Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 ARALIK 1994 ÇARŞAMBA OLAYLAR VE GORUŞLER Kurucu meclis Anayasalann kısa süreli kurucu meclislerce hazırlanarak halk oylamasına sunulması dünyada birçok ülkede uygulanagelmiş bir yöntemdir. Asıl yasama meclisi ya da meclislen, kurucu meclisçe hazırlanan anayasaya göre yapılan genel seçim sonucu oluşmuştur. Prof. Dr. BEDÎ N. FE YZİOGLU 1 982 Anayasası'nın değiş- tirilmesi için Türkiye Bü- yük Mıllet Meclisi'nce oluşturulan partilerarası komisyonun, anayasanın hükümlerinin değiştiril- mesi ve ülkenin çağdaş., özgürlükçü bir demokrasiye kavu$abilmesı için yaptığı hazırlık çalışmalan bir sonu- ca ulaşamamıştır. Son kez hükümet- çe Meclis'e sunulan demokratikleş- me kanun tasansının dahi aynen tas- vip ve tasdik edilebiImesi şüpheli gö- zükmektedir. Kısaca. 1982 Anayasası'nın değiş- tirilmesi gereğinde hemen bütün par- tilerce \e öbür sosyal kuruluşlarca görüş birliği bulunduğu halde, bu de- ğişikliğin hangi hükümlerde yapıl- ması hususunda bir sonuca vanlama- maktadır. Zira, Meclis'teki her parti, soruna kendi yaran yönünden bak- makta ve bir tiirlü sonuca ulaşılama- maktadır. 1924 Anayasası. Türkiye Cumhu- riyeti'nin asıl kuruluş anayasası kabul cdilirse, şimdiyekadarbu anayasanın bütünüyledeğiştirilmesi,ancak 1960 ve 1980 askeri harekâtları sonucun- da kurulan iki geçici meclis eli ile ya- pılabilmiştir. V'akıa. bu iki geçici meclisin unvanlan, kuruluş şekilleri. o meclislerdeki asker ve sivil kanat- ların yetkileri arasında büyük farklar vardır. 1961 Kurucu Meclisi; Temsilciler Meclisi ile Milli Birlik Komite- si'nden oluşmuştur. Temsilciler Mec- lisi; kısmen partiler, kısmen üniver- siteler ve değişik mesleksel kuruluş- larca tam bir serbestlikle seçilmiş ki- şilerden oluşmuştu. 198 l"de oluşturulan Danışma Mec- lisi ise tamamen Milli Güvenlik Kon- seyi tarafından belirlenen üyelerden meydana gelmişti. 1961 Kurucu Meclisi'nde iki meclisçe farklı karar alındığında anlaşmazlık müşterek ko- misyonca halledilir iken 1981'de son söz daima Milli Güvenlik Konse- vi'nin olmuştur. Bu iki meclisçe kabul edilen iki anayasa arasında da çok büyük fark- lar vardır. O derecede ki 1961 Ana- yasası, demokrasi ve sosyal haklar açısından bazılarınca Türkiye için fazla geniş, fazla özgürlükçü bulun- muştur. Bu nedenledır ki 12 Mart 1971 müdahalesindensonra 1488sa- vılı kanunla 1961 Anayasası, özgür- İükçü kimliğini bozan ilk değişiklığe uğramıştır. Buanlayışındaetkisiyle 1982 Ana- yasası'na siyasal-sosyal hak \e öz- gürlükler açısından kısıtlayıcı hü- kümfer konulmuştur. Asiında 1961 Anayasası. ilk şekli ile bugün bile mumla aranmaktadır. lşte, uzunca bir süreden beri, Tür- kiye Büyük Millet Meclisi'nce, oluş- turulan partilerarası komisyon, vü- rürlükteki 1982 Anayasasfnı daha demokratik, daha özgürlükçü, daha çağdaş bir şekle getirmek için çalış- malar