Katalog

5EKİM1994ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Karahasanoğlu'na suçlama • ANKARA-BankerBako adıyla tanınan Baki Cengiz Aygün'e, bir gecede verilen yaklaşık 1.5trilyonluk krediyleilgili olarak, dönemin Emlak Bankası Genel Müdürii Şükrü Karahasanoğlu'nu suçlayan ANAP'lı Halit Dumankaya, "Karahasanoğlu suçluluk psikolojisi içinde" dedi. Dumankaya. Karahasa- noğlu'nun, "Kredinin veril- mesinde siyasilerin rolü yok" acıklamasına da, "Eğer siyasilerin rolü yoksa ve banka yönetimi batık bankere bir günde krediyi verdiyse, Karahasanoğlu'nun çok büyük menfaati olînaJı" İcarşılığıru verdi. HABİTATÖdÜIÖ TOKİ'nin • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Birleşmış Milletler İnsan Yerleşimleri Merkezi (HABİTAT) OnurÖdülü bu yıl çalışmalanndan dolayı Toplu Konut İdaresi'ne verilecek. HABİTAT yetkililerinin yaptığı açıklamaya göre Toplu Konut İdaresi yüz binlerce düşük ve orta gelirli aileye konut kredisi sağlaması ve Erzincan depremi imar projesinin uygulanmasında gösterdiği üstün başan nedenıvle 1994 HABİTAT OnurÖdülü'ne layık görüldü. HABİTAT ödülü yann yapılacak bir törenle Toplu Konut İdaresi Başkaru Yiğit Gülöksüz'e verilecek. Aktaşsermaye arttıracak • ANKARA (ANKA)- Aktaş Elektrik, sermayesini 20 milyar liradan 50milyar liraya yükseltecek. Şirket. sermayearttınmı ıçin SPK'ye başvurdu. Aktaş Elektrik'in 15 milyar liralık bedelli, ayru tutarda da bedelsizarttınma gıdeceği bildirildi. Dampingde Türkiye akiandı • Ekonomi Servisi - Avrupa Topluluğu'nun televizyon sektöriinde 6 ülkeye yönelik açrruş olduğu damping soruşturması sonuçlandı. Düşük fiyatla mal satarak haksız rekabete yol açükJan gerekçesıyle 5 ülkenin çeşitli fırmalanndan anti-damping vergisi alınması kararlaştınlırken Türk orijinli kabul edilen Vestel'in aklandığı bildirildi. Bekoteknik'in ise Kore menşeli sayıldığından yüzde 7.7 anti-damping vergisine tabi tutulacajb kaydedildi. Vestel Yönetim Kurulu Başkanı Lütfü Yener. Avrupa "ya ihracat rakamı fazla olan Uzak Doğu ülkelerinden anti-damping vergisi alınacak olmasının Türkiye'nin rekabet şansını arttıracağını söyledi. ABD rekor kırdı • Ekonomi Servisi- Amerikan ekonomik verileri son 50 yılın en yüksek düzeyinde arttı. ABD temel ekonomik verileri ağustos ayında yüsde 0.6 oranında artışgösterdi. Buartış 1948 yıhndan bu yana gerçekleşen en yüksek artış oldu. Aynca bu yükseliş, endeksin son 13 ayda yüzde 11 oranında yükselmesıne yol açtı. Başbakan'ın yılın ikinci yansı için hedeflediği yüzde 20'lik oran eylülde suya düştü ÇUler'inenflasyon hesabıtutmadı • Eylül ayında, tüketid fiyatlan yüzde 7.2. toptan eşya fiyatlan yüzde 5.4 oranında arttı. Yıllık artış, tüketici fiyatlannda yüzde 111. l'i, toptan eşya fiyatlannda yüzde 129'u buldu. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Enflasyonda haziran, temmuz ve ağustos aylannın pembe tablosu kayboldu. Eylül ayında önceki üç ayın tümünde kaydedilenin üstünde bir fıyat artışı ortaya çıktı. Devlet Istatistik Enstitüsü ve- rilerine göre eylül ayında tüketi- ci fıyatlar yüzde 7.2, toptan eşya fiyatlan ise yüzde 5.4 arttı. Hazi- ran. temmuz ve ağustos aylan- ndaki toplam artış tüketicide yüzde 4.7. toptanda yüzde 5.6 olmuştu. Eylül ayındaki artışlar, geçen yılın ayru ayındaki oranın da üzerinde gerçekleşti. Geçen yıl eylülde toptan eşyafiyatlanyüz- de 4, tüketici fiyatlan ise yüzde 5.6 artmıştı. Toptan eşya fıyatlanndaki artışta özel sektör zamlannın et- kisi büyük oldu. Eylül ayında Aylık enflasyon (Tüketici-DİE verileri ile) 24.7 Î I I S J l l n özel sektör zamlannın oraru yüzde 6.9'a ulaştı. kamu zamlan ise yüzde 2 düzeyinde kaldı. DİE verilerine göre yılın ilk dokuz aylık döneminde toptan eşya fıyatlanndaki artış yüzde 102.5'e ulaştı. Tüketici fıyat- lannın aynı dönemdeki artışı ise yüzde 79.2 oldu. Toptan eşyada ağustos so- nunda yüzde 126.5 olan yıllık artış, eylül sonunda yüzde 129. 6'ya çıktı. Tüketici fiyatlannda ağustos sonunda yüzde 108 olan oran da eylül sonunda yüzde 111.1 düzeyinde gerçekleşti. Toptan eşya fiyatlannda eylül ayında kaydedilen artışta özel sektör zamlan etkili oldu. DİE verilerine göre eylül ayı- nda toptan eşya fıyatlanndaki ortalama artış yüzde 5.4 olurken bu artış kamu kesiminde yüzde 2.0, özel sektörde ise yüzde 6.9 olarak gerçekleştı. Eylül ayında sektörel bazda fiyatlan en fazla artan sektör yüzde 13.5 ıle tarım oldu. Toptan eşya fiyatlan endek- sine göre eylül ayında tanm sek- töriinü yüzde 4.0 ile imalat sana- yii, yüzde 3.1 ile madencilik, bin- de 3 ile de enerji sektörü izledi. Alt sektörler bazında ise eylül ayında en yüksek fiyat artışlan yüzde 32 ile meyve ve sebze, yüz- de 18.6 ile baklagiller, yüzde 15.6 ile hayvansal ürünler, yüzde 12.5ilesuürünleri, yüzde 11.1 ile kağıt ürünleri ve basım sanayiin- de görüldü. Eylül ayında fiyatlan gerile- yen ürünler arasında yüzde 6.2 ile ham petrol, yüzde 3.6 ile taş ve toprak sanayii yer aldı. Elekt- rik ve çay fiyatlannda değişme görülmedi. Öte yandan, tüketici fiyatlan endeksine göre eylül ayında ana harcama gruplan bazında en yüksek fiyat artışı, >üzde 8.9 ıle gıda harcamalannda görüldü. En pahalı il Ankara Eylül ayında tüketici fıyatlan- ndaki ıller bazında en yüksek artış yüzde 9.2 ile Ankara'da gerçekleşti. Fiyat artışında An- kara'yı yüzde 8.6 ile Zonguldak, yüzde 7.5 ile İstanbul izledi. İstanbul Ticaret Odaşı'nın (İTO) 1985 bazlı İstanbul Ccret- liler Gecinme Endeksi'ne göre eylül ayında fiyatlar yüzde 10.2 oranında arttı. İTO"dan yapılan yazılı açıklamaya göre ilk dokuz aylık artış oranı yüzde 81.0, 1994 eylül ayı bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştınldı- ğında yıllık artış oranı yüzde 113.5 olurken, eylül aylan iti- banyla yıllık ortalama artış yüz- de 94.1 olarak gerçekleşti. Ekonominin Turgut Özal'la birlikte yeraltına indiğini belirten Prof. Dr. Osman Altuğ: Türkiyekayıtdışınmbedeliniöclüyor Altuğ: Ekonomi Özallı dönetnde yeraltına indi. YILMAZ KARABACAK _ Türkiye'de ekonominin Turgut Özal'lı yıllarda yeraltına kaydığını. bu dönemde izlenen politikalar so- nucu kayıtdışı ekonomiye akan pa- ranın, 1 katrilyon 100 milyar lira olarak öngörülen 1995 yılı devlet bütçesıni 2 katrilyon 