Katalog

17 ŞUBAT1994 PERŞEMBE CUMHURIYET2 SAYFA KULTUR Demokrasibir gün herkese gerekir Devlet Tiyatroları 'demokratikleşmenin, özgürleşmenin ve özerkleşrneniri sancûannı yaşıyor NİLGÜNTOPTAŞ Devlet Tn alroları belkı de tarıhınm en hareketh en karışık gunlermtyaşı \ or Kultur Bakanı Fıkrı Sağlar 'De\ let Tn atrosu 'nun ozluk hak larını Mtırmeden ozerkleşmesı ve ozgurleşmt >; nı hedeflerken demokraııkleşme \enıden yapılanma \erwden\onelim gırışımı.bırgenel mudurıstıfası \e \enıgenelmudurun Turkıye de ılk kez seçımle gelmesıne \ ol açtı De\ let Tn atroları eskı genelmuduru Yucel Erten Genel Mudurluk seçım tak ı ımı hazırlanması ve seçımegıdılmesı koşulm la ıitıfasını sundu Yucel Erten ıstıja etmeden oru e belkı de De\let Tn atroları nda tanhsel bır başlangn \ cıptı Henuz TBM M 'den <, ıkma\ an tn otro \ asast esaslarma gore lanatçılar urasmda bır referandum y aptırdı Genelmuduı adaımın seçımle atanması sunatç ılar tarafından ç oğunlukla kabuledıldt Referandıım sonrası Yucel Erten m ıstıjasn la bırlıkte Genel Muduı Yardımıısı Tamer Leıent Genel Mudur Vekıllığı neatandı Le\ent kurunnın çenel mudurunu De\let Tn atroları ç.altsanlannın behrlemesmın huktımetprogramındahelırtılen denıokratıkleşme ılkelerı doğrultusunda Bakan Fıkrı Sağlar m talımatn la eğılım ı oklaması \ apılac ağını ac ıkladı A nc ak bıı eğılım voklamasında 'tüm tıvatropersonelı nın o\ kullannıası \eada\ ların 15 \ ılluzmet vermtj olmaları %eı ek lılıçı ı e seç ıının cokk ısa stırede yapılmasıttpkıleii nedenoldu htanhuldanve Ankara dan bazı sanatc ılaı sanat ı onetmenının vcç ımle atananun ac ağı 'gerek c esn le referanduma \e$e<,ımt katılma\aıak bo\kotettıler Yasa (ıknıadığı ıç ın u'< ı/nın ı asaldcn anağı olmadığı bakanınencok o\ alanıdeğıldekendısececeğı ktyiuata\ acağı \o\ lendı Hemen ımza toplanarak buproieslo edıldı Bakan \o\kntnı \alanla\ıp en (ok oı alanı ata\ ac ağına soz verdı 14 Şubal pazartesıgunu\apılan eğtlım\oklaınası ndada ada\lardan Tamer Le\ent818 Yucel Erten 399 oy uldı BuuıadaDanısta\ m'goreseıude kararı ınarıncu Bozkurt Kuruı,, Bakan Sağlar tarafından Devlet Tiyatroian sanatçıları arasında seçinı öncesi v e sonrası yaptıgımız görüşmeier sonucu devlet tiyatrolanndaki tartışmaıun uzun aüre bitmeyeceği sonueuna vardık. Sorulannuz şöyieydi: 1 Devlet Tiyatroları 'nda on dört aydan berisürenyeniden yapılanmamn gereği, demokratik anlumdayerinden yönetim anlayışınınyas ama geç inlmesi konusunda ne düşünüyorsunuz? 2 Devlet Tiyatrolan'nda "padişahhk döneminden, cumhuriyet donemine" geçilmesi nasıl bir yönetim ve genelmüdürle gerçeklesehilir? Kurum, memur zihnivetinden nasıl kurtulabilir? CAN GURZAP Ciddi bir şey yapılmadı Devlet Tıyatrolan'nda 14 aydır yeniden yapı- lanma ve yennden yonetım adına cıddı hıç bır şey yapılmamıştır Yennden yonetım uygula- ması dı>e Istanbul Devlet Tıyatrosu nu bölup "Birim Tiyatro" adında ayn bır tıyatro kurul- ması ıçın ozamankı Genel Mudur Yucel Erten fstanbul Devlet Tıyatrosu sanatçılannın