Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 EYLUL1993 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Vergi yönetimi yeniden yapılanırken... Bugunku gebr orgütünün temel sorunu, kendı ıçensınde tumel ve bağımsız bır yapı>a sahıp olmamasıdır MEHMET F.ÖZÇELİK Mali Damşman bınmı gelırler genel mudurlüğudur Ülkenın en buyuk deneüm bınrrune sahıp bu kurum, vergının toplanma- sında. denetımınde. yasal-yonetsel uvgulamalarda, uyuşmazlık ve uzlaş- malarda belırleyıcı konumdadır Ulke ekonomısının yonetımındekı ışlevı bu denlı onemlı bır bakanlığın orgüt yapısını çağdaşlaştırma amacını her turlu burokratık kaygının ve çıka- nn uzennde tutması gereken bır du- zenlemenın, geçmışın sağlıksız olu- şumlanru yannlara taşıyacak eksık, boluk-porçük kurumlaşmayı venılık- mış gıbı sunması, geleceğın kusursuz ışle>ecek \ergı duzenıne yonelık umut- lan karartmaya yetmektedır Bugunku gelır örgutunun temel so- runu. kendı ıçensınde temel ve bağım- sız bır yapıya sahıp olmamasıdır Yuzyıl oncesı Osmanlı Imparator- luğu nun gereksınımlen goz onunde bulundurularak oluşturulan "defter- darlık" kurumu mıllı emlak, muhase- bat ve gelır bınmlennı banndırmakta, bu kurumun vergı toplama ve denetım ışlevını sürdurmesı etkınlıkten uzak sorunlar doğuran bır durum olarak sureklı eleştınldığı halde, yenı duzenle- me dolambaçlı yollardan aynı kapıya çıkmaktadır Kurulan "geürier böJge müdürifik- terTnın. Amenka ve OECD ulkelen- nın yıllar once uyguladıklan bolgesel A slında ışın özunde ya- nm yuzyılı aşan bır kav- ganın to- humlan var- dır Herkesın bıldığı. bakanlık ıçındekı uzman-mufettış çekışmesı Dola>ısıy- la Malıye Bakanlığı kendı ıçınde kav- galı bır bakanlık gorunumundedır Kendı sorunlannı çozemeven bır ba- kanlığın ıse Turkı>e'nın sorunlanna sahıp çıkması beklenmez "(I) Maüye Bakanlığı'nın orgutu ve go- revlenne ılışkın Yasa Gucunde Karar- name'nın kamuoyunda tartışılmadan neredeyse gızlılık ıçınde kotanlıp > aşa- ma geçınlmek uzere olduğu bugunler- de yapılacak değerlendırmeler, yuka- ndakı saptamanın kılavuzluğunda \ol almalidır Ancak. sorunun ozune me- rek gerçeğe ulaşmak ıçın "uzman- müfettiş çekişmesi" olarak sunulan ol- gunun ıçerdığı çıkar çatışmasının bo- yutlannı somutlaştırmak gerekmekte- dır Soz konusu boyutlan belırleyen çızgıler, devletm her turlu gelır-gıden- nı ılgılendıren yasa tasanlannın hazır- lanıp uygulanmasından sorumlu bır bakanlığın merkez ve taşradakı tum koşe başlannda söz sahıbı olmasından geçmektedır Yenı duzenlemede de bakanlık or- gûtlenmesının vergıyı ılgılendıren ana orgutlenme temelıne da.