130 milyar lira ile ikiye katlar duruma geldiğıni açıklayan Prof. Dr. Os- man Altuğ, "Bugün Çakıcı'Ian, Edes'Ieri , Civan'lan karşınuza çı- karan kayıtdışı ekonomi >e bundan türeyen maf- ya, 21 bin silahlı adamı ile demokrasinin ve sosyal adaletin mezar kazıcısı durumundadır. Eko- nominin yer altına inmesinin bedeli- nin ödüyonız ".dedı. Marmara Üniversitesi İktisadı İdari Bilimler Fakültesi Muhasebe Finansman Anabilim Dah Başkanı Prof. Dr. Osman Altuğ, Turgut Özal'ın liderliğindeki ANAP hü- kümetleri döneminde serpilıp geliş- tiğini belirttiği kayıtdışı ekonominin günümüzde aldığı boyut ile siyaset ve mafya bağlantılannı Cumhuri- yet"e anlattı. Ekonominin yeraltına iniş süre- cinin Özal'ın başbakanlığı dönemin- de çıkanlan 27 Nisan 1984 tarih ve 2995 sayılı yasa ıle başladığını sav- Kayıtdışı ekonomi (trilyon TL) Kayıtdışı işçilikte yapılan üretim Kayttdışı tarımsal üretim Kayıtdtşı ttcari ve sınai faaliyet TOPLAM 1992 431 162 102 773 1993 619 266 189 1.074 1994 1.241 573 316 2130 layan Altuğ, "Bu yasa ile devlet 'Ben vergide kontrol sistemini kaldınyo- rum, sermayeyi takip eüneyeceğim. ama emekçı kesimı takip edeceğim" demiştir. Buna gerekçe olarak öden- meyen vergilerin yatıruna yöneleceği ve kalkınma hızınuı artacağı gösteril- miştir. Düş olarak kalan bu gerekce vergi politikalannı iflas ettirmiştir" dedi. Altuğ, günümüzde kayıtdışı eko- nomiye akan paranın 1 katrilyon 100 milyar lira olarak öngörülen 1995 yılı devlet bütçesini 2 katrilyon 170 milyar lira ile ikiye katlar duru- ma geldiğıni kaydetti. Türkiye'de kayıtdışı ekonominin siyasal tabanına da dıkkat çeken Os- man Altuğ, "32 mfl- yon seçmene karşılık 3 milyon gelir tergisi mükeUefı, ücretler üzerinden vergi öde- yen 5 milyon civarı- nda kayıtlı çaltşan \ar. Bu siyasal ter- cihlerimizi, demok- rasi ve sosyal adalet anlaytşımızı kökten sarsan bir du- nımdur. Vergi veren 8 milyon kişinin tutum ve davranışı başka olur, vergi vermeyen 24 milyon kişinin tutum ve davranışı başka olur. Çünkü vergi ve- ren hesap sorar. Bu nedenle hiçbir si- yasi parri hele hele iktidarda ise, gayrı memnun bir seçmen kitlesi ya- ratmak istemez" değerlendırmesinı yaptı. Konuk Yazar Sıfır Esaslı Bütçe Uygulaması Prof. Dr. BEDİ N. FEYZİOĞLU Klasik bütçe sistemlerinde görülen bir- çok eksiklilder gerek kuramda (teoride) gerek uygulamada bir dizi modern büt- çeleme usullerinin ortaya çıkmasına ne- den olmuştur. Bu arada performans bütçe yöntemi, program bütçe sistemi, planlama. prog- ramlama, bütçeleme sistemi (P.P.B.S.) programa dayalı yönetim (P.M.S.) siste- mi, hedeflere göre yönetim (M.B.O.) sis- temi ve benzeri bir dizi bütçeleme usulleri öne sürülmüş ve değişik ülkelerde değişik zamanlarda uygulanmasına çalışılmıştır. Sıfır esaslı bütçeleme sistemi (Z.B.B.S) (Zero based budget system) de bunlar- dan biridir. Bu sisteme biz 'Yeni baştan bütçeleme sistemi' adının daha uygun olacağını dü- şünmüştük (1). Sistemin dayandığı ana fikir şudur: Bütçenin haarlanmasıyla D- gili öbür sistemlerde her yeni mali yılın bütçesi, önceki yıl bütçesindeki ödenek- lere büyük