Katalog

Cumhuriyet İmrivaz sahibi: Berin Nadi Genel Yavın Yoneımcnı Özgen Acar •Genel Yayırı Koordınatörü Hikmet Çetinka\a • Genel Yayın Danışmanı. Oriıan Erinç •Yaa^lcn Müdürlen: İbrahim Yıldız. Dinç Ta>anç(Sorumlu) • Haber Merkezı Muduru İpek Çaltşlar • Gorscl Yönetmen Ali Acar • Dış Hdbcrlcr Ergun Balcı • Ekonomı Abdurrahman Yıldırım • İstıhba- rjî Valçın Çakır • Yurt Haberlcn Vlehmet Saraç • Makalclcr Sami Karaören # Spor Abdülkadir Yücelman # Düzclıme Abdullah \ aztcı Ankaru Tcmsılcısı Mustafa Balba> •H.ıbcr Muduru Doğan \kın Alaturk Bul- Muessese Müdûru Erol Erkut •Koordınatör van No 125. Kal 4. Bakanlıklar-Ankara Tcl 41^5020 17 Hal). Tclex'42344. Fax Ahmet Konisan • Muhasebe B-"*»t Yener 4195027 •İzmırTcmsılciM Serdar Kı/ık. H Z I \ J BK 1352 S 2 3 Tcl 4411220 »Idare Hüse>inGürer •İşlctme ÖnderÇefik Telex: 52359. Fa\:4414117 •AdanaTemsılası Çetin Niğenoğlu İnonu Cd I19S • Bılgı-I^lem Nail inal • Bılgısayar Sıstem: No. I Kat. I.Tcl 352255O-35226OI-3522492. Tclc\ 62155. Fax 3522570 MüriivetÇiler • R e k l a m Reha Işıtman \aı«ıfatan*e Basan; >enı Gun Kdber Ajansı. Baiin ve \ avıncılık A Ş TûrkocjğıCıd ."J 41 Çjğjloğlu 34334İsı PK ;46İsunbu'lTcl (0 2i:)512O5O5(2Ohji)Tcle\ ::24 FJ\ ı'l 2i:ıM W ) 12ŞLBATI994 İmsak: 5.30 Güneş: 6.56 Öğle: 12.25 tkındı-15 13 Akşam: 17.41 Yatsr 19.01 Uğur Mumcu Parkı açıldı • SAMSL N(Cumhuri}et) - Samsun Beledi> esi tarafindan yaptınlan Uğur Mumcu Parkı'nın açılışına ait davetiyelerde 'Tekelüstü park ve bulvardüzenlemesi" cümlesinin yer alması ve tören yerinin de Kılıçdede Camisi'nın yanının gösterilmesi tepkiyle karşıJandı. SHP'li meclis üyesi Burhan Saral dün konuyla ilgili olarak düzenlediği basın toplantısında "Belediye Başkanı Uğur M umcu adından korkuyor" dedi. Öte yandan Tekelüstü'nde belediye tarafından yaptınlan parklar ve bulvar düzenlemeleri içinde yer alan Uğur Mumcu Parkfnın açılışında da konuşan Belediye Başkanı Muzaffer Önder""Atatürkçü düşünceleri savunan gazeteci yazar Sayın Mumcu adına park yaparak bızde onu ölümsüzleştirdik" dedi. Mum ışığında eylem çağrısı • ÇEŞME (Cumhuriyet) - Çev re Bakanlığı'nın •'Gönüllü Kuruluşlarla İşbırliğı Toplantısı" Çeşme Alıınyunus'ta başladı. Türkiye"nin dört bir yanından yaklaşık 115 gönüllü çevre kuruluşu temsilcilerinin katıldığı ikı gün süreli toplantının açılışında konuşan Çevre Bakanı Rıza Akçalı. çevrenin insan haklanndan ayn düşünülemev eceğini vurgulayarak "Yann vaşayacak insanlann haklanna tecavüz etmeyecek bir anlayışı. insanoğlu uygulamaya geçirmek zorundadır"dedi. Marmaris Gönüllülen'nden Filiz Ersan, tüm çevrecileri ve doğaseverleri. 20 mart günü bütünTürkiye'yi kararüp mum ışığında oturma eylemi yapmayaçağırdı. Nobel'e 120aday •OSLO (AA) -Nobel Banş Ödülü için buyıl, 69"u bireysel, 30'u örgüt, 21 'i ortak.toplam 120başvuru yapıldığı açıklandı. Adaylar arasında, Balkanlar'da insan haklan konusunda gösterdiği gayretlerden dolayı Arnavut yazar Adem Demaci, Ortadoğu banşına katkılan nedenivie İsrail Başbakanı İzak Rabin ve Filistin Devlet Bt-şkanı Yaser Arafat gibi isimler bulunuyor. Nobel Banş Ödülü'nü bu yıl kazanacaklann ekim ayı ortalannda açıklanması bekleniyor. Baykal'a