>anan ornekle benzerlığı sozdedır Vergılendırme su- recının yaşandığı temel kurumlarolan ">ergi dairderi" -oluşturulacak vergı daıresı başkanlıklan- defterdarlıklara bağlanırken, defterdarlıklar, gelırler bolge mudurluklennden bağımsız kı- lınnuşlardır Buna gore Turkı>e gene- lındekı "gelir bölgelennin neden oluştu- nılduğunu" anlamak "çok parçalı vergi yönetimi ve denetimı arasındaki eşgüdûmü, ilerişimi hangi kurumun sağ- layacağmı" bılmek oldukça yoğun bır duşunsel çabayı gerektırmektedır Oysa, ıkı bınlı yıllann eşığınde çağ- daş bır vergı yonetımı kurmak ıçın bu denlı yorulmaya gerek olmadığını ka- nıtlayan bırçok orgutlenme onensı arşıvlerde tozlanmıştır Bu onenler arasında yer alan kımı "yabancı uzraan raporlan" ıncelendığınde. ülkemız vergı yoneümının sorunlannın yıllar oncesınden bolgesel yapılanmanın ol- mavışı. personel, araç-gereç yetersızlı- ğı, malıye memurlannın atanma, yakselme, ucret ve dığer haklannı ıçe- ren eşıtsızlıkler. vergı denetımının etkı- sızlığı, vergı yargısının eksıklıklen vb olarak saptandığı görulmektedır (2) Bûrokrasinin davranışı Yıllardır süregelen bu olumsuzluk- lann gıdenlmesını yenı yasaJ duzenle- meden beklemek gıbı doğal bır umuda kapılmanın versızlığını vurgulayan or- neklerden bın de bakanlık örgutünde yukselmeye getınlen sınırlamalardır Yakın gelecekte sayılan yuz bını aşa- cak bakanlık çalışanından bın dola- yında "merkez denetim gorevlisiııe" malıyenın tum yonetım bınmlennı sı- navsız sunan Malıve Teftış ve Hesap Lzmanı kurullanna tanıdığı hak ve >etkılerle bakanlık ıçınde olağanustu guçlendınlmış bır burokrat "kastı" oluşturan bu anlavışa ulke adına uzul- memek elde değıldır Çunku, burokratık çıkarlann one çıktığı yerde toplumsal yarann gozar- dı edılme tehlıkesı hep var olmuştur Orneğın, Yemınlı Malı Muşavırlık Yasasını hazırlavan Malı>e burokrat- lannın bu haktan, once kendılennı yararlandırmalan. gelır duzevı yuksek bu mesleğı tekellenne alacak, yenı uyelenn gınşını guçleştıren (sınavlı ge- çış), hatta kendılen gıbı vergı ıncele- mesı yapan obur kamu gorevlılennı dışla\an onlemler getınmelen çıkarlan gereğıdır A> nı burokrasının, bakanlık orgutu yenıden duzenlenırken de farklı dav- ranması beklenemez Neredeyse ya- nm yuzyıldır, vergıcılığın temel taşı olan vergı daırelennde yetışmış vergı daıresı mudurlennden bır gelırler ge- nel mudüru ya da yardımcısı çıkması- na ızın verme>en ve vermeyecek olan bu duzenı sorgulamak ışlenne gelme- yecektır Türkıye'dekı vergı denetımı- nın yuzde doksanını her turlu yoksun- luğu sıneye çekerek surduren ıkı bını aşkın "vergi kontroi menıuru"na. bol- gesel duzeyde orgütlendığı savlanan vergı denetımının gerektırdığı "özel ni- telikli" hıçbır hakkı vermeyeceklerdır Bu gorevlılenn ıstedıklen "vergi denet- çisi" sanını "vergi denetmeni"nc do- nuşturerek, "men" ıle "çi" eklen ara- sında sıkışıp kalmış buruk-gülunç bır o\ kunun nedenı olacaklardır Eğıtım, teknık sağlık, avukatlık gıbı