Katalog

SAYFA 10 CUMHURIYET 12EYLUL1993PAZAR PAZAR KONUKLARI Devlet, miHetvekilinikorumak zorunda ama!TürkiyeBüyük MilletMeclisVnin sonyıllardaki MilletvekiliNizamettin Toğuç'lahastanedeki Hüsamettin Cindoruk, Sincar'ın öldürülmesindebir başkanı ve önümüzdeki dönem de başkanlığına kesin odasında, Mardin DEP Milletvekili Sincar 'm ölü- hizmet kusunmım bulımduğu incmcında olduğunu gözüylebakılan Hüsamettin Cindoruk ile müylegündemegelen milletvekillerininkonmması, belirtirken, DEP'li Toğuçdakorumalarıkonusımda Batman 'da son saldın sırasındayaralanan Batman can güvenliği veyasama dokımulmazlığını konuştuk. izlenen yolları anlattı. Söyleşi Oral Çalışlar Konuklar HüsamettinCindoruk TBMM Başkarn Nizamettin Toğuç Salckrıya uğrayan DEPMilktveküi Hüsamettin Cindoruk 793i lznnr doğıımlu Ankara ümversıtesı Hukuk Fakültesı'ni bitirdi. Doğru Yol Partısı nden 17. dönem Samsun Milletvekili olarak Meclısegrrdı DYPnınkurucularıarasındayeraldı vebaşkanlığımyaptı Geçendonem TBMMBaşkanhğı'nagetırıldı. inı ar 'ın olumuy le parlamento bir uyesini yitirdi. Ya- \al sonuçlan biryana, bu öldürme olay ını nasıldeğer- lendiriy orsunuz? Cİ\DORL K- Sayın Sincar ın olumu aslında bir Miıka^uır Y akın tanhımızdc pck olmadı Turkıye. geçmışte suıkastlar donemını çok vaşadı Özellıkle Osmanlı'nın son donemlennde vecumhunyeunılk doncmlerındc Fevkaladeuzgunum Buolayın'80sonrasıcum- hunyctte ılk vc ;>on olmasinı dılıvorum Burada onemlı olan konu şudlır Parlamcnio uyelerı guvenlıklennın korunması- ndan emın olmalıdırlar Bu konuda kuşku duvduklan ıçin de uzgunum Bı/ Ankara da elımızden geldığınce. hcm lojmanlar- da.hem Meclıs'tebu konuda tedbıralıyoruz Zamanzaman adı gecen mıllctvekıllcn grubu bana bolgeden telefon ederek şı- kayetlerdc bulunmuşlardı Bu donem. olay çıktığı sırada bu ol- madı Iç vu/unu tam anlamıvla bılmek mumkun değıl Çok kanşık. karmaşık bir bolgc O ncdenledaha aynntılı bılgıleror- tava çıkmadığı n,ın la/la bir şey soyieyemıyorum Devletın bu taıllen yakaladığı yolundakı açıklamayı sevınçle karşıladım En azından tc->ellı oldu - Turkiy e 'ningergin sivasi ortamında milletvekiUeri cıddi tehdit ahındalar. Bu tehdit olgusunu dıkkate alan negibiçalısmalannız oldu. \asıl bir yasal çer- _ _ çeve var? Cİ\DORUK- Aslında Meclısımıze çok ağır ıh- barlar gelmedı Hafit ıh- barlar geldı. onlan da dıkkatlc değerlcndırdık Bılırsınız bu Mechs'te sağ kesımdcn vakııyle olaylara kanşmış. hapıs yatmış arkadaşlarımız da \ar. sol kesımdcn arkadaşianmız da var Doğu mılletvekıllen arasında da \ar Bence cn buyuk ozcllıklcnndcn bın. buıun bu eğıhmlen temsıl cden kışılerden oluşması Bu nedenle bı- zım almakta olduğumuz tedbırler daha zıvade on- leyıcı tedbırler Metlıs'ın kolluk guçlen sınırlı Za- man zdman. eğer bız cıd- dıce bulmuş îsek bu ıh- barlan. de\leı organla- nnı da bılgılcndınyoruz Nıtekım son ıkı >ıl banş ıçındc geçtı. hem Meclıs ıçınde hcm de Meclıs dışında butun arkadaş- lanmız siyasal faahvetle- nnı yaptılar Sadece DEP mıllenekıllen ıçın soylemıvorum pck çok tehdıt edılen arkadaş- lanmız da yasama faalı- yetlerını yuruttuler Ted- bırler yeterlı gozuku\or- du Bu olayınonlenmesı- nın mumkun olmadığı anlaşılıyor - Anladığım kadartyla Meclis'in bir kendı îç