. Sidney'de 12. cami inşa halinde. Devlet. öğretmen
göndermiyor. ama Ramazanda Türkiye'den yollanan imamlann
sayısı 20'yi buluyor.
Dar gelirli savılanların her türlü olanağı
var da. zengınlenn özgürlükleri kısıtlı.
Avustralva'nın en varlıklı adamı. Sidney'-
de bir Türke komşu. Evinin bahçesine özel
helikopter pisti vaptırmasına mahkeme izin
vermemiş. Komşular rahatsız olur diye..
Bana. varlıklılan Türkive'ye. yoksullan
da Avustralya"}a yollamak iyi bir çözüm-
müş gibi geliyor.
Uzaktan bakılınca. vol kenanna otuımak
için vapılmış bir sete benziyor. Bir genel tu-
valet girişi falan da olabilir.
Burası bizım Dışişleri'nin "gurur" duydu-
ğu, Kanberra'daki Atatürk Anıtı.. Üzerinde
Atatürk'ün kabartma portresi ve yerde de
-meımer üzerine vazılmış- Atatürk'ün Ça-
nakkale'de vatan Anzaklann ailelerine ünlü
mesajı.
Yolun tam karşısına rastlayan köşesinde
ise Yunan Anıtı yer alıyor. Atatürk Anıtı'-
nın yaklaşık beş kat yüksekliğinde. Görkem-
li mi görkemli.
Bıraz ilerde Vietnam Anıtı. O da öyle.
Bir Türk olarak. bu kıyaslamadan tepki
duy mamak olanaksız. Ama oradan bir kilo-
metre kadar uzakta, Türk Büyükelçisi'nin
çok memnun ve meşgul olduğu anlaşılıyor.
Atatürk adına iki
kun^lık bir anıt dikil-
miş olmasından bile
memnun. Atatürk'ün
anlatıldığı toplantılara
bir nezaket mesajı
yollayamayacak ka-
dar. 29 Ekim ve 23 Nı-
san gibi günlerdc.
Türklenn düzenlediği
toplantılarda. Atatürk
ve laiklıkle ılgilı tek söz
etmeyecek kadar meş-
gul..
Nesin'in isyanı
Siz kendinize değer
vermezseni/. başkaları
hıç v ermez.
Hdk etmediğiniz bir
muameleve gereken
tepkıvı göstermezseniz.
o muamelevı aslında
hak etmış olduğunıız
gibi bir sonuç çıkar.
Turgut Özal. A\ ust-
ralva'yı cumhurbaşka-
nı olarak ve resmi da-
vetlı sıfatıvla zivaret et-
tiğinde olanlar hala dil-
lerde dolaşıyor.
Avustralva'da cum-
hurbaşkanı vok, genel
vali var.
Sayın Özal'ı genel
vali karşılamadığı gibi.
hükümetten hiç kimse
karşılamıyor. Eyalet
Başbakanı. onuruna
yemek verivorvc verdı-
ği yemeğe kendisi giı-
miyor.
İ-ederal Başbakan.
Özal'a Avustralya nı-
şanı takıyor. Hemen
arkjsmdan vaptığı ko-
nuşmada da Türkiye'-
\e verip veriştiriyor.
însan haklan ihlalleri
ve Kıbns konusu ne-
denıvle.
AvustraKa'yı ziyare-
ti sırasında Türkler. bu
olavı Aziz Nesin'e de
anlatmışlar. Saym Ne-
sin'in o andaki tepkisi hâlâ anılarda çok canb:
- Madalyayı masaya fırlatıp. "Alın bunu
da Rum papazına takın!" diyemedi mi?
Nesin'in Kanberra'daki Atatürk Anıtı'nı
gördükten sonra da davanamavıp Türkiye
Elçiliği'ne gittiğini ve kendisini "kabul eden"
müsteşara duv gulannı "açık" olarak dile ge-
tirdiği de anlatılıyor.
The Sydney Morning Herald'ta benimle
vapılan Türkiye üzerindeki -neredeyse ya-
nm sayfalık- söyleşi.. Radvo konuşmalan..
Oysa Sidney Yazarlar Festivali'nde konuş-
masaydım Avustralya basını benim oradaki
varlığımdan haberdar bileolmavacaktı...
Avustralva'da Türkler
min edenler var.
Kıbns Türklerinin de dahil olduğu bu ke-
simin 20 bin 122'si -1991 sayımına göre-
Melburn'da yaşıyor. Sidney'de yaşayanlann
sayısı ise 13 bin 640. Ve bu insanlann önemli
bir çoğunluğu hala İngilizce bilmiyorlar.
(Yeni kuşakların bir bölümü Türkçe'yi de
doğru dürüst konuşamıvorlar!) Ama 26 bini
Avustralya yurttaşlığını da kazanmış du-
rumda. Almanya'nın tersine. Avustralya'da
çifte yurttaşlık olanağı var.
Dil bilmeyenlere devlet. her gerektiğinde
tercüman sağlıyor. Zorunlu askerlik olma-
ması da bazı Türklerin askerlik korkusu ile
uzun vıllardır Türkiye've gitmesini engelli-
yor.
Araştırmalara göre dil sorunu nedeniyle
Türkler. Lübnanlı ve Vietnamlılarla birlikte
"ikinci sınıf topluluk" konumundalar. Çalış-
ma yaşındaki her üç Türkten biri işsiz. Dil
sorunu nedeniy le iyi işlerde çahşmalan ya da
işlerinde yükselmeleri zorlaşabiliyor.