bırçok kamu gorevınde artık terkedılmeye başlanmış, Mahye'de kanayan yara olarak süregelen "zorunlu yer değiştir- me" uygulamasından vazgeçmevecek- lerdır Sonuç Vergı yonetımının bolgesel yapılan- ması, vergı toplama, ınceleme, dene- üm, haberalma ve hukuk ışlennı vurü- tecek ana hızmet bınmlen ıle hızmetı yaygınlaştınp kolaylaştıracak yeter sayıda kuçuk bınmlen bulunan "böige vergi daireleri"nm oluşturulmasını ge- rektınr Yıllardır bırbınnden habersız vergı denetimı yapan "dört ayrı dene- tim gnıbu" bırleşünlerek, bu kurumla- ra dağıtılmalıdır Çağdaş bılgısayar- larla donatılmış. araç-gereç sorunlan çozumlenmış, çalışanlannın nesnel haklan venlmış. en alt bınmden en usttekıne yukselmenın çalışkanlık ba- şan ve yeteneğe bağlı kılındığı vergı daırelen yaratılmahdır Vergılemede bolgeler arası ıleüşımı gerçekleştıre- rek, denetımde eşgudûmu sağlayacak bır merkez gehrler örgutu ıle bolge du- zeyınde orgütlenmış "vergi yargısı" bırbırlennı lamamlamalıdır 1) TOBB Yergı özel ihbsas Konusvonu Raporu \nkara. 1992. 2) YVhıte Raporu. 1963 »ılında hazıriannıış- tır James W Martın-Frank C F Cush. Maln >e Bakanlığı Kuruhış >e Çalışmalan, Haluk Oemırtış çevinsı, Damga Matbaası 1952. ARADABIR HALİL GÖKHAN Aydın ve BağımsızlıkAydının aydınca duruşu yaşama davalara karşı tavrı ve eylemler çızgısı her zaman ıçın onun yazgısı olmuş- tur Bu yazgıdan kopmak duşunulemez Bu yazgıdan yorulmak da yoktur dava kıtabında Bu yazgı kışıyı sıka- bılır, ama yazgıdan sıkılmak olmaz, bır anlamda Bağımsızlık bır aydının harcıdır ancak Kuruma, ozel ve tuzel kışılıklere parayla orulmuş tutsaklığa bağlan- mak, kurumayan bır harçtır ve aynı olgu ıçınde venlmek ıstenen bıçımler, oluşturulmak ıstenen yapılar ıçın bıçı- len omur çok kısa surelıdır Herkesı her cepheyı eleştırmek kuşkuları korkuların uzerıne soğukkanlılıkla salabılmek soz konusu olduğun- da ve her cepheden kuşkuları, en acımasız tezlerı ustun- de toplamak olasılığında, aydın yapbozu bırleşır Bu da kendılığınden devınen aydının yokluğunda, kolaylıkla tepkısel aydının varlığını verır Her turlu kamp cephe, tarafla bağlarını koparmış ol- mak mıdır bır başka yazgısı 9 Bunun karşılığı olarak her turlu kamp cephe ve taraftan alçak ıhbarcı.donek, ajan, kışkırtıcı damgaları yemek ve yazılı kâğıtlar uzennde o cepheden bu kampa, bu taraftan o cepheye dondurul- mek mıdır sureklı ve afnansız olarak? önyargılardan uzun vadede çurutulecek savlardan (şımdılık) yarın adına arınmak ıçın hıçbır onyargı ve sav kursusune, once-şımdı-sonra ve bağlı ve bağımlı olma- mak gerekır Değışmeyen av olmak, bugun değılse bıle yarın, sureklı değışen sılahlardan zamanca bır tanesı olmaktan kesınlıkle daha lyıdır Insana topluma, tarıhe, uygarlığa doğruluğa ve butun guzellıklere çevrılen bır