ted- biri var, bir de entmy etın Turkiye çapında aldığı bir tedbır rar. Bunlar arası- nda nasıl bir koordinas- yon olu\or? CL\DORLK- Bızde. Meclısımızde de bir em- nıyet muduru var Bir emnıyet orgutu var Ve cmnıyete bağlı sıvıl ve resmı polıslenmız var Benım muhatabım Mec- lıs Emnıyet Muduru'dur Meclıs Emnıvet Mudu- ru. Mcclü ıt, guvenhğını sağlıvor Yeterlı savıda elemanlan var Meclıs ın ıçınde sılahlı gezmek mumkun değıl Hem savın mılletvekıllenmız hemdezıvaretçıler sılah- tan anndırılıyor Kapı- dan gınldığı andan ıtıbaren sılahlar. ruhsatlı olmak kaydıyla bcllı muhataza kutuları varoradasaklanıyor.donuşteıadeedı- lıyor Mechi ıçensınde şımdıye kadar bir ıkı defa sılah gostenl- dığı ıddıasi oldu. araştırdık. bir sılah teşhınnın delıllennı elde edemcdık Ikı sene çok lyı getırdığımız bir ışın bcllı bir noktası- nda.seçım bolgesı olmayan bırverde.değerlı arkadaşımız Meh- mct Sınuır ın oldurulmesı gerçekten uzueu - Diyelim ki ııddi bir tehdit hi\settiniz vey abukonuda size baş- \uruda bulunuldu. O zaman nasıl bir yolhlenmeû gerekiyor? CISDORLK- O zaman Emnıvet Muduru arkadaymız ge- reklı tedbırlen alıyor Şımdıve kadar çok cıddı bir ıhbar gelme- dığını sovlemış.tım İnandınn. onemlı bir ıhbar gelse, o zaman bakan dahı aranabıhr Meclıs Başkanı hukumetı bılgılendıre- bılır Benım Meclıs Ba^kanı olduğum sııre ıçerısındeetraflı,dık- katı gerekurecek ağırlıkta bir ıhbar gelmedı Ama duyumlara karşı da tedbır alıruk /orundasını/ Dıkkat edıyorsanız. bir uçağa bomba kondu dcndıgı zaman uçak ycrc ınıyor vc aranı- yor Bu. emnıyet ledbın Bızdekı ıddıalar da bu sınır ıçmde kalmı^tır - DtP'limilletvekiller, "Jailimeçhul"anayetlerinyoğun oldu- ğu bir bölaeye. usteh'k de çok kritik bazı linayetlen araftırmak içinghtiler. Çok kritik hiryhir. VtilktrekiUerimn korunmasııla ilgili size bir duyunt imikal ctmedi mi? Cİ!\DORL'K-Hayırolmadı Olmadı. ncvarkıdedıgınızgıbı eskı tabırle muhatarah bolgclerdc bcncc koı uına bcklcmcksı/ın devletın tedbır alması gerek Ben dc koruma isicmıvorum. dcv- let benı ısrarla koruyor Çunku korumanın kuralları var Bcn burada bır hizmet kusuru goruyorum Yakın koruma ıstemese bıle bır uzak koruma yapılsavdı en azından ^ıldııgan kaçarkcn yakalanırdı - MilletvekiUeri diyorlar ki "Bi: olaydan Nr gun onıeune ka- dar yoğun bir polis takihi altınday dık. Cıddi bir şekilde ızlendik. Olay günu ortalıkta hiç polis yoktu." Hatta polisin ortadan \<t- kolmasmdan korkuya kapılnu^lar, bır şeyler mi tezgahlannoı dive endişe etmiiler. CİSDORLK- Onların da tedbırsızlığı Eccl. bahanc Bovle bır hadıse hıssettıklen zaman gczıyı kcsmelıydılcr (,unku Baı- man "taılı meçhul" eınaveUer bakımından bır açık ^ehır olmu> Bızım komısyonumuz da gıttı ara^tırma vaptı Batman da bunu buimak çok zor Boyıesıne karma^ık bır îjchırde aıkada^- lanmızın da tedbırsızlık vapmalarına u/uluvorum - Korunma açısından emnıy etin hizmet kusurundan soz edıy m - sunuz- Sizce ne vapılması gerekiyordu da yapıl- madı? C/SDORLh- BCIKC /aman zaman koruma. gczcnc de rahatsızlık vc- nyor vc ^ıkayctçı oluyor Dtevlet benı lakıp cdıyor nıtetemesı oluvor Ona rağmcn devletın bu tur olavlann olacağını var- sayarak çcvre guvenlıgı sağlaması gerekır Ted- bır almasırvda yarar ol- duğu bır