de- mokratık bır anlayışla (')duşuncelennı sormuş- tur Yapılan ovlama sonucunda 78 sanatçı İstanbul Devlet Tıyatrosu'nun bölunmemesı yonunde o> kultanmış 29 sanatçı da bolünup, Bınm Tıyatro kurulması yonunde oy kul- lanmıştır Yücel Erten. yıne demokratık bır an- layışla (') azınlığın görüşünu benımsemış ve Bı- nm Tıyatro kurulmuştur Devlet Tıyatrolan'- nın cıddı bır yapısal değışıklığe gereksınımı vardır Ancak bu. cıddı ve tcmelden duzenlen- mesı gereken bır yeniden yapılanma olmalıdır Ancak, Yucel Erten padışahlığı yok edıp cum- hunyetı kuracağı ıddıasıyla genel mudurluğe geldıvse. padışahlığı daha köklu bır bıçımde yerleştırmeye çalışmıştır Ben Istanbul Devlet Tıvatrosu nun özerk bır yapıya sahıp olması- ndan vanayım ama tıyatronun bolünmesıne karşıyım LEVENTÖKTEM Sorumluluk herkesin En başta. bu yaklaşımlann kurt ızının ıt ızme kanştığı gunümuz toplumunda. çağdaş ve de- mokratık bır değen var çozumde Hızla değışen dunyamızda. ust yapı kurum- lanmızdan. yenı bır şeyler beklemek ne kadar haklumızsa, onu yoneten eskımış kurallan de- ğıştırmek de o kadar hakkımız olacaktır De- mokrasılerde yonetılenler, yonetıcılennı kendı- len seçerler Ama yalnızca secmekle de bıtmez ış Asıl onemlı olan, o yonetıme ve ışleyışe bırey- lenn sahıp çıkmasıdır Çunku sorumluluk artık herkesındır Bu anlayışı tabana yaymak bıreğı- tım meselesıdır Kurum çalışanlannın seçtığı bır sanat yonetmenı tarafından u>gulamaya ko- nulmalıdır Bu uyguiamada da yonetıme katı- lımı antırmak ve merkezıyetçıhkten vazgeçmek gerekir Bu da ancak yenı ve çağdaş yonetmelık- lerle mumkun olacaktır Yurekten ınandığım bu yenı oluşumun şu ana kadar bır tek urunu olmuştur (Hamlet) Ve oğrendıklenmızın dışında Bınm Tıyatro devam etmelıdır Dıle- ğım yenı >enı Bınm Tıyatrolann altyapılan oluşturularak bır once açılmalandır SEVTAPTOKTAY Çabalar takdire değer Devlet Tıyatrolan'nda hedeflenen "Yeniden yapılanma" ve "Yerinden vonetim" anlayışı bu- yük değışımlen sağlayacaktır Bu sürecın sağlıklı ve sancısız atlatılabılmesı sanatçMann ortak katılımıyla mumkun olacaktır Bu açıdan baktığımızda sayın bakan ve sayın genel müdu- run çabalan takdire değer Seçımle ışbaşına ge- lecek gerek genel. gerek bolge sanat yonetmen- len, bu surecın en onemlı kılometre taşlanndan bındır Bınm Tıyatro uygulamalannın pılot ol- maktan çıkanlıp. tam anlamıyla ozerk bır ku- rum olması ıçın her turlu destek ve çaba gerek bızlerden gerek yonetıcılerden sonuna kadar venlmelıdır Ancak bu ozvenyle "padişahhk'" yıkılacak "cumhuriyet" kurulacaktır LEVENTÖZDİLEK 'Birim Tiyatro'gerekli Yeniden yapılanma çalışmalan çok uzun yıllardır yapılan ve benım de ıçınde bulundu- ğum bu çahşmanın nıhayet hayata geçınlmesı bence hem sanatsal, hem sosyal. hem de sıyası açıdan 21 yuzyılın eşığıne gelen Turkıve ıçın yapılması gereken bır çalı^madır Her ^evden once çalışanlann \e ozellıkle sanatçılann uzerlerındekı ölü toprağından kurtulup aktıf uretken vağdaş ve sanatsal vanşa açık bır vonetım ve vonelıcılerle ola- bıhr Bence pılotluk dunvanın en zor mesleklennden bın Ama bır o kadar da keyıflı ve kutsal bır gore\ Ben şahsen her turlu zorluğuna ve elvordamıvl.