Katalog

23 EYLÜL1993 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Rusya Parlamentosu Başkanı Ruslan Hasbulatov Cumhuriyet'in sorulannı yanıtladı: YehsinRusya'yıBaü'yapeşkeşçekiyor• Ermeni işgallerine karşıyım. Türkiye ve Rusya • Dış çevreler bizim güçlenmemizi istemiyor.Tıpkı • Komünist değilim. Komünizm tehlikesi 30 yıl gücünü birleştirirse bölgede çok etkili olabilir. Türkiye'nin AT'ye girmesini istemedikleri gibi. komünistlik yapmış Yeltsin'den kaynaklanıyor. HAKANAKSAY MOSKOV4 - Rus>a Parlamentosu Baş- kanı Ruslan Hasbulatov kenıdısıyle Devlet Başkanı Boris Yeltsin'ın parlamentoyu fes- hetmesınden 2 gün önce yaptığımız görüş- mede, iktidan anti komünist maske altında fıilen komünizm uygalamak ve ülkeyı Batı'ya peşkeş çekmekle suçladı. Hasbulatov'a yönelttiğimiz sorular ve yanıtlan şöyle: - Batı'da genellikk sizi "komünist muha- lefet" veya "tutucu muhalefet" ortak pay- dası altında, komünistlerle yan yana gösteri- yoriar. Siz, komünist misiniz? - Hayır, ben kendimı sosyal demokrasiye yakın görüyorum. Öğretim üyeliği yaptı- ğım sıralarda da sosyal demokrat ekonomi teorilenni araştırmışüm, karma ekonomiyi incelemiştim. Komünist değilim. Komü- nizm tehlikesi 30 yıl komünistlik yapmış olan Yeltsin'den ve cevresinden kaynakla- nıyor. Ülkemizde bir tür neobolşevizm uy- gulayanlar onlardır. Anti komünist maske altında fıilen komünist yöntemleri uygu- layarak ülkeyı yağmalayanlar, Baü'ya peş- keş çekenler, rüşvetlere kanşanlar on- lardır. - Başkan Yeltsin'in sağlık durumunun bo- zulduğu söylentileri çoğaldı. Bu doğru mu? - Bilemiyorum. Bu konuda bir şey söyle- mem zor. - Eğer Yeltsin görevini yapamaz duruma gelirse, Rusya'vı iç savaş mı bekliyor? Baş- kan yardunctsj Rutskoy'un göreve gelmesi olasılığı varmı? - İç kanşıklık veya savaş çıkması söz ko- nusu olamaz. Ortada yasalar vardır, yasal kurumlar vardır. Başkan görevini yapa- mayacak duruma gelirse, yardımcısı Ruts- koy başa gelır - Son zamanlarda, Rusya'daki iktidar bu- nalımının çözülmesi için mutlaka de\ let baş- kanı \e miUetvekilleri erken seçimleri düzen- leıunesinin koşul olduğu ileri sürülüyor. Si- zin seçimler konusundaki tavrınız nedir? Önce hangi secimin vapıunası gerektiğini düşünüyorsunuz? - Parlamento seçımlen yapılması için ne- den göremiyorum. Parlamentomuz çalış- maktadır. Çalışamaz duruma gelmiş olan yürütmedir. - Sizce, Rusya'da ve öteki eski Sovyet cumhuriyetlerinde giderek eski komünist yöneticilerin başa gelmesi nasıl açıklanabi- İir? - Pek çok eski liderin yeniden başa gel- mesi herhalde onlann profesyonel özellik- leriyle ve deneyımlenyle ılgılı olsa gerek - Siz, eski Sovyet cumhuriyetleri arası- nda SSCB gibi bir birlik yaratılmasını mı savunuy orsunuz? - Eskisi gibi bir birlik elbette olanaksız- dır. Biz ekonomik çıkarlara dayanan ve yalnızca ısteyen ülkelenn katılacağı yenı bir ıttifak yaratmaya çalışıyoruz. Halklann gerçek bir işbirlığine ıhtıyaçla- n vardır. Ekonomilerimiz birbırleriyle iç içedir; insanlanmız çeşitli cumhuriyetlere dağılmış durumdadır. Ekonomi, kültür. politika, savunma alanlannda ctkin