Katalog

SAYFA CUMHURİYET 8 ARALIK 1994 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER sinin demagojisi Prof. B f ülli, Osmanlijja, re-' formlar görmüştür: lkti- dan, semavifikten (gök- sellikten) çıkanp bir yer- yüzü gücüne dayatan (1807 Sened-i lttifakı); iktidarı. yeryüzünün kimi insan hakla- nyla bağîayan (1839 Tanzimatı); iktida- ra, bir yeryüzü gücü olan halkı ortak kı- lan (1876 Meşrutiyeti); ortaklıktaki halk payım çoğaltan (1908 Ikinci Meşrutiye- ti)... ««« Ve sonunda. kurtuluşu. her şeyi, ulu- sun •azim ve karanna' baglayarak. 'Ku- vayi Milliye'yi âmiL, irade-i miiliyeyi hâ- Idm' kılan ve 'âsri bir heyet-i içtimaiye'' olmayı amaçlayan (Türk devrimi) (Mus- tafa Kemal Atatürk ile başlayan -süren- sürecek olan 1919 ve ötesi devinimle- ri)... Osmanlı dönemi reformlanna karşın, hem iktidar, hem toplum, derinliklerin- de ve özünde, yine de tannsallıkla. As- yailikle. Arabilikle nitelidir. Iktidan. bütün boyutlanyla gerçekten yeryüzü olgusu kılan: bunun için de top- lumu, gerçekte laikleştirerek, 'âsri bir heyet-i içtimaiye' olma (kanah) içine so- kan; insanı, 'semavi', hemdeeskileşmiş (arkaikleşmiş) postülalar yerine, 'us ve bilim' verilerine dayalı 'çağdaş' bir at- mosfer ve öze kavuşturan, 1919 ilkele- ri ve devinimleridir: Kılık-kıyafet-alfa- be-kendi üstünde (fevkınde) başka bir güç tanımayan Meclis (hızla Meclis hü- kümeti, yan parlamenter kabine hükü- meti) evrelerini yaratan kimdir? Bunu unutmamak gerekir. Bu devrimci, önce saltanatı kaldıran; sonra hilafeti de kaldınp eğitim birligi- nin kuruldugu şeyhsiz-şıhsız-tarikatsız- agavatsız bir çagdaşiıga yönelmiş reji- min kurucusu -geliştiricisi- koruyucusu olan Mustafa Kemal Atatürk'tür. s 0 p E B AlOlf BAMUCH.IK SUPER ELECTRONIC TELE-İŞLEM SÜPER ŞUBE SÜPER HİZMET YETKİLİSİ TELECARO TtCARl TELECARO uNrvERsmr TELECARD CENÇTELECARD FERDİ KREDt OfTOMOBll. KREDİSİ KONUT KREDİSİ KONUT GELİŞTİRME KREDİSİ DOZENLİ ÖDEMELER 0T0MATİK ÖDEME STS SEYAHAT ÇEKİ 1994 YAPl KREDİ'NİN 50.YIL1 TELEFON, ELEKTRİK, SU, DOGALGAZ FATURA ÖDEMELERİNlZ İÇİN BİR,İKİ,t t t t t t UÇBUYUK KOLAYLIK.Yapı Kredi'nin sunduğu bu büyük koiaylıklardan yararlanmak için, size en yakın Yapı Kredi Şubesi'ne gelip, Süper Hizmet Yetkiiisi'yle görüşmeniz, Telecard'ınız yoksa, hemen bir Telecard sahibi olmanız ve tek bir talimat vermeniz yeterlidir. - B İ R - 0T0BANKA ALOBANKA TELESERVİS TELEKASA TELE-ALIŞVERİŞ TELE-FİRMA TELE24 BORDRO KASA24 HİSSE SENEDİ KREDİSt VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMET MENKUL DEĞERLER SİCORTA VVORLDCARO UNIVERSITY VVORLDCARD BUSINESS CARD EKSPRES KREDİ KREDİLİ MEVDUAT HESABI KREDİLİ TİCARİ HESAP SERBESTVADELİ MEVDUAT HESABI SÛPER VADELİ MEVDUAT HESABI SUPERCARD SÜPERÇEK SÜPERHESAP OTOMATİK I Telefon, elektrik, su, doğalgaz fatura ödemeleriniz ÖDEME I için. Otomatik ödeme kolaylığından yararlanabilirsiniz. Yapı