oranda bağmlıdır. Geçen yılın bütçesinde yer alan ödeneklere yeni yıl bütçesinde de (çoğunlukla biraz arttı- nlarak) yer verilir. Böyle olunca da geçen mali yılda ne kadannın gerçekte kul- larulıp kullanılmadığına o ödeneklerle görülmesi istenen hizmetlerin ne oranda yerine getirildiğine bakılmaksızın yeni bütçeye de konulur. Böylece yeni mali yılın bütçesi, geçen yılkinden hayli ka- bank olarak ortaya çıkmış olur. İşte *sıfir esaslı bütçeleme sistemi' önce- likle bu bağımlılığı ortadan kaldırmak is- ter. Yeni bir bütçe tasansı hazırlanırken uygulanmakta olan yıl bütçesinde çeşitli kuruluş ve hizmetler için aynlmış bulu- nan ödenekler hiç yokmuş (yani sıfırmış) gibi davranılır. Bu suretle. herhangi bir daireye ya da hizmete aynlacak ödenek. daha önceki yıllar bütçelerinde yer al- dıkJan için deği] de adeta yeni kuruluyor- muş, yani sıfırdan başlıyormuş gibi yeni- den değerlendirilmesi yapılarak. yeni mali yıl bütçesinde (ödenek) aynlacak ya da aynlmayacaktır. Yeni ödeneğin tutan da o iş ya da hizmetin yeni mali yıldaki öncelik sıralamasındaki yerine göre be- lirlenecektir. Devlet Bakanı Aykon Doğan'ı 300-500 trilyonluk bir açık öngönnesi üzenne, şeklen 'program bütçe' sisteminde olsa da aslında klasik usulde hazırlanan 1995 bütçe tasansının 'sıfır esaslı' bütçe sis- temine göre yeniden re\ ize edilmesini is- temesinde haklı görmek gerektir. Yeter ki uygulaması hayli güç olan 'sıfır esaslı bütçeleme sistemi' Türkiye'de 1972"den beri şeklen uygulanmasına çalışılan 'program bütçe' sistemine benzemesin. Kuramda 'sıfır esaslı bütçe' usulünde. kaynaklann daha rasyonel dağılımı ve daha etkın kullanımının sağlanacağı umulur. En azından giderci dairelerce is- tenen, ödenek arttırmalannın önemli öl- çüde azaltılması yönünde bir etkisi ola- cağı beklenir. Şu kadar ki öbür modern bütçeleme sistemleri gibi 'sıfır esaslı bütçeleme' yöntemi de uygulamada ya- rarlı sonuçlar verebilmiş değildir. Bu sisteme göre bütçe tasansının hazı- rlanması. çok daha fazla bir zaman ve çalışma gerektirecektir. Sıfir esaslı bütçe- leme sistemi, yöneticilerin programlan değerlendirme yeteneklerini abartmakta. buna karşın teknik ve siyasal yönlerini gözardı etmektedir. Sistemin bir önemli eksikliğinin de sa- dece giderlerle ilgilenmesi ve bütçenin ge- lir yönüne ilişkin yeni bir bakış açısı getir- memesidir. Sayın Aykon Doğan'ın yeni mali yıl bütçesinin devamlı artan öde- neklenni ve gittıkçe fazlalaşan açığını de- netim altına alabılmek ıçın bızım Şeni baştan bütçeleme sistemi' dediğimız 'sıfır esaslı bütçe sistemini' uygulatmaya çalış- masında kendısine başanlar dileriz. (Ij Prof. Bedi N. Feyzioğlu, Nazari Talbiki Mukaveseli Bütçe, S.143-144 ır Arızalı makine değiştirildi • HULYA CENC Cumhurlymt Omzotoml TartfocaOı Cad. 39/41 Cağaloğlu/ISTANBUL TEL: 5T2 O5 OS FAX: S1A O7 51 stanbul Aksaray'daki Geçit Market'ter» 5 Eylül 1994'te satın aldığım Panosonic markafotoğrafmakınesi arızalı çıktı. BununüzerineBurlaMakina Ticaret ve Yatırım AŞ'ye başvurdum. Fırmakısazamanda arızalı makineyi değiştirdi. Bir tüketici olarak Burla Makina