ı onumuzu açmava çalışmamıza rağmen "Bırim Tı- vatronun bu pılot uvgulamasında bır sanatçı ola rak bulunmaktan dolavı çok mutluyum ÜLKÜDLRL Yasa bir an önceçıkmalı Devlet Tıyatrolan'nda padişahhk donemındcn cumhuriyet donemine geçilmesi vennden voneıım- le gerçekleşebılır Genel muduru Kultur Bakanlıgı tarafından atanmamalı Dev let Tıyatrolan çalışan- lan tarafından seçılmelıdjr Her bolge de kendı sanatçı vc kuçuk pcrsonel po- tansıyelıne gore bır ya da bırkaç bınme av- nlmalıdır Her bınm kendı sanat yonetmenını yo- netım kurulunu ve sanat polıtıkasını bclırler Her sanatçı kendı ıstedığı bıçımde çalışdcagı ndan. repertuvarlannı ve sanat polılıkdldnnı be- lırleveceklennden kurum memur zıhnıyetınden otomatıkman kurtulacaktır Bınm Tıvatro elemanı olarak bu sene gerçckleş tırdığımız pılot uvgulamavı başlangıç ıçın çok bd- şanlı buluyorum "jerinden \onetim" dnlayışının bır an once yasallaşıp yaşama geçınlmesınden ya- nayım HATİCE \LT\N Demokratik ve özerk Her şevı "de>let baba"dan beklemek veva "ozel sektör"un kardunvasındd tckicmck alışkanlıklanmızın problcmlen ne kdddr çozdugu drtık hepımızce malum Her venılgı ^vnkandan" va dd "iyi yönetici-ilerici bu- rokratlar"dctn umma utopvalannı bırakıp drtık bır dcrlı topluluk ıçınde gonullu bırlıktelıklenn doğura- cağı kolektıf calışma ruhuvla planlı programh du- ^unup ddvrdnmavı gelenekleştırmemız gerek Işte Devlet Tıvatrolan ndd 14 dvdır suren venıden vapı- Idnmd çabalan koku dahd eskılereddvdnan demok- ratık ve ozerk Devlet Tıvatrolan nın varatılması mu- cadclesıdır Tıyatrovu tıvatro sdnatçıları ozgur ve ozcrk olarak vapar devlet sddecedltvdpısını teknık malı destegını odenegını sağlar. gensıne kanşmaz prensıbının gardntoru sdnatın vesanalçınınevrensel gelışımı ıçın bılımsel gereklenn garanloru tıvdtro sd- naunın gelışıp vdygınlaşması vescyırcı-sanatçı sente- zının garantoru olan sandtçılann orgutlu demokrd- tık bırlıgını hjydtd geçırecek bırvonctımlehcmpadı- şdhlık döneminden cumhunvet donemine gcçebılı nz. hem dc memur zihnivetinden kurtuldbılınz Bı- ıım Tıvdtro bır bdşan anıiıdır LĞURPOL4T Gerçek özerklik şarttır Genel merkezıvetçılıkanlayışından (padişahhk do nemınden) "\erinden vönetun" anlavışınd (cun- hunvet donemine) geçılmesıne en buyuk adım. hem Genel Mudurluk gorevıne davet edıldı Bu durumda De\ let Tı \ atroları 'nda ıkı genel mudur bulunın ordu Bozkurt Kurut, Genel Mudur Tamer Le\ent de Genel Mudur Vekılı \e seçılmış ılk Genel Mudur 15 Şubat salı gunü Bozkurt Kııruç Sınema Telıf Eserlerı Genel Mudur Vekıllığı negetırıldı Tamer Le\ent de Fıkrı Sağlar tarajından en çok ovu alan ada\ olarak DTGenel Mudurluğu ne atandı Kultur Bakanı Fıkrı Sağlar De\letTı\atrosu sanatçtları \eçaltşanlarmın hugehşmelerden son derece memnun olduklarını \ urgula\ arak, "Bu sonuçtan uzulenler \arsa,buda