Katalog

8 AĞUSTOS1993 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN K.İrlanda'nın, şiddet kurbanı başkentinde, IRA ve protestan paramiliter gruplar kendi adaletlerini uyguluyor Belfast'ta gayriresmi yargdı infaz LAURENT ZECCHINI GavTİresmi adakt"in kökenle- n 7O'ü yıllara dayaruyor. O dönemde, gaynresmi adalet İfıgiliz askerleriyle ibşki kuran kadı- nlan cezalandırmakla sırurbydı. Yaptınm o zaman hafıfti ve gele- nekseldı: Katran ve tüyler. Sonra, Kuzey İrlanda'nın içine düştüğü aşm şiddet ortamı içinde, bugün ser- seriler, suçlular ve "hainİer" üzerin- de uygulanan "halkuı adatetT git- tikçe ağırlaştı. Her topluluğun kendi yargıçlan ve cellatlan var. IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu), UDA (Ulster'in Sav'unması Birligi) ve protestanlann UVFsi (Ulster'in Gönüllüler Kuvveti). İngiliz ordusu ve Kuzey İrlanda polisi bu misillemeleri durdurmakta çaresiz kabyor. Bu olaylar, zaten toplumlararası hesaplaşmalar ve kendilerine yöneb'k saldınlarla başa çıkamayan güvenlik güçlerinin sırtı- na ayn bir yük bindiriyor Asbnda, bu misillemeleri durdurmak isteyıp istemediklen de belirsiz. Paramiliter gruplar güvenlik güçlerinin yerine bir toplumsal temizlik' gerçekleştir- mı>orlar mı? RUC (Kralıyet Llster Polis Örgütü) "sıstem'den yararlan- mayı yeğliyor. Kuzey İrlanda polisi, serserilere göz yummalan karşılığında "bilgi" ıstiyor. Kevin, cumhuriyetçilerle olduğu kadar dü- zenin sürmesinı isteyen protestan gruplarla da çabşı^or. Bu dengenin tutturulması yaşâmsal önem taşı- yor. tşi çok tehbkeü, bir taraf seç- mekle suçlanırsa bu onun için ölüm demek olacak. Kevin, bir tür şiddet karşıtbğı avukatı. Suçlular gayrires- mi mahkemede hüküm giydikten sonra bağışlanmalannı diliyor ve toplumda yerlerini almalannı isti- yor. Bazen ikna etmeyi başanyor. Reddedilme durumunda, suçlula- n gözlerden uzak yerlere kaçırma- ya çabşıyor. Bunun için çok iyi ör- gütlenmış bır ağı var. İrlanda'nın her yerinde. Londra'da ve öteki bazı başkentlerde bağlantılan bulunu- yor. Ancak her zaman yardım ettiğj Cumhuriyetçi hareketi herhangi bir biçimde tehlikeye düşürenlerin, muhbirlik yapanlann, cezadan kurtulma şanslan hemen hemen hiç yok. IRA ve öteki gruplar, yanlışın önemine uygun birceza sistemi uyguluyorlar kişilerin işını kolaylaştırmıyor Batı Belfast'ın gettosundan çıkan 20 ya- şındaki genç bir katoliğjn kentin öteki ucuna kaçma şansı hemen he- men hiç yok. Genç tutuklulann bü- yük çoğunluğu (yüzde 77'si 16-29 yaş arasında) yaptınmdan kaçmaya çahşmıyor. Bazen cezalannın üzeri- ne gidiyorlar; bu gönüllülüğün ceza- yı hafıfletüğinden söz edilıyor. Ke- vin'ın koruduğu kişiler IRA tarafın- dan tehdit edildiklen zaman, bunun iki nedeni var: Ya bir kınama ya da tehlikeh bir politik davranış. IŞiddeti gittikçe artan cezalar Başlangıçta, IRA. yerel yetkilile- rin isteği üzerine güvenlik konusun- da sorumluluk üstlendi. Polisin gir- mek istemediği Batı Belfast'ın milli- yetçi semtlerinde, serserilik ve suç oranı tırmanıyordu. Bugün salgın durduruldu. Küçük hırsızlar, soy- guncular ve araba hırsızlanna bir ön uyan yapılıyor ve çaldıklan eşyalan iade etmeleri isteniyor. Bazen, ka- muya