misilleme • ATİNA (AAKHP Genel Başkanj Deniz Baykal'ın Batı Traky a ziyaretine '•misilleme" amacıyla Yunan Parlamentosu"nda temsil edilen siyasi partilerden oluşan mılletvekili heyeti Gökçeada ve Bozcaada'yı ziyaret edecek. Heyetin. önce Atina'dan Dedeağaç'a geçeceği. ardından da Türkiye'ye geleceği öğrenildi. Heyetin. Gökçeada ve Bozcaada'da yaşayan Rumlar hakkında "incelemeler" y apması beklenıvor. Heyettebulunan milletvekilerinden Dimitrios Vunaços ziv aret öncesi verdiği bir demeçte. Gökçeada"nın 1923 yılına kadar Mıdilli vilayetine bağlı olduğunu belirterek "Eğer dikkat etmezsek. adalanmız Gökçeada'nın akıbetine uğra>acak"dedi. Saatte 120 binyolcukapasitesiolan 'tüpgeçiş'in 1,5 ayda taşıdığıyolcuyu, Boğaz Köprüsüancak 1yılda taşıyabiliyor... îstanbufun Tup geçıt baglantılı metrocp projesinde Cerrahpaşa Istasyonu IRTC'nin 1987de tamamladığı avan projede, tüm istasyonların ve metro hattının ayrıntılı çizimleri yer alıyor. kurtuluşu "tüp geçiş"te!...OKTAV EKİNCİ Yerel seçimlere doğru yeniden gündeme gelen 3. Boğazıçi geçişi konusunda özellikle sağ partilerin başkan adaylan "köprüden ya- na" tavırlannı koyarlarken. bunun venne raylı toplu taşıma hizmet edecek bir tüp geçı- şin daha "akılcı" olduğunu sergileyen proje ve raporlar DPT arşivlerinde "gûn ışığına" çıkmayı bekliyor. Aslında. hemen tüm ilgililerin bilgisi dahi- linde" bulunan bu proje, özellikle "köpriicii- lerin" yarattığı "tek taraflı bilgilendinne" sü- reci yüzünden kamuoyunda yeterli düze>de bilinmiyor. Oysa, tamamı 371 paftalık proje çizimi ve 168cilt rapordan oluşan. çok sayıda verli ve yabancı uzmanın 30 ay süreyieyaptıklança- lışmalarla ortaya çıkan proje. salt tüp geçişin teknik aynntılannı kapsamakla yetinmiyor. Tüp geçiş yerine. Boğaziçi'ne yeni bir köprü yapılmasının ne denli yanlış; ve "ulaşım soru- nunu yine çözemeyecek" bir seçenek olduğu- nu da, kapsamh istatistikler ve bilimsel ana- lizlerle ortaya serivor... 130 yıllık tasarı Asya ve Avrupa demiryolunu İstanbul Boğazı'nın altından bir tünelle birleştirmek düşüncesı, ilk kez 19. yüzyıl ortalannda gün- deme gelmiştı. Fransızlann 1860'larda Os- manlı De\leti"ne önerdikleri "denizaltı çelik tüneü", 1980'lerde üretjlen en son projedeki gibi Sarayburnu ıle Üsküdar-Şemsipaşa'vı birleştirmevı amaçlıyordu. 1902 yılında da Amerikalı mühendıs Fre- deric K. Strom'a. yıne demiryollannı birleş- tirmek için Amiral Ahmet Besim Paşa tara- fından bir tüp geçiş projesınin yaptınldığı bi- liniyor. Ne var kı, 20. yüzyıl boyunca tüm bu ça- balar hep "fikir projeleri" aşamasında tıka- nıyor; ve özellikle 195O'li yıllardan sonra de- miryolu politikası genel anlamda terkedilin- ce, meydan hep köprücülere kalıyor... Amaç "kitle ulaşunı" 1982'de Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nca yaptınlan ve Anadolu ile Rumeli yakalan- ndaki demiryolunu birleştirmeyı öngören bir araştırmanın sonucunda. projenın "fı- zibıl" olabilmesi için tüp geçişin sadece yüz- de 15 oranında transıt taşımacıhğa. buna karşın O o85 oranında ise"kentsel toplutaşım ihtiyacına" hizmet etmesi gerektiğı ortaya çıktı. Nitekim. 