sılahın ucunda olmayı, vurulmayı beklemeyı ıstemektır bu Değıl mı kı sılahların yoneltılmedığı, karşı-davaların açılmadığı, butun haksızlıkların yapılmadığı hıçbır aydın ve hıçbır duşunce adamı olmamıştır Bu dunyayı enınde sonunda bekleyen guzel gunlere enınde sonunda umutlarla ulaşılacağını bılmek ve bıldırmek zorundadır aydın Kanlı yanmış olusu olmasa bıle kalemı ve sava- şımı zaten onu yarına taşır Butun tanımlardan nıtelemelerden, yakıştırma vetez- lerden gerıye kuru kalıplar, kalabalık gorev-ışlev onerı- lerı, hatta emırlerı kalır Tarıhın, toplumun ve yaşamın emnndesın aydın Bağımsız olmak bır yapboz olarak, kırletılmış, çarpıtılmış tarıhın, toplumun, toplumsal de- ğer ve bılımlerın ayırdına varmakla yenıden, bu kez kendı ellerınle kendınde bırleşmekle olasıdır Karanlık ıçın en buyuk tehlıke sensın Aydınlıklar ıçın- de en koyu hedef de sen Arpalık, yetım hakkını yemek, rüşvet, dolandırıcılık, yuzsuzluk adına ne varsa yapılan ulkenın, boyalı kuşlar ve gozler onunde, namussuzluk sahnesıne surulen avı- sın sen Yuzyıllardır avdan başka bır şey olmamak yaz- gısını taşıyan onurlu omuzlarında bır gun gelecek, kamburlardan arınmış bır sırta doğru yuruyuşe geçıle- cek, umudun adımlarıyla Gostereceksın Bağlanmadan bağlar kopmaz Suyun, kaynağa yone- lışınde bır bılgelık aramak mıdır su ıçınde akıntıya karşı koymak, kendınden çok daha guçlu ellere, kendı boy- nundan once başka boyunları kaptırmamak gerekecek vebu suyaduşerduşmez gelecek aklına Goreceksın Nadir Nadi DOSTUM MOZART 8 bası 30 000 lıra (KDV ıçınde) Çağdaş Yaıtnları Turkocagı Cad 39 41 Cağaloglu Istanbul Odemelı gonderılmez S^ J AKARSU MADENCİLİK Kalorıfer Komuru Satış Merkezı KadıkoyTel 3623205-37224 78 ŞışlıTel 23269 57-248 3102 KEMERBURGAZ - AĞAÇLI KÖMÜR 1. Kalite Ana Kömür 6 aydan 10 aya kadar TAKSİT olanağı Kalıtesı ve tartısı LRETICI GARANTİSINDE Gununde teshmat ucretsız kul kaldırma Bir tarihdönemeci: 12 Eylül 12 Eylul'de gudülen bır başka amaç, kuşaklann çağdaş duşunce ve bıhmsel değer yargılan ıle yetışmelennı onlemek, kendını yenıleyen, gehşen ve değışen bır toplum yenne, yılgın, korkak ve dışandan yonlendınlen bır toplum kurmak ıdı. bunu da gerçekleştırdıler M.EMİN DEĞER T urkıye. 1946"da başlayan çok partıh duzene geçme çabalan- nın bellı aşamalanndd -I9S0 - dekı srjasal ıktıdann ?>eçımle değıştınlmesınden sonra- her on yılda bır çozumu askere bı- rakılan bunalımlara gırdı Gerçekte amaç bunalıma çozum bulmak olmadığından çozum ara>ışlannda bunalımın gerçek ne- denlen uzennde durulmadı Dolavısı>la çozumler de kalıa olmadı O\sa bunalım- lann nedenlen araştınlmalı ve sos>o-cko- nomık \e sıyasal çozumler, halkla bırlıkte oluşturularak bunalımın aşılmasına çalışıl- malıydı Kanımızca.Turkı>e"nın bunalıma gınşının bınncıl