açık yerlerde küçük düşürülü- yorlar. Örneğin bir yere bağlanarak göğüslerine "Ben bir hırsızını" yazısı asılıyor. Sabıkalılaı çok daha fazla tehlikede, çûnkü IRA'ya meydan okuyorlar. Cinsel saldında bulunanlann ve uyuşturucu kaçakçılannın hiçbir af umutlan yok. IRA, imajını koru- yor. Savaşın temız olması gerekiyor. Cumhuriyetçilerin kontrolü alün- daki bölgelerde uyuşturucu bulun- muyor. Protestanlann kontrolûn- dekı bölgelerde ise durum tam tersi- ne. Polise bilgi verenlerin, şu ya da bu biçimde "cumhuriyetçi hareketi" tehlikeye düşürenlerin cezadan kur- tulma şanslan çok az. IRA ve bir öl- çüde protestan paramiliter gruplar, hatanın önemine göre bir ceza siste- mi uyguluyorlar: Sopalarla, çekıç- lerle ve küçük baltalarla bacaklann ya da koUann kınlması, parmak kınlması. kesme, vb. Ancak en yaygm ceza eklemlerin ateş edilerek kınlması. Burada da cezaya göre kurşun sayısı bırden al- üya kadar gidiyor: Dirsek, diz ve dız kapaklan. Daha uç vakalarda, ceza ölüm. Bu dunımda, cezanın hafifle- tilmesi kesinlikle mümkün olmuyor. Ancak olaylar her zaman bu kadar dramatik gelişmiyor. IRA. oturma yasağmı sık sık uyguluyor. Belirli saatler arasmda evinde kalma zo- runluluğu, taşınma zonınluluğu. kenti, Kuzey İrlanda'yı, hatta adayı terk etme zonınluluğu. bunlardan bazılan. Cezanın süresi birkaç haf- tadan ömür boyuna kadar değjşi- yor. Gayriresmi adalet, bazı yönle- riyle mafyayı anımsatıyor. Suçlu- lann cezalan belirlenince bir mek- tupla kapılannın altından aülıyor. Hüküm gjyenler. durumlannı Ke- vin'e iletiyor. Kevın'in IRA ıle doğ- rudan ilişkisi yok. IRA'nın poliük kolu olan Sinn Fein'in bir üyesiyle görüşüyor. Kevin. "Pazarlık yapmı- yorum. bu söz konusu değil. Cezanın doğnı olup olmadığını öğreni>orum. Avrıntılı sorulardan kaçınıvorum. Ne kadar az bilirsem, o kadar iyi. Konuşma çok kısa geçiyor, evet ya da hayır yanıtını alıyorum" diyor. Kevin. IRA'nın sözüne güvenebi- leceğinı biliyor. Bir cezarun kalktığı açıklandığı zaman, bu karar uygula- nıyor. Protestan gruplar daha az gü- venilir ve dolayısıyla daha tehlikeli. Son iki buçuk yıl içinde, üç yüz ki- şi Kevin'e gelerek yardım istedi. Ge- nelde, Batı Belfasüılar, bazılan de- rinfizikselve psikolojik yaralar bı- rakan cezalan kabul eder bir tutum ıçindeler. Kevin, "İnsanlar bunlan hakettikkrini düşünüyorlar" dı>or. Japonya zorunlu fahişelerden özür diledi D ış Haberler Servisi - Japon hükümetı, II. Dün>a Sa- vaşı sırasında kadınlara zorla fahişeük yapünldığı iddia- lannı aradan 50 yıl geçtikten sonra kabul ederek özür diledi. Hükümet görevlileri, yanm yüzyıldır sürdü- rülen inkardan vazgeçerek savaş sı- rasında Asyalı ve Avrupab kadın- lann Japon askerleri için seks esir- leri olarak kullanıldığını açıkladı. Japonya. bugüne kadar savaş sı- rasında yapılanlarla ilgili aynnülan açıklamaktan kaçmıyordu. Eskı müttefıki olan Almanya. kendi iti- raflannı yıllar önce yapmıştı. Yapı- lan açıklama. Japonya'nın öfkeli Asyab komşulanndan gelen talep- ler doğrultusunda, savaş sırasında ordunun gerçekleşürdiği vahşilik- leri itiraf etme planının bir adımı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sadaa- ki