1985 yılında başlanan "Boğaz Demiryolu Tüp Geçişi ve İstanbul Metrosu" proje ve fizibılite çalışmalannda da bu oran- İaresasalındı. 23 Ocak 1985"ten 1987"nın Haziran ayına kadar süren proje çalışmalannı. kısa adı IRTC olan "İstanbul Rail/Tunnel Concul- tants" adlı bir konsonıyum gerçekleştırdi. İki Amerikan ve üç Türk firmasından olu- şan IRTC'ninbuçalışması, tüp geçiş ve met- ro sistemine ait teknik çözümleme ve hesap- lann yanı sıra İstanbuKun geneline ilişkin ulaşım etütlerini ve köprü ile tüp geçiş seçe- neklerini kıyaslayan "bilimsel analizleri" de içenyor. DPT'nin onayı var Tamamlandıklan sonra İTÜ Araştırma Merkezi"nce de bazı küçük değışıkhklerle uvgunluğuna karar verilen IRTC Projesı, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlıklannın yanı sıra DPTnin de onayını taşıyor. Nite- kim. bu nedenle. 1988 yılında Üsküdar- Ortaköy aras.na 3. köprü isteyen Dalan'la. o yıllardaki DPT uzmanlannın kamuoyuna da yansıyan çatışmasında başlıca gerekçeyi oluşturuyor. Özellikle Tarihi Yanmada'daki veraltı ar- keolojik değerlere zarar venmemesi için ol- dukça derinden geçecek bir metro tüneliyle birlikte tasarlanan Boğaz Tüp Geçiş Projesi. iki yakadakı demiryolu hatlannı Saraybur- nu-Şemsipaşa (Üsküdar) aksında birbirine bağlıyor. Ağırlıklı olarak kıtle ulaşımına hizmet edecek olan bu metro sistemi, Kocamustafa- paşa-Yenikapı (Aksaray)-Sirkeci hattını yer yer 70 m. derinden geçerek Saraybumu nok- tasında denizaltına giriyor ve Şeinsipaşa'dan sonra Üsküdar Selimiye Caddesinı yıne ye- raltından izleverek, Koşuyolu'nun altından Karacaahmete. oradan da Haydarpaşa ve Söğütlüçeşme istasyonlanna birleşiyor. Bu güzargâhın toplam uzunluğu 12,5 km. Bunun 1,8 km.'si denizde "batııma" tüp tü- nel; 2.2 km.'si açma-kapama yöntemiyle in- şa edılecek tünel: 6,6 km.'si ise delme tünel olarak projelendirilmiş durumda. Kocamustafapaşa-Yenikapı-Sirkeci- Üsküdar ve Söğütlüçeşme"de ise istasyonlar bulunuyor. IRTC'nin Demiryolu Tüp Geçişi Projesi. İstanbul'un diğer semtleriyle de kurulacak \ e yine raylı sistemleredavalı toplu taşım sis- temlenyle "bütünleşen" bir özellik taşıyor. Buna göre. örneğin Aksaray istasvonu, aynı anda Topkapı'dan gelen ve Unkapanı- Taksim-Levent yönünde hizmet veren metro hattıyla, Asya vakasından gelen Tüp Geçış- Metro hattının kesıştığı "santral istasyon" iş- leviniyükleniyor. Hızlı tramvay şebekesinin deyıne bu istas- vonda sisteme entegre olmasıyla. İstanbul'- un hemen tüm yönleriyle. raylı toplu taşım araçlanyla ulaşabilmesı de sağlanmış olu- yor... Saatte 60 bin yolcu Demiryolu Tüp Geçişi ve Metro Projesi'- nde, Adapazan'nda üretılen elektrikli banli- yö dizileri kullanılabiliyor. Çeken veçekilen vagonlarla 10'luk diziler olarak tasarlanan toplu taşım araçlan. pro- jede "2 dakika aralıklarda" sefer vapacak şe- kilde planlanmış durumda. Sistemin. bu araçlarla öngörülen taşıma kapasitesi ise "en az" saatte tek vönde 57 bin 1987'de tamamlanan Boğaz Demiryolu Tüp Geçişi Projesi, 3. köprünün "gereksiz" olduğunu kanıtlayan, kapsamlı bir fızibilite niteliği de taşıyor. İstanbul demiryolu Boğaz Tüp geçişi, Metro ve raylı taşım sistemleri Fatıh S.U. KOprûsü Ferhatpaşa MknarSinan Davutpaşa BAKIRKÖY Bakırkey ^ — Bahçslievler «.