bir ıt- lifakın kurulması gerekmektedır. Açık ko- nuşmak gerekirse, bunun adı konfederas- yondur. Bu karan şu anda ilk olarak sizc açıklıyorum; daha yardımcılanmın bile ha- beri yok. - Dış poltika alanında Yeltsin'le aranızda ne gibi aynmlar var? - Çok ciddı aynmlar vardır aramızda. Yürütme organlan, dış güçlerle işbırliği icinde ülkemizi parçalama planını yürürlü- ğe koymuştur. Dış çevreler bızim güçlü bir ülke olma- mıa istemiyorlar. Bizi engellemeye çalışı- yorlar. Tıpkı Türkiye'nin Avrupa Toplu- luğu'na ginncçabalannı engellemeye çalış- lıklan gıbı. - Azerbaycan, Rusya'ya uzak olduğu ve BDT'ye girmediği koşulîarda topraklarının beşte birinden fazlasını > itirdi. Sizce Rusya'- da Ermeni işgaline yardımcı olan güçler var mı? - Burada Karabağ. anahtar sorun duru- mundadır. Gorbaçov'un bu konudaki be- ceriksizliği. Sovyetler Bırliğı'ni yıkıma gö- türmüştür. - Şimdi Azerbaycan-Rusya ilişkileri dü- zelmeye başladığına göre Ermeni saldırgan- larını durdurmak için önlemler alacak mısı- nız? - Bız saldırganlığa ve işgallere karşıyız. İşgal edilen topraklardan çıkılmasını savu- nuyoruz Başka ülkelenn de olumlu etkisi olabilir. Örneğin Türkiye'nin. Rusya da Türkiye de bölgenın saygın ülkeleri. Iki ülke gücünü birleştirirse, çok etkili olabilir. - Rusya ile Türkiye arasında Kafkasya'da ciddi bir rekabet olduğu kantsına katılıyor musunuz? - Ben ortada rekabetın olmadığını düşü- nüyorum. Hele söz konusu bölgelerde. Kan dökülen bır yerde rekabetten söz edi- lebilir mi? Türkiye'ye iki kez gittım, politi- kaalanyla ve iş çevreleriyle görüştüm. İzle- nımlerim çok iyı. Özellikle Tansu Çiller'le ilgili olarak. Çok çekia bir kadın. Ekono- miyi gayet iyi biliyor. Sanınm önümüzdeki dönemde ülkelerimız arasındaki ilişkiler daha da gelişecek. Ankara, Yeltsin'den yanaANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Tür- kiye, Rusya Devlet Başkanı Boris Yek- sin'in parlamentoyu feshetmesini tem- kinli karşıladı. Başbakan Tansu Çilkr'in Almanya'da basına yaptığı açıklama. "Yeltsin'e tem- kinli destek" şekhnde yorumlanıyor. Dı- şişleri Bakaru Hikmet Çetin, geîişmeler üzerinde Monaco programını iptal ede- rek dün Ankara'ya döndü. Başbakan Çiller, Yeltsin'in parlamen- toyu fesh ederek erken seçimlere gidile- ceğini açıklaması konusunda Almanya'- da şu açıklamayı yaptı: "Rusya'daki gelişmeleri yakmdan ve dikkatle izliyonız. Her yerde olduğu gibi Rusy a'daki gelişmelerin halkın isteği doğ- rultusunda. meşruiyet icinde deiam erme- sini, Yeltsin'in başlattığı demokratik ve ekonomik reformların köklenmesini dili- yorum. Rusya komşumuzdur ve zor bir geciş döneminin sorunlan ile karşı karşı- yadır. Her şeyin, halkın gönlünce olmasmı diliyorum." Başbakan Çiller'in. Dışişleri Bakanlığı ile eşgüdüm icinde çalıştıİctan sonra bası- na yaptığı açıklama, deneyimli diplo- matlar tarafından "Yeksin'e temkinli destek" şeklinde yorumlanıyor. Kay- naklar, Çiller'in bir yandan Yeltsin'in re- form çabalanna destek verirken diğer yandan "meşnıiyet" ve "halkın isteği" sözlerini ekleyerek parlamentoya göz kırptığı yorumunu yapıyorlar. Dışişleri