Numata, "Sa> aştan elli >üsonra arük Asyalı komşularunızİa yapıcı bir işbirliği içine girmemiz gerektiği- ne inandığımız bir noktaya geldik" dedı. İ tlişkiler canlandınlacak Koab'syon hükümetinin önde gelen isimlerinden bin olan Tsutomu Hata. yeni hükümetin yıllardır sür- dürülen uygulamayı değıştireceğini ve Japonya'nın savaş sırasmda yapılanlardan dolayı özürdileye- rek komşulanyla ilişkilerini yeni- den canlandıra- cağını belirtti. Hükümetin yaptığı açıkla- mayla, savaş sı- rasında on bin- lerce kadına karşı sürdürülen aşağılayıcı olay- larla dogrudan ılgısı bulunduğu- nu kabul etmesi- ne karşın yetküi- ler, bir kısmı hala hayatta olan ve Japon hükümeti- ne karşı dava açanbu kadınla- ra tazminat öde- rüp ödenmeyece- ğj konusunda bir açıklama yap- mayıreddetti. "Konforkadı- nları" da denilen bu seks köleleri- ninçoğunungel- dığı ülke olan Güney Kore, Japon- ya'nın yaptığı resmi açıklamayı ye- rinde bulduğunu belirtti. Seul'den yapılan bir açıklamada Güney Kore Dışişleri Bakanbğı "Japon hükümetinin son bildirisinde konfor kadınlannm toplanmasında, ülkeye getirttmelerinde ve çalıştınlmalan- nda baskı unsunı bulıınduğunu ka- bul etmeterini takdir ediyonız. Aynı zamanda Japonlann kurbanlardan özür dikmelerini ve olaylann yol açtığı tarihi sonuçlarla yüzkşmeye kararlı oluşlarını da takdirle karşılı- yoruz. Ancak Japonya'nın henüz açıklığa kavuşturulmarnış sorulara da aynı özeni göstermeye de\am et- mesini ve çözümlemesini bekb'yo- ruz"dedı. Japonya. Çin ve Hindiçin'den, Burma ve Güney Pasifık'e kadar uzanan genelevler ağırun varlığını ilk kez iki yıl önce kabul etti. Ancak bu evlerin hükümet tarafından de- ğil de özel işadamlan tarafından iş- letıldıgi behruldı. Geçen yıl ise or- dunun bu sistemi işletmek ve kadı- nlan toplamaktan sorumlu olduğu açıklandı. Başbakan Kiichi Miya- za»a'nın hükümeti, görevdeki son • gününde bir buçuk yıldır sürdür- düklen araştırmalann sonucunda Asyalı kadınlann ıddıalannın doğ- ruolduğunun ortaya çıkanldığını bildirdi. Prostatlılar Buckingham'ı göremeyecek II. Elizabeth, dûn saray ıru halka ve turisâere açıp sekiz haftalığına başka yere taşındı. Kişi başuıa 150 bin lira ödeyecek 400 bin kişinin Buckingham'ı gezmesi ve yalnızca giriş ücreti olarak 60 milyar lira bırakması bekleniyor. Buna bu* de hediyelik ıvırzıvır satışlarını ekle- mek gerekecek. Nedir bunlar? Üzeri armalı çikolatalar, biskmiler, kartpostal, anahtaruk, video kaset, mektupluk zarf-kağıt. kalem, çay bardağı ve işe yaramaz bir sürii başka şey. Amaç, geçen kasım ayında yanan tarihi \Vindsor Şatosu'nun onanrn masraflannı bedavaya getirmek. Ziyaretçfler, Kraliçe'nin yatak odasmı göremeyecekler. Bir de, kocası Prens Phi- Op'in nerede traş olduğunu. Prenses Diana. zaten burada kahnıyor. Prens Charles ise, o ka- dar ilginç değil. Zi>aretçiler, yalnızca şatafatu 18 salonla Taht Salonu'nu görebilecekler. Arkadaki muazzam bahçeye de çıkrnak >asak. Sarayın zi>arete açüması sırasında, yetkili- leri en çok uğraştıran, binîerce insanın ttnalet gereksinimini nasıl gidereccği oldu. Bunun için, karşıdaki büyiik parka helalar yapüdı. Saray görevlikrinin, belediyenin karşıçıkması- na karşın, hela inşaatmı kaşla göz arasında yaptırması, bugûnlerde tngiliz basınının başhca espri konusu.