nedenı, Cumhun>et ın ya- pılanmasındakı ıdeolojık tcmelın. tam ba- ğımsızlık ve laıklık ılkesının bır yana bıra- kılması, empervalızmın gudümünde yenı sıstem arayışlandır Bu tanh donemeanı anlamak ıçın her şeyden önce "12 Eylul'e nasıl gelindi" so- rusuna yanıt bulunması gerekır Incelendı- ğınde gorulur kı, 12 Evlül oncesı Turkıye - nın ıçıne mldığı karmaşa (kaos) toplumun ıç dınamığınden kaynaklanan, sosval de- ğışmenın ve gelışımın sonucu değıldır 27 Ma>ıs ıle gınlen donemde iosyal gelışme- lerden kaygı du>an Atlantık otesı guçlerce yenı o> unlar sergılenmıştır Dıştan desteklı burjuvaamn, egernenlığını paylaşmak ısteme- mesı ve halk yığmlannın orgutlu ıstemlen- nı engelleme çabalan doğrultusunda 12 Mart'la gınlen ara>ışlar >eterlı sonuç ver- memış, olaylann ıvmesı saptınlarak 12 Eylul'le noktalanmıştır Türkı>e, 12 Ey- lul'e (1 980) oyun ıçınde oyunlarla ıülmıştır Dıckson, raporunda bu oyunun nerede başladığına ve nereye kadar uzanacağına ışaret etmıştır Dıckson raporunda dıkkatı çeken üç onemlı ana amaç \ ardır Bunlardan bın ra- porda ^u sozlcrle ver alır "Bu sebeple herkes muttcfiktir kı; bu teh- like muhalcfetin tedncı şekılde parçalanma- sını ve bütön arzulanmav an sonuçlarnla birlikte sol ve sol eğilimlılerin benzeri bır bır- lik varatraasını onlemek uzere, boğulmasını tahrik eder ve hatta bizi buna zorlar.'" 1 Ikıncı amaç şoyle açıklanır "Öte vandan çok miıessır tarafeızlaştırma çabalarının da- ha başarı>la uvgulanmasının muşterek gav- retlerle sağlanması gereklı gonılmektedir... Rejıme sadık olma>an de\let memuriarı ve subavlardan en tehlıkelılen bır program da- hilınde tasfive edılmek uzere tespıi edılmek- tedir." 2 Ve uçuncu amaç "27 Ma\ts'ın getırdığı anavasanın bazı maddeleri, Tabii Senatorluk Müessesesi ve benzeri diğer problemler gıbi kanuni siste- mın bazı hukukı a> kırılıklarının duzeltilmesi usul v e ımkânlan da rejımın gelecektekı em- niyetini garanti edecek bir tedbir olarak dü- sûnülmektedir." 3 Bu amaçlara ulaşmak once 12 Mart ta denendı Amaçlar tam gcrçekleşmcdığı ıçın 12 Eylul'e taşındık Ve 12 Evlul bu amaç- lann tumünun gerçekleştınldığı bır sıstem kurdu 12 Eylul'le gınlen donemı değerlendıre- bılmek ıçın getınlen sıstemı ırdelemek. çağ- daş ınsan haklan ve demokrasının değer yargılan ıle ele almak, boylece toplumun. 27 Mayıs'la başlayan demokratıkleşme ve gelışme çabalanndan saptınlarak, nereden nereye getınldığını gormek gerekır 12 Eylul'e tanı koyarken her şeyden on- ce Turk devnmının Kurtuluş Savaşı ve Kemahst ılkelerden aldığı kazanımlan ıle çelışen uygulamalar dıkkatı çeker 12 Ev- lul'un ılİc uygulamalannda 23 Nisan'ın bayram olmaktan çıkanlması olayını ele alalım 23 Nısan gıbı, Anadolu ıhtılalını başaran ulusun scçtıklenyle kurulan ulusal meclısın