Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27EYLÜL1993 PAZARTESİ 10 EKONOMI TUKETICI Kış kapıdanbaktınnasın!-^r - _ > >Ş mevsımının W ^ r yaklaştığı m^^ bugünlerde m^L kendinizi ve m ^ k evinizihava M .^L_ değışikliğıne karşı hazırlamaruz gerekir. Hülya Ge»çy aasında size yol gösteriyor: Hangj hastalıklar görülür? Grip, nezle, bronşit. bronkopnomoni, zatürree. anjin ve romatızma başta gelir. Bulaşmanın yûksek düzeyde olduğu toplu yaşanan alanlarda fazla durmayın. Havanın güzelliğine aldanarak ince giyinmeyın. Yanınızda mutlaka kalın gjysiler nı /ı/nıl / / AIItfU l\ IIr\ r\ Uı 1 l ı l ı H Jıl\l\/1 M Has- tahk- lara karşı müca- delede hasta- hktan sonra tedavi olmak yerine önceden korunma yohınagitmek daha iyi. bulundunın. Meyvevesebze tüketiminin kışaylannda azalmasıyla vücut direncinizin azalacağını unutmayın. Vücut kırgınlığı hissettiğinizde vitamin ağırlıklı yiyecekler yemeye özen gösterin. Hastayken alkol ve sigaradan uzak durun. Ne yemeö? Hava değişimleri insan fızyolojisini ve metabolizmasını mutlaka etkiler. Metabolizma değişiklikleri kişiden kişiye ve çevreye göre değişir. Yaz aylannda yavaşlayan metabolizma kış aylannda hızlarur, daha çok enerji harcar. 1.70 m boyunda, 70 kilo ağırlığında bir kişi günlük olarak 3000-3500 kilo kaloriye ihtiyaç duyar. Yaz aylannda bu miktar 2000-2500 kaloriye kadar düşer. Enerji ihtiyacını karşılamak için çoğu zaman yağ, protein ve karbonhidrat ağırlıkta yiyecekler tüketilir. Bu nedenle dengesiz beslenmeye bağlı kilo alma görülür. Şok dondurma yöntemiyle sakladığınız sebze ve meyveleri vitamin değerlerini kaybetmeden tüketebilirsiniz. Konserveler de işe yarar. Vitamin tabletler de kullanılabılir. Cilt bakımı nasıl olur? Soğuk hava, rüzgar, yağmur ve kar cildinizde çatlama ve soyulmalara neden olur. Evden çıkmadan önce el ve yüzünüze koruyucu krem süriin. Ayda bir besley ıci ve onancı maske uygulanması cildinizi kışa haarlar. Temiz ciltte yaklaşık 15-20 dakika kadar bekletilen maskeler ölü tabakalann dltten anndınlmasını sağlar. Oksijen alımını ve kan dolaşımım arttınr. Uzman önerisi olmadan kimyevi madde içeren ürün kullanmayın. Ne giyeceksiııiz? Bot. çizme ve ayakİcabılannızı tamiretürin. Kazaklannızı yıkayarak giyilmeyehazıredin. Kuru temizleme gerekenleri güvendiğiniz bir kuru temizlemeyiciye verin. Eviniz kışa hazır mı? Çaünızı tamirettirin. Isınma giderlerini en aza indirmek için kapı, pencere, tavan ve duvar izolasyonlanruzı yapünn. Sobayla ısınıyorsanız odun ve kömürürûnüzü önceden alın. Bacalann temizlenmesini ihmal etmeyin. Ev boyama işinizi de sakın kışa bırakmayın. Batılıtüketicinasılkorunuyor? T elefon ve televizyonla satışlarda Batılı tüketicinin nasıl korunduğunu C&neyt Toro»*Un çevirisinden öğrenebilirsiniz: ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), mektupla abşverişlerde tüketicinin hakkını koruyan kurallan, teknolojinin gelişmesi ile patlayan telefon, faks veya bilgisayar alışverişlerini kapsayacak şekıldegenişletti. Komisyon bu tür satış yapanlara, tüketicinin telefon ile siparişi verdığj günden itibaren en geç 30 gün veya ürünün reklamında