onlarm demokrasi anlay ısından ka\naklanmaktadır dedı 5441 sayıh yasa çerçevesinde gerçekleştirilenpilot uygulamaniteliğindeki İstanbul Birim Tiyatrodeneyiminı nasıl değerlendiriyorsunuz? genel mudurluk makamında seçım ve belh bır su- reyle ışbaşına gelecek "genel sanat yonetmenı" hem de bölgeler bazındd vıne seçımle ışbaşına gelecek "sanat vonermeni" ve "Birim Tiyatrolar" oluşumunu hayata geçırmekle atılacaktır Ku- rum ıçı rekabet sanatçıyı memur zihnivetinden kurtaracağı gıbı. asıl ışımız olan sahne ustu kalite ve estetik zaaflannı da berabennde çozecektır Kuruluş aşamalannda da bızzat ıçınde oldu- gum "istanbul Birim Tivafro pilot uygulaması" proje bazındd oldukça başanlı olmuştur Bu ba- şannın genele yansıması ve bu uygulamamn ku- rumldşmdsı ıçınse. tam ve gerçek anlamıvld "özerklik" şarttır Aksı takdırde "padişahhk dö- nemlen"ndekı dcrebevlıklere benzeyıvenr OKTAY KORUNAN Demokratik süreç Sanatın gelışebılmesı ıçın doğası gereğı ozgur \eozerk bırortamaıhtıyaçvar Toplumumuzda- kı demokraııkleşme ıstemının paralelınde Devlet Tıyatrolan'nda başlavan bu yenı uygulama, sa- natın ve sanatçının onuruna yakışır bır deneme "İstanbul De>let Ti\atrosu. \erinden yönerilen, özerk. burunsel tek bır birim olsun" ıstck vc karan uzennde yetennce zdman ve belkı de mesaı har- canamamdsı bu deney ıçınde daha sonra yaşd- nan sosydl vc dltyapıdan kaynaklanan flzıkı so- runldn gundemc getırdı Aynşmanın kaçınılmaz oldugu noktada vem bınmlere resmı olanak sağ- landmamışolması budeneyınsadecetek bırgru- bun ınısıvatıfine tcrkını gundeme getırdı Pılot uvguldmadan kast edılen ven oluşturma nok- lasında, mevcut uyguldmdvadenevlennı rdhatça dktdrma şansını bulamadı Herşeve rağmen ko- nuya genış bır perspektıften bakıldığında vaşa- ndn sureç. demokratıkleşme ddına onemlı mesa- lelenn alındığını duşundumıektedır Soz konusu uvgulama demokrasi bılıncı gelış- mış avdın bıreylenn konuya olan duvarlı vaklaşı- nılan ıle başanya ulaşabılır Devlet Tıyatrolan Genel Mudurluğu gıbı ulkeruzın kultur vaşamı- nda onemlı bır gorevı ustlenecek kışının de dvnı ozellıklen şahsında bulundurmaM tıyalro ıçın rasyonel polıtıkalar uretmesı vontem ve vone- tım konusunda bılımsel yonden bınkımlı bır kışı olması lıvatromuzun oîduğu kdddr tıvdtro sa- natının da şansı olacaktır Pılot uygulama tıyat- romuzda arlık demokratık bır surecın başlamış olduğunun habercısıdır Devlet Tıyatrolan \asd taslağına aktanlıp gcreklı rcstorasyondan geçın- lerck bır an once vasalaşmdsının tıyatromuza sayısız yararlar sağlavacağı ınanandavım ESEN ÖZMAN Seçme ve seçılme Başta odeneklı tıvatroldr olmdk üzere tum Turk tıyatrosunun sanatsal bdğlamdd, dktanmcı klasık tıvatro kalıplannı kolayca tükettığı. sos- yoekonomık bağlamda ıse ucuz çıkar yollan ardyıp dd gıttıkçe çıkmdzd gırdığı bır dönemde elbette **yeniden vapılanma" doğrultusunda bır "verinden yönetim" anlayışını ıçtenlıkle onaylıyorum Sanatçı. ozgüvenını ılk olarak seçme ve seçıl- me hakkıvla kazanır Sanatçının