kaynaklan, istikrarsızlığa düşmüş bir Rusya'nın, yakın bölgesinde yaratacağı belirsizlik nedeniyle Türkiye'- nin işine gelmeyeceğini vurguluyorlar. Ancak, Yeltsin'in Rusya'da "tek adam" haline gelmesi ve aşın güçlenmiş bir Moskova'nın da Ankara'nın işine gel- meyeceği bildiriliyor. Başbakan Tansu Çiller'in, Almanya gezisi sırasında yakın çevresi ve kurmay- lan ile yaptığı değerlendirmelerde, "Yelt- sin Türkiye'ye yakmdı, demokrasiyi ölçü abnıştı, görevden uzaklaştınlması Rus- ya'yı geri götürür" dediği öğrenildi. Çiller dün sabah da Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin ile Berlin'de bir araya gel- di. Çiller ve Çetin yaklaşık yanm saat görüştüler. Çiller'in Yeltsin'le telefon bağlantısı kurmaya çalıştığı öğrenildi. Ancak bağlantının gerçekleşip gerçek- leşmediğı konusunda bilgi alınamadı. Batı daıı Yeltsin'e destek Yeftsin'm parlamentoyu feshettiğini açıklamasından sonra Kremlin'in önünde toplanan yaklaşık 100 kişilik bir topluluk Yeltsin'i kınayan stoganlar attı. Dış Haberler Servisi - Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in önceki akşam parlamentoyu feshetmesı Batı'da geniş destek görürken, Çin temkinli bir ifa- deyle Rusya'daki anlaşmazlı- ğın "Banşçı biçimde çözulmesi- nTdiledi. VVashington muhabirimiz Fuat Kozluklu'nun habenne göre. Yeltsin'in parlamentoyu feshedip erken seçime gitme ka- ranna ilk destek ABD'den gel- di. Başkan Clinton önceki ak- şam Rusya'daki gelişmelerin duyulmasından kısa süre sonra yaptığı açıklamada "Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in kararı- na tam destek veriyorum" dedi. Clinton. Yeltsm'in erken seçi- me gitme karannı overek "De- mokrasüerde son karan halk vermelidir" dedi. ABD Dışişleri Bakanı YVar- ren Christopher, Boris Yeltsin'- in parlamenıoyu fesıh karannı ve reform hareketini destekle- diklerini söyledi. Rusya başkentinde olanlar- dan ABD yönetiminın son ana kadar haberi olmadığı bildinl- Azerbaycan yönetimi Moskova'daki gelişmeleri dikkatle izlerken BDT üyeliğinde ısrarlı ev, Moskova'daBDT zirvesinekatılıyorAIiy( • Azerbaycan Meclis Başkanı başkanhğındaki üstdüzey bir heyet bugün Moskova'ya gidiyor. Bakü, Moskova'daki gelişmeleri dikkatle izlerken, Azeri heyeti, yann burada BDT tüzüğünü imzalayacak Dış Haberler Servisi - Azerbaycan bir yandan yann Bağımsız Devletler Topluluğu'na (BDT) girmeye hazır- lanırken bir yandan da Rusya'da meydana gelen gelişmeleri dikkatle izliyor. Azerbaycan Meclis Başkanı Haydar Aliye* yanna ertelenen Moskova'daki BDT zirvesine katı- lacak. Moskova'daki siyasi gelişmelerle ilgili olarak Cumhuriyet muhabiri Hicran Öge Goltz'un sorulannı ya- nıtlayan Parlamento Dış İlişkiler Başkanı. "Ne olacak bilmiyoruz. Olasılıklar hakkında da konuşmak olanaksız" dıyor. Azeri parlamen- ter, Rusya'daki gelişmelerin toplan- tıyı etkilemeyeceğini belirtiyor. Yönetimin düşünceleri hakkında büyük bilinmezlik yaşanıyor. Muhalif Milli İstıklâl Partisi, "Bu Rusya'nın iç meselesidir" dıyor \e görüşünü daha sonra açıklayacağı- nı bildiriyor.. Eski dışişlen bakanı. mılletvekılı Tevfik Kasıraov