öngörülen zaman içinde teslim şartı getirdi. FTC'nin gecen hafta aldığı kararlann içinde. ısmarlanan mabn gizliliği ve zamanında tesh'm edilmeyen mal bedelinin geri ödenmesi gibi kurallarda var. Amerikan tüketicisi telefonla satışlarda yılda yaklaşık 253 milyon dolan dolandıncılara kaptınyor. FTC'nin kurallan telefon ve- televizyonla satış yapan firmalarla seyahat acentelerini kapsıyor. Amerikalılar yılda yaklaşık 24 milyar dolarlık aüşverişi bu yolla yapıyor. Bu rakam ülkedeki toplam alışverişlerin yüzde 1 'ine denk. Buna rağmen teslimat ve geri ödeme konusunda ciddi sonınlar çıkıyor. Sorunlann kaynağı ise firmalann geri ödeme konusunda yanlış uygulamalan ve yanıltıcı reklamlar. FTC tarafından yapılan yeni düzenlemeler telefonla satış yapan firmalann ulaştırma sorununu çözmeleri için 1994'ün mart ayında uygulamaya girecek. AVRURA Avrupa'daki ilgili kuruluşlar.-tüketiciyi koruyan kurallarTek Pazarîcinde henüz uyumlaştınlmadığı için endişeli. Otoriteler, Avrupa.'nın tamamında serbest alışveriş imkaru sağianmasını olanaksız görüyor. Danimarka Tüketici Birliği Başkanı Benedicte Federspiel 1975"ten beri AT Tek Pazan için çeşitli programlar uygulamaya konulduğunu belirterek, gerçeğin göz ardı edildiğini ve övünmek yenne tüketici konusunda gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerektiğini vurguladı. Tüketicilerin korunması konusunda Almanya, Danimarka, Isveç gibi ülkelerin uzun süre önce düzenlemelere gittiğini. fakat Güney Avmpa ülkelerinin bu konuda daha geride olduğunu vurgulayan. Federspiel, "Öncebkleortak birnokta bulmak gerekiyor. Tabii bu olurken Kuzey Avrupa ülkeleri kendi koruma standartlannı düşürmek zorunda kalacaklar" dedı. Konserveyleuzıtn onserve konusunu sizin için araşürdık: Nasılyapılır? Taze sebze ve meyve hasat yapılır yapılmaz hemen fabrikaya getinlir. Ayıklama ve yıkamadan sonra kesme, doğrama, çekirdek çıkarma gibi ön işlemden geçirilir. Haşlanıp suyla soğutulduktan sonra kutulara doldurulur. Sebzelere yüzde 2 tuz içeren kaynar salamura su, meyvelere ise şurup ilave edilir. Kapaklama jşleminden sonra içindeki mikroorganizmalan öldüren pastörize işlemine geçilir. Katluraaddesine? Tuz. şeker ve limon tuzu kullanılır. Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği'nde belirtilen mineral ve asitler de belirli oranlan aşmamak şartıyla kullanılır. Besin değeri ne? Pastörize edilirken yüksek ısı kullanıldığı için ham sebze ve meyvelere göre çok daha az vitamin içerir. Özellikle C vitamini kaybı yüksektir. İçenğjnde çok yüksek oranda su bulunan sebze ve meyvelerin dışında her tür yaş gıdanın konservesi yapılabilir. Kullanırken suyunu süzmek gerekir. Hangisini aimalı? Kapağı şdşmiş. üzerinde akıntı ve sızınu izi olanlan almaym. Etiketi solmuş, paslanmış ve uygunsuz koşullarda bekletilenlerden uzak durun. Tadı, kokusu ve kıvamı kendine has olmalıdır. Kutunun ûzerindeki imal ve son kullanma tarihini kontrol edin. Nasıl saklamalı? Güneş ışığından uzakta.nemsizve serin ortam gerekir. Ambalaj materyali ısı, ışık ve oksijene karşı dayanıkbysa ve içindeki gıdayla kimyasal reaksiyona. girmiyorsa