açılış tanhının, ulusun padışah ve dünvaya kafa tuttuğu bır tanh donemecı- nın bayram olmaktan çıkanlması, ne bır rastlantıdır ne de "gaflet ve dalalettır" Bunun gıbı Ulusal Kurtuluş Savaşı or guilenmesının temelındekı Anadolu ve Rumelı Mudafaa-ı Hukuk Cemıyetı Orgutu nden doğan Cumhunyet Hdlk Pdriısı nın (CHP> kapatılması ve ozelhkle tanhsel değerdekı arşıvının vok edılmesı hıçbır gerekçeyle savunulamaz. bağışlana- maz Çunku. bu \e benzen uygulamalar. Llusal Kurtuluş Savaşı'nın vadsınmasına hızmet eder A\nca oğrctım bırlığının bozulması Turk-İslam sentezı gıbı, çağdaş ve sosval ozden voksun bır uvgulama ıle eğıtım ve oğretımın çağa vabancılaştınlması, Cum- hunvetınkunıluşılkelenndensojııtlanma- sı toplumsal yozlaşma> a kapı açmıştır 12 Eylul'de güdulen bır başka amaç, kuşakla- rın çağdaş duşunce ve bılımsel değer >argı- lan ıle vetışmelennı onlemek kendını yenı- le>en. gclışen ve değışen bır toplum yenne >ılgın, korkak ve dışandan yonlendınlen bır toplum kurmak ıdı bunu da gerçekleş- tırdıler Amaç ozunden kopanlmış. med- va ıle yonlendınlen bır toplum yaratmaktı Ve bu amaç gerçekleştı Dıkkat edılırse bu gunlerde, Cumhunve- tı kuruluş donemı koşullanndan. Ulusal Kurtuluş Savaşı Anadolu ıhtılalını ka>na- ğından ve ılkelennden soyutlajarak. tartış- mayı "Sevr mi, Lozan mı" noktasına getı- np. toplumsal bırlığı parçalama planı ustalıkla ve bılınçle uygulanmaktadır 1993 e gırerken başlatılan ve bu gunler gundemın odak noktası olan. Bınncı-İkın- cı Cumhunyet tartışmalan da Cumhun>e- tı temelındekı kuruluş mıtosundan kopar- ma planının son aşamasındadır Işte bu noktada bıze duşen gore\ planı bozmak- tır 12 Evlul'le hesaplaşmanın bır başka ve başta gelen aerekçesı de budur ( H'H') Dıckson raporu l%6 vılımn lcmmuz dvındd td bıı senator Hayddr Tunı,kanjl tarafından Cumhunvct Sendlo^u nda açıklanmıştır PENCERE TARTIŞMA w 'Istemem eksik olsun' 25 temmuz gunlu Cumhuriyet'te 'Balhkayalar Konıma Altında" başhklı bır haber vardı Kocaeli Valiliği ve Çevre Konıma ve Yeşilkndirme Kurumu'nun ortak çalışmasıyla Balhkayalar Vadisi koruma altına alınacakmış Balhkayalar Vadısı'nı bıhr mısınız9 Anlatmaya çahşayım Gebre'yeökm uzakhkta, eskı Ankara asfaltında Tavşancı mevkundeotobustenınıp, 1-15 km'lık bır toprak yoldan yururseruz Ballıkayalar'a vanrsınız Vadı en fazla 300 metre uzuniuğundadır Etrafı sarp kayalık, ıçı yemyeşıl ve ağaçlarla kaplıdır Burayı ılk olarak dağcılık sporu yapan gençler keşfettıler Dağcılığa merak saran yenı arkadaşlannı Ballıkayalar'a goturup, orada pratık >aptırdılar Yadadağcılar > uksek dağlara tırmanmav a gıtmeden once Ballıkayalar'da antrenman yaptılar Sonralan vadıyı pıknık merakülan da keşfettı Pıknıkçıler genellıkle hafta sonlannda aılece gelıp, vadıde guzel bırıkıgungeçınroldular