Kredi'ye vereceğiniz bir talimatla, faturalannızın tutarı her ay hesabınızdan alınarak, ödemeleriniz Yapı Kredi tarafmdan. sizin adınıza otomatik olarak yapılır. - İ K İ - TELE24) Telefon, elektrik, su, doğalgaz faturalarınızı, Türkiye'nin dört bir yanındaki yüzlerce noktada hizmet veren Tele24'lerden, günün 24 saati, Telecard'ınızla ödeyebilirsiniz. Ödemenizi VVorldcard'ınızla, kredi kartı hesabınızdan da yapabilirsiniz. Ödemeniz sırasında hangi tuşa basacağınızı, ödeme işlemini nasıl yapacağınızı, Tele24 ekranından adım adım görerek, ödemenizi kolayca gerçekleştirirsiniz. -uç- AloBanka Ç A Ğ D A Ş K O L A Y O U V E N L Telefon, elektrik, su, doğalgaz faturalarınızı AloBanka'dan, günün 24 saati, bir telefonla ödeyebilirsiniz. AloBanka'da, diğer tüm işlemlerde olduğu gibi, fatura ödeme işlemi de telefonun tuşlarına dokunarak yapılır. Telefon, elektrik, su, doğalgaz fatura ödemeleriniz için, bulunduğunuz şehrin AloBanka numarasını* tuşlamanızdan sonra, AloBanka. yapmanız gereken işlemlerde size adım adım yol gösterir. Faturalannızı AloBanka'dan ödeyebilmeniz için gerekli olan AloBanka erişim numaranız ve şifreniz. Süper Hizmet Yetkilisi'ne yapacağmız başvurudan sonra, en kısa sürede adresinize gönderilecektir. Sizde gelin Yapı Kredi'ye, Süper Hizmet Yetkilisiyle görüşün, Yapı Kredi farkını yaşamaya başiayın. Burası Yapı Kredi. Fark burada. YAPI^CKREDi "hizmette sınır yoktur" • AloBankayı Istanbulda (212) 280 01 01. Izmirde (232) 480 01 01. Ankarada (312) 480 01 01. Adanada (322) 359 01 01. Burşa da (224) 221 01 01. Cazıantepte (342) 231 01 01. Mersınde (324) 238 01 01. Antalyada (242) 248 01 01. Eskışehırde (222) 221 01 01. Samsunda (362) 432 01 01. Trabzonda (462) 326 01 01. Konyada (332) 353 01 01. Kayserıde (352) 231 01 01. Balıkesır'de (266) 244 01 01. Aydında (256) 214 01 01. Kocaelıde (262) 322 01 01. Dıyarbakırda (412) 224 01 01den arayabilirsiniz. • Istanbullular telefon. elektrik (AKTAŞ) ve su faturalarıni: Ankaralılar telefon ve doğalgaz faturalarını; Izmlrlllcr telefon ve elektrik faturalarını: Bursalılır telefon ve su faturalarını. Adana. Adapazarı. Antakya. Antalya. Aydın. Ayvalık. Balıkeslr. Bandırma. Ceyhan. Dlyarbakır. Edremlt. Elazıj}. Esklşehlr. Gaılantep. Isparta. Iskenderun. Izmlt. Kayscrl. Konya Kujadası. Mcrsln. Nazllll. Samsun. Slllfke. Sivas. Sökc. Tarsus ve Trabzonlular telefon faturalarını. Otomatik ûdeme ıle. Tele24 lerden ya da (AloBanka nın hizmet verdıgi ıllerde) AloBanka'dan odeyebilirler. Bir başka deyişle Türk devrimi ve Mustafa Kemal, bir 'aydınlanma ça- ğı'dır: Türkiye'ye. eskil (arkaik) karan- lıklara karşı bir us ve bilim aydinlıgı ıle ışıldayan dönemi açmaçağıdır. Yeniden doguş. böyle olmuştur. Doğuşun postü- lası ve izleyeceği süreç açıktır: semavi- likten. yeryüzünelige inmek; yeryüzülü- ğün us ve bilim verilerine dayalı, fakat vicdanın inanç