ıse şöyle konuşuyor: Böyle giderse Rusya'da iç savaş olacak. Ben şahsen demokrasiyi temsil eden Yeltsin'in kalmasını is- terim. Ama yaptığı anayasaya aykı- n. Maceraa biryaklaşım. Biziseza- manından önce karar aldık. Şimdi de beklemek gerekir. Rusya'nın sonu ne olacak? Yeltsin'in BDT toplanacak diye açıklaması, kendi- ne ek bir güç vermek içindir. Azer- baycan Rusya'nın iç işine kanşmaz. Azerbaycan'm BDT'ye girmesi ge- leceğını karanlığa sokar. Çünkü Rusya ile birlik icinde olmak müm- kün değil. Bunun yanında oraya gjdebilmek için de çok fazla, ciddi şekilde hazır- landı. Rusya'daki olaylar onu yo- lundan çevirmeyecektır. Aliyev, Moskova^ya gidiyor Haydar Aliyev başkanhğındaki Azerbaycan heyeti. Bağımsız Dev- etlcr Topluluğu'na giriş anlaşması- ru imzalamak ve devlet başkanlan ioruğuna katılmak için bugün Moskova'ya gidecek. Heyette Ali- yev'ın yanısıra, Dışişlen Bakanı Hasan Hasaıtov. Savunma Bakanı Memed Refi Memedov ve diğer yet- kililer bulunacak. Azerbaycan heyetinin yann BDT tüzüğü ile karşıhklı güvenlik anlaş- masını imzalaması bekleniyor. Yet- kililer, Moskova'daki BDT doru- ğunda İküsadi İşbirliği Kurulu'nun oluşturulmasına ilişkin daha önce başîatılan görüşmelenn yanısıra dı- şişleri bakanlan konseyinin kurul- ması da ele alınacak konular arasın- da.. Öte yandan AA'nın haberine gö- re, Azerbaycan'ın kuzeybatısında yer alan yerieşim birimlennm yerel yöneticileri. 20 kasım 1993 tarihine kadar sürecek bir ateşkese imza koydular. dı. Beyaz Şaray yetkılılerinin verdıği bilgiye göre Yeltsin'in parlamentoyu feshederek ara- lık ayında seçimlere gidileceği karannı Washıngton ancak bır saat önce öğrenebildı. ABD'nın "son karö" olarak tanımlanan Rusya Devlet Baş- kanı Boris Yetsin'in beklenme- dik manevrası. Washington'- daki siyasi gözlemcilerin çoğu tarafından Gorbaçov'un çökü- şüne benzeüliyor. Washing- ton'un gelişmelere pek kanş- mayacağı yorumlan da yaygın. • Londra muhabirimiz Edip Emil Öymen'in bildirdiğine gö- re. resmi bır gezi için Malezya'- da bulunan Başbakan John Major, Boris Yeltsin'e gönder- diği mesajda kendisini tam ola- rak desteklediğini bildirdi. Major. Yeltsin'in daha demok- ratik bir Rusya için mücadele ettiğine inandığını belirtti. • Almanya Başbakanı Hel- mut Kohl de Yeltsin'e "tam des- tek" veren Batılı liderler arasın- da. Kohl yaptığı açıklamada "Rusya'nın demokratik secimle göre>e gelmiş olan başkanı Boris Veltsin, bir kez daha bunalımm çözümü için halka gitmeye ka- rar vermiştir. Kendisiıii tam ola- rak destekliyoruz" dedi. • NATO üst yönetimi Rusya'daki gelişmelerde Yelt- sin'den yana tavır koyarken, A\Tupa Topluluğu da aynı yönde görüş bildirdi. Yeltsin'in Rusya'daki reformlar için ge- rekli olduğuna inanan topluluk yetkilileri reformlara hayati önem veriyorlar. • Japonya Başbakanı Mori- hina Hosokawa Boris Yeltsin'in reformlannı destekledıklenni söyledi. Dışişleri Bakanı Isuto- ma Hata ise bunalımı "kaygıyla izlediğini" belirtti. • Çin, Rusya'daki gelişme- ler konusunda yorumda bulun- mayarak sadece "Bunalmın banşçı yollardan çözülmesini