sonsuza kadar saklanabilir. Yapılan testler raf ömriinün 2-5 yıl arasmda değiştiğini gösteriyor. Bu sürenin sonunda ambalajın geçirgenüği, kötü nakliye ve depolama koşullan gıdayı bozar. Özellikle etli konservelerde oluşan toksin üreten mikroorganizmalar zehirlevebilir. Ambalaj malzemesinin kimyasal etkimesi de olumsuz sonuç doğurur. UZMANINDAN UYARI MÂNİKÜRCÜ Fatma Aytaş Güzelleşmenindefaturası var Mesleğelö yaşındayken Almanya'da başlayan Fatma Aytaş, kişisel olarak manikür yapürmaktan yana değil. "Rahatsız edici bir görüntü yoksa tırnaklan maniküre hiç ahştırmamak gerekir" diyen Aytaş. banyodan sonra tırnak diplerinin törpü ucuyla hafifçe ittirilmesinin yeterlı olduğunu söylüyor. İyi manikürün fazla derine gjtmeden ve belli işlem sırasım izleyerek yapılacağını anlatan uzmanımız, hatah manikürün tırnak batmasından iltihaplanmaya kadar birçok olumsuz sonuç doğurabileceğini haürlatıyor. Fatma Aytaş manikürdeki işlemleri şöyle sırahyor: '"Elleri ıslatmadan önce tırnaklar törpülenir. Islak tırnağm törpülenmesi hem iyi sonuç vermez hem de zedeler. Törpüden sonra sıcak suda yumuşaülan urnak etleri makasla alınır. Kenarlarpensle temizlenir. Son bir törpülemeden sonra amerikan tentürdiyotu ve krem sürülür. Oje iki katın üzerine cila sürülürse daha çok dayanır. Zayıf urnaklan güçlendirmek piyasada satılan katkı maddeli cilalarla gayet kolay." El tırnaklanrun yuvarlak.ayak tırnaklanrun ise düz kesilmesi gerektiğini hatırlatan Fatma Aytaş. yanhş kesimlerin tırnak batmasına yol açacağını söyledi. •'Batmış tırnağı keserek düzeltmeye çahşmak daha çok azdınr. Onun yerine hafifçe kaldınp altındaki eti temizlemek gerekir" diyen uzmanımız, nasırlann da keserek değil ilaçla tedavi edilmesi gerektiğini bebrtiyor. Fatma Aytaş, manikür aletlerinin temizliğinde de çamaşır suyunu öneriyor. YataktarahathğıyakalayınEn az 1.5-2 milyon liraya alınabilen yataklar konusunda merak ettiklerinizi yazımızda bulabilirsiniz: TİPLERİNE? 30 yıl önce birbirine gecmeli kesintisiz yay sisteminin kullanıldığı yataklar, metrekare başma düşen yay sayısının azbğı, yay yapımında 1.7 milimetre kahnbğında tel kullanılması nedeniyle çökme ve ses yapıyordu. Daha sonra 2.2 mm kalınlığında yaylardan üretilen ve birbirinden farklı çalışan güçlendirilmiş yaylarla dizgileri yapılmış çebk çemberli bonell sistem yataklar üretilmeye başlandı. Ancak bunlarda da çelik çemberin kınlması sorunlan çıktı. Bu kez katlanabilen. çembersiz ve birbirinden bağımsız olarak çalışan bonell sistemli yataklar üretıldi. Şu anda Türkiye'deki yatak fırmalan bu tekniği kullanıyor. Dünyada ise lateksli bonell sisteme geçildi. Bu sistemde yay örgüsünün alt ve üstü püskürtme yöntemi kullanılarak doğal kauçukla kaplanıyor. Yaylann kauçukla kaynaşmasının oluşturduğu yekpare gövde basıncın yüzeye eşit olarak dağılmasını sağbyor. HANGİSİNİ SEÇMELİ? Metrekareye düşen yay sayısının artması yatağın kalitesini yükseltir. Metrekarede 100'ün üzennde yay Sert yatak omurga ve bel hastalan için gerektidir. Ancak sağhkh kifilerin vücudun normalşeklinikoruyacak yumuşak yatak tayatmasıgerekir. Yüzde 75 sertlik