« m Şirmevter Yenfcosna ,D _ ZEYTINBURNU Cerrahpaşa Kocamustalapasa Kartatepa Işlstmedskı Hıziı Tramvay Inşaat halındskı Hızlı Tramvay Topkapı-Sırkecı Çagdaş Tramvay hattı EsKı Tönsl hattı Nostalfk Tramvay Hattı BOĞAZİÇİ TÜP GEÇIT HATTI TopkapM Levsnt Metro hattı Mevcut Domıryolu Hattı IIIImIIIIIIIII yolcu düzeyinde. Yani, çift yönde. günde yaklaşık 1 milvon kişi, en çok 10 dakikada Boğazıçıni geçmış olacak; ve örneğin Pen- dik'ten Aksaraya yaklaşık 30 dakika, Tak- sim'e ise 40 dakikada ulaşılabılecek. 3. köpriiyü "gereksiz" kılıvor 3. köpriiyü savunanlar. tüp geçişin sadece raylı sisteme dayandığını. bu nedenle oto ge- çişi için doğan gereksinmeyi karşılamadığını söylerlerken. IRTC'nin fizibilitesi bunun tam tersi sonuçlan olanca açıklığıyla ortaya seriyor. 650 milvon dolara malolacağı hesaplanan Tüp geçişin 1,5 ay içinde taşıdığı yolcuyu. 1. Boğaziçi Köprüsü ancak 1 yüda taşıyabili- yor. Bu da, binnci yılın sonunda Tüp geçişle köprünün maliyetlerinin "eşitlendiği" anla- mına geliyor ve köprülerden toplu taşım yü- künün alınması sonucunda. üçüncü bir köp- rüv ü tamamen "gereksiz" kılıyor. Ote vandan. İstanbul'daki her iki köprü- nün de aslında insan yerine "araçların" ta- şınmasına hizmet ettıği. yine IRTC projesı- nin fızıbılıtesinde aynntılı olarak açıklanı- vor. Örneğin, 1. köprünün ılk iki yıllık hizmet dönemı içinde Boğazı geçen taşıt sayısı %200 artarken, yolcu sayısındaki artış oranı sadece %4 kadar. Benzer şekilde, Fatih Köprüsü'nden sonra yine Boğazı geçen taşıt sayısı %1180 artarken, yolcu artışı ancak %170'eçıkabiiıyor. Bunun yanı sıra DİE yayınlanna göre de. 1992 vılmda 1. köprüden geçen araç sayısı. 1991 "e göre %19 oranında yükselirken. Fa- tih Köprüsü'ndeki v ükselme oranı da sadece %2. Yani. venı bir köprü. özellikle kuzeye doğru uzaklaşıldıkça. sanıldığı gibi "trafik )ükünü" almıvor... Tek çözüm: Tüp geçiş İstanbul'da. bugünkü "köprülere bağımlı" ulaşım düzeni içerisinde, kenttekı tüm y olcu- luklann y ü/de 73'ü.45 dakikadan fazla sürü- vor. Bunun getirdiği iş ve üretkenlik kaybı ise Tüp geçişin maliyetinin çok üzerinde ve "sürekli yükselen" bir ekonomik zarar anla- mına da geliyor. Bütün bu hesaplar ve değerlendirmeler, İstanbul'un hem toplu ulaşım sorununu kö- künden çözecek. hem de kentin doğal ve ta- rihsel kimliğinin köprüler ve oto-yollarla yok edilmesinin önüne geçecek tek seçene- ğin."Deminolu Tüp Geçiş ve Metro Şebeke- si" olduğunu gösterivor. Bu nedenlerle. "Köprii mutlaka gerekiyor" şekhndeki tüm görüşler. ya açık bir "bilgisiz- likten" ve yüzeysel gözlemlerden: va da İs- tanbul'u bilerek ve isteyerek" yağmalamak nıyetlerinden kaynaklanıyor... Yürekgözünüaçtı/EnelHak'dedi•7- allac gerek yaşam. gerekse düşüncesi ıtıbanyla kararlı vebelirginbiryolizle- miştir. Kur'an'dan hareketle iç gözlem vöntemini kullanarak Allah'a ulaşmak isteyen düşünürün bu vöntem vedokt- rinle ne ölçüde İslamla uyum içinde ol- duğu vüzyıllardan beri tartışılmıştır. Hallac'ın yürekten inanan bir Müslüman olduğu hu- susu tartışılamaz. Doktrininde ana kaynak Kur'an'dır. Hz. Muhammed'in vahiy yöntemiyle Allah'a ulaşmak istemesinin Müslümanlıkla bağdaşıp