di- lediğini" bildirdi. iktidarkavgaa2yıldırsürüyor Dış Haberler Servisi - Rusya'da Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile Başkan Yardımcısı Aieksânder Rutskoy ve Parlemento Başkanı Ruslan Hasbulatov arasındaki iktidar kavgası, Yeltsin'in önceki gün parlamentoyu feshederek aralık ayında erken seçim düzenleneceğjni açıklamasıyla yeni boyut kazandı. Yaklaşık 2 yıldan bu yana süregelen bu iktidar kavgasında belli başlı kilometre taşlan şöyle: Mayts 1990 - Rusya Halk Temsilcileri Kongresi, Yeltsin'i Yüksek Sovyet (Rusya Parlamentosu) Başkanhğı'na seçti. Haziran 1991 - Ülke çapında düzenlenen seçim sonucunda Yeltsin Rusya Devlet Başkanı, Rutskoy da Başkan Yardımcısı secildi. Tenunuz - Gorbaçov Sovyet cumhuriyetleri arasında Birlik Anlaşması'na vanldığını açıkladı. Ağustos- Birlik Anlaşması'nın ımzalanmasını önlemek amaayla Gorbaçov devrildi. Yeltsin darbecilere karşı dırenişegeçti. Darbe başansızlıkla sbnuçlandı. Cumhuriyetler art arda bagımsızlık ilan etti ve SSCB dağılma sürecine girdi. Yeltsin, Konünist Parti'yi kapattı. Ekim - Yeltsin radikal reformlar başlatmak için parlamentodan 6 ay için özel yetki aldı. Kasnn - 7 cumhuriyet yeni federasyon için ilke anlaşmasına vardı. Aralannda Ukrayna'nın da bulunduğu 5 cumhuriyet anlaşmaya yanaşmadı. Aralık - Ukrayna referandum sonucunda bagımsızlık karan aldı. Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna Bağımsız Devletlar Topluluğu'nun (BDT) kurulduğunu ve SSCB'nin ortadan kaldmldığını ilan etti. 8 cumhuriyet BDT'ye kaükL. Gorbaçov istifasını sundu. Ocak 1992 - Rusya'da fıyatlar serbest bırakıldı, merkezi planlama sona erdirildı. Aieksânder Rutskoy ve ı Hasbulatov, Yeltsin'in reformlan uygulamakla görevlendirdiği Gaydar'a karşı bayrak açtı. Nisan - Rusya Halk Temsilcileri Kongresi'nde muhalefet ürmanışa geçti. Kongre Yeltsin'in ülkeyi karanıamelerle yönetme yetkisini sona erdirdi, ancak Gaydar'ı görevden alamadı Haziran - Yeltsin, Gaydar'ı başbakanlığa getirdi. Aralık - Kongre, Yeltsin'i, Gaydar'ı görevden almaya zorladı. Başbakanlığa Viktor Çernomirdın getirildi. Yeltsin, Devlet Başkanı ve hükümet Başkan Yardımcısı ve parlamento arasındaki iktidar kavgasını sona erdirmek amacıyla ülkeyi kimin yönetmesi gerektiği konusunda referanduma gidilmesini önerdi. 12 Mart 1992 - Halk Temsilcileri Kongresi, Yeltsin'in referandum önerisini reddetti. 20 Mart -Yeltsin, referandum düzenlemek amacıyla özel yetkiler üstlendiğini açıkladı. 25 nisanda kendısi için ülke çapında güvenoylaması ve yeni bir anayasa için plebisit düzenleneceğini duyurdu. Rutskoy ve Anayasa Mahkemesi. Yeltsin'e destek vermeyi reddetti. Hükümet, Yeltsin'den yana tutum takındı. 28 Mart - Yeltsin referandumdan vazgeçti ve kasımda parlamento ve devlet başkanlığı için, erken seçim yapılması için Hasbulatov'la anlaştı. Kongre bu anlaşrnaya karşı çıktı ve Yeltsin'in görevden ahnması için oylama yapılmasını kararlaştırdı. Yeltsin Kremlin önünde toplanan binlerce destekçisine görevden alınmasıyla ilgili yapılacak oylama sonucunu tanımayacağım söyledi. Oylama yapılmadı. 