reterlidir. olması yeterli. Yatağı üzerine uzanıp deneyerek alın. Vücudunuzu her noktada desteklemesi gerekir. Ne yumuşak ne de sert obnab. Teknolojisini, modebni ve taşıyabileceği ağırlığı öğrenin. Garanti şüresi ve TSE belgesi otaıası gerekir. İçinde kullanılan malzemeyi kontrol edebilmek için fermuarlı olmasına dikkat edin. Kumaşının sentetik olmaması, sık dokuma olması önemli. NASIL KVLLANMALI? Katlanabilir özelbkte değilse ikiye kıvırmaya çabşmayın. Mutlaka sert ve düzbirzemındekullanın. Eğimli ve hareketli zemin yayb yatağın özelliklerini bozar. 3 ayda bir ters-yüz, başucu-ayakucu olarak çevirin. Üzennde zıplamamaya, sert, köşeli ve ağır cisimler koymamayı dikkat edin. Zamanla kirlenebileceğini düşünerek çarşafsız kullanmayın. NE,NEREDE, KAÇA? • POKTATİFAYAKKABLLIK -Sey var saücı ve mağazalardan alınabilen ayakkabıfıklar yerli firmalarveküçük imalathaneler tarafından yapıbyor. Piyasada Nazan. Görsev, ve Tuşba gibi markalar var. 5 çift ayakkabı alan üçgen ayakkabılıklar 40-60 bin lira, 10 çift ayakkabı alan kareler 90-100 bin lira, 15 çift alan dikdörtgenler 140-150 bin liraya satılıyor. SİKÂYET KUTUSU ESİN SUNGUR Kat kaloriferinin cilvesi K ış hazırlıklannın başladığı bugünlerde çoğu kişinin kafasuıda ısınma sorununu nasıl çözeceğisorusu var. Doğalgazın getirdiği teknolojisayesinde bireysel ısınma seçenekleri çoğaldı. Maligûcüuygun olanlarkat kaloriferikurdurup apartman tartışmalarmdan vesoba derdinden kurtulmayı seçiyor. Okuyucumuz Snliiut SedmfToluttayda aymyohı denemis. Salıha Hanon 'm başmagelenleri okuyanlarm kat kaloriferi gıbipahalı biryattnma girerken daha dikkatli olacaklarmı umuyorum: Gecen yıbn temmuz ayında tanışımız olan mühendis İbrahim Dağ ile Alarko S 25 saatli kazan, ECA vana gibi detaylan içeren ve tüm sistem işçibğini kapsayan yazılı biranlaşmayaptık. Birmiktarkaporaödedikten sonra Dağ ekibini getirip çahşmaya başladı. Ancak o zaman İbrahim Dağ'ın da Alarko'nun Çağdaş Mühendislik fırmasıyla anlaşma yapıp işi onlara yaptırdığını öğrendik. 10 günlük bir çalışmadan sonra kazanı getirdiler. Ancak kazanın ön panelinde sadece termostat ve Alarko S 25 yaası vardı. Anlaşmamızın saatb kazan üzerine olduğunu hatırlatmamız üzerine, ellerinde olmadığını, üretici fırmadan gelince saat takacaklannı söylediler. Bir süre sonra saatle birbkte kazana yeni bir ön panel getirdiler. Bu panelde kazan büyüklüğü S18 olarak gözüküyordu. O anda bunun üzerinde durmadık, ama epey uğraştıktan sonra edinebildiğimiz garanti belgesinde takılan kazanın S 18 olarak gözüktüğünü fark edince durumu anladık. Bizden 25'lik kazanın parasmı alıp, 18'lik kazan takmışlar. Gerçi gayet iyi ısmıyoruz, ama göz göre göre aldatılmak hiç hoş değil. Kat kaloriferi döşetirken düştüğümüz hatalan başkalannın yaşamasını istemiyoruz. A larko Alfenaş'tan Emin ^U Yavuz'la görüştüm. Ön / I paneldeki yazının önemli ^~^m olmadığını anlatan Yavuz, 4 _^^_ kazanın arka bölümündeki seri numaralanyla garanti belgesindeki numaranın birbirini tutmasının yeterb olduğunu bebrtti. "Kazanın gücünün ne olduğu aynı seri numarasını taşıyan garanti belgesinden anlaşılır. Bu