Ticaret ve Yatırım AŞ'ye ve Fotoğraf Bölümü Satış Müdürü Henman Berberoğlu'rta, gösterdikleri yaktn ilgi ve özenden dolayı teşekkür ederim. Leveıtt Övdemir/tSTANBVL Büronun ilgisizliği otobüs kaçırttı B odrum'dan Istanbul'a dönerken Pamukkale otobüs işletmesinden iki bilet aldık. Hareket saab'nden yarım saat önce terminale geldik. Büroda otobüsün yarım saat gedkeceğinl öğrendik. Bunun üzerine bagajımızla birlikte bürodan 10-15 metre ileride, büroyu görür şekllde oturduk. Bodrum'dan yafnızca 4 yolcu bineceğini söyleyen yetkilller, araba geldiğinde bize haber vereceklerinl blldlrdller. Buna karşın 5 kez büroya gidlpotobüsün gelip gelmediğini sorduk. Bu kadar uğraşmamıza karşın otobösün bfzi almadan perondan ayrıldığını öğrendik. Bir sonraki otobüsün, ertesi sabah 08.30'da kaHcbğını söyleyen yetkililer, uzun süren tartısmalar sonrasında gece 12 arabasına Izmir'e bilet verdiler. 550 bin lira ödeyip aldığımız iki biletyerine ancak 170 bin liraya izmir bileti alabildik. istanbul büroya şfcayetimizi iletüğimizde bizlmle hiç llgllenllmedi. AMU Orhun / İSIAIVBVL U laşımsorunlarıbırtürlübitmekbilmiyor. Bagajların kaybolmasından, numaralı biletin iki kez satılmasına kadar pek çok sorunlakarşılaşılıyor. özelliklefirmaların taşrabürolarında tüketici ıle yetkılıler arasında sık sık tartısmalar ve anlaşmazlıklar çıkıyor. Şikayetler merkez bürolara ıletildığınde sorunlardahakolayçözümlenip.tüketicinin memnun ediliyor. Ama, ulaşım sırasında yaşanılansıkıntılaryüzünden tüketici mağdur oluyor. Okurumuzun şikayetinı Pamukkale Turizm'in istanbul bürosuna ılettim. Asu Hanım'ın sorununu en kısa sürede çözümleyeceklerini söyleyen yetkılıler, Bodrum'dakı büronun denetlenmesı işlemiyle izmır Bölge Bürosu'nun ılgileneceğinı belirttiler. Daha sonra bizi arayan Pamukkale Turizm'in İzmır Halkla ilişkiler Müdürü Cemil Sunar, Bodrum'daki büronun uyarıldığını vurgulayarak, Asu Hanım'a bilet parasının iade edildığını açıkladı. • 21. Yüzyıhn Miifettişleri İçin Sınuv Vcır! VakıfBank Müfettiş Yardımcılığt Giriş Sınavt Stnavyazıh ve sözlû olmak üzere iki bölûmdür Yaztlt stnav 19 - 20 Kastm 1994 gûnlerinde Ankara ve İstanbul'dayapılacakttr. Yazüt stnaın kazananlar Ankara'da sözlü sınava davet edilecektir. Sınava katıbnah isteyenlerin; En az 4ytllık öğrenim süresi olan ve Hukuk, İktisat, Işietme, Ticaret, Maliye, Siyasal Bilimler veya Idare konulannda öğrenim verenfakülte veya yüksek okullarda veya yetkili makamlarca bunlara eşdeğerliliği tespit edilmişyabana ögrenim kurumlanndan mezun olmalan, Erkek başvuruculann fiilı askeriik göreviniyapmtş veya erteletmiş olmalan, 1.1. 1994 taribinde 30yaşını dotdurmamış olmalan, Daha önce BankamızMüfettiş Yardımcılığt sınavma bir defadan fazla katılmamış bulunmalan, gerekmektedir. Sınav konulannı vegerekli sairşart ve bilgileri içeren broşûr ile sınav başvuruformu, Ankara'da Teftiş Kurulu Başkanlığı'ndan, İstanbul, tzmir, Adana, Bursa, Samsun ve Erzurum'da Bölge Teşkilatlanmızdan, tstanbul, Kadtköy/tstanbul, Antalya, Kayseri, Eskisebir, Gaziantep, Diyarbakır, Malatya ve Trabzon