vonetılen ol- mdktdn çıkıp dd dogruddn uretıme kdtılan ol- mdsı "doğru sanatsal üretimler" ıçın bdştan ka- zanılmış puandır Ancak bızdekı turden demok- rasının rastldntısdl bıle olsa vakaldndığı bır su- reçte ele geçınlmış bır şansın sonuna dek kul- Idnılmdsınddnydndvım Seçme-seçılmeozgurlu- ğunu kazanmış bır sdnatçı. drkdsından dogal olarak gudumlu olmamayı yeğlevecektır Devlet Tıyatrolan Genel Muduru, ozerk kuruluşların bdşındakı bır koordınaıor bırentendanttırbana gore Tıpkı kendısının seçme-seçılme hakkına sa- hıp olduğu gıbı kendibi ıle çalışan sanatglara ozerk ozgun vc bagımsız grupçuklar oluşturma hakkı veren Boylece hem bugune değın Devlet Tıvatrolan na hukmcden bır avuç ınsanın çarpıtılmış stdr dnlajışı kınlmış olacak hem de doğdllıkla oluşan bu rekabet sıstcmı ıçınde ku- rum memur zihnivetinden kurtulacaktır Bınm Tıvatro Pılol Uygulama' deneyınıglo- bal açıdan başanlı buluvorum SANATÇILARIN SEÇİMİN 'HIZP, SEÇİME TEKNİKVE İDARİ PERSO\ELİN DE KATILMASIKONUSUNDAKİ GÖRÜŞLERİ: SUMRL \AVRUCUK: Ben kuru- mun başındakı sanatçının sanatçılar ta- rafından belırlenmesınden yanayım Se- çım bıraz anı oldu ama Turkıye zaten korkunç bır kaos ıçıne gırdı.tıyatromuz ıçın de aal çozumler oulmahynz Onun ıçın de ıvedılıkle yapılması gereken şey- ler var Ben bır sanatçı olarak du- varlılığımı gostermek ve gorevımı yenne getırmek ıçın buradavım UĞUR POLAT: Seçım tabu kı çok hızlı oldu, ama Bozkurt Kuruç'un koltu- ğa oturma durumu var. belkı onun ıçın bu kadar hızlı oldu Tüm personelın katılması berabennde bırtakım sakınca- lar taşımasına karşın aslında özlenen bır şey Ama referandumda onlan al- mayıp şımdı almak nasıl bır şey bunun arkasında ne var bunu kestıremıyorum Tum çalışanlann ortak bır ıstemde bu- lunması özlenen bır şey ama koşullan daha sağlıklı oluşturulabılır Yıllardır kurum ıçınde herkes bırbınnı tanıyor. bır seçım kampanjası suresıne gerek yok Abartmamak lazım Turkıye'ye başbakan seçılecek değıl Aynca bız bır aday seçıyoruz o genel mudur olacak mı olmayacak mı bakanın takdınne kalmış bakanın da suresı belh değıl 28 mart sa- bahı Turkıye'de bır konjonktur değışecek bu ne gösterecek, erken seçım mı olacak, hukumet değışecek mı gelen bakdn bu seçımı kabul edecek mı, etmevecek mı'' gıbı sorunlar var Bız sadece bır sınav- dan geçıyoruz ınşallah başannz CÜNEYl ÇALIŞKUR: Bu konuyla ılgılı referandum sanatçlar arasmda yapıldığına göre oy veren de sanatçıldr olmalıydı Eğer teknık personelın her- hangı bırşeyeoy vermesı gerekıyorsa yo- netıcı olarak ıdan mudûrlenne oy ver- melen daha vennde olur kanısındayım Ben Yücel Erten'ın tavnnı son derece onurlu veuygar buluyorum ancak sanı- yorum acelealık başka yerden kaynak landı RÜÇHAN ÇALIŞKUR: Seçım çok hızlı oldu. uç gun çok kısıtlı bır sure Aynca "mustahdemın" oylamaya gır- mesı tabu kı çok buvuk bır yanlış Ama buna rağmen ben bır sanatçı olarak şu anda seçımımı ve gorevımı vapmak zo- runda hıssedıyorum kendımı, eğer re- ferandumda seçıme evet demışsem