ikisi birbirini tutuyorsa, ön panelde ne yazarsa yazsın belgeye uygun bakım veriür" diyen Yavuz, S18 ile S 25 kazanlann iç yapılannın farkb olduğunu hatırlatarak şöyle konuştu: "Fiyatlan arasında da fark vardır. Eğer takılan kazan farkb ise müşterimizin mağduriyetini mutlaka gıdeririz." Yavuz. okuyucumuzdan tesisatçı fırma ile yaptığı sözleşmeyi, kazanın arkasındaki seri numarasını ve garanti belgesini getirmesini istedi. Saliha Hanım, sözleşmeyi mühendis İbrahim Dağ'la yaptıklan için tesisaü kuran Çağdaş Mühendislikle aralannda hiçbir yazılı belge olmadığını haürlatarak buna rağmen Emin Bey'le görüşmeye gideceğvıi söyledi. Daha sonra aldığım bilgiye göre Alarko okuyucumuzun kalonfer kazanını incelemek için ekip göndermiş. Duvara bitişik olduğu için seri numaralanru okuyamayınca da kazanı söküp tüpleri şaymışlar. Ön panelde S 18 yazdığı halde kazan 25'bkmiş. Garanti belgesinin 18'lik kazana göre veribnesini, Çağdaş Mühendislik'in esas belgeyi kaybetmesiyle açıklayan fırma yetİubleri, okuyucumuza verilecek servis hizmetinde 25'lik kazana göre işlem yapacaklannı belirtmişler. Alarko'dan Emin Yavuz, okuyucumuzun garanti belgesinin onaylandığıru ve ılk bakımının yapıldığım belirterek "Kazan 18"lik çıksaydı sorumlulardan hesabını isterdik" dedi. Ada yolculuğunda pas bilmecesi W stanbul'dahergünmilyonlarca / insan şehir hattı vapurlanyla gidip geliyor. Ücreti belb olanjetonu turnikeye atıp vapura biniyorsun. Ada hattında ise durum bıraz kanşık. Edirne'derl yazan Orol Onmr'a göre hayli kanşık. hatta rezdllik. Mektubunda Adalar'a gidişte gecen yıl uygulamaya giren pas sistemini anlatan Onur, karmakanşık bulduğu sistemi turizm acısından da sakıncab görüy or. Pas sistemini." Adalar'a Bostancı'dan giden yolcu 20 bin lira, Kadıköy veya Sirkeciden gidenler 30 bin lira venyor. Bostancı'dan gidenler dönüşü Kadıköy veya Sirkeci'yeyaparlarsalObinliracezaödüyorlar. Ancak aynı manük Kadıköy-Adalar-Bostana hattında işlemiyor. Kadıköy'den 30 bin bra verip Adalar'a giden kişiye Bostancı'ya döndüyse 10 bin lirabk iadede bulunulmuyor" ifadesiyle anlatan Oral Onur, yerb halktan bir kişi olarak akıl erdiremediği bu uygulamayı turistlerin nasıl çözeceginı soruyor. Okuyucumuzun önerisi, nereden binilirse binilsin ücretin tek olması şeklinde. Durumu Şehir Hatlan Basın Danışmanı Cezmi Ersöz'le konuştum. Pas'm gidiş-dönüş bilet olarak yorumlanması gerektiğini vurgulayan Ersöz, "Giderken ne kadar ücret ödediysen dönerken de o kadar ödersin. Sistemin özü bu" dedi. Uygulamarun Şehir Hatlan yolculan ile Adalar'a motorla geçen yolculan ayırmak için başlatıldığını anlatan Ersöz, "Pas abrken dönüş ücretini peşin ödüyorsun. Adalar'dan geüşte elinde pasm yoksa para ödeyip bilet ahyorsun. Fivatlann farklı olması da mesafeden kaynaklanıyor" açıklamasını yapü. Tek fiyat uygulamasının bu mesafe farkbbğı nedeniyle mümkün olamayacağını söyleyen Ersöz, "Bostana fıyatını uygulasak bizzararederiz, Kadıköyfiyaüuygulasak Bostana yolcusuna haksızbİc olur. Çözümü cezada bulduk. Daha ucuz fiyata gidip daha pahab hattan dönenlere ceza veriyoruz. Pahalı gidip ucuz dönenleri ise