Derken bır de yol v apıldı vadıye Budadoğaseverlenn sayısını arttırdı Balbkayalar'da Şımdı gelelım "koruma" habennındevamına "...Aynı alanda spor tesisleri, yapay göl ve helikopter pisti oluşturarak bolgenın ıç v e dış turizme açıimasının planlandığı kaydedildi" dıye vazıvor Cumhunyet L zunlugu en fazla 300 metre olan bır \ adının ıçıne spor tesıslen, yapa> gol, helikopter pıstı yaparak çev re koruması nasıl olur ben bılemıyorum Hele hele ıç \ e dış tunzme açılmak da pek hoş Bazı onenlenm var Tunzme, hem de ıç ve dış tunzme açılacaksa, mutlaka 8 yıldızlı. lOOOyatakhbırotel.bır kumarhane bırlahmacun fınnı, megastarlann ıcra-ı sanat eyledıklen bırgazıno, şış kebapçılar. dönercıler, halıcılar, hedıyelık eş> a dukkânlan olması gereklı değıl Mafya babalan, borsacılar, ıhracatçılar, soğuşçuler ozel hebkopterlenne bırup Ballıkayalar'a gelır, gazınoda Gencebay ağabeylennı mı olur Karaböcek ablalannı mı olur dınlerler, lahmacunlannı > ıyıp vıskılennı ıcer, gûl yapraklan ıle ABD Dolarlan'nı "sanatçı"lann başlanndan aşağı dokerler, sonra da kumarhanede bırkaç yuz mılyon kaybedıp, 8 yıldızlı otellennde guzel bır u> ku çektıkten sonra sabahleyın yapay gölde gusul abdestlennı alıp, spor tesıslennde de bırkaç el sılah attıktan sonra helıkopterlenne bınerek "iş"lennın başına donerler Bazen de arabasının tey bıne tbrahim Tatlıses kasedıru koyup, kafasını buimuş bır cumhurbaşkanı da Balhkayalar'a gelıp, mafya babalanyla beraber tatıl >apardı Boylecede. çevrecılenmız ve mulkı erkârumız doğayı korumanın mukemmel bır orneğını vermış olurlardı Yanı, Balhkayalar projesı bıraz eksık olmuş Mülkı erkân, bakanlıklar, tunzmaler. Anıtlar Yuksek Kurumlan çevrekorumacılan beledıyeier, lütfenvelürfen ellennızı guzelım doğamızdan çekınız Sızlenn yaptıklannızı gordukçe, projelennızı okudukça Cyrano'nun unlu tıradındakı gıbı bağırasım gelıyor "İstemem, eksik olsun." UğurCankoçak Yüzyıl Önce, Yuzyıl Sonra Gunun modası ozelleştırme Dıyorlar kı -1930 lann devletcılığıne paydos1 KIT'lerı ozelleştır- melıyız En başta PTT nın ıkıncı T sı olmak uzere tumunu yabancı sermayeye acmalıyız Yarım yuzyıl oncesınm ekonomık fıkırlenyle ozelleştırmeye dırenenler var So- nuna kadar serbest pazar olmalıyız kı kalkınalım ' Çok guzel Ancak ıstersenız bugun yarım yuzyıl oncesıne değıl, yuzyıl oncesıne bır gezı yapalım • Osmanlı devletınde tutun ve sıgara kesımıne Fransız rejısı egemendı Denız yollarında İtalyanlar, Ingılızler, Yunanlılar rne- kık dokuyorlardı Malıye yabancıların yonettığı Duyun'u Umumıye'nın elıne verılmıştı Fransız Ingıhz Alman kumpanyaları demıryollarının tumunu paylaşmışlardı Osmanlı devletı oyle lıberaldı kı devletm Merkez Ban- kası Fransız-lngılız ortaklığıydı devletadınabunlarpara basıp pıyasaya surerlerdı