bağdaşmaması te- mel sorundur. Bir peygamber olmadığına göre vahıyle, yani bu tür ıç gözlemle Tannsal ira- deyle iletişim kurması genel Müslüman inanca göre müm- kün değildir. Geleneksel Sünnı Müslüman anlayışta Kur'an'- ın ezberlenmesi. vecd içinde ibadet edilmesi sıradan bir Müslüman için yeterlidir. Oysa Hallac'a göre insanlann derine. öze inmeleri gerekir. Hallac, doktrinini kurarken sıradan Sufiler gibi çile ve du- rağanhk içinde kalmamıştır. O, fıkıh ve hadis ilmini incele- miş. antik Yunan felsefesine girmiş; Sünnı. Şii bilim adam- lannın eserlerini okuyarak bir sonuca varmıştır. Hallac'a göre Kur'an-ı Ke- rim'de insan yürektir, gönül- dür. Dış görünümüyle (zahi- ren) çamurdan bir vazo gibı- dir; fanidir, maddı bir zarfa büriinmüştür. Oysa iç yapısı (batın) kalb (yürek) olarak kendını göstenr. Her şeyi yü- rek düzenler, dış yapı yüreğin güdümündedir. Yürek ruha nefes venr. Ruh. insanı maddı alemin üzerine çıkartır. Hallac'a göre beden maddi Anadolu Hallac-ı I^laııı.sııı* Prof. Dr. Niyazi Öktem sonucudur. Başka bir anlatımla "ira- de-i külliye" ıle "irade-i cüziye" arası- ndaki iletişim. akla davalı benzerlikte kaynağını bulmaktadır. Hallac'a göre benzerlik. Allah'ın tüm sıfatlannın insanda da mevcut ol- masındadır. Allah bilımdır. akıldır. güçtür. sevgıdir. bağışlamadır. kut- sallıktır, güzellıktir. ihtışamdır... İnsanda da bu sıfatlar mevcuttur. An- cak insanın bu sıfatlara sahip olabil- mesi için gönül ve vürek gözünü aça- bılmesı gerekir. Yetkınleşme arzusu içinde olan insan. ancak bu sıfatlara gelebilir. Benzer bir vorumu Platon'- da da görmek söz konusudur. Allah. Hallac'a göre gizli bir hazinedir; kendısellıkle onu tanı- mak mümkün değildir. İnsanoğlu ancak Onun sıfat- lannı tanıyabilir. O. esırgevendir, bağışlayandır. Allah'ın 99 sıfatının olduğu hususu İslam din biliminde kabul edilmıştir. Hallac da aynı şeyı söylemektedir. Ölümün- den sonra insanı bekleyenakıbetınneolacağıhususunda İslam anlayışı. cennet ve cehennem vaptınmını getir- mektedir. Hallac bu tür bir yaptınmla ilgılenmemekte- dır. Onemli olan Tannsal birlik. bütün- lüktür. Hallac'a göre dinde ritüel. hakikate allaC a gOre maddenin nedensellik götüren yoldur. Dinin irinrlp Vaian in<;an tııt^aVtir MnHHpvi esas amacı; hakıkati. ıçınae Kaıan insan mısaKiır. jvıaaaeyı d o g r u > u adili a h l a k h aşıp mana evrenine ulaşmak gerekir. Akıl, maddenin rehberidir. Mananın, ruhun rehberi vürektir. 'Y' T" ğ—ğ JL A a ılışkilerzıncıri içindedir. Nedensellik bağı bu maddi ilış- kiler zincırinin temel kurahdır. Madde, insanı bu dün- yanın nesneleri içine atmaktadır. Maddenin nedensellik ilişkileri içinde kalan insan tutsaktır. Madde\i aşıp mana ev renine ulaşmak gerekir. Akıl. maddenin rehbe- ridir. Mananın, ruhun rehberi yürektir. Bu rehber in- sanı Tann katına ulaştınr. maddenin tutsaklığından kurtanr. özgürleştirir. insanın maddeden annıp saflaş- ması, yüreğinin sesi- ni dinlemesi gerekir. Yürek. güzelliğinin tanınması için Al- lah ın özel olarak yarattığı bir or- gandır. Ona yol gös- teren ilimdir. Yüre- ğinden egoist duy- gulan atarak. ancak iyiye, güzele ulaşıla- bilir. Burada yürek ona yol