ayırt etmek zor. Artık onlar fedakarbk yapacak demektir" diye konuştu. Cezmi Ersöz yakında sistemde değişiklik yapılacağını da apklayarak şöyle dedi: "Şehir Hatlan'nda kart sistemine geçmek için araştırma yapıyoruz. PTT kartlannda olduğu gibi numaratörlü sistem olacak. Gideceği hatta göre karttaki numaralar silinecek." Bozuk meyve suyu 1 optonfıyatlar üzerinden büyük alışverişlerin yapüabildiğidevmarkeller tüketici için yeni bir alternatifoldu. Aylık ihtiyaçlar uygunfiyattan tek kalemde karşıianabiliyor. Ancak böyle toplu alışverişlerin de riski ve dikkat gerektirenyönleri var. Bunu okuyucumuz Afpvr Eralp *in yaşadıklarıfazla lafgerektirmeden anlatıyor. Mektubu birlikte okuyalım: İçerenköy Metro Market'ten aldığım 12kutu!ukambalajlarda 1 litrelik meyve sulanndan ilk açtığımız kutu bozuk çıkü. İkinci bir kutuy u daha denemek için açtık, o da bozulmuştu. Meyve suyunun tadı, rengi. kokusu değişikti. Son kullanma tarihinin dolmasına daha aylar vardı. Satıcmın birinci derecede sorumlu olduğunu düşünüp Metro'ya gittik. Halkla ıbşkiler bölümü asbnda satılan mab geri almak gibi bir uygulamalannın olmadığını, ancak faturayı getirirsek geri alabileceklerini söy lediler. Faturayı saklamadığımızı, isterlerse bilgisayar sistemlerinden faturanın bir kopyasını bulabileoeklerini hatırlatük. Faturaya bu yolla ulaşmalannın mümkün olduğu, ancak şirket politikalannda böyle bir uygulamanın bulunmadığı yanıtını aldık. Ekonomik yönü bir tarafa böyle bir olayın sağbk yönü de var. Biz meyve suyunun bozuk olduğunu anladık, ama bunu içen çocuklar ne olacak? Metro Market'e güvenenler bundan sonra Hıfzıssıhha'dan tahb'l istemek zorunda mı kalacak? O kuyucumuz bu sorulan yönelttiği mektubuna ilişik olarak gönderdiği bilgi notunda sorununu Meysu Fabrikası'yla çözdüğünü anlatmış. Fabrikadançok yakın bir ilgi gördüğünü vurgulayan Alper Bey, "Bizzat eve kadar gelip bozuk olan koliyi değiştiren Meysu yetkilileri meyve suyunun yanbş depolamadan dolayı bozulmuş olabileceğini söylediler. Metro'nun bu tür şikayetleri olumlu yönde çözmesi gerektiğini, bu konuda uyanlacaklanru belirttiler" demiş. Metro Market ile Meysu'yu aradım. Metro yetkilileri kendilerine 8 gün içinde geri iade için getirilen mallan fatura gösterilmesi koşuluyla hemen değiştirdiklerini belirterek. "Fatura gösterilmezse bizden alıp almadıklannı bilemeyiz. Bilgisayar sisteminden bulmak ise mümkün değil. Yüzlercealışverişi taramak lazırn. Bunun için eleman istihdam edemeyiz" dediler. Metro'nun belirttiğine göre ilke olarak ilk 8 gün şeklinde saptadıklan iade süresini. mabn niteliğine göre inisiyatif kullanarak uzatabiliyorlar. Meysu Fabrikası'nın yetkilileri ise Metro'nun fatura konusundaki hassasiyetini normal kabulettiklerini vurgulayarak, "Aslında tüketicinin doğrudan bize başvurması gerekirdi. Ürünümüze sonuna kadar sahip çıkıyoruz. Nem alan veya güneş göre kutularda bozulma olabilir. Bunu inceleyip, imha ediyoruz ve tüketici mağduriyetini hemen gideriyoruz" dediler. Başvurulannızı Cumhuriyet Gazetesi ŞİKÂYETKUTUSU Türkocağı Cad. 39/4J Cağaloğlu-İST adresine veya 512 05 05 'e bekliyoruz.