ve ibadet özgürlüğüne açılımlı, kültür bağımsızlıgi ile niteli, serbest bir yaşam üslubu... Neden, böyle bir yaşam (asri- lik) üslubu? Çünkü ülkemiz, iş- gal altındadır, emperyalizme par- sellenmiştir. Ve çünkü ülkemiz. zamanındaateşli silahlardaki ge- lişimin yarattigı yeni ordu düze- nine uzak kalmıştır. Ticaret ve sı- nai üretim merkezleri olan 'Burg'lardaki (kentlerdeki)dina- mik kentsoyluyu (burjuvayı) ya- ratamamıştır. Bu yeni dinamigın, önce kralİa birleşip feodaliteyi; sonra da halka, zamanına göre geniş haklar. mülkiyet garantile- ri sunarak 'merkezsel krallığın tekçi sultasını antlama' dev rimi- ni başaramamıştır; zihinlerin. zihniyetlerin, beşikten mezara kadar bütün yeryüzü yaşam iliş- kilerinin veüsluplannın. us ve bi- lim verileri üzerinde özgürlükçü ve sosyal adaletli aydınlık anla- yışını kavrayamamtştır. Öyle ise şimdi artık yapılacak olan açıklık kazanmıştır: Parsel- lenip bölünmeye karşı antiişgal- cilik, 'tek'in sultasina karşı anti- otokrasicilik, zıhinlen de yoksul- luğun tesellisi olan uhreviyetçi- likten kurtancı bir antiteokrasici- likle laisizm... Her yönden ba- ğımsızlık, kültür çağdaşltğı ile niteli bir devinimler zinciri... Mustafa Kemal ve Gazi Ata- türk dünyası budur: Semavilipin degil, vicdanın da özgürlügünü içeren uygar-çagdaş-laik devle- tini-toplumunu-insanını kapsa- yanbirdünya... Budünya,özgür- lüklerin tümünün; demokrasiyi oluşturan, insanlan birbirine bag- layan kurumlann -kuralların- etiklerin ve estetiklerin hepsinın etkililiğine, etkinligine. egemen- ligine halel gelmemesi dünyası- dır. Bu felsefenin ırkçılıga ve se- mavilige dayalı bir otoritarya- nizmle kaldınlmasına karşıtlıgı vardır. Bu karşıtlık; demokrasi- nin, kesin olarak uyulması gere- ken dengelerini oluşturur. Bu dengeler içindedir ki insanin inançlan. tapınmalan. siyasal yegleme ayrımlıhklan. iktidara giden yollara katılması. muhale- fette kaldıgı zaman da bir daha- ki seçimde, gelecegin iktidan ol- mak üzere serbestçe etkinlikler- de bulunması olanaklan yaşaya- bilir. Bunlan, yasalarda-anayasa- larda, uluslar üstü belgelerde, yargısal ve bilimsel bütün üreti- lerde bulabiliriz. Kısacası dünyanın birçok ye- rinde, demokrasiye sıgmayan et- nik-dinsel akımlar. devinimler vardır. Bunlar. demokrasiye sıg- madıklan halde. bir demokrasi içinde, bunların, yine de söz. bir- leşip örgütlenme, birleşik düşün- lerini eyleme vurma haklan \ar- dır ve onların haklara sahıp olma haklan da demokratik yaşamın birgeregidir. Yalnız. bu konu. ya- ni haklann boyutu, genişligi (vü- sati), içerigi sorunu. nazik bir ko- nudur. Nezaket nerededir? Şuradadır; bunlar, bir durum- da haklarına 'demokrasiyi tah- rip' ölçülerine kadar geniş ve sonsuz bir boyut katarlar. Bir baş- ka açıya geçince de yönetimler, bu haklann önüne, aşılmaz en- gellerkoyarak haklan işlemez kı- labilirler. Hatta bu ikinci durum, toplumun 'kendi nefsini korunıa" gereginin zorunlu boyutlanna ka- dar uzar. Çık işin içinden çıkabi- lirsen! Biryanda. bırdemokrası- de 'haklann genişligi (vüsati)' ko- nusu, öbür yanda toplumun ken- di nefsini koruma konusu! Ama tasalanmayın. bir "kon- sensüsdemokrastsi'nde bunun da kuramı vardır: her şeyin, 'sosyal pakt içreliğT kuramı... Heryeğ- îeme ve yapımın. kendi meşrulu- gunu. 