25 nisan - Referandumda Yeltsin'e yüzde 57.8. reformlanna yüzde 53 oranında destek çıktı. Yeltsin yeni anayasa ve parlamento erken seçimleri için yolun açıldığını söylerken Rutskoy ve Hasbulatov, Yeltsin'in refarandumdan yenilgiyle çıktığını savundu. 5 Haziran - Yeltsin parlamentoda başkanlık sistemi öngören yenı anayasa için kurucu meclisi toplanmaya çağırdı. 12 Tenunuz - Kurucu Meclis, yeni anayasa taslağına ilişkin görüşmeleri tamamladuancak nasıl uygulanacağına ılışkın karar alamadı. 1 Eylül-Yeltsin. Rutskoy'un yetkilerini askıya aldı. Parlamento geçersiz saydı. 18 Eylül - Gaydar. başbakan birinci yardımcısı olarak hükümete döndü. Yeltsin önce parlamento için erken seçim yapılması koşuluyla başkanlık için erken seçim yapılabileceğini açıkladı. 21 Eylül - Yeltsin parlamentoyu feshctti ve aralıkta erken seçim düzenleneceğini açıkladı. YELTSİN'İ DESTEKLEYENLER || YELTSİN'E KARŞIÇIKANLAR Hükümet: Başbakan Viktor Çernomirdin Yeltsin'i "koşulsuz desteklediklerini" açıkladı. Başbakan Birinci Yardımcısı Yegor Gaydar: Rusya'da piyasa ekonomisine yönelik reformlann miman olarak görülen ve geçen hafta ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılıgına getirilen Gaydar, Yeltsin'in girişimini, "zor ancak gerekli" diye niteledi. Gaydar, "Bu, ülkede iki başlı yönetimi sona erdirmek için tek yoldu" dedi. Savunma Bakanı Pavel Graçov: "Rus halkınca iki kez seçilen Başkan Yeltsin"e tam destek verdi ve parlamentonun atadığı "sözde yeni hükümetin talimatlanna uymak gibi bir niyeti bulunmadtğım" söyledi. Graçov, dün bir basın bildirisi yayımlayarak tüm savunma bakanlığı yetkililerinin kendisiylagörüş birliğinde bulunduğunu ve tüm komutanlara "Hiçbir sözlü emre uymamalan" çağnsında bulunduğunu belirtti. tçişleri Bakanı Viktor Yerin: Emrindekı birimlerin Yeltsin'i desteklediğini açıkladı ve durumu, "tskikrarlı ve sakin" olarak niteledi. Aieksânder Soljenitsin: Nobel ödüllü Rusedebiyatçı üyeleri serbest seçimlerle belirlenmediği için parlamentonun SOLJENİTStN GORBAÇOV Rusya Parlamentosu: Üyeleri olağanüstü toplandı. Yeltsin'in yetkilerini aldı ve yerine Rutskoy'u atadı. Rusya'nın yasama organı, Halİc Temslicileri Kongresi'ni toplantıya çağırdı. Parlamento Başkanı Ruslan Hasbulatov, Yeltsin'in kararnamesini "düpedüz darbe" olarak niteledi ve kınadı. Herkesi kararnameye direnmeye çağırdı. Anayasa Mahkemesi: Yeltsin'in kararnamesini "anayasaya aykın" buldu. Mahkeme Başkanı VaJeri Zorkin, "Kararname anayasayla bağdaşmıyor. Bu yüzden Devlet Başkanı'nın yetkilerinin askıya alınması doğaldır" dedi. Devlet Başkanı Yardımcısı Aieksânder Rutskoy: Yeltsin'in en güçlü rakibi olarak görülen Rutskoy, devlet başkanhğı, yetkilerini devraldığını açıkladı ve "ilk başkanlık kararnamesini" yayımlayarak Yeltini "darbe yapmak"la suçladı. Ulasal Kurtuluş Cephesi: Aşın muhafazakargrup, Yeltsin'i '*\atana ihanet"le suçladı ve halkı direnmeye çağırdı. Cephe lideri tlya Konstantinov Yeltsin'in ülkeyi"içsavaşa sürükkdiğini" önesürdü. Mihail Gorbaçov: İtalya'da bulunan eski SSCB'nin son lideri Yeltsin'in girişimini "Anlamsız ve anayasaya avkın" olarak niteledi.