kere daha orta- vaçıktı Olaydahizmet ihmali var İ Sincar'ın öldürülmesinde de hizmet kusuru demesem bile hizmet ihmali var. Biz istesek de, istemesek de devlet böyle ola- ğanüstü hallerde bir güvenlik sistemi kurmak zorunda. Eski tabirle muhatarah bölgelerde bence koruma beklemeksizin devletin tedbir alması gerek. Ben de koruma istemiyorum, ama devlet beni ısrarla koruyor. Q Ben de korumalardan çok sıkılan bır ınsanım zaman zaman ben de Er- dal Bey gıbı korumalar- dan kaçıyorum Bu ar- kadaşlar da daha sonra gelıp amırlen tarafından azarlandıklannı veya hizmet kusuru ılc suç- landıklannı soyluyorlar Sincar'ın oldurülmesın- de de hizmet kusuru de- mesem bıle hizmet ıhma- lı var Bız ıstesck dc is- temesek dc devlet bovlc olağanustu hdllerdc bır guvenlık sıstcmı kurmak zorunda - Milletvekiüerinin bir başka sorunuyasama do- kunulmazlığı. Çok sayıda millenekiH, özelMkle DEP'tilerin önemli bır bolümünun dosyası Mec- Hs "ın gündenünde. MecUs hu konuda nasılhirprose- dur uvguluyor? ChDORLK- Dun- yada yasama sorumsuz- İuklan \e dokunulmazlı- kları her anayasaya gore ayn ayn duzenlenmış Bızdckı bıraz mutlak. ge- nışkapsamh Bu nedenle adı suçlar. trafik suçlan dahı mılletvckılının yargılanması ıçın Meclıs karanna bağlanmış Bız Başkanlık olarak bugu- ne kadar gelen butun ta- leplen ıçtuzuk gereğınce Anayasa ve Adalet Kar- ma Komısyonu'na ha- vale edıyoruz Yaklaşık ıkı yıl geçtı. henuz hıçbır mılletvckılının dokunul- mazlığı kaldmlmadı Bı- zım Meclısımızdekı genel teamul. yolsuzluk dışında. bu gıbı va- zıfeden doğan yolsuzluk dışında bu gıbı taleplen donem sonuna bırakmak eğılımınde Bu gelenek bugün de bu Mechs'te suru- yor DEPIı mılletvekıllennın de bazılan hakkında soylem ve soylevlennden oturu çeşıtlı talepler oldu. ben hcpsını havaleet- tım En son belırgın bır dosya Sayın Orhan Doğan'ın aranan bır sanığı evınde saklaması konusundaydı Onu da havale et- tım Adalet ve Anayasa Komısyonu da Sayın Doğan'ın ıfadesı- nı alacak Delıllen ınceleyecek. bır karara varacaktır Oraya kadar olan ışlerde hukuk teknığı açısmdan bır sorun yok - Deneyimli bir politikaa olarak bu gelişmeleri nasılele almak gerekir? Cİ'SDORLK- Bızdekı yasama dokunulmazlığı çok genış Yasama dokunulmazlığının amacı muhalefetı korumaktır İktıdar partısının mılletvekılınden çok muhalcfetın konuşma ve sıyasal cylemlerınden oturu vargılanmamasını sağlamaktır Te- mcl hedef budur bızde Yenı bır anayasa duzenlemesıyle bu yapılmalıdır Benım karşı çıktığım olayda sıyasal muhalefetten bır kışının vcya bcş kışının. on kışının sıyasal duşuncelennden otüru dokunulmazlıklan ıstenıyordu, onun ıçın karşı çıktım • Sıkılı\orum Nizamettin Toğuç 1951 Bınkan doğumlu İlkokul mezunu Kurlçe-Arapça \e Farsça bılıyor Mılletvekıllığınden önce lerbest iıcaretle uğraştı E\lı ve 7 {otuk babası. Meılıs'e 19 donemde SHP Batman Milletvekili olarakgırdı Önce HEP'e sonra da DEP'egeçtı. zun zamandan heri çeşitli tehditkrle yüz yiıze olan bır partimn mensubusunuz- Ve şahsen de çeşitli teh- dıtlere maruz kahy orsunuz. Bu konudapartiyoneti- mi olarak veya kişisel olarak Meclis'e başvuruda bulundunuz nvı? Veya Meclis'in Koruma Vtüdür- luğıi, sizin korunmantz için bir şey y aptı mı? TOĞL Ç- Şımdı ben şahsen. koruma