yapmış, ama yukarıda da be- lirttigim gibi, bir sonuca ulaşamamış- tır. Bu nedenle "1982 Anayasası'nın yerineçağdaş yeni bir anayasa \apıla- bilmesi için daha başka çöziim \olla- n düşüniilemez ıtıi" sorusu tartışma- ya açılmıştır. Anayasalann kısa süreli kurucu meclislerce hazırlanarak halk oyla- masına sunulması dünyada birçok ül- kede uygulanagelmiş bir yöntemdir. Asıl yasama meclisi ya da meclisle- ri, kurucu meclisçe hazırlanan anaya- saya göre yapılan genel seçim sonu- cu oluşmuştur. Bizde, kurucu meclis sözü, askeri harekâtları anımsattığı için pek sem- pati ile karşılanmamaktadır. Ne varki kurucu meclisin, TBMM'de kabul edilen özel bir kanunla doğrudan si- \ illerin bir girişimiyle oluşmasını is- temek ve beklemek de elbette müm- kündür. Denilebilir kı TBMM. bir kurucu meclis kurulması için özel bir vasaçı- karacağına. "anavasayı doğrudan kendisi değiştirmeyi' tercih edebilir. Bu görüş, elbette daha kısa \e da- ha çabuk sonuca,vardıracak yoldur. Fakat ne yazık ki bu yol bir sonuca ulaşamamaktadır. Yanız, halen görevde olan Meclis değil, 1982'den beri oluşan. üç mec- lis, kendi 'içtüzüğünü'dahiyenıleye- memiştir. 1982 Anayasası'nın değişikliği için son iki yıldır yapılan çalışmalar da bir sonuca ulaşamamıştır. Vaktinde (yani 1996'da) ya da erken (1995'te) vapılacak yeni bir genel seçimleolu- şacak TBMM'nin de anayasaya çağ- daş şekil verecek bir değişiklikte ba- şarılı olması pek kolay görünmemek- tedir. Jşte bu nedenle siv illerin. yani hal- kın kararı ile bir kurucu meclis seçi- mı girişimine dayalı çağdaş bir ana- yasa vapılmasını tartışmaya açmak istiyoruz. Yeni kurucu meclisin nasıl oluşma- sı gerekeceği hususunda birçok seçe- nek (alternatif) öngörülebilir. İlk ve partilerce belki en kolay ka- bul edilecek şekıl. vapılacak ilk ge- nel seçimdeoluşacak TBMM'nin bir kurucu meclis sıfatını alması ve sü- resinin bir yıl ile sınırlanması; esas görevinin yeni anayasavı ve Seçim Kanunu"nuengeç9-IOa> içındeha- zırlav ıp referanduma sunması; 2-3 a\ içinde yeni anayasa ve yeni seçim ka- nunu halkoylaması ile kabul edilın- ce kurucu meclisin dağılarak normal süreli TBMM'nin seçimine gidilme- si... Bir başka şekil, kurucu meclis üye sayısının yarısının partili adaylara ay- nlması,öbüryansınınuzman(ihtisas sahibi) kışıler arasından si\ il toplum kuruluşlarınca seçilecek adaylara bı- rakılması; başka bir deyişle kısmi bir korporatif seçim usulünün tercih olunmasıdır. Bir üçüncü şekil ise tamamen par- tisiz, uzman kişilerden meydana ge- lecek bir kurucu meclisin yine kor- poratif bir seçim ile oluşturulması. Asiında, kurucu meclisin daha baş- ka seçenekle oluşturulması da elbet- te mümkündür. Her seçenek için konabilecek bir önemli kayıt da parti çıkarı yerine yalnızca ülke çıkarını gözeterek gÖ- rev yapacak kurucu meclis üyelerinin anayasanın kabulünü takip eden ilk TBMM seçimlerine