gösterecek- tir. Vesvese. > üreğin gözünü bulandınr. Cehalet. insanı Tann'yı tanımaktan uzaklaştınr. Yürekle akıl birbinnı tamamlamalıdır. Hallac Kur'an'ın akla dayalı temel il- kelerini benimsemış, ancak _\ üreğe ağırlık tanımıştır. Bilindiği gibi İslam anlavışına göre Allah. insanı ken- dine benzer bir şekilde yaratrnıştır. Hadis kaynaklı bu inanış değişık okullarda değişik birperspektifiçinde yo- rumlanmıştır. Örneğin Mutezileye göre Allah külli bir akıldır: insanın akıl sahibi olması, O'na benzemesınin olanı keşfetmektir. Riya, ahlaksızlık. na- mussuzluk yapan in- san istediği kadar ritü- ele uysun. o günah- kardır. Ahlakh kişi, dürüst ve namuslu davranan mümin, rıtüele uymasa dahi Allah'ın gözünde makbul biri olabilir. Niyet, edimden önemlidir; manen ritüele uyma. şeklen ibadet etmeden önemlidir; bılim. bireysel akıldan güçlü- dür; umut, kaygıdan evladır; anlamak. bilmekten güzel- dir: dostluk göstermek, kabuğuna çekilmekten. kararsız kalmaktan yücedir; sevmek, inanmaktan daha iyidir. sözleri Hallaca düşünce için adeta bir tür ibadettir. Hal- lac'a göre ağzın çalkalanması samimiyete gitmenin yolu- dur. Burna su çekmek, kibirlilik ve azameti reddetmek- tır. Niyet etmek. Allah'ı görmektır. Ayakta dunmak, Allah'ın bütünlüğü içine girmektir. Rüku. Allah'ın gü- cüne sığınmaktır. Tekrar kalkıldığında sonsuzluk bize y aklaşır. Göriilüyor ki aptes v e namazda v erine getirilen hareketlerin her biri insanı yetkinleştirmek, Allah'a vaklaştırmak için sembolik nıtelik taşıyan edimlerdir. Özetle. İslamın beş şartıyla ilgili olarak Hallac şöyle demektedir: Besmele her şeyden önce gelir. Bununla. Allah'ın tekliği; Muhammed'in. O'nun resulü olduğu vurgulanmaktadır. Ancak çok sık tekrarlanmasında bir anlam yoktur. Oruda kalmamak. yüreğin bakışını aç- mak gerekir. Anlamak. okumak. kavramak lazımdır. Sabahtan akşama kadar "besmele çekmek" yerine Al- lah'a yaklaşmak için yapılan gönül. yürek veakıl çalış- ması daha anlamlıdır. Hallac'ın yapıtları Hallac'ın v apıtlan üç ait altında toplanmıştır. Bunla- nn adı Rivayat (Rivayetler). Tavvasın ve Hallac Di- vam'dır. Yapıtlarkendisinden sonra İbni Bakuye tarafı- ndan bir araya getirilmiştir. Bir araya getirilmesınde et- rafında bulunan insanlann ve oğullann şahitliği ölçüt kabul edilmiştir. Daha sonra Wasiti ve Faris. eldeki tüm yazmalanru gözden geçirerek bugün Hallac Külliyatı oiarak kabul edilen kitaplann çağırruza gelmesinde öncülük etmişlerdir. Hallac. Rivayetler adlı yapıtında hadislerden hare- ketle yorumlar yapmaktadır. Hallac Divanı. adından da anlaşıldığı gibi şiirler ve kutsallığa ilişkin sözlerden oluşan bir kitaptır. Tavvasin'de ise derinlemesine olarak teolojik konular ele alınmıştır. Hallac'ın felsefe ve metodu Tavvasin'de belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Tavvasin, Hallac"ın son döneminin vapıtıdır. Suçlanmasında. bu yapıtta yazdıklannın da etkisi vardır. Tav\asin, sırlann açı- klanması anlam ve bağlamında bir yapıttır. Burada Mutezile akımına karşı çıkmıştır. irBu çalışma kısa zaman içinde "Anadolu Aleviliği'- nin Düşünsel Kökeni - Hallac 'ı Mansur" adı altında An! Yavınları tarafından vavımlanacaktır. BİTTİ