(Fotoğraf: The Independent) Yeltsin'in mirası şimdiden paylaşılıyor OOMIPABAfl BORİSSLAVIN D evlet Başkanı'na yakın olanG.Burbulis,S.Şah- ray gjbi kişiler, kendi par- tilerini kurmaktan ve B.Yeltsüı'le aralanna mesafe koymaktan dem vuruyorlar. Son zamanlarda Dev- let Başkaru'nın sağlığının bozul- duğu söylentileri yoğunlaşıyor. Kendini başkanlık tahtına uygun gö- ren kımileri. bun- dan yararlanmak istiyor. Yeltsin'e "çeki düzen verilroesi" amaayla, kaşla göz arasında Amerikan üp uzmanlannı Moskova'ya çağjran da bunlar değil mıydı?.. Bunlar, Devlet Başkanı Yar- dımcısı A. Rutskoy'un >Tirtdışma kaçınlan milyonlaria ilgili sansas- yonel yolsuzluk ifşalanndan kor- kuya kapıldılar. Ama böylelenrun asıl korktuğu, Yeltsin'in sapğının aşın ölçüde bozulması durumun- da, Anayasa gereğince iktidara Rutskoy'un gelmesidir. Bu gerçek- leşirse, yalnızca koltuklannı, yitir- mekle kalmayacaklar; yasalar önünde Rutskoy tarafından açı- klanan dosyalann hesabını ver- mek zorunda kalacaklardır. I Birolasılık daha var Kanımca, yakın zamanda parla- mentonun dağıülması, muhalefet liderlerinin tutuklanması yoluyla bır mafya diktatörlüğünün kurul- ması olasüıklar içindedir. Bir baş- ka olasıhk ta. bildıgımız kadanyla suç şebekeleriyle ibşkili olduğu kanıtlanmayan Sergey Şahray'ın önderbginde, daha vıımuşak bir politikanın secilmesidir. Bu, Şah- ray'ın yer yer Yeltsin'in inısiyaü'fı- ni de aşarak hazırladıgı devlet baş- kanbğı anayasa tasansının >aşama gecıribnesi yöntemidır. Anayasa tasansının, -ya erken secimler yo- luyla kurucular mecüsinin kurul- masıyla ya dareferandumdüzen- leyerek- anayasa dışı girişimlerle kabul ettirilmesi yöntemidir. Devlet başkanının sağduyusunun, çevresindekilerin tutkulanna üs- tün geleceğini ve Anayasanın, ana- yasa dışı yöntemlerle kabul ettiril- mesinden de, diktatörlükten de kaçmabileceğımizi umuyoruz. KüçükInşli gazetelerinin karabasanı €t Saygın îngiüz gazetesi Times, 1 ağustostan geçerli olarak tngiltere'nin güneydoğusundaki Kent kentinde saüş fıyatlannda indirim yaptı. Times okuyuculan, pazartesiden cumaya kadar gazetelerini 45 peni (7 bin 875 lira) yerine 30 peniden (5 bin 250 bra) satın alacak. Cumartesi günüyse 50 peni (8 bin 750 lira) yerine 35 peni (6 bin 125 lira) ödeyecekler. Bu karar, 2 ağustos günü uygulamaya kondu. Times'ın Yazıişleri Müdürü Peter Stothard, bu indirimle ılgılı şu açıklamayı yaptı: "Bazı diizenli 1 oku>ncularmız,tasarruf>apmak için daha az duzenü bir şekilde gazete almaya başladı. indirim, okuyucularm yeniden dûzenli olarak gazete almasını sağlamayı amaçlıyor". EğerTimes'ın Kent'teki bu denemesi başanlı sonuçlanırsa indirimin tüm İngiltere'ye yayılacağı bebrtiliyor. Rupert Murdoch'un New Interna- tional grubuna bağb olan ve 365 binlik tirajıyla İngiltere'nin ikinci büyük gazetesi olan Times, ülkenin en kab'teli gazetesi olarak değerlendirüiyor. Times, fıyat _ indınmine giden ikinci gazete. İlk indirimi yapan gazete, yine Murdoch grubuna ait The Sun olmuştu. Pompei'nin songördüğüay daağustostu BRUCE HANDY -i- nsanlar, gcnellikle ağustosta