Devlet sozde buyuk ama ekonomıde kuçuk mü kuçuktu her şey ozel şırketlerın elındeydı Osmanlı top- rakları tam bır açık pazardı 21'ıncı yuzyılın ekonomıde lıberal devletı gıbıydı Os- manlı ' Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsınler " • Osmanlı devletının ne kadar ılerı lıberal serbestçıol- duğunu anlamak ıcın 1928 den başlayarak 1930'larda mıllıleştırılen ve kamulaştırılan yabancı tekellerıne ve kumpanyalarına kısaca bır goz atalım Anadolu Mersm-Tarsus-Adana demıryollan ve Hay- darpaşa Lıman Şırketı Mudanya-Bursa Demıryolu Şırketı Keçıborlu Kukurt Madenı Istanbul Su Şırketı Izmır Rıhtım Şırketı Izmır-Kasaba Demıryolu Şırketı İstanbul Rıhtım Dok Antrepo Işletmesı Aydın Demıryolu Şırketı Erganı Bakır Şırketı Istanbul Telefon Şırketı Şark Demıryolları Kumpanyası Izmır Telefon Şırketı Istanbul Tramvay Şırketı Istanbul Tunel Şırketı Ankara Elektnk Şırketı Ankara Havagazı Şırketı Adana Elektnk Şırketı Bursa Elektnk Şırketı llıca Demıryolu Kumpanyası Kıbrıt ve Çakmak Tekelı Izmır Tramvay Şırketı Izmır Suları Işletmesı Yukarıdakı lısteyı daha da uzatmak kolaydır ama, bu kadarı yeter Gorulduğu gıbı PTT nın ıkıncı T'sı Os- manlı da ozelmış, yabancıymış demıryolları lımanlar, doklar tramvay havagazı madenler, elektnk, su, ne varsa ozel yabancı şırketlerın ve tekellerın elındeymış Osmanlı devletı parçalanıp yıkılmasaymış 21 ıncı yuz- yıla neo-lıberal bır ekonomık duzenle gırecekmış' Da- ha başka deyısle bugun Türkıye'dekı lıboş<uk akımı 19 uncu yuzyıldan kalmadır • Vebırsoru - Pekı ekonomısı bu kadar lıberal ve ulkesı serbest pazar ıken Osmanlı devletı neden çokerek parçalanıp battı? Meslektaşımız. Anadolu Ajansı muhabın SEMABİNGÖL'ü 21 Eylul Salı gunu bır trafik kazaa sonucu kaybetök Uzuntuluyuz Aılesıne ve çahşma arkadaşlanna başsağlığı dıJenz. CUMHURİYET GAZETESİ ÇALIŞ ANLAM î VEFAT Kızmuz SEMA ÇALIŞKAN'ı tlıııı ^ırtrdtıkkazasındakavbetük Tum dost v e akrabaJanmızm başı sağoisun Cenazesı, 23 9 1993 Perşembe gunu (bugun) öğte namazından sonra Yeşılkov Bezm-ıAJemCamıı'ndeıı (Yeşılkoy ıtfaı\eyanı)kaldırüacaktır 4nnesi: SARIGÜL ÇAJJŞKAN Babası: ALİŞAN ÇA1IŞIL41V VEFAT Çahşma arkadaşımız, kardeşımız, ajansımız İstanbul Bolge Müdurluğu muhabırlennden SEMABİNGÖL'ü (ÇALIŞKAN) (1967-1993) çok genç yaşta elım bır trafik kazası sonucu kaybettık Cenazesı bugun saat 11 00'de \A İstanbul Bolge Müdurluğu onunde vapılacak torenden sonra Yeşılkoy Bezmî Âlem Camn'nde kılmacak oğle namazını muteakıp Avcılar Mezarlığı'nda toprağa venlecekür Merhumeve Allah'tan rahmet, kederlı eşıne, aılesıne, camıamıza ve tum sevenlenne başsağlığı dılenz ANADOLL AJANSI İSTANBUL BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ CALISANLARI Ansiklopedileriniz ve romanlarınız yerinizdenalınır. TEL: 5540804