ÖZGÜR ERKEKLt: Tutarlı olmak benım ıçın onemlı Özerklik deneyımı- nın yaşanması ve deneyın tamamlan- ması gerektığıne ınanıyorum Bır za- manlar yasa yokken istanbul Devlet Tı- yatrosu'nun "butunsel bır ozerk tıyatro olması ısteğının" altına ımza attıktdn sonra, şımdı yasa yoktur dıve seçıme karşı çıkmanın tutarsızlık oldugu du şuncesınde^ ım Teknık ekıbın de bır şe- kılde kaderlennı tayın hakkına sahıp ol- malan gerektığıne ınanıvorum MERAL OGUZ: Seçıme tum kadro nunu katılmaMnın çok demokrat bır tdvır olduğuna ınanıvorum Çunku tek nık ekıp ve sdnatçıldr bır arada bır şey uretıyorlar Seçım çok hoş bır uyguld- madır tdnhsel bır bdşlatmadır bence Yenılıkçı bır bakış açısıdır sanatçıya da- ha ozgurlukçu davaranabılme hakkını verebılecek olan bır kdrardır Devamını dılıyorum ve vasdlaşmasını da dılıvo- rum Seçımın yennde olduğuna ınanı- yorum. geç bıle kalındı KARTAL TİBET: Seçıme tum perso- nelın kdtılması demokratık bır vontem Ama Dev let Tıvatrosu genel muduru sa- natçı olacaksd sanatçılann seçmesı gere- kir Aynca tıvatroda demokrası olacdğı- na ınanmayanlardanım Olamdz Y1LMAZ ONAY: Bence butun bun- lann çozumu bır an once yasanm çıkması Devlet Tıvatrolan yâsa ta- sansının bır an once yasdldştınlması ENGtN CEZZ4R: Madem bovle bır sısteme gıdıldı o zaman tam demokrasi olmalı. sanatçılar da personel de seçıme kdtılmdlı Genel mudur sanatçılara dd teknık ve ıdan personele de hıtabedıyor Ama bu seçım değıl. bır tavsıye Yasd değışmedığı ıçın bır prova ılenye donuk bır deneme olarak göruyorum Ben o kadar cıddıve almıvorum açıkçası Çun- ku sonuçta bakanın takdınne kalmış gerçı soz verdı en çok ovu alanı seçece- ğım dıye ama sonuçta gene yasa mesele- si Ancak yasalaşırsa bır anlamı var Ama yıne de bu bır deneme sayılabılırse bıryasahazırlığı yasayaısınma sayılabı- lırse bence olumlu bır olay Aslında ge- nel sanat yonetmemyle genel mudur aynmı yapılmalı Genel mudurun ıkısını bunyesınde banndırması çağdışı bır şey Genel sanat yonetmenı seçılecekse tabu kı sanatçılar seçecek, ama genel mudur seçılecekse o zaman herkesin katılması- ndan vanavım NLRİMSA YILDIRIM Bakanın dedığı gıbı herkes demokrasi havansı ama demokrasi dendığınde, demokratık bır uygulama soz konusu olduğunda kı- mın demokratık olmadığı belh oluyor Bugun Fıkn Sağlar demokratık bır yapıyı getırme savaşı venvor, ılk kez bır sıyası otonte kendı seçtığı bır adamı de- ğıl de kurumun ıçınden seçılmış bmnın atdnmasını ıstıyor Arna bız bunu ne yazık kı kullanamı- voruz Bakanın en fazla oy alan uç sa- natçıdan bınnı sececeğı bundan oncekı yönetımın hazırladığı yasada yer alan cumledır Şımdı buna en çok karşı çıkan yıne kendılen o zaman en çok oy alan deselerdı nedendememışler Bunuonla- ra sormak lazım Bence en az oyu alan deselerdı bırşanslan olurdu belkı kendı- lennın Bugune kadar Devlet Tıyatrosu nda ge- nel mudür olmak ısteyen o kadar çok ın- san vardı kı Bır genel mudür knzı ya- sandığında herkesin ceket kravatlannı takıp bakanın ozel kdlemmde