katılamamaları- dır. Sorunun esası, asıl görevi anayasa ile Seçim Kanunu'nu hazırlamak olan ve bu işlevini kısa bir süre ıçin- de (9 ila 12 ay zarfında) tamamla- makla görevli bir sivil kurucu mec- lisin oluşmasını sağlayacak yolun bulunup ülkenin özgürlükçü, demok- ratik, çağdaş bir anayasaya kav uş- turulmasının sağlanmasıdır. PENCERE KabakÇiçeği Gibi Acridı...Gazetelerde bir başlık: Başbakan Çiller, Fethullahçılann lideri Fethullah Gü- ten ile gizlice gorüştü. Fethullahçılık ne demek? Fethullah Gülen kim?.. Cumhuriyet okurları Hikmet Çetinkaya'nın kalemin- den bu soruların yanıtlarını okuyorlar; topluca bilgi iste- yenlerin Erfoil Tuşalp'ın 'Şeriat A.Ş.' adlı kitabını (Bilgi Yayınevi) incelemelerinde yarar var. • Türkiye'de 'Hizbullah'gibi 'Fethullah'm daneolduğu- nu kesin sınırlarla belirlemek gerekiyor. Tarikat mı?.. Bir ucu yeraltına sarkan siyasal örgüt mü?.. Holding mi?.. Devletin içine sızmış bir güç mü?.. Amacı ne?.. Fethul- lahçılar dergi, gazete, vakıf, okul, Kuran kursu, yazlık kamp, televizyon, şirket, holding, yurtdışı ticaret tezgâhı gibi kuruluşlardan oluşturdukları altyapıyla ne yapmak istiyorlar?.. Fethullahçıların gazetesi Zaman, bayilerde ortalama 30 bin satarken. hangi eller bu gazeteyi paket paket satın alıp tirajı 370 bin gösteriyor?.. Fethullahçıla- nn çeşitli yollardan polise ve askeri okullara sızma giri- şimlerinin hedefi nedir?.. Bütün bu soruların arkasında- ki eskilerin deyimiyle karışık ismi fail' kim?.. Fethullahçı, camide vaaz veriyor, Gürcistan'a buğday ihraç ediyor, Kuran kursu açıyor, gazete çıkarıyor, şei- ratçılığı siyasal iktidara tırmandırmaya çabalıyor; ülke- de Fethullahçılık diye bir marifet aldı yürüdü. Çokgüzel... • Başbakan Çiller, şimdi bu 'karışık ismi faiHe siyaset pazarlığınaoturdu. Peki, Fethullah Gülen kim?.. Fethullahçılık ne9 .. • Arkası 6. Sayfada MARKASI, MODELİ, KİLOMETRESİ NE OLURSA OLSUN OTOMOBİLİNİZİ "O KM." BİR RENAULT İLE TAKAS EDİN. FIRSAT RENAULT SİSTEMİ J MBHPU, HfM PE E£MrtULT GtÜMHCJtSİ VAfl.... MACA(OAMA8i{Jfi$4Uİt -flCSAf (t£NAULf-rtAl5 w RENAULT, KULLANDIĞINIZ OTOMOBİLİ ALIYOR, YERİNE "ÇOK DAHA FAZLASINI" VERİYOR. Takas sistemi Türkiye'de ilk kez Renault' da: FIRSAT RENAULT SİSTEMİ. Yerli ya da yabancı... Markası, modeli ne olursa olsun... Eski ya da yeni... Size yetmeyen ya da sizi hayal kırıklığına ugratan... Tipi, yılı, kilometresi ne olursa olsun... Otomobilinizi RENAULT-MAİS Yetkili Satıcılarına getirin, yepyeni, 0 km. dılediÇjıniz Renault ile takas edin. Hem otomobiliniz degerini güvenle bulsun, hem de siz sadece fark ödeyerek, "çok daha fazlasını" alın, dilediginiz Renault'ya kolayca ulaşın. 014İİ BİLGİ RENAULT-MAİS Fırsat Renault Sıstemı ile ılgılı ayrıntılı bılgı ıçın (2)2) 293 26 2â'yı arayın, 9'u tuşlayın • RENAULT YAROIM 0800 2II 41 00 365 Gun 24 Saat Tur)cıye'nın Her Yerınde YASANACAK ÖTOMÖBILLER