I önemli bir olay meydana gel- X mediğini düşünür. Çoğuna göre ağustos, tatil ve huzur ayıdır. Huzurunuzu bozan şey sıcaklar ve eylülle birlikte temponun hızlana- cağını bilmenin verdiği sıkıntıdır. Oysa ağustos, sanıldığının aksine, çok tempolu bir aydır. Örneğin 23 Ağustos 1939'da Alman Dışişleri Bakanı. Sovyetlerle bir anlaşma imzalayarak Polonya'nın Alman iş- galine uğraması, II. Dünya Savaşı'- nın başlaması ve milyonlann öldü- rülmesi için ilk adımı atmışü. Herseyin sakin ve yolunda gidi- yor sanılmasına karşın bu ay yaşa- nan önemli olaylann sayısı, öteki aylara oranla çok daha fazla. Ağus- tos ayında yapmayı planladığı iki tatıl de bu tür olaylar yüzünden bo- zulan George Bush, "Bu ağustos ay- lanna da ne olu>or böyle?" demişti. İlk tatili 1990 yıhndaki Kuveyt işga- lıne, ikincisi ise 1991'deki Sovyet darbesine denk düşmüştü (Tabii bu sırada Gorbaçov da tatıldeydi.) 90'b yıllardaki ağustoslar, şimdi- lık eskilerine oranla daha da azıtmış gibi görünüyor. 90'daki Kuveyt iş- 133 yıl daha yaşayacak olursanız, ne yapıp edin, dünyadan bir günlüğüne de olsa uzaklaşın. Çünkü, yeni keşfedilen bir kuyruklu yıldızın, gezegenimize çarpma olasılığı var. "Ağustosta" diye anımsatmamıza aynca gerek var mı? galinin ve 91 'deki Sovyet darbesınin ardmdan, geçen yaz güney eyaletle- rini zdyaret eden Andrew kasırgası, ABD taribine en büyük zarara yol açan doğal afet olarak gecti. (Roma İmparatorluğu tarihindeki en bü- yük doğal afet de gene ağustosta, Vezüv Yanardağı'run patlayıp Pompei'yi lavlannın altına gömme- siyle meydana gelmişti). Dahası da var: 6 Ağustos 1945te ilk atom bombası Hıroşima'ya. üç gün sonra ise ikincisi Nagazaki'ye auldı. Ağustos 1968'de Sov\etler Birliğı, Çekoslovakya'yı işgal ettı. Benigno Aquino, 21 Ağustos 1983'te Filipinler'e dönüşünden bir kaç da- kika sonra bir suikaste kurban gitti. Ağustos aylannda yaşanan önemli olaylar, yalnızca politik de- ğil. Bu ay süresince, a>nı zamanda popüler kültürde de büyük değışik- bkler yaşanıyor. Radyo tanhindeki ilk reklam, Ağustos 1922'de, Nevv York'ta bir radyo istasyonu tarafın- dan yayınlandı. Marilyn Monroe ve Elvis Presley, ağustosta öldüler Tanhçiler, ağustos çelişkısi için henüz bir açıklama getiremıyor. Aşağıdaki. iyice düşünülüp taşınıla- rak bulunmuş kuramlar, belki sıze mantıkb gelebilir: Ağustosta hep kötü şeyler olur. çünkü havalar çok sıcaktır. Aşın sıcaklann sinirleri ger- diği. istatıstiklerce kanıtlanmış bir gerçek. FB1 raporlanna göre, ağus- tos ve temmuz aylan, şiddet olayla- nnın en çok görüldüğü aylar. (Bu sav tabii kuzey yanmküre için geçer- li). Ağustosta bu kadar kötü şeyler o masının nedeni, insanlann haar- bksız yakalanmalan (Gorbaçov gi- bi). Astrologlar, güneşin aslan bur- cuna girmesiyle, insanlann kendile- rine daha fazla güvenmeye baş- ladığıru söylüyor. Uluslararası Astronomi Birliği, geçen yıl yayınlanan bir raporunda, yeni keşfedilen bir kuyruklu yıldı- zın, 22. yüzyılda dünyaya çarpabile- ceğine ilişkin, ufak ancak azımsana- mayacak bir olasıbk bulunduğu şeklınde uyanda bulundu. Bildirilen tarih nisan değil. kasım değil; Ağus- tos 2126. Daha kesin olmak gerekir- se, ayın 14'ü...