başba- kanın ofisınde. kenannda kıyısında ge- nel mudur olabılmek ıgn ne turlu avak oyunlan yaptıklan bılınıyor Ancak or- taya bır seçım gırdığı zaman nerdeler9 Çok utanıyorum ıkı tane aday olduğu ıçın Kıme sorsanız şımdıye kadar genel müdur olmak ısteyen en az yırmı kışı sa- yar Bır seçımle gelebılme medenı cesare- tını dahı gosteremeyenler seçıme en çok karşı olanlar Bızım Genel müdurumuz aynı za- manda ıdan bır mudur olduğu ıçın oy- lamaya hep bırlıkte katılmamız doğal Ama sıstem zaten tumuyle vanlış bunun aynlması lazım Bence yonetıme demok- ratık yapıda bır kışının gelmesı değıl. ge- len kışının demokratık yapıyı uygula- ması onemlıdır ODAKNOKTASI AHMET CEMAL Büchner'in Seçenekleri... Modern tıyatronun en buyuk onculerınden sayılan Al- man oyun yazarı Georg Büchner (1813-1837), Danton'- un Olumu adlı oyununda Fransız ihtılalı nın donum nok- talarından bırını ele alır ihtılai'ın uzerınden bırkaç yıl geçmış, başlangıçta ınsanların ozgurluğu ve eşıtlığı ıçın ongorulmuş ılkeler, uyguiamada bağnazlığa kaçan, ba- şını Robespıerre ıle St Just un çektıklerı bır kadronun eylemlerıyle neredeyse yozlaşmaya yuz tutmuştur ihtı- lai'ın, bıreylerın mutluluğuna hızmet eden bır araç oldu- ğunu savunanların karşısmda yer alan bu kadro erdemı erdemlığınden edecek olçude katılaştırmış bunun so- nucunda neyın 'erdem' dıye adlandırılması gerektığı, başta Danton olmak uzere kımı ıhtılal lıderlermın kafa- larında cıddı bır soru olarak belırmıştır Robespıerre, boyle bır soruyu tartışmaz bıle Onun kafasındakı erdem', uygulamadakı katılık nedenıyle belkı de artık ozuyle ılıntısını yıtırmış olan en somut ılke olarak odunsuzluğu ızleyen, ınsana yonelık her turlu es- neklıkten yoksun bır kavrama donuşmuştur Robespıer- re, bu katı tutumunu, Büchner'in oyununda "Toplumsal devrım, henuz tamamlanmadı, bır devrımın ancak yan- sını gerçekleştıren, kendı mezarını kazmış olur dıyerek savunur Onun karşısmda yer alan, toplumsal devrımın sureklılığını değıl, fakat son çozumlemede msandan ya- nalığını savunan Danton a gore ıse yapılması gereken başlangıç evresını artık tamamlamış ılkelerını bır ana- yasa çerçevesinde saptamış olan bır toplumsal hareketı bundan boyle akılcı bır temele oturtmak erdem ı ne pa- hasına olursa olsun toplum duzlemınde bır odunsuzluk dıye değıl, toplumun esenlığıne dokunmadığı surece bı- reyse/ahlaktankaynaklanma bır sorumluluk dıye tanım- lamaktır Hele erdeme bır tur putataparlıkla bağianmak Danton un kıtabında hıç yazılı değıldır Buchner'\n oyu- nunda 'Kotuluk, cezalandırılmalı, erdem, ıktıdarını kor- ku salarak surdurmelı dıyen Robespıerre'e Danton, şu karşılığı verır "Şu ceza sozcuğunu anlamıyorum Senın şu erdemın yok mu, Robespıerre1 Senın durust- luğunu cok ıtıcı buluyorum Sııi başkalannı kendımden daha kotu bulmak gıbı zavallı bır avuntu uğruna yeryu- zuyle gokyuzu arasında otuz yıl boyunca hep aynı ahlakı fızyonomıyle koşuşmak, benı ancak utandırırdı ' Devrımı ınsanlar ıçın duşunen Danton ıle devrımı