Şubelenmızden, temin edilebilir Stnav için bafvuru : Sınava kaftJmak isteyenlerin, Türkiye Vakıflar Bankası TA.O. (Teftiş Kurulu Başkanlığı) - Atatürk Bulvan 207Kavaklıdere/ANKARA"adresıneengeç 4 Kasım 1994 Cumagünü saatll.OCfye kadar istenen belgelerte biriikte sabsen veya meklupla basvurmalan gerekmektedir VakıfBank21. Yüzyıl Bankacılığı EKONOMIYEBAKIŞ TANER BERKSOY İp Koptu mu?.. Sendrom tutkusu çoğu insanın eylül ayını korkuyla beklemesine neden oldu. Ben kendi hesabıma ekono- minin ateşini daha gerçekçi bazda ölçeceğimiz ve kap- samlı sendromlara dönük işaretler alacağımız eylül sonrasını bekliyordum. Dün ekonominin ateşini belirle- yen rakamlar, yani eylül ayı fiyat artış oranları açıklandı. Merakım giderildi. Eylül ayı fiyat artış oranları ekonomi- nin ateşinin yeniden yükseldiğini gösteriyor. Eylül ayında toptan eşya fiyatlarının yüzde 5.4 tüketici fiyatlarının da yüzde 7.2 oranında arttığı anlaşılıyor. Bu- na bağlı olarak oniki aylık enflasyon hızında da yüksel- me var. Bunlar beklentilerin ötesine taşan rakamlar ve yüksek ateşin sürdüğüne, ekonominin hala hasta oldu- ğuna ilişkin işaretler taşıyorlar. Bugün bu işaretleri tartı- şacağız. Mayıs ayı sonrasında aylık fiyat artışlarının çok yavaş- ladığı, oniki aylık enflasyon oranının da gerilediğini göz- ledik. Bu önemli bir gelişmeydi. Kimilerine göre enflas- yonun bir gerileme trendine oturduğuna ve 5 Nisan Kararlan'yla enflasyonun belinin kırıldığına işaret edi- yordu. Ancak aylık ve yıllık enflasyon rakamlarında gözlenen gerilemeler fiyat hareketlerinde mevsimlik etkinin belir- leyici olduğu birdöneme rastlıyordu. Yaz aylarında fiyat artışlarının yavaşlaması olağandı. Dolayısıyla bu yıl yaz aylarında gözlenen yavaşlamanın genel bir trend oluş- turup, oluşturmadığına yani enflasyonun kalıcı biçimde yavaşlayıpyavaşlamadığınakarar vermek için mevsim- lik hareketin etkisini yitirdiği ayları beklemek gerekiyor- du. Eylül ayı bu nedenle önemliydi. Fiyat artışlarında mevsimlik hareket genellikle eylül ayında ortadan kalkı- yor. Dün açıklanan rakamlar söz konusu mevsimlik etfci gücünü yitirince enflasyonun tekrar hızlandığını gösteri- yor. Yani, 5 Nisan Kararları sonrasında enflasyonun ka- lıcı biçimde gerilemediği, böyle bir yavaşlama trendinin oluşmadığı anlaşılıyor. Tersine, enflasyonun yeniden hızlanabileceğini ima eden bulgular da var. ömeğin, toptan ve tüketici fiyatla- nnda eylül ayı artış oranları geçen yılın aynı ayında göz- lenen oranların çok üstünde. Kaldı ki, tüketici fiyatlann- da kaydedilen yüzde 7.2 oranındaki artış son 21 ayın en yüksek rakamı. Bu bulgular yaz aylarında oluşturulan enflasyonun yavaşlatıldığı izleniminin ve bunun besle- diği beklentilerin gerçekçi olmadığına, bunları değiştir- memiz, giderek belki de tersyüz etmemiz gerektiğine işaret ediyor. Tartışmamız gereken bir başka nokta enflasyona iliş- kin bu değerlendirmemizin ekonominin genel konu- muyla bağlantısı.,Burada bir saptama yapmak duru- mundayız. Geçen aylardaki gelişmeler haziran-ağustos döneminde fiyat artış hızlarında gözlediğimiz yavaşla- manın bütünüyle