venlsın ya da venlmesın dıye bır başvuruda bulunmadım Ama bır ara tehdit aldığımız gunlerdc. bıze koruma venlıyordu Hatta bız ncrcyc gidıvorsak onlar arkamızdan onumuzden gehyordu Fakat bunu kendılığınden kestıler - \e zaman kestiler? TOĞL'Ç - Uk gunlerde, bu tehdıtlen aldığımız gunlerde. po- lıslcr bı/ı cıddı şckıldc takıp edıyorlardı Bır kaç gun bızı takıp ettılcr Korumaoanlamda vapıldı Bızımleheryeregelmeyecek şekılde. uzaktan bır takıp soz konusuydu Bır sure öyle lakıp cdıldık. o da bır ay surdu sanınm -Biray? TOĞL'Ç- Eveı Y'alnız bolgede. her gıdışımızde. herdefasın- da. haita benım bulunduğum evde. sdbahlara kadar nobet tu- tuluvordu polı^ler tarafı- ndan Havaalanından | sonra her gıttığım vere polıs ekıplerı gelıvordu Araçlarla gıdıyorsam araçlarla. yaya gıdıyor- sam yava takıp edılıyor- dum sureklı olarak Eğer eve gıdıyorsam. dedığım gıbı. evın onun- de geceden sabaha ka- dar vcya hangı evde olursam olayım -bazen mısafır olurdum. bazı yerlere gıderdım- oralar- da da yıne sabahlara ka- dar evın onunde nobet tutturuluvordu - Bu son olay da, potis- ler diyorlar ki, biz takip ediyorduk, fakat onlar bır hinanın onundengirdi- ler. arkasından çıktılar; biz o yüzden takibi kay- bettik. Buna ne divorsu- nuz? Gülünç iddia TOĞUÇ - Buna. gu- lunç bır şey dıyorum Çunku oncekı gun bızı, nefes aldırmayacak ka- dar yakın takıbe alan polısın. nasıl olur da. bız sanayı çarşısını gezdığı- mız. partımıze donduğu- muz. partı bınasından en kaJabalık ıkı caddeye yayıldığımız. ıkı grup halınde ve orada ıkı saat dolaştığımız halde habe- n olmaz1 Ben buna gule- nm Sadece gulenm - Polisin uy durması di- yorsun? TOĞLÇ - Uydur- ması Ikı saat. tam ıkı saat Batman ın en kala- balık caddelennde, 1 ve 2 caddelennde do- laşmışız, hem de gruplar halınde Polıslennkı duzmecedır - Siz bu kadar tehdit ahyordunuz, bunu diğer milletvekili arkadaslara da sordum, bu kadar teh- dit varken, birden polisle- rin çekilmesi bir ledirgin- lik yaratmadı mı? TOĞLÇ - Evet. ya- ratü Hatta bız sanayı çarşısı esnafıru ay aret ettığımızde. daha once Leyla arkadaşımı- zla beraberken, Dıyarbakır da da boy le bır şey başımıza gelmış- ü O olayda ölumden kurtulmuştuk. bu olay basına yansırruşlı Bız dolaşırken saat on fılandı Leyla arkadaşım. kı o benım gruptaydı, bana, "Hoca. ben bugün çok korkuyorum, devlet gahba bızı kontraya teslım ettı Ben, Dvyarbakır'dakıne benzer bır şey olacağını hıssedıyorum" dedı Ve gerçekten de bır gun boyunca butün sanayı ve çarşı esnah gezıldı. bovle bır resmı ya da gayn resmı guç gormedık, emın olun Ardında da saldınya uğradık - Pekı, bu sizde bir tedfrginb'k yarattt mı? TOĞLÇ- Evet, yarattı Yarattı yaratmasrna da ne yapalım yanı Bız dedık, halkımızın ıçınde mecburen dolaşacağız Vebır de bızım ruhsatlı sılahlanmız vardı, guya kendımızı koruruz dı- ye duşunduk. ama mdalesef saldın arkamızdan olduğu ıçın kendımı/ı koruyamadık -Sizin silahımzı çıkanp ateş ettiğinızyolunda bazı haberlerçtk- tı, buna ne diyorsunuz? TOĞL Ç- Hayır, saldın arkadan oldu Sılahçekme fırsatımız bıle olmadı Ben yaralanmıştım. koşuşan ınsanlar bana çarptı ve ben kendımı, bırdukkanın ıçınde yığılı olarak buldum Insan- lar da sureklı olarak ustume basa basa ıçeny e