İstatistiklerc göre 1968-70 yıllannda
Avustralya'ya gelen Türklerin ıçınde lise ve-
ya yüksekokul bıtirmiş olanlann oranı sade-
ce yüzde 1.5. Daha sonraki beş yıl içinde gel-
miş olanlann ise hemen tamamı ilkokul ya
da daha ait düzevde eğıtirn görmüşler.
•">
Tek sığınak din mi?
Son savımlara göre 17 milyon 335 bin olan
Avustralva nüfusunun yüzde 22.7'si yurtdı-
şında doğrnuş. Bunlann yandan çoğu da
İngilizce konuşmayan ülkelerden eelenler.
400 kadar Türk. ilk kez 1967'de^Avustral-
ya'yaayak basmış. Beş vaşından büyük olup
da evde Türkçe konuşanlann sayısı şu anda
40 bini buluyor. Beş vaşından küçük olan- .
larla birlikte, bu sayının 45 bini aştığını tah- B I T T İ
Avustralya'dakı Türklen dine sığınmaya
iten üç etken var: Türkiye'deki köyünden
kalkıp çok farklı bir ortama gelmenin yarat-
tığı küitür şoku. Türkiye'deki bazı özel TV-
lerin videoda izledikleri programlannda ver-
dikleri "ahlak çökiintüsü" görünümü. (Biz-
deki bazı özel TV programlannın benzerleri-
ni, ya da açık saçık filmlen Avustralya'da
görmek olanaksız!) Ve Türk hükümetinin
tutumu.
Avustralva'daki Türk çocuklan için tek
öğretmen vollamayan. tek çocuk kitaplığı
açmayan Türk hükümcti. bo! bol imam yol-
lamavı ihmaletmıyor. Atatürkçü dernekler-
den adeta uzak durmay a özen gösteren Türk
temsilciler. Selimiye Vakfı'nın kuruluşuna
katılıp konuşma yapmak aereeini duyuyor-
lar.
Çocuklannı kötü vola düşmekten. ailele-
rıni dağılmaktan korumak isteyen birkesim.
dine sığınıyor. Kimisi koyu Müslüman olur-
ken. kimisi de din değıştirivor.
^'ehoya Şahiıieri ve Bahaıler özellikle et-
kililer. İçlerinde Türkçe bilen ve bövlece
Türklerle kolaylıkla iletişım kurabilenler de
var. "Para *eiyilik"en etkili silahlan.
RP vanlısı "Milli Görüş" Avustralya'da
da çok güçlü. Fethullahçılann da "çok sal-
dırgan" olduklan anlatılıvor. Tıpkı Tür-
kive'de olduğu gibi kamplan var. Gençleri
etkileri altına alıp eğitmek için önemli para-
sal kaynaklara sahipler. Selimiye Vakfı da
onlann.
Alev iler ise av nca örgütlenmişler. A\ ust-
ral\a Alevi Küitür Merkezi. zaman zaman
sivasal içerikli bildiriler deyayımlıyor. Laik-
liği ve demokrasiyi savunuvor. Divanet İş-
lerinin devletin dışına çıkanlmasını. imam-
hatip okullanna devlet yardımının kesilme-
sini. zorunlu din dersınden vazgeçilmesini.
Alevi köylenne sünni hocalaraianmamasını
istiyorlar.
Sidnev'de 12. cami inşa halinde. Rama-
zanda Türkiye'den yollanan imamlann sa> ı-
sı ise 20'yi buluyor.
Küitür ve siyaset
Avustr;ih;ilı Türklerin yüzde 90"dan faz-
lası oyunu İşçi Partisi'neverivor. Çünkü İşçi
Partisi yabancılann haklannı daha çok ko-
ruvor.
40 bin Türk'ten sadece iki bini örgütlü.
Onlar da paramparça. Orıak noktalan yok.
Bir arava gelemediklerı için bir baskı grubu
oluşturup ağırlıklannı duyuramıyorlar. Ör-
neğin Rum kökenli bakan bile var. ama
Türk kökenli tek milletvekili bile yok.
Türk dernekleri. Sıvas katliamım protesto
etmek için olsun. aralannda anlaşamamış-
lar. PKK vanlısı Kürtler. bildiriye Güney-
doğu'vu da sokmak için diretmişler.
Bol paralı sağcı ve dinci demekler. Tür-
kiye'den sık sık konuşmacılargetirip toplan-
tılar düzenleyebiliyorlar. Rahmetli Lmran
Baran'ın kurduğu Sidney Halkevi ise eyalet
yönetimindengördüğüçoksınırlı birdestek-
le işlevini yürütmeye çalışıyor.
Aslında Türk devletınin Avustralva'daki
Türklere yapabileceği en iyi hizmetin. farklı
bir kültürel etkinlik olması gerektiği açık.
Hedef oradaki Türk toplumu değil. doğru-
dan Avustralya toplumu olmalı. Avustral-
yalılara Türk kültürünün geçmişteki ve gü-
nümüzdeki en iyi ürünleri sunulmalı ki ora-
daki Türklere bakış açısı değişsin. Türklerin
saygınlığı ve dolayısıyla ağırlığı da artsın.
Her yıl yapılan Sidney Festivali'nde örne-
ğin bir \unus Emre Oratoryosu'nun sergi-
lenmesinin yaratacağı etkiyi düşünebilıyor
musunuz? Bir Türk şetln yönetiminde bir
Avustralya orkestrası. korosu ve solistleri.
Bunu sağiamak çok mu zor?
Önemli olan bakış açısı.
Dünyanın öte ucundaki Avustralya, aslın-
da Türkiye'ye çok yakın. Tabii görebilenler
için!..