mevsimlik harekete bağlanmasının yanıltıcı olabileceğini gösteriyor. Bu yılın haziran, tem- muz ve hatta ağustos aylarındaki fiyat artış hızları son 21 ayın en düşük oranları. Geçen yılın aynı aylarında gözle- nen artış oranlarının çok altında kaldı bu yılın fiyat artış- ları. Bu gözlemden hareketle bu sene mevsimlik hareketin yani sıra başka bir gelişmenin de fiyatlar üzerinde bastı- rıcı etki yaptığını öngörmek mümkün. Bunun için çok uzağa gitmenin gereği yok. 5 Nisan Kararlan'nın getirdi- ği talep daralması ve üretim gerilemesinin mevsimlik etkinin yani sıra fiyatlar üzerinde fren yaptığını söyle- mek yanlış olmaz. Nisan sonrasında bir yandan kamu kesiminde gözle- nen fiyatların dondurulması, bütçe harcamalarının diz- ginlenmesi gibi gelışmelerin, bir yandan da özellikle yüksek faizin özel kesimde oluşturduğu şokun ekonomi- de ciddi boyutlu bir daralma yarattığını biliyoruz. Nisan- haziran döneminde bu daralma yüzde onlarla ifade edi- lecek bir boyuta ulaştı. Bunun nisan sonrası aylarda fi- yat yavaşlamasının boyutunu olağan mevsimlik hareke- tin ötesine taşıdığı açık. Kısacası, bu yılın yaz aylarına rastlayan 5 Nisan uygulamasının, mevsimlik yavaşla- manın yani sıra enflasyonun ipinin bağlanmasına katkı- da bulunduğu anlaşılıyor. Bu saptamayı yapmak gündeme yeni bir soru getiri- yor: Eylül ayında fiyat artışlarının yeniden hızlanması 5 Nisan Kararlan'nın gevşediğine, bir anlamda ipin yeni- den koptuğuna mı işaret ediyor? Bu soruya daha net bir yanıt vermek için belki ekim ayı sonuçlannı da beklemek gerekiyor. Ama korkarım ilk yaklaşımı ipin bir kez daha koptuğu yönünde yapmak durumundayız. Bu ihtiyatlı ilk yaklaşımı besleyen bazı gelişmeler ol- duğu da biliniyor. Bunların bir kısmı kamu kesimi, bir kısmı daözel üreticilerle ilgili. Kamu kesiminde ipin kop- tuğunu ima eden gelişmeler bütçe disiplininin yitirilmesi ve duraklamadan korkan iktidarın yeniden genişlemeci bir söylem ve uygulamaya yönelmesi olarak özetlenebi- lir. özel kesimin davranışı ise bütünüyle değişik. Geniş- lemeci söylem ve uygulamayı özel kesim, üretimini art- tırmak için değil stoklarını eritmek için kullandı. Zaten sıkıntısı da buydu. Stoklarını eriten özel kesimin eylül ile birlikte miktarayarlamasından çok fiyat ayarlaması yap- tığı anlaşılıyor. Bu ayarlamanın yönü yukarıya doğru oldu kuşkusuz. Bizimki kadar rekabetten kopuk bir üre- tim kesimi için olağan davranış da bu zaten. Eylül ayında fiyat artışlarının yeniden hızlanması ve enflasyon ipinin tekrar kopmasının en önemli yönü de bu. Enflasyonu uzun süredir salt kamu açıkları bağla- mında tartışıyoruz. Bu bütünüyle yanlış değil. Ama ye- terli de değil. Enflasyon çözümlemelerimizi özel kesim davranışlarını da irdelemeyi amaçlayan bir platforma taşıyabilirsek bu ay ortaya çıkan olumsuz bir olgudan ileriye dönük iyi sonuçlar üretmemiz mümkün olabilir. Yoksa ipin ucunu hiç tutamayacağız. .Şimdi zanıan zamanıl Yalnızca bu kampanyamız için Peşin alımlarda %23.63'e varan indirimler... Yuva Kredisifeizoranlarımızda özel indirimler... EMLAK BANKASI., ' Dogru Y a t ı r ı r