'sosyal pakt' içindelikte bulması kuramı... Buna göre; de- mokrasi. birleşik bir yaşam üslu- budur; içinde. kendi oyulumunu dolduran, kendi ezeli ve ebedi kurumlan. kuralları. etikleri. es- tetikleri, kategorilerı, davranış, ta\ır alış ve tavir koyuş üslupla- n, nezaketleri vardır. Bunlann, somutluklannı da yasalarda -ana- yasada- ulusüstü belgelerde-ulu- sal ve ulusüstü yargı ve bilim iç- tihatlannda arar ve buluruz. Böylece. demokrasinin kendi- si ve onun içinde, toplumdan, onun devletinden, onun siyasal organlanndan isteme (talep et- me) hakkı olarak dogan özgür- lükler ve haklar arasında. 'bizzat demokrasiyi tahrip etme hak- kı'nin yer alamayacagı gerçegi ortaya çıkmış olur. Ve böyle olunca, Galatasaray Üniversitesi'ndeki degerli biryö- neticinin, tekkelerin-zaviyelerin- tarikatlann, meşruluk kazanarak ortayaçıkmasını ileri sürmesinin de ne konsensüs demokrasisine ne de laiklige sıgmayacagı gerçe- ği kolayca anlaşılır; böyle bir sa- vın, tarihimizin yarattıgı sosyal paktımız içinde olmadıgı, kolay- ca görünür. Ozetle: "Madem demokrasi var, her talep (densizlikler) de var" denemez. Her istem ve is- tenç, 'sosyal pakt içreliği' ile ge- çerlilik kazanir. Gerisi, 'laik de- mokrasiyi yıkma hakkı'' olur ki bu da demokrasinin demagojisidir.. PENCERE 'Kahraman Şerifin GMişi... Çoğumuz yineleyip duruyorduk: "Bize de bir Antonio di Pietro gerek..." Kimdi 'di Pietro^.. Bir Italyan savcısıydı, ülkede uzunyıllardan beri yaşa- nan yolsuzlukların oluşturduğu kördüğümün ipucunu yakaladıktan sonra peşini bırakmamış, hertürlü pisliğin üstüne gözükara yürümüştü. Kirli düzende 'temiz eller operasyonu', vaktiyle italya'da iktidar koltuklarına otur- muş çoğu ünlü politikacıyı silip süpürmüş, partilerin canına okumuştu. italya'da her şey 'sil baştan'dı. Diyorduk ki: "Ah, bizde de böyle bir savcı çıksa da Türkiye'yi baş- tan sona temizlese..." Hollyvvood filmlerinden alışmışızdır; kanunsuzluğun kol gezdiği kasabaya bir 'yalnız kovboy' gelir, halkın di- leğiyle şerif madalyasını göğsüne takar, hırsızın, uğur- suzun köküne kibrii suyu eker; filmin sonunda 'sen sağ, ben selamet' büyük bir mutluluk duygusuna kavuşuruz. Di Pietro, gözümüzde bir kahraman kovboydu. • Bir savcı, sanığı sorgular.. Sistemi değil. Bir yargıç, sanığı yargılar.. Düzeni değil. İtalya'da Antonio di Pietro ve takımı, yolsuzluk, uğur- suzluk, rüşvet ve hırsızlıkların üstüne yürüdüler. Geç- mişte ne varsa kirlenmişti. Tuhaf şey!.. Yalnız eski komünistler pisliğe bulanmamışlardı. Çünkü ortada ve sağda odaklanan eski partilerin politikacıları, ömür bo- yu süren koalisyonlarla komünistlerin iktidara tırman- malarını engellemişlerdi. Vaktiyle Avrupa'nın en güçlü komünist partisi sayılan italyan Komünist Partisi' bu yüzden mi, temiz kalmıştı?.. 