gelıyorlardı Çun- ku çok kalabahktı cadde Buyuk bır telaş yaşanıyordu Her şey çok kanşıktı Bir koşuşturmaca, telaş, silah sesleri - Herkes koşuşturuyordu... TOĞL'Ç - Herkes koşuşturuyordu. onun ıçın Benım sılah çekme fırsatım olmadı Olsaydı bıle. kı ben donmek ıstemıştım sılah seslen nereden gelıy or dıye O zaman ben, sılahımı çekuğı- mı hatırlamıy orum Eğer donmuş olsaydım. şımdı kesınhkle ol- muş olurdum Çunku ateş etmeye farsatım yoktu Insanlar çarpmamış olacaklardı ve ben de dukkanın ıçıne duşmemış ola- caktım - 5/; devamh tehdit alan bir milletvekili olarak, devletin sizi na- sıl korumasını istersiniz? V yapılrmyor sizce? Koruma anlamın- da soruyorum. TOĞL'Ç- Bız gerçekten koruma îbtıyoruz Ama çahşmalanmızı engellemeyecek. boyle ne bıleyım. secmenlenmızın. bızımle halkımızın arası- na gırmeyecek bır koru- ma ıstıy oruz Yanı bır ko- ruma benımle bır odaya gınyorsa, benımle seçme- nımın arasına gınyorsa. ben o korumayı ne ya- payım' Veya ben o koru- maya guvenmıyorsam, bırdeo var - Gûvendiğiniz koru- mayı tercih edemiyor mu- sunuz? Polistakibi yok oluverdi Daha önce Leyla arkadaşımızla beraberken, Diyarbakır'da da böyle bir şey başımıza gelmişti. O olayda ölumden kurtulmuştuk. Biz dolaşırken saat on fılandı. Leyla arkadaşım bana, "Hoca, ben bugün çok korkuyorum, devlet galiba bizi kontraya teslim etti." dedi. Bir gün boyunca bütün sanayi ve çarşı esnafı gezildi, böyle güvenlik önlemi görmedik.ardından da saldın oldu. A Gihenilir koruma! rOÖt'C-Edenzelbet- te Ozel koruma polısı ve- nlse. devlet venrse. bun- lar tanıdığımız, guvendı- ğımız ınsanlar olursa, on- lan memnunıyetle kabul edenz Ama sen, neyın ne olacağını bılmıyorsun - Güveniür koruma veri- brse kabul ederiz diyorsu- nuz. TOĞLÇ-Hd. oylebır koruma venlse bız alınz Ama başka bır koruma venldı mı. benımle seçme- nım arasına gırecek ve be- nım çalışmalanma engel olacak bır korumayı ıste- mıyorum Sizin dokunul- mazhğımz da kahhnlmak isteniyor. Var mı sizin de öyle bir davaıuz? Dokunulmazük! TOĞUÇ - Evet Hepı- mızın var Eğer devlet. bı- zım dokunulmazlığımızı kaldırarak, bu Kurt soru- nunu kökunden çozeceğı- ne ınanıyorsa. her şey hal- lolacaksa. bız şımdıden hazınz, şımdıden bıam dokunulmazlığımızı kaldırsınlar Bu parlamentoda artık, faahyet yürütmek mümkün olmuyor gibi fi- kirler bne sürûyor DEP'- liler, baslanna gelenler ne- deniyle. Böylegiderse par- lamentodan aynhrız yö- nünde fikirler var. TOĞUÇ- Olabılır Ben arkadaşlanmın butun fikırlenne ka- tılınm Eğeraynlma yonunde kararalırlarsa veya butun sıkıntı- lara rağmen Parlamento'da bulunmayı surdurmek ısterlerse ben onlann vereceğı karara uyanm - O konuda verecekleri karara uyanm, divorsunuz. TOĞ UÇ - Elbette kı uyanm - V vönde karar verilirse verilsin, uyanm diyorsunuz- TOĞUÇ- Tabıı - Temel eğiKminiz netbr? Barış istiyoruz, kardeşlik istiyoruz TOĞUÇ- Bız bu ulkede banş ve kardeşlik ıstıyoruz Parla- mento'dakı çahşmalanmızı da banşa ve bırlığe hizmet etmesr ıçın yapıyoruz Kan dursun istiyoruz Stlahlar sussun istiyoruz Eğer Parlamento'dakı varlığımız buna yardımcı olacaksa ora- da kalınz Ama. her şey bıttı, bütun kopruler atıldı denıyorsa, bızı seçen halkımız da durumu böyle gorüyorsa o zaman on- lann karanna uyanz •