dev- rım ıçın duşunen Robespıerre ıkılemı Buchner ın oyu- nunun odak noktasını ve bu oyundan yansıyan seçenek- lerın kaynağını oluşturur Sonuçta Danton, msandan yana aldığı tutumu eylemıyle savunma kararlılığını gos- teremedığı ıçın, Robespıerre tarafından gıyotıne gonde- rılecektır, Robespıerre ıse bu kez devrımı ve erdemı ın- sanca kılmayı başaramayısından ve buna bağlı olarak ınsanı kendıne dusman edışınden oturu olume gıdecek- tır Amacından gıderek soyutlanmış eylem ıle eylem ta- banına oturtulamayan amaç Buchner ın bu noktadakı saptaması aynı zamanda ınsanlık tarıhınden çıkarılma, geçerlılığını herhalde hıç yıtırmeyecek bır ozettır Dan- ton 'un eylemsızlığı, bır tur tanhsel kadercılık ten, tarıh hukmunu nasılsa ıcra eder, buna dırenen bırey, ancak parcalanmaya yargılıdır ınancından kaynaklanır, bu tanhsel akışı yonlendırmede ınsan ıradesının gucunu yadsıyıcı bır ınançtır ve tarıh sahnesınde gerçekler tara- fından coğu kez çurutulmuştur Robespıerre'\r\ kavram- ların ınsan ve toplum gerçeklerıne, bunların değışkenlı- ğıne rağmen hep galıp geleceğı yolundakı ınancıyla, Danton un yukarıda ozetlenen goruşu, ıkı ayn kutbu temsıl eder Danton un Ölumu nun yazılışından bu yana hepyınelenegelen 'Danton mu Robespıerre mı 7 soru- su- belkı de Hamlet le bırlıkte sahneye çıkmıs ama Buncher ın anlatımıyla daha somutlaşmış olan bır so- ru'- toplumsal duzlemde kavram/eylem ılışkısının sa- natın o tukenmez potasında ırdelenısınden başka bır şey değıldır Eylemden yana eksıklığın var olması durumunda en soylu en msandan yana hedeflere bıle erışılememesı, tek bsşına 'ınsanca' nıtelığının hedeflere gerçekleşme gucunu kazandıramayışı- butun bu tartışılmaz gerçek- ler Buchner'ın bır oyunuyla boylesıne etkın bır anlatım cercevesmdesomutlaşabılıyorsa bunubıranlamda sa- natın hıcbır zaman yalan soylemedığının" bır gosterge- sı sayamaz mıyız? Anons DergisVnde Cezanne Kultur Servisi-Şubat 1991 sayısıyla yayın hayatına başlavan Anons Plastık Sanatlar Dergısı. 35 say ısıvla uçuncu > ılına gırdı Dergjnm şubat say ısında Cezanne'ın > aşamı ve sanatı uzenne yorumlar, Engın Turgut'un ressam Ruhcan Akıl'le gerçekleştırdığı so> leşı. eskı Turk ressamlanndan Hahl Paşa ve bu ay sergı açacak olan çeşıtlı sanatçılarla ılgılı değerlendırme yazılan yer alıyor "Galen Çızelgesı'nde ıse av ın sergı ve plastık sanatlarla ılgılı tum etkınlıklennı ızlemek mumkun Ay nca Anons, bu ay okurlanna Cezanne'ın bır çalışmasının yer aldığı posten armağan edıyor İFSAK1993 Sinema Ödlilü Ongören'in Kultur Servisi -1993 İFSAK Sınema Odülü bu yıl M Talı Ongoren e venldı Ongoren e odul Ankara Uluslararası Fılm Festıvah'nı kunımsallaştırdığı ve aynı festıval bunyesınde yer alan "Kısa metraj fılm etkınlıklen aracılığı ıle ulkemız genç sınemaalanna yenı olanaklar yarattığı" ıçın venldı Ödul torenı. Uluslararası Kısa Metraj FılmGunlen'nınkapanışgunuolan 19Şubat 1994 gunu, asat 15 OO'te. Taksım Fransız Kıiltur Merkezı, sınema salonunda gerçekleştınlecek