'Temiz eller operasyonu'nun ardından ülkede siyasal yaşam yeniden bozulup kuruluyordu. Eskiler çürümüş- tü, savcılar çürük elmaları ayıklıyorlardı; ama, yeniler kimdi? italya'nın karmaşık siyasal görüntüsünün ardın- da 'sağ' ile 'sol' örgütlenmenin mekanizmaları yeniden kuruldu. Solunbaşını, eski komünistler çekiyordu; sağın başında SİJvio Berlusconi vardı. Berlusconi, 'medya kralı' idi; üç tetevizyonu, bir dizi şirketi, futbol takımı, sü- permarket zinciriyle donatılmış imparatorluğunda, siya- sal iktidarı ele geçirmek için seferberlik ilan etti; neofa- şistlerle ve italya'nın kuzeyinde ağırlıklı olan ayrılıkçılar- la işbirliği yaparak seçimleri kazandı. Eski hamam eski tas, yalnız tellaklar mı değişmişti?.. "İtalya'da artık demokrasi yok, medyakrasi var'' di- yenler haklı mı idiler?.. Berlusconi'nin 'Forza İtalia'sma 'şirket partisi' deni- yordu; lider açık sözlüydü: "Bir ülkeyi yönetmenin, her yönden bir şirketi yönet- mekle özdeş olduğunu düşünüyorum." • Savcı Antonio di Pietro, çok kısa sürede, kendisini Başbakan'ın karşısında buldu; göz açıp kapayıncaya ka- dar bir zaman geçmeden, Berlusconi'nin yolsuzlukları ve pislikleri gündeme giriverdi. Sonuç: Di Pietro'nun görevinden istifa ettiğini dünkü gazete- ler yazıyorlardı. Savcı ne diyordu: "Beni kullandılar, beni küstürdüler, her gün adıma le- ke sürmeye çalışıyorlar, herşeyi eskiitaline döndürmek istiyorlar, haysiyetli ve namuslu bir insan olarak yapa- cak başka şeyim yok, lütfen istifamı kabul edin." Evet, bir savcı yolsuzlukların üstüne yürür, ama düze- ni değiştiremez; oysa İtalya'nın bunalımı çok daha de- rindedir; solun lideri Ochetto, medya kralı ve şirket par- tisinin önderi Berlusconi için şöyle diyor: "Böyle bir kişinin aday olması, Amerika ve öteki çoğu Batı demokrasilerinde yasaklanırdı." Türkiye'ye bir Antonio di Pietro gerek mi bilemem; ama, köklü demokrasi gereğinde en küçük bir kuşku yok... İMZA GÜNÜ ORHAN PAMUK kitaplarını imzalıyor. 10 Aralık 1994 Cumartesi saat: 16.00-19.00 ARION KİTABEVİ / Taksim Tel: 252 41 86 Fax: 243 00 33 ARION'DAN SEÇTİKLERİMİZ Fiyatı 125 bin Fiyatı 125 bin Fiyatı 125 bin Fıyatı 110 bin BENİM OĞLUM-BİR EROİNMAN/Eı/e/yne Buchman /130.000 BABAM ÖLDÜĞÜNDE AĞLAMA0IM//ns Ga/ey/150.000 EĞİTİM ÜZERİNE MEKTUPUR/J/ddu Krishnamurtı/65.000 YETENEKLİ ÇOCUĞUN DRAMIM//ce M/7/er/85.000 SOMALİ-'BİR HALK ÖLÜYOR"/Wa/ferM/cWer/95.000 BENİMLE SON DEFA DANS EDER MİSİNİZ?/Knfon D/nçmen/65.000 KAOINLAR/Charfes Bukowskin 75.000 ARION YAYINEVİ Babıali Cad. No. 8 Cağaloğlu/Istanbul Tel.: (212) 527 81 77 - Faks: (212) 526 38 71